De bestreden reclame-uiting
Het betreft een uiting in een reclamefolder van adverteerder. Daarin staat onder de aanhef “Vier uw vakantie op Rundumhausen en geef uw vakantiegeld een groene bestemming” onder meer:
“De tijd dat we zonder Gronings gas moeten leven komt rap naderbij. Mede hierom kan het een goed idee zijn om uw vakantiegeld een alternatieve bestemming te geven. Temeer, omdat investeren in lagere energiekosten loont. Wat u nu betaalt, verdient u namelijk in 5 jaar al terug. Want de combinatie van een houtkachel die warmte afgeeft aan de Cv-installatie, plus 3 zonnepanelen voor de boiler verlaagt uw gasverbruik met minstens 70%. Daar zijn niet alleen de Groningers blij mee. Daar wordt het hele Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde vrolijker van.
(…)
Duurzaam milieu en besparen gaan hand in hand met zonnepanelen en hout-cv kachel”.
De klacht
De klacht wordt als volgt samengevat.
In de bestreden folder wordt men aangespoord een houtkachel aan te schaffen. Daartoe wordt onder meer gesteld: “Daar wordt het hele Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde vrolijker van”. Waar het betreft houtkachels vindt klager dit een misleidende uitspraak. Hij voert hiertoe het volgende aan.
Gezien de uitstoot van schadelijke stoffen is het gebruik van houtkachels niet milieuvriendelijk. Deze kachels zijn ook niet CO2 neutraal, omdat hout een fossiele brandstof is. Klager verwijst in dit verband naar https://www.knaw.nll/actueelieuws/vertrouwen-in-biobrandstof-en-houtstook-misplaatst en legt een desbetreffende bijlage over. In het kader van de energietransitie moeten wij af van alle fossiele brandstoffen, aldus klager.
Houtkachels, ook de hoogrendementskachels die gecertifîceerd zijn, dragen bij aan luchtveront-reiniging, ook als zij volgens de richtlijnen worden gestookt, zij het in iets mindere mate. Juist in woonwijken waar veel mensen wonen, is dit ongewenst.
Een niet onbelangrijk deel van de mensheid ondervindt hier hinder van. In onderzoek van diverse organisaties waaronder de GGD worden percentages genoemd van 10 tot meer dan 20%. Klager vermeldt in dit verband twee links naar www.ggd.amsterdam respectievelijk ggdleefomgeving.nl. en legt een desbetreffende bijlage over.
Voor verdere details en informatie wat betreft vervuiling door houtkachels verwijst klager naar zijn bij de klacht overgelegde e-mail aan adverteerder. Ook verwijst klager naar de door hem overgelegde mailwisseling met adverteerder, voorafgaand aan de onderhavige klacht.
Klager verzoekt de Commissie om adverteerder te verbieden om in de toekomst reclame te maken voor houtkachels, in die zin dat deze goed zouden zijn voor het milieu en de aarde, en dat de aarde er vrolijker van zou worden.
Het verweer
Het verweer wordt als volgt samengevat.
De bestreden folder breekt een lans voor duurzame zonnepanelen met een zonneboiler. Zonne-energie is gratis en zonder voetafdruk (milieu footprint) inzetbaar om warm water te maken in het boilervat. Installaties van adverteerder leveren bij de minste zonnestralen al water van 65 graden op. Opgeslagen in het boilervat, blijft dit water warm en zal dit per 24 uur ongeveer 2 graden teruglopen in graden. Dit product kan alle organische brandstoffen vervangen, aldus adverteerder. De klant kan warm water gebruiken om te douchen en om er in het voor- en najaar de vloerverwarming mee te voeden. Omdat voor dit systeem geen grondpompen nodig zijn die heel veel KW per jaar verbruiken, is het voor het milieu zo’n mooi systeem, dat het hele Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde er vrolijker van wordt, aldus adverteerder.
Adverteerder wijst erop dat de overheid zo graag wil dat adverteerder het onderhavige pakket verkoopt, dat zij bij de aanschaf ervan € 1403,- subsidie geeft. Het is dan ook logisch dat in de folder staat: “Daar wordt het Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde vrolijker van”.
Zoals bij zoveel milieuvriendelijke en duurzame oplossingen die momenteel verkrijgbaar zijn en bedacht worden, zijn de systemen van adverteerder nog niet 100% afdoende.
Omdat de zonnepanelen in de winter niet voldoende warm water kunnen genereren uit zonne-energie, is de aanvulling door een houtkachel een mooie ondersteuning; niet duurzaam, maar wel een verantwoorde bron van warmte, aldus adverteerder. Zij stelt: “Temeer omdat deze CV-kachel niet alleen de woonkamer warm stookt, maar alle extra vrijkomende hitte opslaat in het boilervat” en “En zo komt (naam adverteerder) tot de uitspraak: “Duurzaam milieu en besparen gaan hand in hand met zonnepanelen en hout-cv kachel”. De zonnepanelen zorgen voor het duurzame karakter, de houtkachel vult de besparing slechts aan, aldus adverteerder.
