De bestreden reclame-uiting

Het betreft een uiting op www.echteldenzoon.nl.

Daarin staat onder meer:

“Duurzaamheid

 Houtkachel: uw eigen groene energie

 Tot voor enige jaren terug bestonden er geen verplichte kwaliteits- en milieueisen voor houtkachels. Dit betekende dat er vroeger veel kachels werden verkocht die de leefomgeving flink konden vervuilen. Sinds een aantal jaren moeten in Europa houtkachels voldoen aan verplichte eisen ten aanzien van uitstoot en het brandstofverbruik.”

en

“Lees verder…

(…)

Hieronder zetten wij graag wat vraag-en- antwoorden voor u op een rij:

(…)

• Waarom is warmte uit een houtkachel “groene” energie?

• Houtstook draagt niet bij aan klimaatverandering? Maar er wordt toch CO2

geproduceerd?

(…).

Waarom is warmte uit een houtkachel “groene” energie?

Het gebruik van groene energie wil zeggen dat er gebruik wordt gemaakt van duurzame, hernieuwbare energiebronnen. Hout is zo’n energiebron. In principe zijn de voorraden – mits verantwoord benut – oneindig. Aardgas, aardolie en steenkool (de zogenaamde fossiele brandstoffen) zijn niet hernieuwbaar en de voorraden zullen op termijn uitgeput raken. Daarnaast draagt het gebruik van hout als energiebron, in tegenstelling tot de fossiele brandstoffen, niet bij aan de opwarming van de aarde.

Houtstook draagt niet bij aan klimaatverandering? Maar er wordt toch CO2 geproduceerd?

Houtstook is klimaatneutraal; bij verbranding is de uitstoot van kooldioxide niet hoger dan wanneer het hout in de natuur zou vergaan. Bovendien is deze CO2 in de tientallen jaren daarvoor door de boom opgenomen. Door deze korte cyclus blijft, gezien over een periode van enkele tientallen jaren, de concentratie CO2 in de atmosfeer gelijk. Dat is bij fossiele brandstoffen zoals kolen en olie heel anders; als we die verbranden, komt in korte tijd kooldioxide vrij die gedurende vele miljoenen jaren is opgenomen. Dit verstoort het precaire evenwicht.

(….)

Hoe zie ik of een houtkachel voldoet aan alle milieu eisen?

Iedere houtkachel die in Europa wordt verkocht moet voorzien zijn van een CE merk. Dit wil zeggen dat het toestel is getest door een onafhankelijk laboratorium en dat deze voldoet aan de kwaliteits- en milieueisen die in de Europese Unie gelden. Daarnaast hebben we in Nederland het zogenaamde rendementslabel waarop de gebruiker in één oogopslag kan zien hoe hoog het rendement en hoe laag de emissie van koolmonoxide is. Het label is analoog aan het label dat wordt gebruikt bij witgoed en bij auto’s, dus door middel van een classificatiesysteem A t/m F en groen tot rood.

Het stoken van een houtkachel is toch een belangrijke bron van fijn stof?

Fijn stof komt in vele soorten en maten voor in Nederland. Het is een verzamelbegrip van in de lucht zwevende deeltjes die variëren in grootte van minder dan 0,1 micrometer tot 10 micrometer. De bron en daarmee de samenstelling van de fijn stof deeltjes bepaalt de toxiciteit ervan. Zo heeft ca. 55% van de hoeveelheid fijn stof in Nederland een natuurlijke herkomst, namelijk de zee. De toxiciteit hiervan is te verwaarlozen. Het overige fijn stof is afkomstig van een grote verscheidenheid aan bronnen zoals: bouwstof, landbouw, uitlaatgassen van het verkeer, de industrie en inderdaad ook houtkachels.

De schadelijkheid van fijn stof uit diesel motoren is ca. 5 maal hoger dan fijn stof afkomstig van houtstook. Van de totale hoeveelheid fijn stof in Nederland wordt ca. 3,7% geëmitteerd door houtkachels, waarbij het overgrote deel (ca.90%) afkomstig van kachels die ouder zijn dan 10 jaar. De huidige generatie houtkachels heeft – indien op de juiste wijze gestookt – een zeer lage fijn stof emissie die voldoet aan de meest strenge eisen die op dit gebied in sommige Europese landen bestaan. Indien er dus gesproken wordt over houtkachels als een belangrijke bron van fijn stof dan past de nuance dat de ca 3,7% van alle fijnstof die er in de lucht is vooral veroorzaakt wordt door verouderde toestellen.

”DE VERVUILENDE HOUTKACHEL”

(…)

Ecologische houtkachels: het kan wel!

Laat u dus vooral niet van de wijs brengen door deze negatieve en foutieve berichtgeving, maar investeer juist in een milieuvriendelijke houtkachel.

