De bestreden reclame-uitingen
Het betreft de volgende drie uitingen:
A. een e-mailbericht aan klager van donderdag 23 maart 2023 met als afzender ANWB Energie, met als onderwerpregel: “Morgen weer ‘gratis’ stroom!”, voor zover daarin staat:
“Morgen ‘gratis’ stroom
Tussen 11.00 en 16.00”
Daaronder is een knop afgebeeld met de tekst: “Bekijk de uurtarieven”
[…]
“De uurtarieven voor stroom van vrijdag 24 maart zijn bekend. Doordat er een stevige wind wordt voorspeld en ook het zonnetje regelmatig gaat schijnen, is er voor een aantal uur meer aanbod van groene energie dan dat huishoudens en bedrijven normaal aan stroom verbruiken.
Daardoor is er van 11 uur ’s ochtends tot 4 uur ’s middags weer ‘gratis’ stroom. Tussen 12 en 2 uur is er zelfs even een negatieve stroomprijs van -1 cent!
Belasting en inkoopkosten
Ondanks dat de stroom zelf gratis is betaal je nog steeds energiebelasting: 15 cent per kWh. De inkoopkosten voor één kWh zijn 2 cent. Bij elkaar komt er dus nog 17 cent bij.
Goed om te weten: we werken hard aan onze nieuw app, daarin kunnen we straks ook de all-in prijzen tonen.
Extra besparen
Door je grootverbruikers slim in te plannen kan je morgen extra besparen. Een paar voorbeelden:
Rijd je elektrisch en ben je morgenmiddag thuis? Hang ‘m aan de stekker!
Zet de volle vaatwasser aan of draai het reinigingsprogramma.
Ook de wasmachine en -droger draaien is dan extra goedkoop.”
B. een e-mailbericht aan klager van zondag 9 april 2023 met als afzender ANWB Energie, met als onderwerpregel: “‘Gratis’ stroom op tweede paasdag!”, voor zover daarin staat:
“Tweede paasdag ‘gratis’ stroom
Van 11:00 tot 17:00 uur
Daaronder is een knop afgebeeld met de tekst: “Bekijk de uurtarieven”
[…]
De stroomtarieven van maandag 10 april zijn bekend. Vanwege tweede paasdag is er minder vraag vanuit de industrie, maar doordat het flink gaat waaien is er juist veel aanbod van duurzaam opgewekte energie.
Dat zorgt van 11:00 tot 17:00 uur voor ‘gratis’ stroom. Tussen 13:00 en 15:00 uur is de stroomprijs met -1 cent zelfs negatief!
Belasting en inkoopkosten
De stroom zelf is gratis, maar je betaalt wel 15 cent energiebelasting en 2 cent inkoopkosten per kWh. In totaal komt er altijd nog 17 cent bij.
Extra besparen
De paascake wordt extra voordelig als je het afbakken ervan afstemt op de uurtarieven. Dat geldt ook voor de rest van je energieslurpers in en rond het huis:
Ligt er nog een berg wasgoed? Wassen, drogen en strijken maar!
Met het opladen van je elektrische auto kan je op één laadbeurt meerdere euro’s besparen.
De vuile vaat van de paasbrunch kan ook voordelig in de vaatwasser.”
C. een e-mailbericht aan klager van dinsdag 11 april 2023 met als afzender ANWB Nieuwsbrief, met als onderwerpregel: “Negatieve stroomprijzen afgelopen weekend, hoe kan dat?”, voor zover daarin staat:
“Negatieve stroomprijzen, hoe kan dat?
Gratis stroom of zelfs geld toe? Afgelopen paasweekend was de stroom een flink aantal uren ‘gratis’ of kreeg je zelfs geld toe om de stroom te verbruiken.”
Daaronder is een knop afgebeeld met de tekst: “Hoe dat kan lees je hier”.
De klacht
ANWB stuurt regelmatig mailings uit naar klanten die energie afnemen, daarin pretenderen ze dat het gebruik van energie gratis zou zijn of zelfs geld op zou kunnen leveren. Het verbaast klager dat ANWB haar klanten zo op het verkeerde been zet met deze uitlatingen. Klager is van mening dat sprake is van misleiding. In de artikelen waar ANWB naar doorlinkt staat pas ver onderaan uitgelegd dat gratis niet gratis is.
