De bestreden uitingen
Het betreft in de eerste plaats een in verschillende dagbladen geplaatste advertentie van de Nationale Postcode Loterij en het WNF waarin “de nieuwe generatie LED-technologie” onder de aandacht van het publiek wordt gebracht. De advertentie bevat een foto van Beau van Erven Dorens met een ledlamp in zijn hand. Onder de kop “Gratis de nieuwste led-lamp testen. Wat LED je?” wordt de nieuwste generatie ledlampen aangeprezen als het meest energiezuinige en duurzame alternatief voor de gloeilamp, die de natuur en de portemonnee spaart. Lezers kunnen zich opgeven als deelnemer aan een actie om gratis een ledlamp te testen. In een kader naast het tekstgedeelte in de advertentie worden verbruik, energiekosten, levensduur en CO2-uitstoot van de 60 Watt gloeilamp en de led-lamp als volgt met elkaar vergeleken (berekend op 4 branduren per dag):
De 60 Watt gloeilamp De LED-lamp
Verbruik: 60 Watt Bij vergelijkbare lichtopbrengst
verbruik: 6 Watt
Energiekosten per jaar: € 19,27 Energiekosten per jaar: € 1,93
Levensduur ± 8 maanden Levensduur: 25 jaar
CO2-uitstoot per jaar: 49,93 kg CO2-uitstoot per jaar: 4,99 kg
Het betreft voorts de verpakking van de te testen ledlamp, de 6 W Pharox Lemnis LED light, waarop onder meer staat:
“Energieverbruik: 6 Watt (vervangt tot 60 Watt gloeilamp)”
“90% minder energieverbruik (t.o.v. 60 Watt gloeilamp)” en
“Lichtopbrengst: > 300 lumen”.
De klacht
Klager heeft de Pharox ledlamp getest en is tot de conclusie gekomen, dat de in de advertentie en op de verpakking gegeven informatie met betrekking tot het rendement en de energiebesparing van de Pharox ledlamp ten opzichte van de 60 Watt gloeilamp onjuist is. Hierdoor is ook de in de advertentie weergegeven berekening van de kostenbesparing onjuist.
De bestreden uitingen zijn in strijd met de waarheid, misleidend en daardoor oneerlijk als bedoeld in de artikelen 2, 8.2 en 7 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). De onjuiste informatie over de vergelijking tussen de Pharox ledlamp en de 60 Watt gloeilamp leidt er ook toe dat sprake is van strijd met artikel 13 NRC. Voorts wordt door de misleidende uitingen het algemeen belang van de maatschappij bij het besparen van energie geschaad (artikel 3 NRC), evenals het vertrouwen in reclame (artikel 5 NRC).
Klager heeft in een bijlage bij de klacht de door hem uitgevoerde test uiteengezet en nader toegelicht.
Het verweer
In de LED-campagne wordt de ledlamp gepresenteerd als alternatief voor de gloeilamp, niet als een 1-op-1 vervanging van de gloeilamp.
De momenteel gehanteerde lumen-specificatie is onvoldoende om de nuttige lichtopbrengst en perceptie van licht te definiëren. Omdat ledlampen een meer eenzijdig afstralingspatroon hebben dan gloeilampen is de lichtopbrengst van de
6 Watt Pharox ledlamp – boven bijvoorbeeld een eettafel – vergelijkbaar met een 60 Watt gloeilamp. Uit onderzoeken die zijn uitgevoerd in opdracht van de fabrikant van de Pharox ledlamp is gebleken dat ruim 83% van de ondervraagden tevreden is over de lichtbeleving van de ledlamp.
De door klager uitgevoerde test bestaat uit één meting, die niet representatief kan worden geacht en die niet als referentie kan worden geaccepteerd.
De warmteontwikkeling van een gloeilamp, die door klager als voordeel is aangevoerd, pakt in de zomer nadelig uit, omdat dan het door de gloeilampen geproduceerde teveel aan warmte moet worden “weggekoeld”.
