Het College van Beroep [17 maart 2017]

Het onderwerp van de klacht en de door de Commissie beoordeelde uitingen

De klacht is gericht tegen aanprijzingen in verband met het ‘Energiecollectief’ van de Consumentenbond. Dit collectief wordt vier keer per jaar door de Consumentenbond georganiseerd. Zij treedt daarbij in onderhandeling met energieleveranciers en organiseert een ‘veiling’ waar de leveranciers een ‘bod’ kunnen doen, waarna de Consumentenbond de ‘winnaar’ bepaalt. Het bod van de ‘winnaar’ werd in de door de Commissie beoordeelde uitingen vergeleken met prijzen van andere energieleveranciers. De Commissie heeft deze uitingen als volgt omschreven.

Uiting A: de volgende mededelingen over het “Energiecollectief” op de website van de Consumentenbond:
“Hét Energiecollectief
Voor voordelige en duurzame energie
Wij onderhandelen met leveranciers om de scherpste energiecontracten te realiseren. Budget Energie heeft het beste aanbod gedaan voor 1 jaar en Vandebron voor 3 jaar. Wij zijn ontzettend blij met het resultaat, want het is het voordeligste aanbod op de markt. Bereken direct jouw voordeel en besluit of je wilt overstappen. Je hebt nog t/m 15 januari 2017. Ook voor niet-leden!”
Hieronder staan, bij “Het aanbod”, enkele kenmerken en het “gemiddeld voordeel” van de aangeboden contracten van de “Winnaars” Budget Energie als “laagste bieder 1 jaar” en Vande-bron als “laagste bieder 3 jaar”.

Uiting B: de uiting die men zag nadat men op deze website enkele persoonlijke gegevens (postcode, huidig verbruik en naam huidige energieleverancier) had ingevuld, waarbij werd gezegd: “Je persoonlijke aanbod”, waarin het “geschat voordeel” bij het winnende 1-jaars en 3-jaars aanbod uit het Energiecollectief werden getoond.

Uiting C: de volgende mededelingen in de Consumentenbond Nieuwsbrief met als onderwerp: ”Alwéér het beste aanbod van de huidige energiemarkt”:
“2017 beginnen met een lagere energierekening?
Ons huidig Energiecollectief betekent voor tienduizenden consumenten opnieuw een fors lagere energierekening. De veiling leverde namelijk 2 winnaars op met het beste aanbod van de huidige energiemarkt! De gemiddelde besparing voor 1 jaar is € 344 en voor een 3-jarig contract € 279 per jaar. Daar kun je veel leuke dingen van doen…
Bereken jouw voordeel (link)”.

De bestreden beslissing

De Commissie heeft, samengevat, ten aanzien van uitingen A en C geoordeeld dat sprake is van het ontbreken van essentiële informatie als bedoeld in artikel 8.3 aanhef onder c van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Naar het oordeel van de Commissie had in de uiting een peildatum moeten worden genoemd waarop is vastgesteld welk aanbod het goedkoopst was alsmede had moeten worden vermeld dat bij de berekening van het voordeel is uitgegaan van een gemiddeld energieverbruik.

Ten aanzien van uiting B heeft de Commissie, nadat Energiedirect ter zitting haar bezwaar tegen de prijsvergelijkingen had beperkt tot het feit dat de Consumentenbond bij de rekentool in de uiting stelde dat bij de voordeelberekening wordt gekeken naar de door de consument opgegeven postcode, terwijl in werkelijkheid bij de vergelijking wordt uitgegaan van een gefixeerde postcode: 1111 AA huisnummer 1, als volgt geoordeeld. Naar het oordeel van de Commissie wordt in uiting B gesuggereerd dat de weergegeven vergelijking met daarin het te behalen voordeel is toegesneden op de situatie van de betreffende consument. Op grond van het behandelde ter zitting achtte de Commissie echter niet aannemelijk geworden dat van een dergelijke op de consument toegespitste prijsvergelijking sprake was, nu in dit stadium van de vergelijking niet de door de consument opgegeven postcode werd gebruikt, maar een gefixeerde postcode. Gelet op het voorgaande ging volgens de Commissie de prijsvergelijking in uiting B gepaard met onjuiste informatie als bedoeld in de aanhef van artikel 8.2 NRC. Omdat de gemiddelde consument hierdoor, in de veronderstelling dat hem een op zijn persoon toegesneden vergelijking wordt getoond, tot een besluit over een transactie kan worden gebracht dat hij anders niet had genomen, achtte de Commissie de met B aangeduide uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

De Commissie achtte de uiting niet in strijd met artikel 13 aanhef en onder a NRC. De Consumentenbond heeft in het kader van het Energiecollectief een veiling georganiseerd en presenteerde in de uitingen de winnende energieleveranciers. In de uitingen zijn vergelijkingen tussen aanbiedingen van deze energieleveranciers en van concurrerende energieleveranciers, waaronder Energiedirect, opgenomen. In de vergelijkingen is echter volgens de Commissie geen sprake van mededelingen over (de producten of diensten van) concurrenten van de Consumentenbond.
De Commissie heeft tot slot geen aanleiding gezien voor een Alert.

De grieven in principaal appel    

De grieven in het principale appel betreffen uitsluitend het oordeel van de Commissie dat betrekking heeft op uiting B. Ten aanzien van de overige uitingen is geen beroep ingesteld. De grieven ten aanzien van uiting B worden (rekening houdend met het feit dat Energiedirect uitdrukkelijk heeft meegedeeld dat de klacht in zoverre uitsluitend de uiting betreft die men ziet na het invullen van zijn postcode, verbruik en energieleverancier) als volgt weergegeven.

In de prijsvergelijking op de website van de Consumentenbond, waar de klacht van Energiedirect op ziet, wordt een persoonlijke vergelijking getoond waarin de consument het geschatte voordeel tussen zijn persoonlijke aanbod op maat van de winnende Energiecollectiefleverancier en het – geschatte – aanbod van de huidige leverancier ziet. Bij die vergelijking wordt voor de jaarkosten van het winnende aanbod van het Energiecollectief uitgegaan van de adresgegevens die, en het verbruik dat de consument opgeeft. Aan de hand van de winnende tarieven wordt hiermee een aanbod op maat gedaan dat op de situatie van de consument is toegespitst, waarbij rekening wordt gehouden met netwerkkosten, bijzondere toeslagen, belastingen en leveringskosten. Dat persoonlijke aanbod wordt vervolgens vergeleken met een vergelijkbaar aanbod van de huidige leverancier (zoals ingevuld door de consument), zoals dat gold op de datum dat de veiling werd afgesloten (peildatum 22 november 2016). Netwerkkosten, bijzondere toeslagen en belastingen zijn daarbij inbegrepen. Dit wordt onder de kop “Hoe hebben we jouw geschatte voordeel berekend?” als volgt aan de consument uitgelegd:
“Omdat de tarieven van het contract dat je nu bij je huidige leverancier hebt voor ons onbekend zijn, hebben we een vergelijking gemaakt met het vergelijkbare contract dat jouw huidige leverancier aanbiedt (veilingdatum 22 november 2016). In het kostenoverzicht kun je nu zelf eenvoudig een vergelijking maken tussen jouw energieleverancier en het aanbod van het Energiecollectief. Wil je de kosten vergelijken met je huidige tarief? Dan kun je je eigen energienota erbij pakken en eenvoudig alle kosten vergelijken”.