Hieronder leest u het offîciële persbericht van Agoria (de overkoepelende organisatie voor o.a. kachel- en haardenverdelers):

Persbericht:

Agoria-CIV over houtkachels: Negatief stookadvies of positief koopadvies?

“Fijnstofemissies door houtverbranding zullen pas dalen met effectief vervangingsbeleid”

Woensdag 12 oktober 2016 -In een reactie op de recente berichtgeving rond de publicatie van het rapport “Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Jaarverslag Immissiemeetnetten – 2015” van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), wijst Agoria-CIV, die de fabrikanten en importeurs van kachels en haarden groepeert, op het belang van de vervanging van oudere toestellen om de uitstoot van fijn stof door houtverbranding te beperken.

(….)

In deze tijden van budgettaire beperkingen bij de overheid vraagt Agoria-CIV niet eens om financiële tegemoetkomingen voor de vervanging van oude houtkachels of open haarden. Een negatief stookadvies voor houtkachels en haarden “zonder Europees keuringsbewijs” zou in de perceptie van de consument al veel verschil maken. Het zou nog niet eens beperkt moeten worden tot dagen dat er te veel fijn stof in de lucht zit. En het hoeft dan zelfs helemaal niet alleen maar bij sensibilisering te blijven”.

De klacht

Klager acht de uiting op de volgende punten misleidend. 

a.

Onder het kopje “Duurzaamheid” is vermeld: “Houtkachel: uw eigen groene energie” en verderop in de uiting staat:

“Waarom is warmte uit een houtkachel “groene” energie?”.

Eerder heeft de Commissie de term “groene energie” voor houtverbranding niet juist bevonden. Ter onderbouwing van dit bezwaar verwijst klager naar de onderaan zijn klacht genoemde uitspraken in de dossiers 2012/01141, 2016/00401, 2016/00397, 2016/00399 en 2016/00400.

b.

Onder het kopje

“Duurzaamheid

 Houtkachel: uw eigen groene energie” staat onder meer:

“Sinds een aantal jaren moeten in Europa houtkachels voldoen aan verplichte eisen ten aanzien van uitstoot en het brandstofverbruik.”

Deze eisen bestaan op dit moment niet, maar zullen mogelijk pas in 2021 gelden.

c.

In de uiting staat:

“(…). Daarnaast draagt het gebruik van hout als energiebron, in tegenstelling tot de fossiele brandstoffen, niet bij aan de opwarming van de aarde.

Houtstook draagt niet bij aan klimaatverandering? Maar er wordt toch CO2 geproduceerd?

Houtstook is klimaatneutraal; (…)”.

Houtrook bevat veel roetdeeltjes, die bijvoorbeeld neerslaan in sneeuw poolgebieden,  daardoor voor minder reflectie zorgen en op die wijze juist bijdragen aan opwarming van de aarde. Verder draagt de toenemende vraag naar hout voor verbranding bij aan ontbossing. Ontbossing draagt, door geringere CO2 opname, weer bij aan opwarming van de aarde.

Houtverbranding is dan ook niet “klimaatneutraal”. 

d.

Onder het kopje “Hoe zie ik of een houtkachel voldoet aan alle milieu eisen?” staat onder meer:

“Iedere houtkachel die in Europa wordt verkocht moet voorzien zijn van een CE merk. Dit wil zeggen dat het toestel is getest door een onafhankelijk laboratorium en dat deze voldoet aan de kwaliteits- en milieueisen die in de Europese Unie gelden”.

Er wordt gesproken over een CE “keurmerk”. Daarvan is echter geen sprake. Het gaat niet om een keurmerk, maar om een verklaring van de fabrikant zelf dat zijn product aan regelgeving voldoet. Het betreft dan met name veiligheid in gebruik en geen emissie- eisen, zoals wordt gesuggereerd.

e.

Onder het kopje “Het stoken van een houtkachel is toch een belangrijke bron van fijn stof?” staat onder meer:

“Fijn stof komt in vele soorten en maten voor in Nederland. Het is een verzamelbegrip van in de lucht zwevende deeltjes die variëren in grootte van minder dan 0,1 micrometer tot 10 micrometer. De bron en daarmee de samenstelling van de fijn stof deeltjes bepaalt de toxiciteit ervan. Zo heeft ca. 55% van de hoeveelheid fijn stof in Nederland een natuurlijke herkomst, namelijk de zee. De toxiciteit hiervan is te verwaarlozen”.

Dat circa 55% van de hoeveelheid fijnstof in Nederland van een natuurlijke herkomst is, is achterhaald en een onjuist gebleken gegeven. Volgens het RIVM dossier fijnstof 2011, waarvan klager een afdruk overlegt, bestaat fijnstof gemiddeld voor 75 tot 80% uit antropogene bestanddelen, en bedraagt dat percentage voor de fijnere fractie van fijnstof 85 tot 90%.

