De bestreden reclame-uitingen
Het betreft twee uitingen in respectievelijk nummer 1, 2014 en nummer 12, 2015 van “Zicht op” (volgens klager: de Betuwe) (hierna te noemen: uiting 1 en uiting 2). Aan het slot van beide uitingen wordt verwezen naar de website www.haardenenkachels.nl.
In uiting 1 staat onder de aanhef “Sfeervol besparen …” onder meer:
“Nederland raakt langzaamaan in de ban van de winter (…). Een goed moment om eens na te denken over de aanschaf van een houtkachel of inbouwhaard”
en
“Duurzaam stoken
Hout is een duurzame energiebron, wanneer er een verantwoord kapbeleid gevoerd wordt, zal hout als energiebron onuitputtelijk zijn. Stoken volgens de regels en uitsluitend met schoon hout, zorgt voor een optimale verbinding met minimale uitstoot van fijnstof, koolwaterstof, koolmonoxide en stikstofoxide. Niet alleen uw portemonnee, maar ook het milieu heeft baat bij het stoken op hout”.
In uiting 2 staat onder meer:
“Duurzaam stoken
Stoken volgens de regels en uitsluitend met schoon hout, zorgt voor een optimale verbinding met minimale uitstoot van fijnstof, koolwaterstof, koolmonoxide en stikstofoxide. Niet alleen uw portemonnee, maar ook het milieu heeft baat bij het stoken op hout”.
De klacht
De klacht wordt als volgt samengevat.
In dossier 2012/01141 heeft de Commissie de kwalificatie “milieuvriendelijk” voor houtkachels in strijd met de artikelen 2 en 3 van de Milieu Reclame Code (MRC) bevonden. Klager verzoekt de Commissie om voor de onderhavige uitingen in diezelfde zin te oordelen waar het betreft de zinsnede “het milieu heeft baat bij het stoken op hout”. Ook de woorden “duurzame energiebron” en “duurzaam stoken” acht klager misleidend.
Ter onderbouwing van zijn klacht verwijst klager ten eerste naar de aan de Commissie overgelegde “Declaration; large-scale bioenergy must be excluded from the renewable energy definition”. Deze houdt een lange lijst in van organisaties uit de hele wereld die de Europese Unie oproepen om bio-energie (waar houtstook onder valt) niet te laten vallen onder de definitie “renewable” (: duurzaam).
Klager citeert als volgt uit deze “declaration”:
“By including bioenergy in renewable energy targets, the EU is promoting direct and indirect subsidies for it, claiming that it is a sustainable alternative to fossil fuels. But according to the International Energy Agency, renewable energy is “energy derived from natural processes (e.g. sunlight and wind) that are replenished at a faster rate than they are consumed”. Bioenergy does not meet this definition as there is no guarantee that all biomass that is burned is replenished, and it is never replenished “at a faster rate” than it is consumed. Moreover large-scale bioenergy is far from sustainable, as it relies on a major expansion of industrial agriculture, of monoculture tree plantations, and of industrial logging. These industrial activities deplete and pollute soils and water, destroy forests, grasslands and wetlands, and destroy the livelihoods of workers, farmers, Indigenous Peoples and other communities, particularly in the global South.”
Ter onderbouwing van zijn klacht verwijst klager verder naar een bij de klacht overgelegde presentatie van Ewout Dönszelmann (zelfstandig consultant milieubeleid), gehouden tijdens het VVM-congres “Houtstook & gezondheid” in Bilthoven op 23 mei 2014 en getiteld: “Houtrook Wat is daarmee aan de hand?”. Onder het kopje “Duurzaam” staat: “Mijn conclusie: “NIET duurzaam”.
Klager is bereid ook andere rapporten te overleggen die zijn standpunt ondersteunen.
Het verweer
Bij e-mail van 2 juni 2016 heeft adverteerder -samengevat- het volgende naar voren gebracht.
In reactie op de klacht verwijst adverteerder via in zijn email opgenomen links naar een aantal publicaties. De inhoud daarvan spreekt volgens adverteerder voor zich. Adverteerder vindt het bijzonder dat een niet georganiseerde particulier zich op de onderhavige wijze verzet tegen vanuit de Europese Commissie (EC) ingezette kaders. Een verder inhoudelijk verweer lijkt adverteerder overbodig.