Omdat de Consumentenbond niet op de hoogte is van de precieze contractafspraken en de tariefstelling tussen de consument en zijn huidige leverancier, en zij ook niet weet of de consument actief op een aanbod zal ingaan of dat de consument zelf actief een aanbod kiest bij zijn huidige leverancier, wordt bij de vergelijking uitgegaan van het meest vergelijkbare product en de meest vergelijkbare tarieven die de huidige leverancier van de consument op de eigen website aanbood rond het moment van de veiling. De consument wordt uitgenodigd om aan de hand van de energienota zelf een vergelijking te maken op basis van de tarieven die zijn huidige energieleverancier hanteert; dat betreft dan een volledig persoonlijke vergelijking.

Indien en voor zover de Commissie heeft willen oordelen dat het gebruiken van gestandaardiseerde gegevens bij de persoonlijke prijsvergelijking onverenigbaar is met de artikelen 7 en 8 aanhef en sub d NRC, is dit oordeel onjuist. De wijze waarop de Consumentenbond deze vergelijking uitvoert en dit communiceert aan de consument kan niet worden gekwalificeerd als oneerlijke en/of misleidende reclame. De Commissie is bij haar oordeel voorbijgegaan aan: (a) dat het de consument voldoende duidelijk wordt gemaakt dat het om een geschat voordeel gaat; (b) dat de vergelijkingen worden gemaakt met gestandaardiseerde maar representatieve gegevens, afkomstig van de eigen websites van de leveranciers; en (c) dat deze wijze van berekening feitelijk de enige manier is om deze prijsvergelijkingen te maken en dat het belang van de consument te worden voorzien van dergelijke informatie in het woud van energieaanbiedingen zwaarder dient te wegen dan het belang dat uitsluitend persoonlijke informatie bij de vergelijking wordt betrokken. De Consumentenbond licht dit toe.

Ad (a) Voldoende duidelijk dat het om geschat voordeel gaat
Het wordt, zoals hiervoor vermeld, de consument bij de vergelijking op basis van het persoonlijk aanbod van de winnaar van de Energiecollectief-veiling voldoende duidelijk gemaakt dat de exacte leveringstarieven uit het huidige energiecontract van de consument niet bekend zijn bij de Consumentenbond. Ook wordt duidelijk gemaakt dat wordt vergeleken met zoveel mogelijk representatieve maar desalniettemin gestandaardiseerde gegevens en dat het genoemde voordeel derhalve een geschat voordeel betreft. Op het scherm waar de consument zijn aanbod ziet, staat duidelijk een “i” [informatie]knop, waar de consument de uitleg kan zien met daaronder de betreffende kostenvergelijking. Het is voor de consument dan ook voldoende duidelijk op basis waarvan de berekening is gemaakt en dat het werkelijk te behalen voordeel voor hem daarvan kan afwijken. De consument wordt bovendien aangemoedigd om aan de hand van de eigen energienota zijn huidige tarieven in te vullen, zodat het persoonlijke voordeel precies kan worden berekend. Dat het gaat om een geschat voordeel wordt nog eens herhaald op de aanbodpagina van de klant onder de productbox (onder 2). Daar staat: “Voor de berekening van de verwachte jaarkosten en je geschat voordeel is zoveel mogelijk uitgegaan van jouw persoonlijke situatie. Indien opgegeven: de verwachte jaarkosten ten opzichte van het vergelijkbare contract van je huidige leverancier op basis van jouw verbruik en locatie op veilingdatum 22 november 2016.” Nu het voor de consument voldoende duidelijk is hoe de prijsberekening tot stand komt, is geen sprake van misleidende reclame.

Ad (b) Vergelijking met representatieve gegevens
Het persoonlijke aanbod voor de consument in het Energiecollectief wordt vergeleken met het aanbod van de huidige energieleverancier van de consument. Het is voor de Consumentenbond niet mogelijk om de persoonlijke leveringstarieven die de energieleverancier met die consument is overeengekomen te achterhalen. Daarvan kan in de vergelijking dan ook niet worden uitgegaan. De Consumentenbond vergelijkt de aanbiedingen op basis van zoveel mogelijk individuele gegevens, waardoor het weergegeven aanbod zo veel mogelijk overeenstemt en vergelijkbaar is met het daadwerkelijke aanbod van de desbetreffende leverancier voor de desbetreffende consument. Daarbij gaat de Consumentenbond uit van de tarieven die de verschillende leveranciers op hun website noemden op het moment dat de Energiecollectief-veiling is gewonnen door bepaalde energieleveranciers (22 november 2016). Er wordt daarbij geen rekening gehouden met eventuele door de energieleverancier toegepaste gedifferentieerde tarieven voor een specifieke consument. Enkele energieleveranciers hanteren geen standaardtarieven voor consumenten maar passen een bepaalde differentiatie toe. Die kan voortkomen uit een speciale aanbieding die voor een consument geldt, maar bijvoorbeeld ook uit het type woning, de looptijd van een contract, de waarde die aan de consument wordt toegekend, risico op betalingsproblemen en het feit dat een consument in het verleden klant is geweest. Door uit te gaan van de voor het publiek toegankelijke tarieven, bootst de Consumentenbond in feite de situatie na waarin een potentiële klant de website van de desbetreffende leverancier raadpleegt om een vergelijkbaar energiecontract aan te vragen, en dat vergelijkt met het aanbod onder het Energiecollectief. In haar klacht heeft Energiedirect gesteld dat de Consumentenbond onjuiste en minder voordelige energiecontracten zou selecteren om de aanbiedingen van het Energiecollectief mee te vergelijken, waardoor een onrealistisch besparingsbeeld zou worden geschetst. Deze stelling wordt door de Consumentenbond uitdrukkelijk bestreden. Voor de handelwijze die de Consumentenbond wordt verweten bestaat overigens ook geen aanleiding; de Consumentenbond spant zich in om de consument zo helder mogelijk te informeren zodat hij een afgewogen en voor hem zo gunstig mogelijke keuze kan maken. Ook als dat betekent dat die consument bij een leverancier buiten het Energiecollectief voordeliger uit zou zijn. Kortom, de Consumentenbond maakt gebruik van valide gegevens waardoor de geschatte besparingsberekening wel degelijk representatief is voor de consument.

