De bestreden reclame-uiting

Het betreft een televisiereclame van DE GIRO. Daarin wordt bij animatiebeelden van een wielrenner die bij zon, wolken en bliksem, bergen en dalen bedwingt, gezegd:

“Beleggen? Is dat niet voor guru’s die weten waar de beurs heen koerst?
Maar wat als beleggen ook iets voor jou kan zijn?
Juist nu inflatie van een buitencategorie is. En je spaargeld minder waard wordt.
Beleg je voor de lange termijn, dan is tijd in de markt belangrijker dan timing.
DEGIRO biedt je heel veel producten en markten om je risico te spreiden.
Zo doorsta je een afdaling op zijn tijd beter.
Tap en beleg. Ons bekroonde platform is van jou.
DEGIRO, financial power to you!
En onze twee miljoen andere gebruikers”.
Vanaf de gesproken tekst “Tap en beleg” is onder in beeld te lezen: “met beleggen kunt u uw inleg verliezen”.

De klacht  

De klacht wordt als volgt samengevat.

 DE GIRO moedigt consumenten aan om bij hen te gaan beleggen, “juist nu inflatie van een
buitencategorie is en je spaargeld minder waard wordt”. Klager vindt dit misleidend, omdat:
1) Geld dat op een beleggingsrekening staat, net zo hard minder waard wordt door diezelfde
inflatie en 2) de rente vanwege de inflatie aan het stijgen is, hetgeen het rendement van spaargeld en daarmee de aantrekkelijkheid van sparen juist zal verhogen.
Klager licht dit als volgt nader toe.
Door de tekst van de uiting wordt gesuggereerd dat inflatie alleen vat heeft op spaargeld en niet op  belegd geld en dat beleggen sowieso meer rendement heeft dan sparen vanwege de huidige inflatie. Deze suggestie is onjuist; behalve dat de inleg bij beleggen net zo hard aan inflatie onderhevig is als geld dat op een spaarrekening staat, is enig rendement nog maar de vraag.
 
Verder bevat de uiting nog net een verwijzing naar het risico van beleggen, maar slechts als klein tekstje (‘u kunt uw inleg verliezen’) in beeld aan het einde van de uiting, en niet in de voice-over.
 

Het verweer

 Het verweer wordt als volgt samengevat.
 
De tv-reclame is in overeenstemming is met de Nederlandse Reclame Code (hierna: “NRC”). DEGIRO is de grootste online broker in Nederland voor particuliere beleggers. Omdat Europese beleggers via DEGIRO toegang krijgen tot markten wereldwijd, kunnen klanten profiteren van een wereldwijd gediversifieerd vermogen. DEGIRO staat als Duitse bank primair onder supervisie van de Duitse Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht (BaFin). De Nederlandse vestiging van DEGIRO staat onder integriteitstoezicht van DNB en gedragstoezicht van de AFM.
 
De bestreden tv-reclame is uitgezonden van 18 tot en met 31 juli 2022. Na een introductie: “Beleggen? (…) Maar wat als beleggen ook iets voor jou kan zijn?” wordt op heldere wijze duidelijk gemaakt dat het mogelijk is om bij DEGIRO te beleggen, dat dit voordelig kan zijn in tijden van hoge inflatie, maar dat aan beleggen altijd risico’s zijn verbonden. Deze uitleg kan worden onderverdeeld in de volgende vier onderdelen:
 
A. Hoge inflatie
Bij het beeld van een fietser die op een zonnige dag tegen een steile berg omhoog fietst, zegt de voice-over: “Juist nu inflatie van een buitencategorie is”. Hiermee maakt DEGIRO een woordspeling die refereert aan de hoge inflatie op dat moment en aan de Tour de France (1 tot en met 24 juli 2022), met verschillende klimcategorieën, waarvan de buitencategorie de moeilijkste is.
 
B. Waardevermindering spaargeld
De voice-over zegt: “En je spaargeld minder waard wordt”. Daarmee koppelt DEGIRO de waardevermindering van spaargeld aan de hoge inflatie. De waardevermindering wordt visueel versterkt doordat de zon door een hand wordt weggehaald, de fietser een afdaling inzet en donkere wolken verschijnen.  

