De bestreden reclame-uitingen

Het betreft 5 uitingen op de website www.thuisbaas.nl.

1. Onder het kopje “Onze Missie” staat:

“De gevolgen van klimaatverandering zijn wereldwijd zichtbaar. Er zijn bosbranden door extreme droogte, overstromingen, mislukte oogsten en mensen die als gevolg hun huis moeten ontvluchten. Wij willen verdere gevolgen en opwarming van de aarde voorkomen. Dit kan alleen als we zo snel mogelijk de overstap maken van fossiele brandstoffen naar 100% duurzame energie.

Samen met bewoners kunnen we hieraan bijdragen door huizen energieneutraal te maken. In een energieneutraal huis gaat het gas eruit en wordt alleen zonne-energie van eigen dak of perceel gebruikt.

Dat is belangrijk, want 23% van de CO2-uitstoot in Nederland is afkomstig van woningen. Er zijn ruim 7,3 miljoen bestaande huizen in ons land en van dat enorme aantal zijn er nog maar weinig energieneutraal.

Veel bewoners benaderen ons en willen aan de slag. Het enthousiasme is er, net als de techniek. Veel duurzame technieken hebben een lange ontwikkeling doorgemaakt en zijn volwassen, maar worden nog niet op grote schaal bij elkaar gebracht in één huis. Wij doen dit wel al 5 jaar en we zijn er nu klaar voor om samen met veel meer bewoners aan de slag te gaan.

Alle huizen energieneutraal maken, dat is onze droom en onze missie.
Dat is waarom we ThuisBaas vanuit stichting Urgenda hebben opgericht en tot sociale onderneming hebben gemaakt. Wij streven naar ons doel, niet naar winst.

Huizen energieneutraal maken kunnen we niet alleen, dus laat het ons weten als u samen met ons aan de slag wilt!”

2. Onder het kopje “Onze aanpak: energie besparen, het gas eruit en zonne-energie erin” staat (voor zover relevant):

“Wist u dat er veel meer mogelijk is dan energie besparen? Als u uw huis energieneutraal maakt gaat u helemaal van het gas af en gebruikt u thuis alleen nog zonne-energie van uw eigen dak of perceel. U heeft dan geen energierekening meer.

Wij maken een plan op maat, voeren het uit en geven een nul-op-de-meter garantie. Wij maken uw huis dus in één keer energieneutraal. Vanaf dat moment gebruikt u thuis 0% aardgas en 100% zonne-energie. Dat geeft meteen plezier, want u stoot geen CO2 meer uit en u bent direct zelfvoorzienend. Ook is uw huis meer waard en wordt het sneller verkocht.”

3. Onder het kopje “Mee doen” staat (voor zover relevant):

Wilt u ook een energieneutraal huis, waarbij u in één keer helemaal van het gas af gaat en u thuis alleen nog zonne-energie van uw eigen dak of perceel gebruikt? Dan kunt u zich opgeven! U krijgt er een huis voor terug dat klaar is voor de toekomst.

[…]

NB. Woont u in Amsterdam en wilt u uw appartement gasvrij maken en daarbij gebruik maken van de subsidie Amsterdam Aardgasvrij? Ontdek hier onze aardgasvrije oplossing.

4. Onder het kopje “Zo wordt uw appartement in Amsterdam aardgasvrij” staat onder “Veelgestelde vragen” onder meer:

“Waarom is het belangrijk om van het gas af te gaan?

De gebouwde omgeving – waaronder alle woningen – zorgt voor ongeveer een derde van alle CO2-uitstoot in Nederland. Als we dus allemaal ons huis aardgasvrij maken en alleen nog duurzame energie gebruiken kunnen we de CO2-uitstoot behoorlijk terugdringen. Dat is belangrijk om verdere gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.

We moeten en gaan sowieso allemaal van het gas af, en door de subsidie van gemeente Amsterdam is dit een goed moment om de stap te zetten. Uw huis is dan klaar voor de toekomst.”

5. Onder het kopje “Nieuws” staat (onder meer):

“Blog
Rendement en geluid warmtepompen onderzocht.

Op hoeveel stroomgebruik kunt u rekenen en hoeveel geluid maakt een warmtepomp? 

Wie kiest voor een warmtepomp wil vooraf graag weten hoeveel stroom het gebruik zal kosten. Maar dat is nog niet eenvoudig. Fabrikanten geven wel de zogenaamde Coëfficiënt Of Performance (COP), maar helaas blijkt deze rendementsfactor in de praktijk vaak niet haalbaar. ThuisBaas heeft een model ontwikkeld, die aan de hand van een door ons berekende Seasonal Performance Factor (SPF), voor elk huis kan berekenen hoeveel stroom de warmtepomp in de praktijk zal gebruiken.”

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat.

Klager maakt bezwaar tegen de uitingen omdat deze volgens hem misleidend zijn en appelleren aan gevoelens van angst. Klager licht dit per uiting toe.

1) In de uiting onder 1 beschreven (“Onze Missie”) wordt volgens klager ten onrechte niet vermeld dat in de winter energie wordt afgenomen van kolen- en gascentrales. In de zomer kan een energieneutraal huis de energie wel terug leveren zodat men uiteindelijk ‘nul-op-de-meter’ heeft, echter voor de winter blijft de kolencentrale nodig. Inkoop van groene stroom garandeert volgens klager niet dat er ook daadwerkelijk groene stroom geleverd wordt, omdat er volgens hem met “certificaten wordt geschoven”. Volgens klager wordt “angstvallig omzeild” dat er maar weinig huizen zijn met voldoende dakoppervlakte voor 40 panelen, wat nodig is om een warmtepomp te voeden.