Ad (c) Werkwijze noodzakelijk voor voorlichting consument
De Consumentenbond benadrukt dat de wijze waarop de vergelijking in het huidige systeem wordt berekend, feitelijk de enige werkbare wijze van vergelijken is nu de Consumentenbond niet beschikt – of kan beschikken – over de specifiek voor een consument geldende tarieven. Het is voor de Consumentenbond van groot belang dat de consument op een toegankelijke wijze over informatie kan beschikken met betrekking tot de aanbiedingen van verschillende energieleveranciers, zodat hij een geïnformeerde keuze kan maken. De markt voor energiecontracten is weinig transparant en de consument kan hierbij een tool zoals de Consumentenbond aanbiedt goed gebruiken. De Consumentenbond is van mening dat het belang van de consument om op deze wijze te worden voorgelicht zeer zwaar dient te wegen. Als de Consumentenbond niet op deze wijze mag voorlichten, dan betekent dit in feite dat de consument de mogelijkheid om op toegankelijke wijze een vergelijking te maken wordt onthouden. Het belang van de consument te worden voorzien van dergelijke informatie in het woud van energieaanbiedingen dient zwaarder te wegen dan het belang dat uitsluitend persoonlijke informatie bij de vergelijking wordt betrokken.

Het antwoord in appel tevens houdende incidenteel appel

De grieven zijn gemotiveerd weersproken waarbij Energiedirect zich aansluit bij het oordeel van de Commissie. Hierna zal, voor zoveel nodig, op het verweer in het principale appel worden ingegaan.

Het College geeft het incidenteel appel als volgt weer.

Grief 1
De Commissie heeft ten onrechte geoordeeld dat de prijsvergelijkingen door de Consumentenbond geen vergelijkende reclame betreffen. De Consumentenbond maakt in de bestreden uitingen een misleidende vergelijking op prijs tussen haar eigen winnaars van het Energiecollectief en Energiedirect. Energiedirect wordt in de uitingen met naam genoemd en er wordt één op één vergeleken met een product van haar. Daarbij is de Consumentenbond een concurrent van Energiedirect. Het Energiecollectief is een commerciële activiteit van de Consumentenbond en zij heeft er (financieel) belang bij dat zoveel mogelijk consumenten aan dat collectief deelnemen. De Consumentenbond probeert met de prijsvergelijkingen consumenten te bewegen om over te stappen naar haar Energiecollectief. Daarmee concurreert zij met andere aanbieders op de energiemarkt.

Grief 2
Inmiddels is duidelijk dat de Consumentenbond het voornemen heeft een nieuwe veiling uit te schrijven die medio april 2017 zal sluiten. Consumenten moeten in verband met deze veiling juist en volledig worden geïnformeerd. Een Alert draagt daaraan bij. Daarbij speelt een belangrijke rol dat de Consumentenbond een bijzondere positie heeft. Consumenten vertrouwen de Consumentenbond als onafhankelijke marktwaakhond die het beste met ze voor heeft. De gemiddelde consument ziet de Consumentenbond niet als een commercieel bedrijf maar als een ideële belangenvereniging. Het publiek zal de uitingen van de Consumentenbond niet interpreteren als reclame maar als een feitelijke en juiste mededeling ingegeven door de ideële doelstelling. Door deze bijzondere positie dient de Consumentenbond duidelijk en ondubbelzinnig alle essentiële informatie te geven die de gemiddelde consument nodig heeft om een besluit over een transactie te nemen.

Het antwoord in het incidenteel appel

De grieven in het incidenteel appel zijn gemotiveerd weersproken. Hierna zal, voor zoveel nodig, op het verweer in het incidentele appel worden ingegaan.

De mondelinge behandeling

Partijen hebben hun standpunten toegelicht onder meer aan de hand van overgelegde pleitaantekeningen. Op hetgeen partijen over en weer hebben aangevoerd wordt hierna, voor zoveel nodig, ingegaan.

Het oordeel van het College

In principaal appel

1. De grieven in het principaal appel lenen zich voor gezamenlijke behandeling. Daarbij neemt het College in aanmerking hetgeen Energiedirect over uiting B heeft gesteld, te weten dat de bestreden uiting specifiek de webpagina betreft die de consument ziet na het invullen van zijn postcode, huidige energieverbruik en de naam van zijn huidige energieleverancier. Deze pagina staat echter niet op zichzelf. Men ziet deze pagina immers na een ‘algemene’ pagina, waarop een niet gepersonaliseerde vergelijking staat tussen het winnende aanbod van de Energiecollectief-veiling en drie andere energieleveranciers en waarbij diverse kosten zijn gespecifieerd en een geschat voordeel van € 344,- per jaar wordt genoemd. Op die ‘algemene’ pagina wordt de consument uitgenodigd zijn “persoonlijke” gegevens in te vullen teneinde “Direct jouw persoonlijke kostenspecificatie” te zien dat is “gebaseerd op jouw persoonlijke gegevens”. Nadat de consument dit doet, ziet men (indien Energiedirect als huidige leverancier wordt vermeld) de gewraakte uiting waarbij de tarieven van het ‘winnende aanbod’ van de Energiecollectief-leveranciers met tarieven van Energiedirect worden vergeleken.

2. De consument die zijn gegevens (postcode, verbruik en energieleverancier) invult, zal op grond van het voorgaande een gepersonaliseerd aanbod verwachten. Dit is immers blijkens de voorafgaande pagina het doel van het vermelden van de gegevens. In de uitingen wordt de personalisatie van de kostenspecificatie in zoverre genuanceerd, dat herhaaldelijk wordt gesproken van een “geschat voordeel”. Dit maakt, in combinatie met de tekst van de gewraakte uiting, duidelijk dat het opgegeven voordeel niet exact door de Consumentenbond kan worden berekend. De reden hiervan wordt in de uiting toegelicht, te weten dat de Consumentenbond niet bekend is met de tarieven van het contract dat men bij de huidige energieleverancier heeft waardoor van een ‘vergelijkbaar contract’ wordt uitgegaan. Dat neemt niet weg dat de gemiddelde consument zal verwachten dat de persoonlijke kostenspecificatie een representatief (niet exact, want geschat maar wel zo nauwkeurig mogelijk) beeld geeft van het na overstappen te verwachten voordeel, nu dit is gebaseerd op persoonlijke gegevens en het vergelijkbare contract van de huidige energieleverancier. De consument zal verder veronderstellen dat de specificatie die hij ziet juist en volledig is, nu deze afkomstig is van een organisatie voor consumentenbelangen. Dit gegeven beïnvloedt het verwachtingspatroon van de consument over de juistheid van het geschatte voordeel op basis van de door hem verschafte persoonlijke gegevens (postcode, verbruik en energieleverancier).