Volgens klager is de berichtgeving niet juist: “het was niet gratis, ook niet ‘gratis’ en al helemaal niet zo dat je er geld bij kreeg”. Op de webpagina over negatieve stroomprijzen moet je als consument naar beneden scrollen en teksten en een grafiek lezen voordat geschreven wordt dat het niet gratis is.
In de ANWB Energie app worden alleen de prijzen getoond waar de heffingen niet in zijn opgenomen, dus ook daar wordt volgens klager het idee gewekt dat stroom echt gratis is. Klager heeft ANWB hierop gewezen en ze zeggen dat dit wordt aangepast maar dat is nog steeds niet het geval.
De samenvatting van het verweer
ANWB is het niet eens met het standpunt van klager. De beweegreden van ANWB om als ANWB Energie energieleverancier te worden is geweest het bewegen van mensen tot het afstemmen van hun energieverbruik en laadsessies op de beschikbaarheid van hernieuwbare (schonere) stroom op het net of van de eigen zonnepanelen. ANWB doet dit door middel van het tonen van de uurprijzen voor energie en deze uurprijs hangt af van de vraag en het aanbod van deze energie. ANWB wil mensen ertoe bewegen de groene (schone) energie te verbruiken op het moment dat de prijzen het laagst zijn en het aanbod het grootst is. Om die reden communiceert ANWB dit in haar nieuwsbrieven. Vervolgens moet er in Nederland belasting worden betaald over de afgenomen stroom.
Allereerst vraagt ANWB zich af of met haar nieuwsbrieven sprake is van reclame in de zin van de Nederlandse Reclame Code (hierna ook: NRC). De Service & Informatie Nieuwsbrief betreft een informatieve nieuwsbrief waarin de lezers worden geïnformeerd over de feitelijke uurtarieven van de stroom. Er wordt informatie gegeven over de tijden en de data waarop de stroom het voordeligst is en bevat geen informatie over het al dan niet klant worden van ANWB Energie. Er is ook geen link opgenomen naar de webpagina waar men klant kan worden. Indien men klant wil worden, dient men naar een andere webpagina te gaan (deze staat niet in de nieuwsbrief). In de nieuwsbrief staan geen zinnen zoals: “Word nu klant” of woorden van gelijke strekking waarbij personen worden uitgenodigd klant te worden.
Voor zover de klacht is gericht tegen de ‘Service & Informatie Nieuwsbrief’ voert adverteerder het volgende aan:
In alle nieuwsbrieven is, waar er melding wordt gemaakt van gratis stroom, het woord ‘gratis’ tussen aanhalingstekens geplaatst. Hiermee heeft adverteerder duidelijk willen maken dat de uiteindelijke kosten nihil zijn, maar dat er nog kosten bijkomen (te weten, energiebelasting en inkoopkosten). Volgens adverteerder is voor de gemiddelde consument duidelijk dat voor het afnemen van energie wel enige kosten betaald moeten worden;
In de nieuwsbrieven staat expliciet dat er ook bij negatieve stroomprijzen nog energiebelasting en inkoopkosten bijkomen;
In de nieuwsbrieven wordt steeds middels een link verwezen naar de webpagina van ANWB over negatieve stroomprijzen. Hierin wordt duidelijk uitgelegd hoe de stroomprijzen werken en staat ook uitdrukkelijk dat er nog bijkomende kosten zijn (energiebelasting en inkoopkosten);
Indien men klant wil worden bij ANWB Energie, dient men op de betreffende webpagina eerst het totale maandbedrag te berekenen dat de klant naar schatting verschuldigd zou zijn, waarbij (wel) alle kosten zijn inbegrepen. Vervolgens kan men een offerte aanvragen bij ANWB Energie, waarbij nieuwe klanten altijd vooraf worden geïnformeerd over de bijkomende kosten.
Klager verwijst in zijn klacht ook naar de app van ANWB Energie. Adverteerder is van mening dat voor wat betreft de app geen sprake is van reclame, zoals bedoeld in artikel 1 NRC. Personen die de app gebruiken zijn bovendien al klant bij ANWB Energie. Er wordt louter informatie gegeven over de uurtarieven op bepaalde data en tijden. Op dit moment wordt er hard aan gewerkt om in de app naast de kale prijzen ook de all-in prijzen te tonen (prijzen inclusief de energiebelasting en inkoopkosten).
