De bestreden reclame-uiting

Het betreft een uiting op de webpagina van RTL Eigen Huis en Tuin betreffende tuingereedschap van Gardena dat werkt op een accu. (https://www.eigenhuisentuin.nl/Tuin/tuinieren/duurzaam-tuinieren-zonder-stroom-met-accu).

Onder het subkopje “Meer bewegingsvrijheid en milieuvriendelijk” staat:

“Daarnaast is het supergebruiksvriendelijk omdat je heel veel bewegingsvrijheid hebt. Geen snoeren meer om rekening mee te houden, dus je kunt de hele tuin door! Met de Gardena 18V accu en de diverse gereedschappen kun je maaien, snoeien, zagen, trimmen en reinigen. Deze accu is zeer milieuvriendelijk, omdat het niets uitstoot. Superhandig!”

De klacht

RTL claimt ten onrechte dat draadloos tuinieren met de Gardena oplaadaccu duurzamer is dan tuinieren met stroom via de stekker. In de context van een vergelijking met stekkers via het net wordt gezegd: “Deze accu is zeer milieuvriendelijk, omdat het niets uitstoot.” Dit is pertinent niet waar, aldus klager. In de eerste plaats zijn accu’s zeer vervuilend door de mijnbouw voor edelmetalen en is er veel energie gemoeid met de productie ervan. Verder verbruik je met een accu altijd minstens zoveel en waarschijnlijk meer elektriciteit. Deze komt van hetzelfde net en er gaat altijd energie verloren door meer of minder inefficiëntie in het (deels) opladen en gebruiken, aldus klager.

De reactie van RTL

RTL stelt dat de uiting niet van haar afkomstig is, maar van Gardena (Husqvarna). Dit blijkt onder meer uit de vermelding “Van onze partner Gardena” bij de betreffende uiting en op de banner, waarvan RTL afdrukken overlegt. RTL stelt zich op het standpunt dat klager de klacht ten onrechte tegen haar heeft gericht en verzoekt daarom de klacht ongegrond te verklaren.

Het verweer van Husqvarna

Het standpunt van Husqvarna, zoals weergegeven in het schriftelijke verweer en nader toegelicht ter zitting, wordt als volgt samengevat.

De mededeling “deze accu is zeer milieuvriendelijk, omdat het niets uitstoot” staat in een artikel dat Husqvarna in samenwerking met RTL Eigen Huis en Tuin op diens website heeft gepubliceerd. Volgens Husqvarna dient de klacht te worden afgewezen en zij voert daartoe het volgende aan.

In de eerste plaats heeft klager niet aangegeven wat de grondslag van zijn klacht is en welke bepalingen van de Nederlandse Reclame Code (NRC) door Husqvarna zouden zijn overtreden. Klager zou daarom niet-ontvankelijk in zijn klacht moeten worden verklaard.

Verder gaat klager er ten onrechte van uit dat in de uiting een vergelijking wordt gemaakt tussen tuingereedschap op een accu en tuingereedschap met een stekker. In werkelijkheid wordt in de uiting een alternatief genoemd voor tuingereedschap met een stekker en wordt er in dat kader een vergelijking gemaakt tussen draadloos gereedschap met accu versus draadloos gereedschap met brandstofmotor. Er wordt dus niet geclaimd dat het gebruik van tuingereedschap met een accu duurzamer is dan het gebruik van gereedschap met een stekker, zoals in de klacht wordt gesteld.

Verder stelt Husqvarna dat geen sprake is van misleiding omdat de bestreden uiting feitelijk juist en duidelijk is en de gemiddelde consument weet hoe de uiting moet worden gelezen en begrepen. Er wordt expliciet gespecificeerd dat de accu als milieuvriendelijk wordt aangemerkt omdat deze niets uitstoot. Hierdoor is evident dat de claim betreffende milieuvriendelijkheid en duurzaamheid alleen ziet op het gebruik van de accu en niet op de productie van de accu en de benodigde stroom. De gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument is bij dergelijke reclame gewend aan enige vorm van overdrijving. Daar komt bij dat de gemiddelde consument de uiting leest tegen de achtergrond van de algehele energietransitie, waaronder de overgang van brandstofmotoren naar elektrische motoren met accu’s. Het is gebruikelijk – en blijkens eerdere uitspraken van de Commissie ook toelaatbaar – om in reclames (van bijvoorbeeld de autobranche) de milieuvriendelijkheid en duurzaamheid van een product zonder uitstoot te benadrukken. Het moet Husqvarna daarom ook zijn toegestaan om het publiek te verleiden over te stappen op haar product, de Gardena 18V accu, die tijdens het gebruik niets uitstoot en dus veel milieuvriendelijker is. Nu de consument door de uiting goed en juist wordt geïnformeerd en de uiting in de context van de energietransitie plaatst, wordt de gemiddelde consument door de uiting er niet toe gebracht een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen. Ook in zoverre is niet voldaan aan de voorwaarden voor misleiding. Husqvarna concludeert dat de uiting niet in strijd is met de Nederlandse Reclame Code, waaronder de Milieu Reclame Code.

Ten slotte voert Husqvarna – meer subsidiair – aan dat de klacht moet worden afgewezen op grond van artikel 10 EVRM. Ook commerciële uitingen vallen binnen de uitingsvrijheid op grond van dit artikel. Krachtens artikel 10 lid 2 EVRM kan deze uitingsvrijheid alleen worden onderworpen aan beperkingen die bij wet zijn voorzien en die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn. Hiervan is in het onderhavige geval geen sprake, aldus Husqvarna.