3. Energiedirect heeft betwist dat de Consumentenbond gebruik maakt van de postcode van de consument bij de prijsvergelijking. De Consumentenbond heeft ter zitting echter aangevoerd dat de postcode van de consument wordt gebruikt voor het bepalen van gasregiotoeslagen en netwerkkosten, hetgeen onvoldoende is weersproken. Voor overige kosten en tarieven geldt dat de Consumentenbond heeft “gekozen voor de reguliere tariefplannen die gelden op postcode 1111 AA voor een vergelijkbaar product bij Energiedirect” (volgens nr. 10 van haar pleitaantekeningen in beroep). Voor de verdere kosten en tarieven wordt bij de persoonlijke kostenspecificatie derhalve uitgegaan van gestandaardiseerde tarieven op basis van een standaardpostcode. De conclusie van het College luidt dat bij de persoonlijke kostenspecificatie wel, zij het in zeer beperkte mate, rekening wordt gehouden met de postcode van de consument.

4. De gemiddelde consument zal op dit laatste niet bedacht zijn. Het invullen van zijn postcode suggereert immers, mede gelet op de mededelingen die hij ziet over de kostenspecificatie die inhouden dat een persoonlijke specificatie wordt gegeven op basis van een vergelijkbaar contract, dat sprake is van een op zijn situatie toegespitste opgave die verder gaat dan de enkele selectie van een bepaalde toeslag en netwerkkosten. Dat de postcode verder geen rol speelt bij het bepalen van het “geschatte voordeel” in het kader van de prijsvergelijking, zal de gemiddelde consument ook verder ontgaan. De consument wordt hierover immers niet uitdrukkelijk geïnformeerd, ook niet voor zover deze informatie is te vinden op de website van de Consumentenbond als onderdeel van het antwoord op de vraag “Wat is voor jou het voordeel van deze rekenmethode?”. Het College citeert uit het antwoord: “En als je je postcode invult, wordt onze schatting nauwkeuriger dan als je dit niet doet. In Nederland wisselen de gastarieven namelijk per regio.” Het is het College niet duidelijk geworden of en in welk verband de consument die informatie heeft gezien. Voor zover de consument de informatie al ziet, acht het College deze niet zodanig duidelijk dat de gemiddelde consument reeds op grond daarvan zal begrijpen dat deze informatie in feite is bedoeld om de mededelingen over het gepersonaliseerde karakter van het aanbod te nuanceren. Overigens merkt het College op dat niet duidelijk is hoe deze informatie zich verhoudt tot de mededeling dat de postcode van de consument een rol speelt bij het bepalen van gasregiotoeslagen en netwerkkosten. Voor zover in de informatie wordt verwezen naar gastarieven die per regio verschillen, geldt op grond van hetgeen hierna aan de orde komt dat in ieder geval ten aanzien van Energiedirect niet is gebleken dat op basis van de postcode rekening is gehouden met regionale tarieven, nu – blijkbaar in afwijking van de informatie op de website – in de gewraakte gepersonaliseerde uiting is uitgegaan van postcode 1111 AA.

5. Het beperken van het gebruik van de opgegeven postcode tot de gasregiotoeslag en netwerkkosten brengt voorts mee dat in de gewraakte uiting, zoals deze in combinatie met de daaraan voorafgaande ‘algemene’ uiting dient te worden beoordeeld, ten onrechte de indruk wordt gewekt dat het genoemde voordeel is toegesneden op de persoonlijke situatie van de consument. Dat dit feitelijk niet het geval is, leidt bovendien tot onjuistheden in het geval een energieleverancier gebruik maakt van gedifferentieerde tarieven voor gas en elektriciteit. Ter zitting is gebleken dat de Consumentenbond in de uiting is uitgegaan van tarieven van Energiedirect die op de peildatum 22 november 2016 voor ongeveer 60% van de postcodes in Nederland juist waren. Deze tarieven golden voor de standaardpostcode 1111 AA en huisnummer 1, waarop blijkens het voorgaande de door de Consumentenbond in de uiting genoemde tarieven waren gebaseerd. Energiedirect heeft aangevoerd dat zij bij 40% van de postcodes op de peildatum wezenlijk lagere tarieven hanteerde. Het betreft de tarieven die zij in nummer 23 van het verweerschrift in het principaal appel heeft vermeld, die zijn gebaseerd op het tarievenoverzicht dat is overgelegd als bijlage 5 bij het verweer. De Consumentenbond heeft niet betwist dat die lagere tarieven op de peildatum voor 40% van de huishoudens in Nederland golden, zodat het College uitgaat van de juistheid van deze stelling

6. Voor de postcodes waarvoor het lage tarief van Energiedirect gold, was het in de gewraakte uiting gespecificeerde voordeel op basis van de vergelijking met de tarieven van de winnaar van het Energiecollectief onjuist. In die situatie was geen sprake van een vergelijking op basis van het vergelijkbare contract van de huidige aanbieder, zoals in de bestreden uiting wel vermeld staat. Daardoor bedroeg het geschatte voordeel voor die consument, zoals Energiedirect eveneens onweersproken heeft gesteld, niet € 243,- maar slechts € 26,-. De gemiddelde consument voor wie het lage tarief van Energiedirect gold, heeft op grond van de uiting ten onrechte kunnen veronderstellen een aanzienlijk voordeel te kunnen behalen en heeft om die reden kunnen besluiten over te stappen. Niet aannemelijk is dat die consument dezelfde bereidheid tot overstappen had gehad indien hij had geweten dat het te behalen voordeel in zijn situatie slechts € 26,- bedroeg.

7. Op grond van het voorgaande onderschrijft het College het oordeel van de Commissie dat de uiting misleidend is omdat voor de gemiddelde consument ten onrechte de indruk wordt gewekt dat hem in de gepersonaliseerde uiting een op zijn persoonlijke situatie toegesneden vergelijking wordt getoond. Daarbij geldt wel dat in beroep duidelijk is geworden dat (anders dan bij de Commissie was aangevoerd) in de uiting in enige mate rekening is gehouden met de door de consument opgegeven postcode, maar onvoldoende om te kunnen spreken van een op de consument toegesneden vergelijking in de mate waarin dat door de bestreden uiting wordt gesuggereerd. De gemiddelde consument zal zich daardoor vermoedelijk een onjuist beeld vormen over de mate waarin het geschatte voordeel op zijn situatie is afgestemd. Dat in feite niet of nauwelijks sprake is van een gepersonaliseerd aanbod heeft bovendien tot gevolg dat in een aanzienlijk aantal gevallen het geschatte voordeel voor de consument onjuist (te hoog) wordt weergegeven. Dit geldt in ieder geval voor klanten van Energiedirect. Energiedirect heeft overigens gesteld dat de Consumentenbond in andere uitingen eveneens van onjuiste tarieven van energieleveranciers (Oxxio en Essent) is uitgegaan. De Consumentenbond zal duidelijker dan nu moeten vermelden dat het aanbod slechts in beperkte mate is gepersonaliseerd dan wel zal het aanbod meer dan nu op de situatie van de consument dienen af te stemmen. Dat laatste ligt overigens het meest voor de hand, nu niet valt in te zien hoe anders rekening kan worden gehouden met gedifferentieerde tarieven van Energiedirect en mogelijk ook die van andere energieleveranciers.