Het oordeel van de Commissie
1. Kern van de klacht is dat in de drie bestreden uitingen stroom gratis genoemd wordt, terwijl er voor de consument nog kosten bijkomen. De Commissie merkt hierbij op dat de beoordeling ziet op de drie door klager overgelegde uitingen, welke zijn weergegeven onder het kopje ‘de bestreden reclame-uitingen’. De app waar klager en waar adverteerder naar verwijzen wordt buiten beschouwing gelaten, nu deze niet tot de initiële klacht behoort.
2. De bestreden uitingen onder A) en B) zijn afkomstig van ANWB Energie. De Commissie heeft geconstateerd dat in de footer (onderaan de e-mail) staat: “Je ontvangt deze e-mail als klant van ANWB Energie”. Hieruit blijkt dat de uitingen onder A) en B) aan klanten van ANWB Energie zijn gericht. In de uitingen is naar het oordeel van de Commissie geen sprake van reclame, maar van e-mails die worden verzonden naar aanleiding van hun energiecontract. Deze e-mails zijn bedoeld om de betreffende klant te informeren over hun lopende energiecontract met als doel de klant te wijzen op de (gunstige) energietarieven op bepaalde momenten. Er is geen sprake is van aanprijzing van een afzonderlijke service en/of dienst. Naar het oordeel van de Commissie vallen de bestreden uitingen onder A) en B) om die reden onder het begrip servicebericht. De uitingen betreffen informatieve mededelingen en kunnen niet worden aangemerkt als reclame in de zin van artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (hierna ook NRC). Dit klachtonderdeel, voor zover deze ziet op de uitingen A) en B), dient te worden afgewezen.
3. De bestreden uiting onder C) is afkomstig van ANWB Nieuwsbrief. Uit de verschillende onderwerpen die in de nieuwsbrief worden behandeld (onder meer ‘e-biketest 2023’, ‘leukste dagjes weg in eigen land’ en ‘milieuzones in Frankrijk’) alsmede de naam van de afzender, maakt de Commissie op dat het een algemene nieuwsbrief vanuit ANWB betreft, welke dient te worden aangemerkt als reclame in de zin van de NRC. In de nieuwsbrief komt ook het onderwerp over de negatieve stroomprijzen aan bod, met daarbij de volgende tekst: “Gratis stroom of zelfs geld toe? Afgelopen paasweekend was de stroom een flink aantal uur ‘gratis’ of kreeg je zelfs geld toe om de stroom te verbruiken.” Vervolgens is via de link “Hoe dat kan lees je hier” meer informatie over de negatieve stroomprijzen terug te vinden. Het woord gratis wordt in de eerste zin zonder aanhalingstekens gebruikt en in de vervolgzin mét aanhalingstekens, waarna vervolgens via de link meer informatie is terug te vinden en een verdere uitleg hierover wordt gegeven. Nu het woord gratis in de eerste zin niet tussen aanhalingstekens is geplaatst en in daaropvolgende zin wel, is naar het oordeel van de Commissie voor de gemiddelde consument niet duidelijk welke invulling adverteerder in de bestreden uiting aan het woord ‘gratis’ heeft willen geven. Hoewel direct onder de mededelingen via de link “Hoe dat kan lees je hier” een uitleg is terug te vinden, waarin te lezen valt dat ‘gratis’ stroom in de bestreden uiting ziet op de negatieve stroomprijs en dat ook bij een negatieve stroomprijs nog steeds energiebelasting en overheidsheffingen op het gebruik van stroom betaald moeten worden, acht de Commissie de bestreden uiting voor de gemiddelde consument verwarrend. Naar het oordeel van de Commissie wordt hierdoor onduidelijke en dubbelzinnige informatie verstrekt over het bestaan van een specifiek prijsvoordeel zoals bedoeld in artikel 8.2 onder d van de NRC. Omdat de gemiddelde consument hierdoor ertoe kan worden gebracht een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen, is de uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC. Dit onderdeel van de klacht, voor zover deze ziet op uiting C), wordt toegewezen.
4. Op grond van het vorenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing van de Commissie
De Commissie acht de bestreden uiting onder C) in strijd met het bepaalde in artikel 7 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op dergelijke wijze reclame te maken.
Voor het overige wordt de klacht afgewezen.