C. Voordelen en risico’s van beleggen
Hierna maakt DEGIRO duidelijk dat je met beleggen winst kán maken, maar óók verlies en dat aan beleggen dus risico’s verbonden zijn. Dit blijkt al uit de beelden van de fietser in het gebergte met pieken en dalen, met donkere wolken erboven.  
De gemiddelde consument zal begrijpen dat deze pieken en dalen symbool staan voor winst en verlies. Dit beeld wordt versterkt doordat de voice-over zegt: “Beleg je voor de lange termijn, dan is tijd belangrijker dan timing”. Hiermee benadrukt DEGIRO dat een juiste “timing” belangrijk is bij beleggen op korte termijn. Zij maakt eveneens duidelijk dat men zich hiertegen kan wapenen door te beleggen op lange termijn, waardoor “tijd” belangrijker wordt. DEGIRO maakt dit alles nog duidelijker door een langzaam opgaande stippellijn alle pieken en dalen te laten doorkruisen.
 
De afdalingen symboliseren de periodes waarin een beleggingsportefeuille op verlies staat. Dit wordt nog eens benadrukt door de donkere wolken boven de afdalingen waaruit bliksemschichten naar beneden schieten. De voice-over wijst vervolgens op de mogelijkheid om risico’s te spreiden:
“DEGIRO biedt je heel veel producten en markten om je risico te spreiden”. Hier wordt dus impliciet én expliciet benoemd dat aan beleggen risico’s verbonden zijn.
Voortbordurend op dit fragment verwijdert een hand de zon en daarnaast verdwijnen de donkere wolken. Tegelijkertijd zegt de voice-over: “Zo doorsta je een afdaling op zijn tijd beter”. Hiermee wordt weer gewezen op het feit dat beleggen op zijn tijd afdalingen kent. DEGIRO claimt dus op geen enkele manier dat beleggen te allen tijde rendeert.
 
D. Waarschuwing over risico’s beleggen
Ten slotte komt gedurende tien seconden de waarschuwing “Met beleggen kunt u uw inleg verliezen” in beeld. Deze zin is duidelijk leesbaar, mede doordat deze tekst in het wit is afgebeeld tegen een afstekende blauwe achtergrond.
 
DEGIRO begrijpt dat klager zich beroept op de artikelen 7, 8.2 aanhef en onder a en b en 8.5 in verbinding met bijlage 1 onder 17 (“Feitelijk onjuiste informatie verstrekken over marktomstandigheden […]” van de NRC. Verder wijst DEGIRO op hetgeen is bepaald in de “Bijzondere Reclamecodes” onder “LENINGEN EN BELEGGINGEN”.
Zij stelt zich op het standpunt dat haar tv-reclame voldoet aan de daaraan door de NRC gestelde eisen.
 
Naar aanleiding van de verschillende onderdelen van de klacht (“misleiding” (a) en “onvoldoende gewezen op risico’s beleggen”(b)) merkt DEGIRO -samengevat- het volgende op:  
              
Ad a.
Waar klager spreekt over een “beleggingsrekening” is sprake van een onjuiste interpretatie van de tv-reclame. DEGIRO beweert niet dat geld op een beleggingsrekening niet onderhevig is aan inflatie en/of beter zou renderen. Sterker nog, het woord “beleggingsrekening” komt niet voor in de tv-reclame. Bovendien is een beleggingsrekening niet bedoeld om te sparen, maar om beleggingsproducten te kopen.
Terzijde merkt DEGIRO op dat inflatie óók van invloed is op beleggingsproducten, maar niet per definitie hoeft te leiden tot een koersdaling. Dat hangt af van de sector, type inflatie, et cetera. Zo zijn de koersen van aandelen de afgelopen weken gestegen ondanks de hoge rente en de inflatie, aldus DEGIRO.
 