8. De grieven in principaal appel treffen op grond van het voorgaande geen doel, met dien verstande dat in beroep is gebleken dat in de gewraakte uiting in enige mate rekening is gehouden met een genoemde postcode. Dit leidt echter niet tot een ander oordeel met betrekking tot het misleidende karakter van de gewraakte uiting.

In incidenteel appel

9. Energiedirect voert in incidenteel appel als eerste grief aan dat de Commissie ten onrechte heeft geoordeeld dat geen sprake is van vergelijkende reclame. Onder vergelijkende reclame wordt ingevolge artikel 13 NRC (waarin richtlijn (EG) nr. 97/55 is geïmplementeerd) verstaan elke vorm van reclame waarbij een concurrent dan wel door een concurrent aangeboden goederen of diensten uitdrukkelijk of impliciet worden genoemd. Het kenmerkende element van het begrip vergelijkende reclame is, zoals volgt uit deze definitie, dat daarin een ‘concurrent’ dan wel door een ‘concurrent’ aangeboden goederen of diensten worden genoemd. Daarbij dient in ieder geval sprake te zijn van substitueerbaarheid van de goederen of diensten die partijen op de markt aanbieden (vgl. HvJ 19 april 2007, zaak C-381/05, ECLI:EU: C:2007:230 inzake Veuve Clicquot). Het College oordeelt hierover als volgt.

10. Het enkele feit dat de Consumentenbond het Energiecollectief organiseert en zij uit deze activiteit inkomsten genereert in de vorm van een vergoeding voor overstappende consumenten, brengt op zichzelf nog niet mee dat zij als concurrent van Energiedirect in de zin van artikel 13 NRC kan worden beschouwd. Hetzelfde geldt voor het feit dat zij in haar reclame-uitingen attendeert op een prijsverschil tussen de goedkoopste energieaanbieder (de winnaar van de ‘Energieveiling’) en de huidige energieaanbieder van de consument. De Consumentenbond faciliteert en bevordert door het voorgaande het overstappen door consumenten naar de voordeligste aanbieder in het kader van de ‘Energieveiling’, maar zij is niet zelf een energieaanbieder en kan op basis van de beschikbare gegevens ook niet met de winnaar van de Energieveiling worden vereenzelvigd. De consument sluit het energiecontract met een energieaanbieder en niet met de Consumentenbond. Dat zij spreekt over een “aanbod op maat” doet daaraan niet af. Dit gegeven maakt haar immers nog niet tot zelfstandige energieaanbieder of een partij met een daaraan gelijk te stellen positie. Energiedirect, op wie op dit punt de ‘bewijslast’ rust, heeft tegenover het voorgaande onvoldoende aannemelijk gemaakt dat de Consumentenbond optreedt als een concurrent van energieleveranciers. Dat in de reclame een directe vergelijking tussen energieleveranciers wordt gemaakt, leidt in dit specifieke geval niet tot toetsing aan artikel 13 NRC, maar aan de artikelen 7 en 8 NRC, zoals in principaal appel is gedaan. De eerste grief in incidenteel appel faalt derhalve.

11. In het kader van grief 2 stelt Energiedirect dat aanleiding bestaat voor een Alert in de zin van artikel 17 lid 1 aanhef en onder h Reglement van de Reclame Code Commissie en het College van Beroep. Energiedirect voert aan dat de Consumentenbond het voornemen heeft een nieuwe veiling uit te schrijven die medio april zal sluiten. Verder wijst zij op de positie van de Consumentenbond en het vertrouwen dat consumenten in haar hebben. Het College oordeelt dat in de gegeven omstandigheden onvoldoende aanleiding bestaat voor een Alert. Van een herhaalde overtreding van de Nederlandse Reclame Code wegens dezelfde reclame-uiting is geen sprake. Ook overigens acht het College een Alert in dit geval niet aangewezen.

Conclusie in principaal en incidenteel appel

12. De grieven leiden niet tot een andere eindbeslissing. De beslissing van de Commissie wordt om die reden bevestigd.

De beslissing van het College van Beroep

Het College bevestigt de beslissing van de Commissie, zowel in het principale als in het incidentele appel.

[Hieronder volgt de beslissing waartegen – gedeeltelijk – beroep is ingesteld]

De Reclame Code Commissie [18 januari 2017]

De bestreden reclame-uitingen

Het betreft de aanprijzing van het “Energiecollectief” van de Consumentenbond op haar website www.consumentenbond.nl en in de op 5 december 2016 verzonden digitale Consumentenbond Nieuwsbrief.

A. Op de website (subpagina https://www.consumentenbond.nl/energievergelijken/vergelijker/ energiecollectief/?actioncode=EC_site_bespaar) staat, voor zover hier van belang:
“Hét Energiecollectief
Voor voordelige en duurzame energie
Wij onderhandelen met leveranciers om de scherpste energiecontracten te realiseren. Budget Energie heeft het beste aanbod gedaan voor 1 jaar en Vandebron voor 3 jaar. Wij zijn ontzettend blij met het resultaat, want het is het voordeligste aanbod op de markt. Bereken direct jouw voordeel en besluit of je wilt overstappen. Je hebt nog t/m 15 januari 2017. Ook voor niet-leden!”
Hieronder staan, bij “Het aanbod”, enkele kenmerken en het “gemiddeld voordeel” van de aangeboden contracten van de “Winnaars” Budget Energie als “laagste bieder 1 jaar” en Vandebron als “laagste bieder 3 jaar”.

B. Vervolgens kan door het invoeren van enkele persoonlijke gegevens (postcode, huidig verbruik en naam huidige energieleverancier) “in 3 stappen direct jouw voordeel” worden berekend. Hierna verschijnt “Je persoonlijke aanbod”, waarin het “geschat voordeel” bij het winnende 1-jaars en 3-jaars aanbod uit het Energiecollectief wordt getoond.

C. De Consumentenbond Nieuwsbrief vermeldt als onderwerp: ”Alwéér het beste aanbod van de huidige energiemarkt”. In de nieuwsbrief staat, voor zover hier van belang:
“2017 beginnen met een lagere energierekening?
Ons huidig Energiecollectief betekent voor tienduizenden consumenten opnieuw een fors lagere energierekening. De veiling leverde namelijk 2 winnaars op met het beste aanbod van de huidige energiemarkt! De gemiddelde besparing voor 1 jaar is € 344 en voor een 3-jarig contract € 279 per jaar. Daar kun je veel leuke dingen van doen…
Bereken jouw voordeel (link)”.

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat.

Ad A (website) en C (nieuwsbrief).