Adverteerders verwijzen naar een uitspraak van de Rechtbank Leeuwarden van 24 april 2009, die betrekking heeft op vermeende onjuiste voorlichting op de verpakking en in advertenties over de lichtopbrengst en blindstroom van de Pharox ECO ledlamp in vergelijking met de gloeilamp, waarbij de beschuldigingen door de rechtbank van de hand zijn gewezen.
De repliek
De vergelijking met de procedure voor de Rechtbank Leeuwarden gaat niet op, nu daar de kwaliteit van een (andere) ledlamp aan de orde werd gesteld. Klagers bezwaar betreft niet de prestaties en de kwaliteit van de Pharox ledlamp op zich, maar de in de bestreden uitingen vermelde resultaten van de vergelijking met de 60 Watt gloeilamp. Klager licht zijn bezwaren tegen de in de uitingen opgenomen vergelijkingsresultaten van de Pharox ledlamp en de 60 Watt gloeilamp als volgt – kort samengevat – nader toe. Bij vergelijking op basis van totale lichtopbrengst kan voor de ledlamp een besparing op energiekosten berekend worden van maximaal 82% (in plaats van 90%) en een rendement van 6 Watt = 34 Watt (in plaats van 6 Watt = 60 Watt). De vergelijking op basis van verlichtingssterkte acht klager niet correct, omdat voor alle lichtbronnen geldt dat de verdeling van een bepaalde lichtstroom over een kleiner oppervlak leidt tot een ter plaatse hogere lichtsterkte. Het is niet juist dit voordeel wel toe te rekenen aan de Pharox ledlamp en niet aan een gloeilamp. De berekening van de financiële voordelen is gekoppeld aan de rendementsberekening. Nu deze laatste lager uitvalt dan in de uitingen is vermeld, klopt ook de besparingsberekening niet. Ten slotte is de positieve invloed van de warmteontwikkeling van de gloeilamp op de energiekostenbesparing niet in de vergelijking betrokken.
De mondelinge behandeling
Partijen hebben hun standpunten nader toegelicht.
Namens adverteerders is aangevoerd, dat zowel de advertentie als de verpakking van de lamp geen reclame is. De advertenties in het kader van de door WNF en Nationale Postcode Loterij georganiseerde LED-campagne zijn niet gericht op de verkoop van ledlampen door deze organisaties, maar hebben tot doel een breed publiek te wijzen op een alternatief voor de gloeilamp en de bijdrage van de organisatoren aan een groene wereld. De specificaties op de verpakking van de ledlamp betreffen geen openbare aanprijzing.
Het oordeel van de Commissie
1. In de eerste plaats dient beoordeeld te worden of sprake is van reclame. Voor zowel de bestreden advertentie als de verpakking van de Pharox ledlamp beantwoordt de Commissie deze vraag bevestigend. In de advertentie staat dat WNF en de Nationale Postcode Loterij de nieuwe generatie LED-technologie steunen. In de advertentie wordt voorts “de nieuwste led-lamp”, die door belangstellenden gratis kan worden getest, vergeleken met de gloeilamp. Deze vergelijking valt in het nadeel van de gloeilamp uit. De gemiddelde consument zal door de inhoud en de toonzetting van de advertentie menen dat hij daarom de voorkeur dient te geven aan een ledlamp boven een gloeilamp. De advertentie heeft daardoor een duidelijk aanprijzend karakter voor het gebruik van ledlampen als alternatief voor gloeilampen. Dat door de adverteerders niet zelf ledlampen worden gefabriceerd of ver-kocht doet aan het wervende karakter van de advertentie niet af.
2. Ook de verpakking van de Pharox Lemnis LED light, de ledlamp die gratis kan worden getest, dient naar het oordeel van de Commissie als reclame in de zin van artikel 1 NRC te worden beschouwd. De verpakking bevat niet louter feitelijke specificaties , maar ook duidelijk aanprijzende elementen, zoals de vermeldingen “6 W LED 60 W gloeilamp” en “90% besparing, levensduur 25 jaar” op de voorzijde van de verpakking, alsmede de voor de ledlamp positieve resultaten bij vergelijking met een gloei- en een spaarlamp op de achterzijde van de verpakking.
