De bestreden reclame-uitingen
Het betreft de volgende uitingen van TravelEssence:
- Een radiocommercial waarin het volgende te horen is:
“Australië en Nieuw-Zeeland zijn veel dichterbij dan je denkt
Morgen kun je er al zijn
Maak het lekker makkelijk voor jezelf
Vlieg in comfort in de award-winning Premium Economy of Business Class van Cathay Pacific en laat je vakantie meteen beginnen.
En vergeet niet: je reis bij ons is volledig CO2 gecompenseerd.
Deze winter weg? Maak een afspraak met een van onze down under reisspecialisten op TravelEssence.nl.”
- De website van TravelEssence, voor zover daar op de subpagina “Duurzaam reizen met TravelEssence” (https://www.travelessence.nl/duurzaam-reizen) onder meer het volgende staat:
“Uw vakantie is CO2-neutraal
TravelEssence compenseert ALLE CO2 uitstoot van vluchten en autoritten van onze klanten, alsook die van al onze eigen bedrijfsactiviteiten. Zo worden onze eigen bedrijfsactiviteiten voor circa 250% gecompenseerd. Dit houdt in dat uw vakantie met ons volledig CO2-neutraal is. Hiermee beweren we niet dat uw vluchten geen CO2 uitstoten, maar dat we de CO2 uitstoot van reizen compenseren door middel van ons project met schone kookovens.
Wist u dat 3 miljard mensen op aarde hun warme maaltijden nog steeds op open vuur bereiden? Deze manier van koken produceert roet en rook, waardoor jaarlijks 4 miljoen mensen overlijden aan een longziekte. Daarbij veroorzaakt het gebruik van een open haard ontbossing, doordat er relatief veel hout nodig is voor een kleine hoeveelheid warmte. Dit betekent voor mensen in derdewereldlanden dat ze maar liefst 1/3 van hun inkomen moeten besteden aan brandstof om te kunnen koken. En dit gaat letterlijk allemaal in rook op.”
Samenvatting van de klacht
In de radiocommercial wordt gesteld dat vluchten CO2 gecompenseerd worden. Hierdoor wordt de indruk gewekt dat vliegen geen klimaatimpact heeft. Dat is volgens klager aantoonbaar onjuist.
Samenvatting van het verweer
Het adverteren van vluchten als zijnde “gecompenseerd” betekent duidelijk dat er effecten zijn die gecompenseerd moeten worden. De definitie van het woord ‘compensatie’ is ook wel “het in evenwicht brengen” van een effect. Het woord ‘compensatie’ impliceert niet dat er geen effect is. Daarom kiest adverteerder voor het gebruik van de term ‘compensatie’ en niet ‘neutraal’ in haar advertenties. Het woord ‘neutraal’ is veel dubbelzinniger en zou kunnen suggereren dat een bepaald goed of een bepaalde activiteit geen impact heeft, hetzij positief of negatief.
Samenvatting van de repliek
De claim “CO2 gecompenseerd” in de radiocommercial is zeer algemeen en daardoor niet te controleren. CO2-compensatie door middel van het planten van bomen werkt daarbij pas op zijn vroegst over 30 à 50 jaar, terwijl de CO2-uitstoot nu plaatsvindt. Dat is nog los van alle andere uitstoot die niet gecompenseerd wordt.
Adverteerder spreekt op haar website (www.travelessence.nl/duurzaam-reizen) over “CO2-neutraal” met als onderbouwing CO2-compensatie, zonder verder bewijs. Dit toont de mogelijke verwarring bij consumenten aan, nu adverteerder de termen zelf ook door elkaar haalt.
Klager verzoekt de Commissie om beide uitingen te toetsen aan de Code voor Duurzaamheidsreclame (CDR).
Samenvatting van de dupliek
De repliek lijkt te zijn gericht op CO2-compensatie in het algemeen, in plaats van op de specifieke reclame. Anders dan klager beweert, gebruikt adverteerder geen bomen om te compenseren, maar schone kookovens. Dit staat duidelijk en gedetailleerd op de aangehaalde website. Het koken op open vuur, hetgeen elke dag 3 miljard mensen doen om hun eten te bereiden, is verantwoordelijk voor 5% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Dit is ongeveer het dubbele van de geaccepteerde uitstoot van de luchtvaartindustrie. Het verstrekken van schone kookovens heeft een direct effect op het verminderen van de CO2-uitstoot en andere giftige stoffen, het vermindert ontbossing en verbetert de gezondheid voor 100 miljoen mensen die elk jaar ernstige nadelige gezondheidseffecten ondervinden van het gebruik van open vuur in hun huizen. De programma’s die adverteerder hiervoor gebruikt zijn allemaal geverifieerd en gecertificeerd door de Verenigde Naties. Het gaat dus om echte compensatie van CO2.
Adverteerder koopt de credits voor dit project bovendien tot 3 jaar vooruit, hetgeen betekent dat de compensatie zelfs al heeft plaatsgevonden voordat de reiziger heeft gevlogen. Daarbij compenseert adverteerder 15 tot 20% meer per klant dan de daadwerkelijke uitstoot. De reizen zijn hierdoor zelfs CO2-negatief.
Het oordeel van de Commissie
1. De Commissie vat de klacht op in die zin dat klager betwist dat de aangeboden vliegreis van TravelEssence “volledig CO2 gecompenseerd” (volgens uiting 1) dan wel “volledig CO2-neutraal” (volgens uiting 2) is. Hierdoor wordt volgens klager ten onrechte de indruk gewekt dat vliegen niet schadelijk zou zijn voor het klimaat. De Commissie oordeelt hierover als volgt.