In de uiting op haar website noemt de Consumentenbond het aanbod van Budget Energie voor 1 jaar en het aanbod van Vandebron voor 3 jaar “het voordeligste aanbod op de markt”. Met deze absolute superlatief presenteert de Consumentenbond het winnende bod van het Energiecollectief ten opzichte van de gehele markt als allergoedkoopste. De proposities die de Consumentenbond aanbiedt zijn echter niet de voordeligste. Er is namelijk minstens één partij in de markt die voor vergelijkbare producten voordeliger is dan het winnende bod voor het 1-jaars product, te weten NUON met een aanbod dat in ieder geval op 6 december 2016 in de markt was. Hiermee staat vast, aldus Energiedirect, dat de claim van de Consumentenbond dat hij “het voordeligste aanbod op de markt” heeft, onjuist en daardoor misleidend is. Hetzelfde geldt voor de nieuwsbrief, die in de onderwerpregel vermeldt: “Alwéér het beste aanbod van de huidige energiemarkt”. Het aanbod is niet het beste en/of voordeligste aanbod in de huidige energiemarkt, aangezien er in ieder geval één aanbieding voordeliger is.

Ad B (prijsvergelijkingen)

Energiedirect maakt verder bezwaar tegen de op de website voor de deelnemers van het Energiecollectief gemaakte prijsvergelijking, waarop de Consumentenbond de getoonde besparing baseert. In deze vergelijking worden de jaarkosten die de consument maakt indien wordt ingegaan op het veilingaanbod vergeleken met de jaarkosten van een vergelijkbaar contract dat door de huidige leverancier van de consument wordt aangeboden. Het gepresenteerde verschil in jaarkosten is echter onjuist, aldus Energiedirect, omdat de Consumentenbond bij verschillende leveranciers hogere jaarkosten toont dan de jaarkosten die gelden volgens een aanbod dat de consument op de website van de desbetreffende leverancier en/of een prijsvergelijker kan vinden. Energiedirect legt in dit verband vergelijkingen over die de Consumentenbond op haar website heeft gemaakt van de jaarkosten bij het 1-jaars contract uit het Energiecollectief met de jaarkosten bij 1-jaarscontracten van respectievelijk Energiedirect, Essent en Oxxio. Omdat de Consumentenbond in deze vergelijkingen te hoge jaarkosten van de andere leveranciers toont, zijn de prijsvergelijkingen misleidend, aldus Energiedirect.

Energiedirect concludeert dat de uitingen op de website en in de nieuwsbrief misleidend zijn in de zin van de artikelen 7 en 8.2 onder d van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Hierdoor zijn de uitingen in strijd met artikel 13 onder a NRC, waarin is bepaald dat vergelijkende reclame, wat de vergelijking betreft, geoorloofd is op voorwaarde dat deze niet misleidend is.

Energiedirect verzoekt de Commissie de klacht gegrond te verklaren en haar uitspraak als Alert te verspreiden. Als grond voor een Alert wijst Energiedirect op de omvang en de intensiteit van de misleidende uitingen, waardoor het economisch gedrag van consumenten wordt beïnvloed, en op het tijdstip van de uitingen aan het einde/begin van het jaar, het moment waarop veel consumenten een besluit over hun energieleverancier nemen.

Het verweer

Het verweer wordt als volgt samengevat.

Vooropgesteld wordt dat de Consumentenbond op 28 december 2016, al voor de ontvangst van de klacht van Energiedirect, heeft besloten geen gebruik meer te maken van de zinsnede dat het aanbod het voordeligste in de markt is. Op basis van de zijn continu uitgevoerde controle van de prijzen in de markt is de Consumentenbond tot de conclusie gekomen dat de prijsverschillen te klein werden. De Consumentenbond spreekt nu van een zeer scherp energieaanbod. Verder wijst de Consumentenbond vooraf onder meer op het zeer dynamische prijzenkarakter van energievergelijkers in het algemeen en de door leveranciers mogelijk gehanteerde differentiatie.

Met betrekking tot de verschillende uitingen voert de Consumentenbond het volgende aan.

Ad A: “het voordeligste aanbod op de markt” (website).

Energiedirect stelt op basis van een prijsvergelijking via prijsvergelijker Pricewise dat Nuon op 6 december 2016 op jaarbasis € 3,34 voordeliger was. Dit aanbod van NUON kan echter niet met het winnende aanbod uit het Energiecollectief worden vergeleken. Het aanbod van NUON is gebaseerd op een energieverbruik van 2900 kWh en 1300 m3, terwijl het aanbod uit het Energiecollectief gebaseerd is op een gemiddeld verbruik van 3500 kWh en 1700 m3. Verder heeft het aanbod van NUON een vaste einddatum, terwijl het aanbod uit het Energiecollectief een ‘floating’ einddatum kent. Bovendien betreft het aanbod van NUON grijze stroom in tegenstelling tot de groene stroom van het winnende aanbod uit het Energiecollectief. Gelet op het voorgaande kan het aanbod van NUON niet ten grondslag worden gelegd aan de stelling van Energiedirect dat de Consumentenbond met haar reclame-uiting consumenten heeft misleid. Andere voorbeelden van lagere prijsaanbiedingen in de markt zijn/waren de Consumentenbond niet bekend.
Volgens de Consumentenbond staat vast dat de aanbiedingen van de Consumentenbond op basis van de beschikbare informatie vanuit de energievergelijkers op de dag van de veiling (22 november 2016) bij een gemiddeld energieverbruik (3500 kWh en 1700 m3) de goedkoopste van de gehele energiemarkt waren. De Consumentbond erkent wel dat het duidelijker zou zijn geweest indien de toelichting over het gemiddelde energieverbruik – zoals gebruikelijk – op haar website was opgenomen. Van misleiding is tevens geen sprake, aldus de Consumentenbond, nu alle deelnemers, alvorens gebruik te maken van het winnende aanbod, in staat worden gesteld om op basis van hun energieverbruik een persoonlijke prijsvergelijking te maken, waarbij zij helder worden geïnformeerd over de wijze van vergelijken en de peildatum van de prijzen die aan de vergelijking ten grondslag liggen.

Ad B: Prijsvergelijkingen.