3. Door klager is het in de bestreden uitingen genoemde rendement van de ledlamp gemotiveerd bestreden en is aangevoerd dat het rendement van de ledlamp ten opzichte van de gloeilamp maximaal 6 W = 34 W bedraagt. Door adverteerders is erkend dat de lichtopbrengst van de 6 W Pharox ledlamp (alleen) met die van een 60 W gloeilamp vergeleken kan worden dankzij het meer eenzijdige afstralingspatroon van de ledlamp. Voor een eerlijke vergelijking dienen naar het oordeel van de Commissie echter de omstandigheden waaronder de lichtopbrengst en lichtsterkte van de ledlamp en de gloeilamp worden gemeten gelijk te zijn. Afscherming van het afstralingspatroon van een gloeilamp zal tot een hogere lichtsterkte leiden, omdat bij alle lichtbronnen geldt dat de verdeling van een bepaalde lichtstroom over een kleiner oppervlak leidt tot een ter plaatse hogere lichtsterkte. Op grond hiervan acht de Commissie de in de advertentie gemaakte rendementsvergelijking in lumen “6 W = 60 W” in zijn algemeenheid niet juist. Voor de consument is bovendien niet duidelijk hoe deze mededeling begrepen moet worden.
4. Hetzelfde heeft te gelden voor de vermelding op de verpakking van de Pharox Lemnis LED light dat de 6 Watt ledlamp “vervangt tot 60 Watt gloeilamp”. Met betrekking tot de lichtopbrengst van de ledlamp wordt vermeld “> 300 lumen”, terwijl klager onweersproken heeft gesteld dat een 60 W gloeilamp volgens de vermelding op de verpakking een lichtopbrengst heeft van meer dan 700 lumen. Gelet hierop acht de Commissie de rendementsvergelijkingen op de verpakking van de Pharox Lemnis LED light eveneens onjuist.
5. Zoals hiervoor overwogen acht de Commissie het aannemelijk dat het rendement van de 6 W ledlamp ten opzichte van de 60 W gloeilamp minder groot is dan in de uitingen wordt geclaimd. Hieruit vloeit voort, dat de in de advertentie en op de verpakking weergegeven berekening van de besparing op energie en energiekosten bij gebruik van een ledlamp evenmin juist is. Bovendien blijkt de positieve invloed van de warmteontwikkeling van de gloeilamp op de energiekostenbesparing niet in de vergelijking te zijn betrokken. Het argument van adverteerders dat deze warmteontwikkeling in de zomer juist een negatieve invloed op de energiekostenbesparing heeft, omdat de warmte door middel van energieverbruikende apparatuur (airco) moet worden weggekoeld, treft naar het oordeel van de Commissie geen doel. In de zomerperiode is het aantal branduren en daardoor de warmteontwikkeling van een gloeilamp immers veel lager dan in de winterperiode.
6. Blijkens het voorgaande is met betrekking tot de vermelding van het rendement en de besparing van energie en energiekosten in de advertentie en op de verpakking sprake van onjuiste informatie als bedoeld in artikel 8.2 aanhef en onder b van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Meer in het bijzonder is geen juiste informatie gegeven over een van de voornaamste kenmerken van het product (de ledlamp), te weten de voordelen. Omdat de gemiddelde consument hierdoor ertoe gebracht zou kunnen worden om een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet zou hebben genomen, acht de Commissie de bestreden uitingen misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.