2. De bestreden mededelingen “je reis bij ons is volledig CO2 gecompenseerd”, “TravelEssence compenseert ALLE CO2 uitstoot (…)” en “Dit houdt in dat uw vakantie met ons volledig CO2-neutraal is” dienen te worden aangemerkt als milieuclaims in de zin van artikel 1 CDR, nu hiermee expliciet wordt gerefereerd aan milieuaspecten die verbonden zijn aan een vliegvakantie. Naar het oordeel van de Commissie zal de gemiddelde consument deze claims in zijn algemeenheid zo begrijpen dat het schadelijke effect op het milieu van de CO2-uitstoot van de geadverteerde (vlieg)reis volledig wordt teniet gedaan door compensatiemaatregelen die TravelEssence daar tegenover plaatst. Daarmee hebben de claims een absoluut karakter. In artikel 4 CDR is bepaald dat de adverteerder dient te bewijzen dat haar duurzaamheidsclaims aantoonbaar juist zijn, waarbij geldt dat naarmate de claim absoluter is geformuleerd, zwaardere eisen aan het bewijsmateriaal worden gesteld. Uit het bewijsmateriaal moet dan blijken dat het beweerde resultaat gegarandeerd wordt bereikt. Het kader voor de wijze waarop het bewijs van een dergelijke absolute milieuclaim moet worden geleverd, is geschetst in dossiernummer 2021/00190. Dit betekent dat TravelEssence met degelijke, onafhankelijke, verifieerbare en algemeen erkende bewijzen moet aantonen dat in de praktijk gegarandeerd sprake is van volledige compensatie van (het persoonlijke aandeel van een passagier in) de CO2-uitstoot van een vlucht.
3. TravelEssence heeft in dat verband aangevoerd dat zij credits inkoopt van een door de Verenigde Naties geverifieerd en gecertificeerd project waarbij schone kookovens worden verstrekt als alternatief voor koken op open vuur. Indien bij deelname aan dit project sprake is van enige mate van compensatie van CO2 op basis van bepaalde theoretische standaarden, betekent dit niet dat buiten twijfel staat dat met de door TravelEssence ingekochte credits in de praktijk het beloofde resultaat van compensatie ‘tot nul’ volledig en blijvend wordt gerealiseerd. In feite vermindert de verstrekking van schone kookovens wellicht de uitstoot van schadelijke brandstoffen ten opzichte van het koken op open vuur, maar deze gestelde vermindering kan naar het oordeel van de Commissie, zonder toelichting, niet leiden tot de conclusie dat sprake is van het volledig ongedaan maken van de uitstoot die het gevolg is van de verbranding van fossiele brandstoffen door de aangeboden vliegreis. Daargelaten dat bij het gebruik van de verstrekte kookovens nog steeds CO2 wordt uitgestoten, geldt dat adverteerder geen theoretische en rekenkundige onderbouwing van de claims heeft gegeven. Het enkele beroep van TravelEssence op het voornoemde project is ontoereikend om als onderbouwing van de absolute milieuclaims “je reis bij ons is volledig CO2 gecompenseerd”, “TravelEssence compenseert ALLE CO2 uitstoot (…)” en “Dit houdt in dat uw vakantie met ons volledig CO2-neutraal is” te dienen. De Commissie komt derhalve tot de conclusie dat TravelEssence de juistheid van de absolute milieuclaims niet in de door artikel 4 CDR vereiste mate heeft aangetoond.
4. Op grond van het voorgaande acht de Commissie de reclame-uitingen in strijd met artikel 4 CDR. De Commissie acht de bestreden uitingen tevens misleidend in de zin van artikel 3.1 CDR omdat de gemiddelde consument ervan uit zal gaan dat bij het boeken van een (vlieg)vakantie bij TravelEssence sprake is van een volledige neutralisatie van de (persoonlijke) CO2-uitstoot van de vlucht terwijl, zoals hiervoor is overwogen, niet is aangetoond dat dit beloofde resultaat in de praktijk wordt behaald. Daarbij merkt de Commissie op dat uit de CDR volgt dat het maken van milieuclaims aan strenge eisen is gebonden. Deze eisen brengen mee dat niet lichtvaardig aan de consument een milieuvoordeel mag worden voorgespiegeld indien dat voordeel niet wordt waargemaakt (“greenwashing”), waarvan hier sprake is. Bij vliegreizen weegt dit belang extra zwaar vanwege de vervuilende aard van dergelijke reizen. Dit klemt in dit geval te meer nu de gemiddelde consument de uitingen aldus kan opvatten dat het klimaat in feite geen enkel nadeel ondervindt van de aangeprezen vliegreis en mogelijk zelfs is gebaat bij het boeken van een reis bij adverteerder (“Zo worden onze eigen bedrijfsactiviteiten voor circa 250% gecompenseerd”). Aldus wordt een onjuist beeld geschetst van het met de compensatiemaatregelen van TravelEssence behaalde voordeel en de bijdrage van TravelEssence aan het bevorderen van een schoon milieu. Om deze reden zijn de reclame-uitingen misleidend in de zin van artikel 3.1 CDR.
5. Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie acht de reclame-uitingen in strijd met artikel 3.1 en artikel 4 CDR. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.