De bestreden reclame-uitingen
Het betreft:
1) reclame voor Sloopdecrisis.nl in een televisiecommercial en in een filmpje op YouTube (http://www.youtube.com/watch?=cBeFtJtrwpY).
In beide uitingen is Annemarie van Gaal te zien die zegt:
“Het valt me op dat veel mensen geld laten liggen. 91% betaalt ongemerkt veel te veel voor energie. Door de kracht van Sloopdecrisis kan iedereen honderden euro’s besparen. Sinds wij actief zijn, bieden wij de scherpste prijzen van alle consumentencollectieven. En dáárom ben ik fan van Sloopdecrisis.” Ondertussen wordt in beeld het oplopende aantal “deelnemers” getoond.
Ten slotte zegt de voice-over: “Bespaar ook honderden euro’s op energie op Sloopdecrisis.nl”.
2) de homepagina van adverteerders website www.sloopdecrisis.nl, waarop Annemarie van
Gaal, “ondernemer en financieel deskundige”, is te zien en waarop onder meer het
volgende staat:
“Hoe werkt Sloopdecrisis?
Uw energierekening kan honderden euro’s lager!
? We maken gebruik van de kracht van het collectief
? De energieleveranciers worden uitgedaagd om het beste aanbod te doen
? Bevalt het aanbod? Stap probleemloos over en begin direct met besparen
? (…)”
Opgemerkt wordt dat van het bestaan van een door klager in zijn klacht genoemde radiocommercial voor Sloopdecrisis.nl niet is gebleken.
De klacht
Sloopdecrisis is een initiatief van MindGrind, opgericht door onder anderen Pieter Schoen van de Nederlandse Energie Maatschappij (hierna ook: NLE)). De uitingen wekken de indruk van een consumentenactie door Annemarie van Gaal, een vertrouwenwekkende ondernemer en ‘financieel deskundige’. In werkelijkheid is sprake van een opzetje om zo veel mogelijk e-mailadressen te vergaren en NLE, die bij de twee gehouden energieveilingen als winnaar uit de bus is gekomen, aan klanten te helpen. In de uitingen wordt geen melding gemaakt van de link tussen NLE en Sloopdecrisis. Klager veronderstelt dat NLE de spotjes van Sloopdecrisis.nl betaalt. Annemarie van Gaal presenteert het televisieprogramma “Een dubbeltje op zijn kant”, waarin ze consumenten besparingstips geeft. Door haar optreden in de spotjes voor Sloopdecrisis wekt zij de indruk dat ze zich “als een soort Tros Radar puur inzet voor de consument”, maar uiteindelijk verkoopt ze een commercieel product voor een commercieel bedrijf.
Het verweer
Het verweer wordt als volgt samengevat.
SDC is een onafhankelijk bedrijf dat door middel van veilingen en collectieve inkoop consumentenmarkten – waaronder de energiemarkt – openbreekt. Op basis van inschrijvingen nodigt SDC leveranciers uit om een concurrerend aanbod te doen. De meest concurrerende aanbiedingen worden voorgelegd aan de ingeschreven consumenten, die vervolgens kunnen beslissen om al dan niet op het aanbod in te gaan. Leveranciers betalen SDC een overstapvergoeding voor elke consument die op hun aanbod ingaat. Deze overstapvergoedingen vormen de enige bron van inkomsten van SDC. Zij ontvangt geen enkele bijdrage, financieel noch anderszins, van enige derde partij, en dus ook niet van NLE. Dit businessmodel waarborgt de onafhankelijkheid van SDC. Door het bevoordelen van één leverancier ten opzichte van de andere leveranciers zou de animo onder leveranciers om aan een veiling deel te nemen snel afnemen, met als gevolg minder concurrentie, minder neerwaartse druk op de prijzen en uiteindelijk minder overstappers. Dit zou dus niet in het belang van SDC zijn. SDC heeft de organisatie en uitvoering van de veilingen uitbesteed aan professionele en onafhankelijke veilinghuizen.
De onafhankelijkheid van SDC wordt bewaakt door de enig statutair bestuurder. Hieraan doet niet af dat de door klager genoemde P. Schoen, die medeaandeelhouder van NLE is, samen met genoemde bestuurder inderdaad één van de initiatiefnemers van Sloopdecrisis.nl is en in die hoedanigheid minderheidsaandeelhouder van SDC. De heer Schoen maakt geen deel uit van het bestuur en bemoeit zich evenmin uit anderen hoofde met het dagelijks bestuur en/of de veilingen. De betrokkenheid van de heer Schoen bij SDC wordt duidelijk op de website van Sloopdecrisis.nl vermeld.