Het oordeel van de Commissie

1.

De klacht betreft de mededeling “Deze accu is zeer milieuvriendelijk, omdat het niets uitstoot” waarmee Husqvarna op de website van RTL Eigen Huis en Tuin haar Gardena 18V accu voor tuingereedschap aanprijst.

2.

Husqvarna heeft in de eerste plaats aangevoerd dat klager in zijn klacht niet-ontvankelijk moet worden verklaard omdat hij – kort gezegd – de grondslag van zijn klacht onvoldoende duidelijk heeft gemaakt. De Commissie deelt dit standpunt niet. Uit de klacht blijkt voldoende duidelijk dat klager de juistheid van de geclaimde milieuvriendelijkheid van de Gardena accu en de in dat verband gemaakte vergelijking bestrijdt en op grond van welke argumenten hij die mening is toegedaan. Uit het verweer blijkt dat Husqvarna de klacht ook in deze zin heeft opgevat. Dat in de klacht niet uitdrukkelijk is genoemd met welke artikelen uit de NRC klager – een consument – de uiting in strijd acht, hoeft aan de behandeling van de klacht niet in de weg te staan.

3.

Met de bestreden mededeling “Deze accu is zeer milieuvriendelijk, omdat het niets uitstoot” wordt gerefereerd aan milieuvoordelen die zijn verbonden aan de accu. Daarom moet deze uiting worden aangemerkt als een milieuclaim als bedoeld in artikel 1 van de Milieu Reclame Code (MRC) en zal de uiting aan deze code worden getoetst.

De Commissie gaat ervan uit dat klager met zijn stelling dat de claim betreffende de milieuvriendelijkheid van de accu “pertinent niet waar” is, een beroep doet op de artikelen 2 en 3 MRC. Hierin is bepaald, kort samengevat, dat milieuclaims de consument niet mogen misleiden over milieuaspecten van het aangeprezen product (artikel 2) en aantoonbaar juist moeten zijn (artikel 3).

4.

Husqvarna heeft aangevoerd dat de claim “Deze accu is zeer milieuvriendelijk, omdat het niets uitstoot” juist en niet misleidend is, omdat duidelijk is dat de claim moet worden begrepen als een vergelijking tussen het gebruik van draadloos gereedschap met accu zonder uitstoot tegenover het gebruik van draadloos gereedschap met brandstofmotor met uitstoot en vaststaat dat de accu in dat opzicht ‘zeer milieuvriendelijk’ is. Naar het oordeel van de Commissie blijkt uit de uiting niet duidelijk dat de claim in verband met deze vergelijking moet worden bezien. Daarvoor geldt dat over ‘een brandstofmotor’ in de uiting niets wordt gezegd en de vergelijking wordt gemaakt direct na een (andere) vergelijking, namelijk die van gereedschap met en zonder snoeren. 

Maar ook als aangenomen wordt dat die vergelijking wel duidelijk is, acht de Commissie het onjuist een accu als “zeer milieuvriendelijk” aan te prijzen. Het achterwege blijven van ‘uitstoot’ is zeker een aspect dat, vergeleken met een brandstofmotor, als een relatief milieuvoordeel kan worden beschouwd, maar onvoldoende onderbouwd is dat de accu zelf geen schadelijke stoffen bevat en ook op geen enkele wijze schade aan het milieu kan toebrengen. De uiting wekt een te rooskleurig beeld, nu het enkele feit dat geen sprake is van uitstoot op grond van het voorgaande niet rechtvaardigt de accu als “zeer milieuvriendelijk” te omschrijven. Het had daarom op de weg van Husqvarna gelegen om deze aanduiding achterwege te laten teneinde de consument niet te misleiden over milieuaspecten die zijn verbonden aan de aangeprezen accu. De uiting is daarom in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC. Daarbij merkt de Commissie op dat van een voor de consument herkenbare en om die reden toelaatbare overdrijving bij een absolute milieuclaim geen sprake kan zijn.

5.

Het verweer van Husqvarna dat artikel 10 EVRM in de weg staat aan toewijzing van de klacht treft geen doel. Weliswaar valt het maken van reclame voor de (milieuvoordelen van de) Gardena accu op zich onder de vrijheid van meningsuiting van adverteerder als bedoeld in artikel 10 lid 1 EVRM, maar dit neemt niet weg dat reclame niet misleidend mag zijn en geen onjuiste milieuclaim mag vermelden.

6.

De Commissie acht, naast Husqvarna, RTL medeverantwoordelijk voor de hiervoor geconstateerde overtreding van de MRC. RTL heeft verklaard dat sprake is van een partnerschap tussen RTL (Eigen Huis en Tuin) en Gardena, en Husqvarna heeft meegedeeld dat de bestreden uiting in samenwerking met RTL Eigen Huis en Tuin op diens website is gepubliceerd. Gelet op deze omstandigheden kan RTL zich niet geheel onttrekken aan verantwoordelijkheid voor de uiting en zal de aanbeveling ook tot haar worden gericht.

7.

Gelet op het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie acht de reclame-uiting in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC. Zij beveelt Husqvarna en RTL aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.