De stelling dat inflatie van een buitencategorie is en spaargeld daardoor minder waard wordt, is niet misleidend. Ten tijde van het uitzenden van de tv-reclame was de inflatie van een buitencategorie en inflatie houdt in dat geld, en dus ook spaargeld, minder waard wordt. Dat de rente op enig moment een stijgende lijn laat zien, betekent niet dat de inflatie daarmee direct is verdwenen.
Verder was ten tijde van uitzending van de reclame nog hoogst onzeker wat de rente zou gaan doen. Op 21 juli 2022 heeft de Europese Centrale Bank (ECB) sinds elf jaar tijd besloten om het tarief van de depositorente met ingang van 27 juli 2022 te verhogen en wel met 50 basispunten naar 0%. In reactie op dit besluit hebben sommige banken besloten hun spaarrentes te verhogen. Toen de tv-reclame werd uitgezonden, was de spaarrente bij de banken nog steeds zeer laag (vaak nul procent of zelfs negatief). Intussen was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de inflatie in juli 2022 nog steeds  uitzonderlijk hoog, te weten 10,3 procent. Dit betekent dat spaargeld ook in die periode in hoog tempo minder waard werd, zelfs indien de spaarrente in juli 2022 bij een enkele bank wél positief zou zijn geweest (maar nooit méér dan 10,3 procent).
 
Klagers stelling dat DEGIRO zou suggereren dat beleggen “sowieso” meer rendement oplevert
dan sparen vanwege de huidige inflatie is onjuist. DEGIRO stelt alleen dat spaargeld géén rendement oplevert, omdat het door inflatie minder waard wordt. Met 0% rente op spaargeld is het onmogelijk om de inflatie, zoals die zich heeft ingezet, te compenseren.
Verder stelt DEGIRO dat beleggen rendement kán opleveren, maar dat beleggen hoe dan ook
risico’s kent. Zij maakt op meerdere manieren in haar uiting duidelijk dat beleggen niet altijd rendeert, onder meer door alle illustraties met afdalingen en donkere wolken alsook door de audiofragmenten waarin gezegd wordt: “DEGIRO biedt je heel veel producten en markten om je risico te spreiden”, “Zo doorsta je een afdaling op zijn tijd beter” en “Dan is tijd belangrijker dan timing”.
 
Ten overvloede wijst DEGIRO erop dat zij niet de enige bank is die beleggen op een soortgelijke
wijze als beschermingsmiddel tegen inflatie aanprijst.
 
Ad b.
Volgens klager wordt onvoldoende duidelijk op de risico’s van beleggen gewezen.
Zo zou de waarschuwing te klein in beeld zijn gebracht. Volgens eerdere uitspraken van de Commissie is de maatstaf of de noodzakelijke informatie “voldoende leesbaar” is of “op een andere wijze” blijkt, aldus DEGIRO.
In dit geval is de waarschuwing meer dan voldoende leesbaar; er is sprake van een goed leesbare lettergrootte in wit op blauw, waardoor de tekst duidelijk afsteekt tegen de achtergrond. Daarnaast
staat weinig andere informatie in beeld. Verder is de waarschuwing aan het slot van de tv-reclame
in hetzelfde lettertype en dezelfde lettergrootte afgebeeld als de zogenoemde ‘call to action’, namelijk de zinsnede linksonder “Begin vandaag nog op degiro.nl”.
 
Bovendien blijken de risico’s van beleggen ook op andere wijze uit de tv-reclame. DEGIRO
gebruikt namelijk illustraties zoals een verdwijnende en terugkerende zon, meerdere
afdalingen, donkere wolken en bliksemschichten. Ten slotte wijzen voornoemde audiofragmenten
ook op de risico’s van beleggen.
 
Volgens klager zou de waarschuwing te laat in beeld zou zijn gebracht. Er is geen wet- en regelgeving die aan DEGIRO voorschrijft op welk moment en voor welke periode een waarschuwing in beeld dient te worden gebracht. Niettemin oordeelde de Commissie op 14 mei 2019 (in dossier 2019/00260) dat minder dan twee seconden onder omstandigheden te kort kan zijn. In het onderhavige geval komt de waarschuwing tien seconden in beeld ofwel één derde van
de reclametijd, hetgeen voor tv-begrippen langdurig is.
 