Bij de berekening van de met het Energiecollectief te behalen besparing op de website van de Consumentenbond wordt een vergelijking gemaakt tussen de winnende aanbieding van het Energiecollectief en het meest vergelijkbare product (wat betreft looptijd, type energietarief en duurzaamheid) dat de huidige leverancier van de inschrijver op de datum van de veiling op diens eigen website aanbood. Eventuele welkomstkortingen (cashbacks) worden niet meegenomen in de vergelijkingsberekening, omdat bestaande klanten in de regel – en in ieder geval ten tijde van het opstellen van het communicatieplan voorafgaand aan het Energiecollectief – niet in aanmerking komen voor dergelijke kortingen. De klacht van Energiedirect heeft betrekking op de vergelijking met contracten die op 6 december 2016 op de websites van de betreffende leveranciers aangeboden werden. Dit is twee weken na de peildatum van de veiling. Gelet op dit tijdsverloop en het prijsverloop op de energiemarkt is het goed mogelijk dat het contract dat op de peildatum (22 november 2016) door de Consumentenbond is gekozen inmiddels niet meer beschikbaar is en/of in prijs is aangepast. Dit kan ook leiden tot verschillen in jaarprijs in de betreffende vergelijkingsberekeningen, aldus de Consumentenbond. In de prijsvergelijking met een aanbod van Energiedirect komt de Consumentenbond tot hogere  jaarkosten, omdat Energiedirect een zeer gunstig (naar adres en verbruik) gedifferentieerd aanbod van haar afzet tegen het niet-gedifferentieerde aanbod uit het Energiecollectief. Verder berekent de Consumentenbond het door Energiedirect uitgekeerde ‘extra voordeel’ in de vergelijking niet door aan bestaande klanten. De Consumentenbond is tot de jaarkosten bij Energiedirect gekomen op basis van de vergelijkingsresultaten onder postcode 1111 AA, huisnummer 1, peildatum 22 november 2016, bij een energieverbruik van 3500 kWh en 1700 m3. In de prijsvergelijking met een aanbod van Oxxio komt de Consumentenbond tot hogere jaarkosten dan in de klacht door Energiedirect vermeld, omdat de cashback, waarvoor bestaande klanten in de regel niet in aanmerking komen, niet is meegerekend. De door Energiedirect genoemde lagere jaarkosten bij een 1-jarig contract van Essent heeft de Consumentenbond niet op de website van Essent kunnen vinden en daarom niet kunnen toetsen. De Consumentenbond concludeert dat de op de website toegepaste prijsvergelijkingen niet misleidend zijn, helder toegelicht worden aan de deelnemers en gebaseerd zijn op vergelijkbare en juiste jaarkosten van leveranciers. 

Ad C: Nieuwsbrief.

De klacht tegen de zinsnede “Alweer het beste aanbod van de huidige energiemarkt” in de nieuwsbrief van 5 december 2016 is – evenals de klacht tegen uiting A – gebaseerd op het aanbod van NUON van 6 december 2016 dat voordeliger zou zijn. Voor de weerlegging van deze klacht verwijst de Consumentenbond naar hetgeen hiervoor is opgemerkt met betrekking tot uiting A. Verder voert de Consumentenbond aan dat de uiting “het beste” subjectief van aard is. Volgens de Consumentenbond is sprake van “het beste”, nu de winnende aanbiedingen van het Energiecollectief duurzaam van aard zijn, voor een grotere groep verbruikers beschikbaar, geen harde vaste einddatum kennen en omdat de Consumentenbond eisen stelt aan de deelnemende energieleveranciers ten aanzien van te hanteren voorwaarden, duurzaamheid en service.

Ten slotte maakt de Consumentenbond bezwaar tegen verspreiding van de uitspraak als Alert, zoals door Energiedirect is verzocht. Primair omdat de uitingen niet misleidend zijn. Secundair omdat geen sprake is van de door Energiedirect gestelde omvang en intensiteit van de uitingen. Het overgrote deel van de inschrijvers heeft de bestreden uiting niet gezien, omdat de uiting pas is gepubliceerd op 29 november 2016, na de veiling, en de inschrijving voor het Energiecollectief al op 24 oktober 2016 is geopend. Bij publicatie van de uiting waren de aanbiedingen reeds naar de 52.478 vroege inschrijvers verstuurd.

De mondelinge behandeling

Voorafgaand aan de mondelinge behandeling heeft de Consumentenbond de Commissie verzocht de behandeling van de zaak aan te houden. Als redenen hiervoor heeft de Consumentenbond gesteld pas enkele dagen voor de zitting te hebben vernomen dat Energiedirect ter zitting wordt bijgestaan door een raadsman, waardoor de Consumentenbond te weinig tijd heeft gekregen om zelf ook een raadsman in te schakelen. Verder heeft de Consumentenbond geen reactie kunnen voorbereiden op de aanvulling van de klacht die Energiedirect een dag voor de zitting heeft toegestuurd, nadat al aan partijen was meegedeeld dat het schriftelijke gedeelte van de procedure was afgesloten.

Energiedirect heeft gemotiveerd bezwaar gemaakt tegen aanhouding van de behandeling.

Na schorsing van de zitting heeft de voorzitter meegedeeld dat de Commissie het verzoek tot aanhouding afwijst. Het staat eenieder vrij om zich ter zitting door een raadsman te laten bijstaan, de Consumentenbond had zelfstandig tot inschakeling van een raadsman kunnen besluiten. Verder heeft de Commissie bepaald de op 10 januari 2017 (in de avond) toegezonden aanvulling van bijlage 2 bij de klacht buiten beschouwing wordt gelaten.

De Consumentenbond heeft meegedeeld onder protest bij de zitting aanwezig te blijven en daarvan akte gevraagd.

Vervolgens hebben partijen hun standpunten nader toegelicht. Energiedirect heeft daarbij pleitaantekeningen overgelegd. Voor zover nodig voor de beslissing wordt in het oordeel ingegaan op hetgeen ter zitting is aangevoerd.

Het oordeel van de Commissie

Ad uiting A en uiting C

1. De klacht is in de eerste plaats gericht tegen de mededeling “het voordeligste aanbod op de markt” op de website van de Consumentenbond (uiting A) en de mededeling ”Alwéér het beste aanbod van de huidige energiemarkt” in de digitale nieuwsbrief van 5 december 2016 (uiting C).

2. Deze uitingen lenen zich voor gezamenlijke behandeling, nu de gemiddelde consument naar het oordeel van de Commissie zowel uiting A als uiting C zo zal opvatten dat de Consumentenbond daarin claimt dat de 1-jaars aanbieding en de 3-jaars aanbieding uit het Energiecollectief de goedkoopste in de markt zijn. In de nieuwsbrief wordt weliswaar gesproken van “beste aanbod” in plaats van goedkoopste of voordeligste aanbod, maar nu in de context alleen de kosten van energie aan de orde komen – “(fors) lagere energierekening”, “gemiddelde besparing”- zal “beste” in dit geval worden opgevat als “voordeligste”. De stelling van de Consumentenbond dat (ook) op grond van andere aspecten dan de prijs sprake is van het “beste aanbod” leidt niet tot een ander oordeel, nu deze andere aspecten niet uit de uiting blijken.