7. Voor zover de klacht is gebaseerd op artikel 13 NRC, kan deze niet slagen. Weliswaar vergelijken adverteerders de ledlamp met een 60 Watt gloeilamp, maar aan de hand van de reclame kunnen geen specifieke fabrikanten van gloeilampen worden geïdentificeerd als degenen op wie de vergelijking concreet betrekking heeft. Van vergelijkende reclame in de zin van artikel 13 NRC is daarom geen sprake. De Commissie is voorts van oordeel dat bij de bestreden uitingen geen sprake is van reclame die strijdig is met de waarheid of het algemeen belang, als bedoeld in de artikelen 2 respectievelijk 3 NRC. Evenmin kan worden gezegd dat de reclame het vertrouwen in reclame schaadt, als bedoeld in artikel 5 NRC. In zoverre treft de klacht geen doel.
De beslissing van de Commissie van 10 maart 2010
Gelet op het vorenstaande acht de Commissie de bestreden uitingen in strijd met de artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code. Zij beveelt adverteerders aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.
De grieven van de Nederlandse Postcode Loterij
Deze kunnen als volgt worden samengevat.
Grief 1.
Er vindt geen aanprijzing plaats. Het gaat om een advertentie met een algemene strekking, waarin de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij aan een groene wereld centraal staat. Het doel is om een breed publiek kennis te laten maken met een alternatief voor de gloeilamp, niet om het publieke gunstig te stemmen voor een bepaald product. Er is geen sprake van een transactie.
Grief 2.
De Commissie is ten onrechte uitgegaan van een vergelijking op basis van Lumen. Dat is een verouderde meetmethode die niet geschikt is voor een led-lamp. Aangezien een alternatief voor de gloeilamp aan een breed publiek wordt gepresenteerd, is gekozen voor een vergelijking tussen een gloeilamp van 60 watt en een led-lamp van 6 Watt om het publiek een bepaalde vergelijkingsmaatstaf te bieden.
Grief 3
Voor wat betreft de warmteontwikkeling van een gloeilamp geldt dat de kosten van elektrisch verwarmen bijna vier keer hoger zijn dan verwarmen met aardgas. Indien vanwege het lagere verbruik van een led-lamp zou moeten worden bijgestookt met aardgas, levert dat nog steeds een elektrabesparing op. In de advertentie en op de verpakking wordt van juiste gegevens uitgegaan met betrekking tot de energiekosten en de besparing van energie.
Het antwoord in appel
De grieven zijn gemotiveerd weersproken. Het antwoord in appel kan als volgt worden samengevat.
De voorlichting aan het publiek over de led-lamp moet plaatsvinden op basis van juiste en eerlijke informatie. Hieraan wordt niet voldaan met betrekking tot de mededeling dat de 6 Watt led-lamp een vergelijkbare lichtopbrengst heeft als een gloeilamp met een verbruik van 60 Watt. Ook wordt onjuiste informatie gegeven over de energiekosten van de led-lamp en de mogelijke besparing bij een dergelijke lamp.
Voor wat betreft de lichtopbrengst is van belang dat elke lichtbron een eigen emissiespectrum heeft. Hierbij gaat het om de kleur en intensiteit van de samenstelling van het licht. Deze bepaalt de lichtkwaliteit. Het menselijk oog is niet voor elk soort licht even gevoelig. Een lichtmeter dient dus gecorrigeerd te worden voor de sensitiviteitscurve van het menselijke oog. Geïntimeerde heeft zelf metingen gedaan, zowel ongecorrigeerd als gecorrigeerd voor de menselijke waarneming. Bij de onderhavige led-lamp bleken de verschillen tussen beide meetmethoden slechts enkele procentpunten. De lichtopbrengst van deze lamp is ongeveer de helft van een 60 Watt gloeilamp. Bij een eerlijk vergelijk van lichtbronnen moet bovendien van dezelfde stralingshoek worden uitgegaan of een juiste correctie worden toegepast.
Dit is niet gebeurd. De stroombesparing is in feite een factor 5. De totale energiebesparing is echter minder, doordat de warmteontwikkeling van de gloeilamp niet in de vergelijking is verdisconteerd en binnenshuis niet alle warmte van de gloeilamp verloren gaat. Dit effect is in een kostenvergelijking zeker niet verwaarloosbaar.