Verder is het, anders dan klaagster kennelijk vindt, niet bezwaarlijk om de waarschuwing tijdens het laatste deel van de tv-reclame in beeld te brengen. In geval van een eerdere verwijzing naar de risico’s van beleggen, zou de waarschuwing waarschijnlijk minder blijven hangen.
 
Ten slotte is DEGIRO niet verplicht om de waarschuwing “Met beleggen kunt u uw inleg verliezen” ook via de voice-over te laten horen. Zij heeft louter de verplichting om consumenten op duidelijke wijze te attenderen op de risico’s van beleggen.
 

Het oordeel van de Commissie

Klaagster vindt de uiting misleidend. Naar haar mening wordt -kort samengevat- een te positief beeld geschetst van beleggen in verhouding tot sparen. In dit verband heeft klaagster onder meer gesteld dat ten onrechte wordt gesuggereerd dat inflatie alleen vat heeft op spaargeld en niet op “geld op een beleggingsrekening”, “belegd geld” of “de inleg bij beleggen”. Naar klaagsters mening wordt ook ten onrechte gesuggereerd dat beleggen sowieso meer rendement heeft dan sparen vanwege de huidige inflatie. Verder heeft klaagster aangevoerd dat de rente vanwege de inflatie aan het stijgen is, hetgeen het rendement van spaargeld en daarmee de aantrekkelijkheid van sparen juist zal verhogen. Tot slot vindt zij dat onvoldoende duidelijk wordt gewezen op risico’s, verbonden aan beleggen. De Commissie oordeelt hierover als volgt.

In de bestreden tv-reclame vestigt DEGIRO de aandacht op de mogelijkheid om bij haar te beleggen. In dit verband haakt zij aan bij de in elk geval ten tijde van uitzending van deze reclame bestaande hoge inflatie waardoor geld, waaronder spaargeld, minder waard wordt. In de uiting ligt niet de suggestie besloten dat “geld op een beleggingsrekening”, “belegd geld” of “de inleg bij beleggen” niet onderhevig zou zijn aan (gevolgen van) inflatie. Overigens heeft DEGIRO meegedeeld dat waar het beleggingsproducten betreft, inflatie niet per definitie hoeft te leiden tot koersdaling.

Evenmin wordt in de uiting gesuggereerd dat, vanwege de huidige inflatie, beleggen in elk geval  meer rendement heeft dan sparen. Door middel van tekst en bijbehorende illustraties wordt gewezen op de mogelijkheid ofwel kans om via beleggen rendement te behalen, meer in het bijzonder mogelijk meer rendement dan door sparen. Niet wordt gesuggereerd dat beleggen in alle gevallen een positief rendement zal opleveren. Zo is de uiting voorzien van de waarschuwing “met beleggen kunt u uw inleg verliezen”.

Waar klaagster heeft aangevoerd dat de rente vanwege de inflatie aan het stijgen is, hetgeen het rendement van spaargeld volgens klager juist zal verhogen, heeft DEGIRO voldoende aannemelijk gemaakt dat de spaarrente ten tijde van uitzending van de reclame bij de banken nog steeds zeer laag was (nul procent of negatief), terwijl de inflatie in juli 2022 nog steeds uitzonderlijk hoog was, namelijk 10,3 procent. Hierdoor werd spaargeld ook in die periode minder waard, zelfs indien de spaarrente in juli 2022 bij een enkele bank wél positief zou zijn geweest (maar nooit méér dan 10,3 procent), aldus DEGIRO.

Ten slotte vindt klaagster, zo begrijpt de Commissie, dat onvoldoende duidelijk wordt gewezen op risico’s, verbonden aan beleggen. De Commissie deelt dit standpunt niet. Aan het slot van de uiting verschijnt gedurende langere tijd (volgens het verweer 10 seconden) goed leesbaar in beeld: “met beleggen kunt u uw inleg verliezen”. Ook elders in de uiting wordt de kijker geattendeerd op het risico dat eigen is aan beleggen, zowel in woord (door de gesproken teksten “je risico te spreiden” en “een afdaling”) als beeld (door de afgebeelde wolken, bliksem en dalen). Een verplichting om door middel van een voice-over mee te delen  “met beleggen kunt u uw inleg verliezen” ligt niet in de NRC besloten.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.