Uit het voorgaande blijkt dat de klacht dat SDC niet onafhankelijk zou zijn geen steun vindt in de feiten. SDC is transparant over de wijze waarop de aanbiedingen tot stand komen en de website stelt de consument in staat om zich een oordeel te vormen over de aanbiedingen in relatie tot zijn bestaande energiecontract. Op de door de consument verstrekte gegevens is een privacy statement van toepassing. De gegevens worden niet met een derde gedeeld, dus ook niet met leveranciers zoals NLE. Van een opzetje om e-mailadressen te verzamelen is daarom geen sprake. Evenmin betaalt NLE de commercials en advertenties van SDC; SDC betaalt deze kosten zelf.
SDC is inderdaad, zoals elke besloten vennootschap, een commercieel bedrijf. Dat neemt niet weg dat SDC zich inzet voor de consument door middel van het openbreken van de markt. De wijze waarop dat plaatsvindt is volkomen transparant en niet misleidend.
De repliek
In reactie op het verweer handhaaft klager zijn standpunt dat de consument door de uitingen wordt misleid. Annemarie van Gaal presenteert een televisieprogramma waarin zij mensen met financiële problemen helpt. In de uitingen trekt zij als een betrouwbaar persoon die weet hoe je geld moet besparen en verdienen, namens het ‘consumentencollectief’ Sloopdecrisis ten strijde tegen hoge lasten. Daarmee doet SDC zich voor als een onafhankelijk consumentencollectief (zoals United Consumers, de Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis), dat opkomt voor het belang van de consument. In werkelijkheid blijkt SDC, zonder dat zij daarover openheid verschaft, nauwe persoonlijke en financiële banden te hebben met de NLE, die alle veilingen heeft gewonnen. Via SDC krijgt NLE inzicht in de tarieven van concurrenten en een database van bijna een half miljoen potentiële overstappers. SDC is dus een marketingkanaal van NLE.
Klager wijst voorts op de door SDC gekozen rechtsvorm van een besloten vennootschap, terwijl de rechtsvorm van een stichting of vereniging beter zou passen bij een ideëel collectief zonder winstoogmerk, wat SDC suggereert te zijn. Dat de veilingen worden uitgevoerd door een onafhankelijk veilingplatform is niet relevant, nu de veilingmeester – in dit geval SDC – bepaalt wie de winnaar is.
Tot slot verwijst klager naar de hem door SDC toegezonden “Voorwaarden van het aanbod”, waarin enkele malen “de Nederlandse Energie Maatschappij” wordt genoemd in plaats van de neutrale aanduiding ‘winnaar van de veiling’.
De dupliek
Namens adverteerder wordt nader toegelicht dat – kort samengevat – de door de uitingen gewekte indruk dat SDC een consumentencollectief is en niet afhankelijk is van een bepaalde leverancier/aanbieder correct en daarom niet misleidend is.
De gegevens die de consument verstrekt bij inschrijving op de website worden alleen met de betreffende leverancier gedeeld nadat de consument heeft besloten naar die aanbieder over te stappen en hij voor het delen van de informatie toestemming heeft gegeven. SDC heeft niet tot doel NLE inzicht te geven in de tarieven van concurrenten.
Alle leveranciers op de markt – niet een door SDC samengestelde selectie – worden uitgenodigd aan de veiling deel te nemen. Een onafhankelijk veilinghuis voert de veiling uit, dat wil zeggen: stelt de veilingmeester aan, beoordeelt de biedingen en stelt ten slotte de winnaar vast. De veilingmethode is gebaseerd op een streefbedrag, een vooraf vastgesteld bedrag dat voor de gemiddelde consument een aanzienlijke verlaging van de jaarlasten zou betekenen. Aldus kunnen meerdere aanbieders zich kwalificeren als winnaar van de veiling. Uit de winnende aanbieders wordt aan de hand van het individuele verbruiksprofiel van de consument de voor hem goedkoopste aanbieder gekozen. NLE is niet de enige winnaar van de gehouden energieveilingen. Bij de drie veilingen hebben Dong, E.ON, NLE en Budget Energie gewonnen.