De mondelinge behandeling
De Nationale Postcode Loterij legt onderzoeksgegevens over van Olino met betrekking tot de Lemnis Pharox III matte glass led-lamp.
Partijen lichten vervolgens hun standpunt toe.
Het oordeel van het College
1. De grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling.
2. Vooropgesteld wordt dat niet in geschil is dat in de reclame-uitingen het verbruik van de lampen (60 watt respectievelijk 6 Watt) correct is weergegeven. De bezwaren van geïntimeerde richten zich tegen de mededeling in de advertentie dat bij dit verbruik sprake is van een “vergelijkbare lichtopbrengst”, en tegen de in de advertentie voor de led-lamp genoemde energiekosten respectievelijk de energiebesparing van 90% die wordt genoemd op de verpakking van de onderhavige led-lamp.
3. Het College is van oordeel dat de Commissie de advertentie terecht als reclame-uiting heeft aangemerkt. De advertentie bevat teksten die ertoe dienen om de led-lamp als een alternatief voor een gloeilamp aan te prijzen. Het College onderschrijft in dit verband hetgeen de Commissie onder 7.1 heeft overwogen, met dien verstande dat in de advertentie een denkbeeld wordt aangeprezen, te weten dat men de voorkeur dient te geven aan “de nieuwste generatie led-lampen” boven een gloeilamp, omdat een led-lamp “het meest energiezuinige en duurzame alternatief voor de gloeilamp” is, en deze lamp het milieu spaart. De Nationale Postcode Loterij en het Wereld Natuurfonds, die geen led-lamp produceren of verkopen, verklaren in de reclame-uiting dat zij op grond van het voorgaande “de nieuwste generatie LED-technologie steunen”.
4. Ten aanzien van de verpakking van de led-lamp is niet in geschil dat geïntimeerde deze zonder verdere omhulling heeft ontvangen. Het College leidt hieruit af dat
niet alle verpakkingen zich in een koker bevinden, zoals de Nationale Postcode Loterij stelt, en dat het in aanmerking komende publiek, althans een deel daarvan, rechtstreeks kennis kan nemen van de teksten op de verpakking. Aldus is wat betreft de mededeling op de verpakking dat met de desbetreffende led-lamp een energiebesparing van 90% ten opzichte van de gloeilamp kan worden bereikt, sprake van een openbare aanprijzing van de led-lamp in de zin van artikel 1 NRC.
5. De Nationale Postcode Loterij heeft aangevoerd dat een led-lamp voor de consument een andere lichtbeleving geeft dan een gloeilamp, en dat volgens de perceptie van de consument de nieuwste generatie led-lamp van 6 Watt ongeveer dezelfde lichtopbrengst heeft als een gloeilamp van 60 Watt. Uit het door de Nationale Postcode Loterij overgelegde testrapport van het onderzoeksbureau Olino met betrekking tot de “Lemnis Pharox III matte glass” led-lamp, die kennelijk in dit verband als
de doorsnee nieuwste generatie led-lamp als bedoeld in de advertentie kan worden beschouwd, blijkt dat dit juist is indien wordt gemeten recht onder de lamp. In het rapport staat over deze led-lamp dat zij op dat punt zelfs meer helderheid geeft “dan een vergelijkbare 60 W gloeilamp”.
6. Naar het oordeel van het College is met deze gegevens voldoende aannemelijk gemaakt dat de stelling van geïntimeerde dat bij het gebruik van de nieuwste generatie led-lamp de verlichtingssterkte op tafel lager is dan bij een 60 Watt gloeilamp in zijn algemeenheid niet opgaat. Het feit dat op de verpakking van de led-lamp staat dat deze een lichtopbrengst heeft van “> 300 Lumen”, terwijl voor de gloeilamp een lichtopbrengst van 710 Lumen wordt genoemd, doet daaraan niet af. Dit verschil in Lumen betekent niet dat een led-lamp in de beleving van de consument ook steeds daadwerkelijk minder licht geeft. In dat verband is van belang dat niet in geschil is dat elke lichtbron een eigen emissiespectrum heeft en dat het menselijk oog niet voor alle soorten licht even gevoelig is. De Nationale Postcode Loterij heeft foto’s getoond die het aannemelijk maken dat als gevolg daarvan het menselijk oog het licht van een led-lamp als sterker kan ervaren dan het licht van een gloeilamp met, uitgedrukt in Lumen en zonder correctie voor de menselijke waarneming, een hogere lichtopbrengst.