Alles wat adverteerder doet is gestimuleerd door de overheid. Het actuele doelstellingplan van de overheid is tot 2020 inzetten op hernieuwbare opgewekte energie en daaraan toegevoegd, bijstoken van 15% biomassa. Vandaar dat “houtvergassers, pelletstookinstallaties” soms met wel 80% overheidssubsidie bij bedrijven en consumenten worden neergezet. Zelfs het stoken op hout maakt deel uit van de actuele doelstellingen van de overheid. Ook de Europese Commissie ziet houtstook als verantwoord alternatief van kolencentrales, aldus adverteerder.
Klager heeft er gelijk in dat fijnstof vrij komt bij het stoken van houtkachels. Voor patiënten zal dit erg vervelend zijn, aldus adverteerder, maar om een en ander in de juiste verhoudingen te zien, wil adverteerder de effecten van houtkachels graag juist inkaderen, en wel als volgt.
Er zijn 1,3 miljoen houtstokers in Nederland. In het normale maatschappelijke verkeer wordt het als gebruikelijk gezien dat men met goed hout, in hoogrendementstoestellen stookt.
Van de totale fijnstofuitstoot in Nederland is 45% afkomstig van de intensieve veehouderij en 1,5% van huishoudens. Hiervan maakt de houtstook ongeveer een derde deel uit oftewel, zo’n 0,5% van de totale Nederlandse uitstoot wordt veroorzaakt door houtkachels. Bovendien is de onderhavige houtkachel ondersteunend aan de meest milieuvriendelijke zonnepanelenset.
Adverteerder stelt zich op het standpunt dat de bestreden reclame-uiting juist is.
Het oordeel van de Commissie
De Commissie stelt voorop dat zij niet de bevoegdheid heeft om een adverteerder te “verbieden” om op bepaalde wijze reclame te maken. Wel kan zij, indien zij een reclame-uiting in strijd met de Nederlandse Reclame Code (NRC) acht, de adverteerder aanbevelen om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
In de bestreden uiting wordt over de aanschaf van een houtkachel, die warmte afgeeft aan de Cv-installatie, in combinatie met drie zonnepanelen voor de boiler, gezegd: “Daar wordt het hele Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde vrolijker van”. Gelet op deze mededeling moet de uiting worden aangemerkt als een milieuclaim in de zin van artikel 1 van de Milieu Reclame Code (MRC).
Op grond van artikel 2 MRC mogen milieuclaims geen mededelingen of suggesties bevatten waardoor de consument misleid kan worden over milieuaspecten van de aangeprezen producten. Ingevolge artikel 3 MRC dienen milieuclaims aantoonbaar juist te zijn, waarbij de bewijslast rust op de adverteerder, en worden zwaardere eisen gesteld aan het bewijsmateriaal naarmate de milieuclaims absoluter zijn geformuleerd.
In het onderhavige geval is weliswaar geen sprake van een absolute milieuclaim – gesteld wordt “vrolijker” – maar naar het oordeel van de Commissie wordt aldus wel een te mooie voorstelling van zaken gegeven. Zij overweegt daartoe het volgende.
Klager heeft onder verwijzing naar de inhoud van bij de klacht overgelegde bijlagen gemotiveerd weersproken dat “het hele Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde vrolijker” wordt, waar het betreft het gebruik van houtkachels, waar deze mededeling mede betrekking op heeft. Meer in het bijzonder heeft hij gesteld dat het gebruik van houtkachels niet milieuvriendelijk is gezien de uitstoot van schadelijke stoffen, dat deze kachels niet CO2 neutraal zijn omdat hout een fossiele brandstof is, en dat houtkachels bijdragen aan luchtverontreiniging, waarvan volgens onderzoek van onder meer de GGD, mensen gezondheidsklachten kunnen ondervinden.
Gelet op deze gemotiveerde betwisting lag het op de weg van adverteerder om de juistheid van de mededeling: “Daar wordt het hele Nederlandse milieu, ja zelfs de aarde vrolijker van” aan te tonen. Naar het oordeel van de Commissie is adverteerder daarin niet geslaagd. In reactie op de klacht heeft adverteerder erkend dat er fijnstof vrijkomt bij het stoken van houtkachels, hetgeen volgens haar erg vervelend zal zijn voor patiënten. Dat deze fijnstof slechts ongeveer 0,5% van de totale Nederlandse uitstoot van fijnstof uitmaakt, zoals adverteerder heeft betoogd, neemt niet weg dat er sprake is van het leveren van een bijdrage door houtkachels aan de uitstoot van fijnstof.
Nu adverteerder de juistheid van de onderhavige milieuclaim niet heeft aangetoond, acht de Commissie de uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC en wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie acht de reclame-uiting in strijd met artikelen 2 en 3 MRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.