Aanbieders betalen per product eenzelfde overstapvergoeding aan SDC, zodat van een financiële afhankelijkheid van NLE geen sprake is. SDC heeft de voor de ruim 50.000 overgestapte consumenten ontvangen overstapvergoedingen deels ingezet voor marketingdoeleinden. Ook bestuurlijk is SDC volledig onafhankelijk van NLE. Over de mate van betrokkenheid van de heer Schoen bij SDC laat de website geen onduidelijkheid bestaan.
Zowel het veilingproces als het verdienmodel van SDC is vergelijkbaar met het veilingproces en verdienmodel van andere consumentencollectieven, waaronder zich ook besloten vennootschappen zich bevinden.
In de veiling van juni 2014 is Budget Energie aan klager gepresenteerd als leverancier met het voor hem goedkoopste aanbod, en is NLE gepresenteerd als alternatieve winnaar. Als gevolg van een technische storing in de automatische koppeling van de productvoorwaarden van een bepaalde aanbieder aan de aanbieding zijn klager na het aanvinken van het aanbod van Budget Energie de voorwaarden van NLE getoond. Hierbij is geen sprake geweest van opzet. Direct na de ontvangst van meldingen over de storing is deze hersteld. Klager heeft niet aangetoond dat deze incidentele technische storing ertoe heeft geleid dat consumenten een besluit over een overstap hebben genomen dat zij anders niet hadden genomen.
De mondelinge behandeling
Klager bevestigt desgevraagd dat de kern van zijn klacht inhoudt dat SDC zijns inziens niet onafhankelijk is en geen consumentencollectief. Klager licht aan de hand van (na de zitting overgelegde) pleitaantekeningen zijn standpunt nader toe. Kort samengevat maakt klager er bezwaar tegen dat SDC in de reclamecampagne de indruk wekt zich op te werpen als belangenbehartiger van de consument en met de consument te strijden voor lagere energiekosten. Uiteindelijk gaat de winst echter niet alleen naar de consument, maar ook naar de achterliggende betrokkenen bij een van de deelnemende bieders op de veiling, NLE. In dat geval is de inkoper tevens verkoper. Daardoor is sprake van een dusdanige belangenverstrengeling dat volgens klager de grens van fatsoenlijk ondernemen is overschreden.
Klager stelt twee mogelijke oplossingen voor ter bevordering van de onafhankelijkheid van SDC en transparantie, te weten het verschaffen van duidelijkheid over de exacte deelname van aandeelhouders die ook betrokken zijn bij deelnemende aanbieders óf deze aandeelhouders zich laten terugtrekken uit SDC zodat SDC echt onafhankelijk kan opereren.
Het standpunt van adverteerder wordt, mede aan de hand van overgelegde pleitaantekeningen, gehandhaafd en nader toegelicht.
Samengevat wordt aangevoerd dat de onafhankelijkheid van SDC is gewaarborgd door de inrichting van het bedrijfsproces (financiering en veilingproces). Het totale veilingproces wordt uitbesteed aan een onafhankelijk veilinghuis, dat vanuit zijn eigen database de energieleveranciers benadert, als veilingmeester het openingsbod van de leveranciers ontvangt en (als enige) de aanpassingen van de biedingen gedurende de veiling te zien krijgt, de winnaar vaststelt en de uitslag communiceert. SDC wordt alleen gefinancierd vanuit de overstapvergoedingen, er worden geen (extra) inkomsten gegenereerd uit preferred suppliers.
SDC kent geen grootaandeelhouders die banden hebben met NLE en over de link met minderheidsaandeelhouder Schoen is de website van SDC duidelijk.
In de uitingen wordt meegedeeld dat SDC gebruik maakt van de kracht van het collectief, waarmee wordt bedoeld dat hoe meer consumenten deelnemen, des te groter de kans op succes is. Deze mededeling, die juist is, zal door de gemiddelde consument aldus worden begrepen. Het genereren van winst is ook bij een collectief toegestaan.
Namens adverteerder wordt desgevraagd verklaard dat het onderzoek dat de ACM momenteel instelt naar energieveilingen betrekking heeft op de vraag of sprake is van ‘samenspanning’ door de leveranciers. SDC werkt met een streefgetal, wat mededingingsrechtelijk is toegestaan mits leveranciers niet tevoren een bepaalde uitkomst afspreken. Daarvan is geen sprake, SDC heeft juist belang bij concurrentie tussen de leveranciers. Ook worden als uitkomst van de veiling aan de consument, naast het voor hem goedkoopste aanbod, andere aanbieders getoond, waardoor een vergelijking van andere componenten van het aanbod mogelijk wordt en de consument een weloverwogen keuze kan maken.