Het effect van ultra fijnstof wordt overigens niet genoemd. Verder wordt verwezen naar een bericht van Agoria-CIV, waaraan onderbouwing ontbreekt.

f.

Onder het kopje “Waarom is warmte uit een houtkachel “groene” energie?” staat: 

“Het gebruik van groene energie wil zeggen dat er gebruik wordt gemaakt van duurzame, hernieuwbare energiebronnen. Hout is zo’n energiebron. In principe zijn de voorraden – mits verantwoord benut – oneindig. Aardgas, aardolie en steenkool (de zogenaamde fossiele brandstoffen) zijn niet hernieuwbaar en de voorraden zullen op termijn uitgeput raken. Daarnaast draagt het gebruik van hout als energiebron, in tegenstelling tot de fossiele brandstoffen, niet bij aan de opwarming van de aarde.”

Hout als energiebron wordt als “duurzaam” en “milieuvriendelijk” aangemerkt. Gezien eerdere uitspraken is dit onjuist.

Ook de term “hemieuwbaar” is discutabel; hiervoor moet aan strikte voorwaarden worden voldaan, en het is de vraag of dat in een volstrekt onoverzichtelijke markt (op wereldschaal) gebeurt.

Ten slotte verwijst klager naar de (hierboven onder a al genoemde) dossiers 2012/01141, 2016/00401, 2016/00397, 2016/00399 en 2016/00400.

Het verweer

Namens adverteerder is onder meer het volgende meegedeeld.

Adverteerder vindt het belangrijk dat haar klanten goed en volledig worden geïnformeerd. Zij geeft dan ook gehoor aan de onderhavige klacht en heeft de desbetreffende pagina direct aangepast. Adverteerder staat open voor elke suggestie ter verbetering van haar site en communicatie.

Brief van 14 maart 2017 van klager

Klager heeft onder meer het volgende meegedeeld.

Zoals gesteld in het klachtenformulier staan op de site www.vanechteltenzoon.nl met name onder de tab “Duurzaamheid” verschillende onjuiste en misleidende

aanduidingen.

Dit impliceert dat gelijkluidende uitingen elders op de site op dezelfde bezwaren

stuiten en ook moeten worden verwijderd. Dat is niet gebeurd, blijkens de bij klagers brief van 14 maart 2017 gevoegde kopieën van de site op 12 maart 2017. Ook onder de tab “Duurzaamheid” is slechts een deel van de bestreden terminologie gewist.

Klager heeft op de url www.vanechteltenzoon.nl/vervuilende-houtkachels nog een aantal tekstgedeelten aangetroffen die naar zijn mening niet juist zijn. Het gaat daarbij

-samengevat- om de term “ecologische houtkachels”, om een verwijzing naar een opinie van de vakorganisatie Agoria-CIV en om de stelling dat er met nieuwe toestellen sprake is van een vermindering van uitstoot van 90%. Klager licht zijn bezwaar in zijn brief nader toe. 

De reactie van adverteerder bij e-mail van 16 maart 2017

Namens adverteerder is onder meer het volgende meegedeeld.

De door klager genoemde “zaken zijn aangepast”.

Wellicht ten overvloede wijst adverteerder op het volgende. Informatie zoals te vinden op www.stimuleringhoutstook.nl, www.sfeerverwarming.nl en www.energiebusiness.nl wordt breeduit gepubliceerd en fungeert veelal als informatiebron. Op de nieuwe site van adverteerder zal het onderwerp duurzaamheid een belangrijk item blijven vormen.  

Het oordeel van de Commissie

De Commissie stelt voorop dat zij haar oordeel zal beperken tot de tekstgedeelten waartegen klager in het klachtenformulier en in zijn brief van 27 februari 2017 bezwaar heeft gemaakt.

In zijn brief van 14 maart 2017, in reactie op de brief van 10 maart 2017 van het secretariaat van SRC, heeft klager zijn klacht uitgebreid, in die zin dat hij ook andere tekstgedeelten van de website van adverteerder inhoudelijk heeft bestreden. In voornoemde brief van 10 maart 2017, waarin aan klager was verzocht  te laten weten of hij prijs stelt op een uitspraak van de Reclame Code Commissie, was al aan klager meegedeeld dat “een inhoudelijke reactie” “in dit stadium van de klacht niet meer mogelijk” is. 

Met betrekking tot de verschillende bezwaren overweegt de Commissie het volgende.

Ad a.