3. In de uitingen op de website en in de nieuwsbrief wordt zonder voorbehoud gesteld dat het 1-jaars en het 3-jaars aanbod uit het Energiecollectief het voordeligste aanbod op de huidige energiemarkt zijn. De Consumentenbond heeft erkend dat bedoeld is te claimen dat de aanbiedingen uit het Energiecollectief de goedkoopste waren op de peildatum 22 november 2016, de sluitingsdag van de veiling, en bij een gemiddeld energieverbruik van 3500 kWh/ 1700 m3. Deze voorwaarden betreffen essentiële informatie die de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen en die daarom in de uitingen moeten zijn opgenomen. Dat is niet gebeurd. Door het ontbreken van de mededeling dat de aanbiedingen uit het Energiecollectief per peildatum het voordeligste aanbod vormden, kan bij de gemiddelde consument gemakkelijk de indruk worden gewekt dat de aanduiding “voordeligste” ook na die peildatum geldt, in ieder geval tot de sluitingsdatum van de inschrijving voor het Energiecollectief op 15 januari 2017. Door de Consumentenbond is erkend dat de energiemarkt sterk fluctuerende prijzen kent, waardoor het goed mogelijk is dat de aanbiedingen uit het Energiecollectief na 22 november 2016 niet meer als de voordeligste op de markt aangemerkt kunnen worden. Verder heeft de Consumentenbond erkend dat het duidelijker was geweest indien in de uitingen was opgenomen dat bij de berekening van het voordeel is uitgegaan van een gemiddeld energieverbruik.

4. Gelet op het voorgaande is in de met A en C aangeduide uitingen sprake van het ontbreken van essentiële informatie die de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen als bedoeld in artikel 8.3 onder c NRC. Omdat de gemiddelde consument hierdoor ertoe gebracht kan worden een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen, zijn deze uitingen misleidend en om die reden oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

5. Aan het voorgaande doet niet af dat Energiedirect alleen het aanbod van Nuon als voorbeeld heeft aangevoerd ter toelichting op haar stelling dat de claim “voordeligste aanbod” onjuist is. Het had op de weg van de Consumentenbond gelegen om de juistheid van de claim aan te tonen. Daarin is de Consumentenbond, gezien ook zijn erkenning dat het zeer wel mogelijk is dat de aanbiedingen uit het Energiecollectief na 22 november 2016 niet meer als voordeligste op de markt kunnen worden aangemerkt, niet geslaagd.

Ad uiting B

6. De klacht van Energiedirect is verder gericht tegen de op de website van de Consumentenbond te maken prijsvergelijkingen tussen het aanbod uit het Energiecollectief en een volgens de Consumentenbond vergelijkbaar aanbod van de huidige leverancier van de consument (uiting B). Energiedirect heeft aangevoerd dat de in de vergelijkingen opgevoerde jaarkosten van de energieleveranciers waarmee het aanbod uit het Energiecollectief worden vergeleken, te hoog zijn. Naar aanleiding van het verweer heeft Energiedirect ter zitting haar bezwaar tegen de prijsvergelijkingen beperkt tot het feit dat de Consumentenbond bij de rekentool in de uiting stelt dat bij de voordeelberekening wordt gekeken naar de door de consument opgegeven postcode, terwijl in werkelijkheid bij de vergelijking wordt uitgegaan van een gefixeerde postcode: 1111 AA huisnummer 1.

De Consumentenbond heeft ter zitting aangevoerd dat de weergegeven jaarkosten zijn gebaseerd op de door de energieleveranciers aan de vergelijker (Pricewise) geleverde gegevens. Verder heeft de Consumentenbond betoogd dat de berekening van de besparing in eerste instantie, in overeenstemming met de richtlijnen van de ACM voor energievergelijkingen, plaatsvindt op basis van de gefixeerde postcode. Op zijn persoonlijke pagina krijgt de deelnemer aan het Energiecollectief een op zijn eigen postcode gebaseerde berekening van de te behalen besparing te zien.

7. In de bij de klacht overgelegde prijsvergelijking met een aanbod van Energiedirect wordt vermeld dat het voordeel is berekend op basis van de opgegeven postcode, de huidige leverancier en het verbruik aan gas en elektriciteit. In een toelichting op “Hoe hebben we jouw geschatte voordeel berekend?” wordt meegedeeld: “We hebben uiteraard gekeken naar de gegevens die je bij je inschrijving hebt opgegeven: je postcode, je huidige verbruik en de naam van je huidige leverancier.” Aldus wordt naar het oordeel van de Commissie gesuggereerd dat de weergegeven vergelijking met daarin het te behalen voordeel is toegesneden op de situatie van de betreffende consument. Op grond van het behandelde ter zitting acht de Commissie echter niet aannemelijk geworden dat van een dergelijke op de consument toegespitste prijsvergelijking sprake is, nu in dit stadium van de vergelijking niet de door de consument opgegeven postcode wordt gebruikt, maar een gefixeerde postcode. De postcode is van belang voor de hoogte van het leveringstarief. Dat in een later stadium wel de door de consument opgegeven postcode wordt gebruikt doet daar niet aan af.

8. Gelet op het voorgaande gaat de prijsvergelijking in uiting B gepaard met onjuiste informatie als bedoeld in de aanhef van artikel 8.2 NRC. Omdat de gemiddelde consument hierdoor, in de veronderstelling dat hem een op zijn persoon toegesneden vergelijking wordt getoond, tot een besluit over een transactie kan worden gebracht dat hij anders niet had genomen, is de met B aangeduide uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

Dat een dergelijke wijze van vergelijken in overeenstemming is met de richtlijnen van de ACM, zoals de Consumentenbond heeft gesteld, neemt het misleidende karakter van de uiting niet weg. De gemiddelde consument kan niet bekend worden verondersteld met ter zake geldende richtlijnen van de ACM. Hij wordt door de mededeling in de uiting ten aanzien van het gebruik van de eigen postcode op het verkeerde been gezet.

9. Energiedirect heeft aangevoerd dat de uitingen door hun misleidende aard tevens in strijd zijn met artikel 13 aanhef en onder a NRC, waarin is bepaald dat vergelijkende reclame, wat de vergelijking betreft, geoorloofd is op voorwaarde dat deze niet misleidend is in de zin van de NRC. Deze klacht kan naar het oordeel van de Commissie niet slagen. Blijkens artikel 13 NRC wordt onder vergelijkende reclame verstaan: elke vorm van reclame waarbij een concurrent dan wel door een concurrent aangeboden goederen of diensten uitdrukkelijk of impliciet worden genoemd. De Consumentenbond heeft in het kader van het Energiecollectief een veiling georganiseerd en presenteert in de onderhavige uitingen de winnende energieleveranciers. In de uitingen zijn vergelijkingen tussen aanbiedingen van deze energieleveranciers en van concurrerende energieleveranciers, waaronder Energiedirect, opgenomen. In de vergelijkingen is geen sprake van mededelingen over (de producten of diensten van) concurrenten van de Consumentenbond.

10. De Commissie ziet geen reden om haar uitspraak door middel van een Alert te verspreiden. De inhoud van de uitingen, de periode waarin de uitingen zijn gedaan noch het gedrag van de Consumentenbond ten aanzien van uitspraken van de Commissie geeft daartoe aanleiding.

11. Gelet op het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing van de Reclame Code Commissie

De Commissie acht de reclame-uitingen in strijd met het bepaalde in artikel 7 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Voor het overige wordt de klacht afgewezen.