Het oordeel van de Commissie
1.
De Commissie begrijpt de klacht aldus dat klager bezwaar maakt tegen de reclame-uitingen van Sloopdecrisis.nl omdat daarin ten onrechte de indruk zou worden gewekt dat SDC een onafhankelijk consumentencollectief is, dat louter opkomt voor de belangen van consumenten. In werkelijkheid is SDC, aldus klager, een vennootschap met winstoogmerk die zodanige banden heeft met energieleverancier NLE dat niet van een onafhankelijk consumentencollectief gesproken kan worden.
2.
Naar het oordeel van de Commissie heeft adverteerder de veronderstelde verwevenheid van belangen van SDC en NLE voldoende weersproken. In de eerste plaats acht de Commissie in dit verband aannemelijk geworden dat het gehele veilingproces wordt georganiseerd en uitgevoerd door een onafhankelijk veilinghuis, dat vanuit zijn eigen database de energieleveranciers uitnodigt tot het doen van een aanbod, de biedingen tijdens de veiling ontvangt, de winnaar(s) van de veiling bepaalt en de uitslag communiceert. Van het bevoordelen van NLE bij de veilingen is niet gebleken. Het gegeven dat NLE bij de drie door SDC georganiseerde veilingen als één van de winnaars uit de bus is gekomen, leidt niet tot het oordeel dat om die reden sprake moet zijn van bevoordeling van NLE.
Voorts acht de Commissie aannemelijk geworden dat SDC haar inkomsten genereert uit de voor alle leveranciers gelijke overstapvergoedingen die aan SDC worden betaald indien een consument naar aanleiding van de veiling naar hen overstapt. Niet is gebleken dat sprake is van extra inkomsten van preferred suppliers. Evenmin is gebleken dat klagers enkele veronderstelling dat NLE de reclame-uitingen van SDC betaalt, juist is.
Ten slotte is de Commissie van oordeel dat SDC op haar website voldoende openheid van zaken geeft over de betrokkenheid van de heer Schoen, oprichter van NLE, bij SDC. Niet is komen vast te staan dat door diens minderheidsaandeel in SDC de werkwijze van SDC niet als onafhankelijk kan worden aangemerkt.
3.
In de televisiereclame en het filmpje op YouTube presenteert SDC zich als een consumentencollectief. Er wordt immers gezegd: “Sinds wij actief zijn, bieden wij de scherpste prijzen van alle consumentencollectieven”. Voorts stelt SDC op haar website dat zij gebruik maakt van “de kracht van het collectief”. De Commissie begrijpt dat klager de presentatie van SDC als consumentencollectief misleidend acht, nu de door SDC gemaakte winst niet (alleen) de ingeschreven consumenten ten goede komt, maar (ook) de aandeelhouders van SDC, onder wie ten minste één betrokkene bij NLE.
Dit bezwaar treft naar het oordeel van de Commissie geen doel. Niet is weersproken dat SDC consumenten door middel van inschrijving een collectief laat vormen, met het doel leveranciers een voor een grote groep consumenten concurrerend aanbod te laten doen waarmee bespaard kan worden op energielasten. Gelet hierop acht de Commissie het niet misleidend SDC aan te duiden als een consumentencollectief. Hieraan doet niet af dat SDC als commercieel bedrijf ook winst beoogt te maken en dat een van de aandeelhouders betrokken is bij NLE. In de uitingen wordt niet de indruk gewekt dat SDC een ideëel bedrijf zonder enig winstoogmerk is.
4.
Als erkend is komen vast te staan dat aan klager bij het aanvinken van Budget Energie als aanbieder van het voor hem goedkoopste aanbod, ten onrechte de productvoorwaarden van de alternatieve winnaar NLE zijn getoond. De Commissie acht voldoende aannemelijk geworden dat hierbij sprake is geweest van een incident en niet van het structureel verstrekken van productvoorwaarden van NLE, ongeacht de aangevinkte energieleverancier. Nu door de vermelding van NLE duidelijk was dat de getoonde voorwaarden niet behoorden bij het aangevinkte aanbod van Budget Energie, is de Commissie van oordeel dat de gemiddelde consument door het tonen van de onjuiste informatie niet op het verkeerde been is gezet ten aanzien van het aanbod tot overstappen.
5.
Gelet op het voorgaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie wijst de klacht af.