Samengevat gaat het daarbij volgens adverteerder om het volgende.
• biomassa is onderdeel van het EC beleid voor hernieuwbare energie en daarmee ook van het Nederlandse, desbetreffende beleid
• de EC hecht veel waarde aan de duurzaamheid van biomassa. Voor vloeibare biobrandstoffen zijn er duurzaamheidscriteria en voor vaste biomassa zijn er aanbevelingen voor duurzaamheid. De EC bereidt momenteel het duurzame energie beleid voor na 2020 voor, inclusief duurzaamheid. Begrippen als LULUCF en ILUC (indirect Land Use Change) komen daar uitgebreid aan de orde.
• biomassa voor particulieren is afkomstig van binnen de Europese Unie (EU). Gebruikte biomassa betreft voornamelijk reststromen van bos en natuurbeheer. Het merendeel van de Europese bossen is gecertificeerd, bijvoorbeeld FSC of PEFC, of voldoet vanwege wetgeving aan de regels voor duurzaam bosbeheer. Het areaal aan bos in Europa en de VS groeit dankzij dit duurzame bosbeheer. Duurzaam bosbeheer houdt onder andere rekening met de kwaliteit van de bodem en de bossen voor koolstofopslag.
• dat er buiten Europa op een niet duurzame manier met de bossen wordt omgegaan, is bekend, maar dat is geen kwestie die betrokken moet worden op houtstook bij huishoudens.
Adverteerder verwijst naar de volgende links en licht deze als volgt toe:
1.
Gebruik van biomassa valt onder de richtlijn 2009/28/EG:
RICHTLIJN 2009/28/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/EG http://eur-lex.europa,eu/legalcontent/NL/TXT/PD F/?uri=CELEX:3 2009 L00 28&from=NL.
2.
Informatie over hernieuwbare energie op de website van de EC http://ec.europa.eu/energy/en/topics/renewable-energy Using biomass as an energy source can lower the EU’s external energy dependence and reduce greenhouse gas emissions.
3.
Gebruik van biomassa moet op een duurzame wijze plaatsvinden, daarover doet de EC aanbevelingen http://ec.europa.eu/energy/topics/renewable-energy/biomasse.
• De EC geeft aanbevelingen gericht op verantwoord gebruik van biomassa, in de hele keten van productie of vrijkomen van de biomassa tot gebruik. Voor energiedoeleinden worden vooral restproducten uit de bosbouw gebruikt, producten dus die niet gebruikt worden voor de hoogwaardige toepassing zoals bouwproducten e.d..
• Voor duurzaam bosbeheer bestaan er op EC niveau afspraken en richtlijnen die op landenniveau geïmplementeerd zijn. http://ec.europa.eu/growth/sectors/raw-materials/industries/forestbased/sustainable-forest-management/index en.htm
• Het merendeel van de Europese bossen is gecertificeerd, bijvoorbeeld FSC of PEFC. Hout voor toepassing in huishoudens komt van binnen de EU.
De EC “is ook met ecodesign gekomen” om ook bij de opwekking van warmte te komen tot verantwoorde emissies.
• In Nederland zijn in het kader van het SER energieakkoord afspraken gemaakt over duurzame groei https://www.ser.nll/publicaties/overige/2010-019/2013/energieakkoord-duurzamegroei.aspx.
• Het gebruik van duurzame biomassa is daar onderdeel van. Voor bij- en meetstook en grootschalige biostoom, moeten pellets voldoen aan duurzaamheidscriteria.
• In het kader van het International Energy Agency zijn ook diverse onderzoeken gedaan naar de emissies bij houtstook. Daaruit volgt dat bij verantwoord stoken de emissies binnen de eisen blijven. http://www.eranetbioenergy.net/file/download/33744852.