De aanduiding “groene energie” in relatie tot “Houtkachel” respectievelijk “warmte uit een houtkachel” moet worden aangemerkt als een absolute milieuclaim in de zin van de Milieu Reclame Code (MRC). Ingevolge artikel 3 MRC dient adverteerder de juistheid van deze claim aan te tonen. Adverteerder heeft dat niet gedaan. In zoverre acht de Commissie de bestreden uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC. In artikel 2 MRC staat:

“Milieuclaims mogen geen mededelingen, afbeeldingen of suggesties bevatten waardoor de consument misleid kan worden over milieuaspecten van de aangeprezen producten, of over de bijdrage van de adverteerder aan het handhaven en bevorderen van een schoon leefmilieu in het algemeen”. 

Ad b.

Adverteerder heeft de klacht, dat de mededeling “Sinds een aantal jaren moeten in Europa houtkachels voldoen aan verplichte eisen ten aanzien van uitstoot en het brandstofverbruik” onjuist is, niet weersproken. Deze mededeling is ook een milieuclaim in de zin van artikel 1 MRC. Nu adverteerder de juistheid daarvan niet heeft aangetoond, is de bestreden uiting op dit punt in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

Ad c.

De mededelingen “(…) draagt het gebruik van hout als energiebron, in tegenstelling tot de fossiele brandstoffen, niet bij aan de opwarming van de aarde” en “Houtstook is klimaatneutraal; (…)” zijn eveneens milieuclaims in de zin van artikel 1 MRC. Klager heeft de juistheid hiervan gemotiveerd weersproken. Vervolgens heeft adverteerder de juistheid van voornoemde claims niet aangetoond. Gelet daarop is ook dit onderdeel van de uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

Ad d.

Adverteerder heeft gemotiveerd bestreden dat het tekstgedeelte “Iedere houtkachel die in Europa wordt verkocht moet voorzien zijn van een CE merk. Dit wil zeggen dat het toestel is getest door een onafhankelijk laboratorium en dat deze voldoet aan de kwaliteits- en milieueisen die in de Europese Unie gelden” juist is.

Klager heeft er onder meer op gewezen dat het CE merk een verklaring van de fabrikant zelf betreft dat het product aan regelgeving voldoet, met name op het gebied van veiligheid. Adverteerder heeft dit niet weersproken. Meer in het bijzonder heeft adverteerder niet aangetoond dat het voorzien zijn van een CE merk betekent dat het bewuste toestel “voldoet aan de (…) milieueisen die in de Europese Unie gelden”, zoals in de uiting wordt gesteld. Ook om deze reden acht de Commissie de uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

Ad e.

Klager heeft de juistheid van de mededeling “Zo heeft ca. 55% van de hoeveelheid fijn stof in Nederland een natuurlijke herkomst, namelijk de zee” gemotiveerd bestreden. Ook deze mededeling is aan te merken als een milieuclaim als bedoeld in artikel 1 MRC. Nu adverteerder de juistheid ervan niet heeft aangetoond, acht de Commissie de uiting ook op dit punt in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

Ad f.

i.

In de uiting is vermeld: “Het gebruik van groene energie wil zeggen dat er gebruik wordt gemaakt van duurzame, hernieuwbare energiebronnen. Hout is zo’n energiebron”.

De Commissie overweegt dat “duurzaam” geen vastomlijnde betekenis heeft. Gelet hierop, en nu in de uiting niet duidelijk wordt toegelicht wat adverteerder met het begrip “duurzame energiebronnen” bedoelt, acht de Commissie de uiting onduidelijk over de milieuvoordelen van de in de uiting aangeprezen houtkachels en daardoor in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

ii.

Onder het kopje “Ecologische houtkachels: het kan wel!” staat onder meer:  

“Laat u dus vooral niet van de wijs brengen door deze negatieve en foutieve berichtgeving, maar investeer juist in een milieuvriendelijke houtkachel”.

De aanduiding milieuvriendelijke houtkachel” is een absolute milieuclaim. Adverteerder heeft de juistheid daarvan niet aangetoond. Ook in dit opzicht acht de Commissie de bestreden uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

iii.

“Hout” wordt in de uiting genoemd als voorbeeld van “hernieuwbare energiebronnen”. Deze mededeling moet worden gezien in de context van de mededelingen daarachter: “In principe zijn de voorraden – mits verantwoord benut – oneindig. Aardgas, aardolie en steenkool (de zogenaamde fossiele brandstoffen) zijn niet hernieuwbaar en de voorraden zullen op termijn uitgeput raken” en de Commissie ziet in de door klager geuite twijfel bij de term “hernieuwbaar” niet voldoende aanleiding om de uiting op dit punt in strijd met de Nederlandse Reclame Code (daaronder begrepen de MRC) te achten.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

Gelet op het oordeel onder Ad 1 tot en met 5 en 6 i en 6 ii acht de Commissie de reclame-uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.