7. Doordat een led-lamp een ander, eenzijdiger, afstralingspatroon heeft dan een gloeilamp, wordt het licht van een led-lamp overigens wel minder verspreid. Het College sluit niet uit dat de consument in dat opzicht zal ervaren dat de led-lamp van 6 Watt een lagere lichtopbrengst heeft dan een 60 Watt gloeilamp. Dit brengt echter niet mee dat de mededeling in de advertentie dat beide lampen een vergelijkbare lichtopbrengst hebben, op grond daarvan zonder meer onjuist moet worden geacht. Uit de samenvatting van de meetgegevens van het hiervoor genoemde rapport van Olino blijkt immers dat de geteste led-lamp ondanks het eenzijdigere afstralingspatroon qua lichtsterkte vergelijkbaar is met een 60 Watt gloeilamp, dat die lichtsterkte normaal is voor een gloeilampvervanger en dat sprake is van een brede stralingshoek, met dien verstande dat deze meer gefocusseerd is dan bij een gloeilamp. In dit kader is voorts van belang dat de advertentie de bedoeling heeft de led-lamp onder de aandacht van een breed publiek te brengen wegens zijn lagere belasting voor het milieu. Dat in verband daarmee in de advertentie de lichtopbrengst van de 6 Watt led-lamp als vergelijkbaar met die van een 60 Watt gloeilamp wordt voorgesteld zonder dat tevens wordt gezegd dat de led-lamp een ander, eenzijdiger, afstralingspatroon heeft dan een gloeilamp, doet op grond van het voorgaande niet dusdanig afbreuk aan de juistheid van de advertentie, dat deze in strijd met de waarheid of misleidend zou moeten worden geacht.
8. Ten aanzien van de in de advertentie genoemde energiekosten per jaar van een 60 Watt gloeilamp (€ 19,72) en een 6 Watt led-lamp (€ 1,93) is gebleken dat daarbij is uitgegaan van de volgende berekening: 365 dagen x 4 branduren x hoeveelheid Watt x energieprijs. Geïntimeerde stelt dat deze berekening onjuist is, omdat daarin wordt geabstraheerd van het feit dat een gloeilamp meer warmte geeft dan een led-lamp, hetgeen volgens hem in de winter tot lagere stookkosten leidt. De Nationale Postcode Loterij stelt daartegenover dat deze warmte een nadeel is in de zomer indien gebruik wordt gemaakt van airconditioning, en dat de voor- en nadelen van de warmteafdracht elkaar opheffen. Het College is van oordeel dat deze kwestie in het midden kan blijven, nu het voor de hand ligt dat de consument zal aannemen dat de berekening uitsluitend is gebaseerd op het voor de lampen vermelde stroomverbruik, uitgedrukt in Watt. Uitgaande hiervan kan niet worden gezegd dat de mededelingen in de advertentie over de energiekosten in strijd met de waarheid zijn. De mededeling op de verpakking met betrekking tot de energiebesparing, die op dezelfde berekening is gebaseerd, dient om deze reden eveneens niet onjuist te worden geacht. Van misleiding is geen sprake. Ook in zoverre treffen de grieven doel.
9. Het voorgaande brengt mee dat als volgt moet worden beslist.
De beslissing
Het College:
Vernietigt de beslissing van de Commissie van 10 maart 2010 voor zover daarin ten opzichte van de Nationale Postcode Loterij de bestreden uitingen in strijd met artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code zijn geacht en de Nationale Postcode Loterij is aanbevolen om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Wijst de klacht ten opzichte van de Nationale Postcode Loterij alsnog af.