• op http://www.ieabcc.nl klik op workshops, klik op workshop Berlin clead wood stoves en klik op publications, en dan het rappport uit 2011 over emissions van Obernberger
• Rijksbeleid https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-energie/inhoud/bio-energie
Om een efficiënte behandeling van de klacht mogelijk te maken, heeft het secretariaat van de Stichting Reclame Code bij e-mail van eveneens 2 juni 2016 aan adverteerder verzocht om per bron/stuk, waarnaar in de e-mail van adverteerder van 2 juni 2016 via een link wordt verwezen, duidelijk te maken op welke tekstgedeelten een beroep wordt gedaan en om deze tekstgedeelten geprint over te leggen.
Adverteerder heeft daar bij e-mail van 6 juni 2016 op gereageerd. Deze reactie wordt als volgt samengevat.
Adverteerder legt het belangrijkste document over in de reeks van informatie waarnaar adverteerder in zijn e-mail van 2 juni 2016 reeds verwees. De titel van dit document luidt:
“VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT betreffende de duurzaamheidseisen voor het gebruik van vaste en gasvormige biomassa bij elektriciteitsproductie, verwarming en koeling”.
In dit document worden de duurzaamheidscriteria beschreven die vanuit de EU aan de lidstaten worden aanbevolen. In 3.2 (pagina 9) wordt de dringende aanbeveling gedaan om daar niet van af te wijken.
Het strekt naar de mening van adverteerder veel te ver om in een papieren onderbouwing EC en NL beleid te verdedigen in een verweer tegen een klacht bij de Commissie, ingediend door een particulier, die kennelijk niet kan instemmen met Europees en/of landelijk beleid. Als branche is adverteerder veelvuldig in gesprek met zowel de overheid als stakeholders om op verantwoorde wijze invulling te geven aan landelijk beleid op dit punt. Het verdedigen van EC en NL beleid is aan de minister, niet aan adverteerder als uitvoerende brancheorganisatie.
Adverteerder verzoekt de Commissie om de klacht ongegrond te verklaren op basis van ingezet EC en NL beleid op dit punt.
De mondelinge behandeling
Klager heeft zijn standpunt mondeling toegelicht.
Het oordeel van de Commissie
1.
In de uitingen 1 en 2 staat: “(…) het milieu heeft baat bij het stoken op hout”.
Deze aanduiding is een milieuclaim in de zin van de Milieu Reclame Code (MRC). Klager heeft de juistheid van deze claim gemotiveerd bestreden. Ingevolge artikel 3 MRC dienen milieuclaims aantoonbaar juist te zijn. Naar het oordeel van de Commissie is adverteerder er niet in geslaagd om de juistheid van de onderhavige claim aan te tonen. De verwijzing in het verweer naar diverse publicaties, meer in het bijzonder het bij de e-mail van 6 juni 2016 overgelegde document “VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT betreffende de duurzaamheidseisen voor het gebruik van vaste en gasvormige biomassa bij elektriciteitsproductie, verwarming en koeling”, geeft onvoldoende aanknopingspunt voor de conclusie dat de absolute mededeling “het milieu heeft baat bij het stoken op hout” juist is.
Gelet op het bovenstaande acht de Commissie de uiting vanwege het gebruik van de zinsnede “het milieu heeft baat bij het stoken op hout” in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.
2.
In uiting 1 staat: “Hout is een duurzame energiebron (…)” en in de uitingen 1 en 2 wordt gesproken over “Duurzaam stoken”. Klager heeft de juistheid van deze claims gemotiveerd bestreden.
De Commissie overweegt dat “duurzaam” en “duurzaamheid” geen vastomlijnde betekenis hebben. In de uitingen wordt niet duidelijk toegelicht wat adverteerder met voornoemde begrippen bedoelt. De verwijzing in het verweer naar diverse publicaties, meer in het bijzonder het bij e-mail van 6 juni 2016 overgelegde document “VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT betreffende de duurzaamheidseisen voor het gebruik van vaste en gasvormige biomassa bij elektriciteitsproductie, verwarming en koeling”, geven evenmin voldoende aanknopingspunt voor de conclusie dat de onderhavige mededelingen “Hout is een duurzame energiebron (…)” en “Duurzaam stoken” juist zijn. Om deze redenen acht de Commissie de uitingen onduidelijk over de milieuvoordelen van de in de uiting aangeprezen haarden en kachels en daardoor in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie acht de reclame-uitingen in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.