2) Klager maakt om vergelijkbare redenen bezwaar tegen het tekstfragment “[…] en gebruikt u thuis alleen nog zonne-energie van uw eigen dak of perceel” in uiting 2 (“Onze Aanpak”). Hier wordt volgens klager evenmin informatie verstrekt over de wintersituatie, wanneer extra veel energie nodig is terwijl de opbrengst van zonnepanelen dan volgens klager “nihil” is.

3) Klager maakt bezwaar tegen uiting 3 (“Mee Doen”) vanwege het tekstfragment: “Wilt u ook een energieneutraal huis, waarbij u in één keer helemaal van het gas af gaat en u thuis alleen nog zonne-energie van uw eigen dak of perceel gebruikt?” Adverteerder zou volgens klager niet alleen moeten verwijzen naar het gebruik van externe energiebronnen tijdens de winter, maar ook moeten vermelden dat die energie in de winter voor meer dan 95% afkomstig is van centrales die gestookt worden op kolen en gas.  

4) Klager maakt in uiting 4 (“Zo wordt uw appartement in Amsterdam aardgasvrij”) bezwaar tegen de tekst ”We moeten en gaan sowieso allemaal van het gas af”, omdat adverteerder volgens hem geen onderscheid maakt tussen “groengas” en aardgas. Tegen groengas is geen bezwaar, volgens klager. Boeren die hun mest willen omzetten naar groengas ontvangen daar volgens klager subsidie voor van het Ministerie van Economische Zaken.

5)  Klager vindt de tekst onder het kopje “Nieuws” misleidend omdat adverteerder volgens hem ten onrechte suggereert dat zij “alles” goed kan uitrekenen. Er wordt volgens klager geen inschatting gemaakt van kosten en opbrengst. Adverteerder “verzwijgt” volgens klager dat het rendement van een waterpomp bij lage temperaturen minder wordt en bij strenge vorst zelfs zeer laag is, waardoor de gebruiker op fossiele brandstoffen moet terugvallen.

Het verweer

Het verweer wordt als volgt samengevat.

Het doel van adverteerder is om mensen te helpen om hun huis energieneutraal te maken. Dat wordt op adverteerders website gedefinieerd als ‘op jaarbasis zelf evenveel energie duurzaam opwekken, als je in een jaar verbruikt’. Adverteerder plaatst in de huizen van haar klanten warmtepompen en infraroodpanelen waarmee zij hun eigen energie opwekken, zodat het aardgas ‘eruit’ kan. Warmtepompen en infraroodpanelen vragen elektriciteit. De elektriciteit wordt opgewekt op het eigen dak (en/of schuur of  andere oppervlakten) met zonnepanelen. Adverteerder maakt de huizen niet autarkisch (geheel zelfvoorzienend); ze blijven verbonden met het energienet. Vaak is het volgens adverteerder zo dat je overdag zonne-energie opwekt, die je ‘s avonds nodig hebt. Je gebruikt dan het elektriciteitsnetwerk als het ware als je opslagplek. De Nederlandse overheid heeft de wetgeving ook zodanig ingericht dat de energie die overdag op jaarbasis opgewekt wordt, weggestreept mag worden tegen de energie die ’s avonds wordt opgehaald. Daardoor kun je op jaarbasis energieneutraal zijn; dat heet salderen, aldus adverteerder. Adverteerder legt dat aan alle klanten uit. Deze terminologie en manier van uitleggen die ThuisBaas gebruikt op haar website, is ook de terminologie van de overheid en van vele andere partijen in de wereld van (duurzame) energie. Volgens adverteerder is het feit dat de elektron die je daadwerkelijk in je stroomdraden ontvangt misschien wel niet precies de elektron is die je zelf hebt opgewekt, inherent aan het product stroom. Je elektron zou dus inderdaad ook uit een kolencentrale kunnen komen. Volgens adverteerder wekken haar klanten genoeg energie op om op jaarbasis in hun eigen behoefte te voorzien.

Adverteerder legt dit allemaal uit aan haar klanten in een intakegesprek. Daarna gaat zij met de klant bekijken wat hij of zij aan energie verbruikt, wat zijn of haar gedrag is en hoe het huis er aan toe is. Het huis kan ongeschikt zijn omdat mensen onvoldoende oppervlak hebben, er te veel schaduw op hun dak is, of om andere redenen. Adverteerder zal potentiële klanten nooit aanbevelen om met haar in zee te gaan als ze niet energieneutraal kunnen worden, omdat Thuisbaas energieneutraliteit garandeert. Dit betekent dat wanneer men aan het einde van het jaar nog wel een energierekening overhoudt, adverteerder panelen moet bijplaatsen of voor een grotere warmtepomp moet zorgen.

Adverteerder stelt dat zij “heel goed is” in het berekenen hoe een huishouden energieneutraal gemaakt kan worden. Gemiddeld kan dat met zo’n 22 panelen (niet 40 zoals klager aangeeft). Daarbij denkt zij ook mee over ledlampen, isolatie etc.. Als adverteerder denkt dat het niet haalbaar is, biedt zij ook niet aan om het huis energieneutraal te maken, want dan “snijdt zij zichzelf in de vingers”. Adverteerder vindt haar aanpak juist heel eerlijk en verre van misleidend.

Samenvattend stelt adverteerder dat mensen die klant worden bij ThuisBaas per saldo zelf al hun elektriciteit opwekken, vooral met zonnepanelen. Zij blijven ook klant bij een energiebedrijf, dat ervoor zorgt dat gesaldeerd kan worden. “Zelfs dit kabinet en Minister Wiebes zeggen dat huishoudens allemaal van het gas af moeten. Dat wij dat ook zeggen, lijkt ons dus niet heel raar”, aldus adverteerder. Volgens adverteerder blijkt uit de teksten op haar website duidelijk dat het over aardgas gaat, aangezien het doel van adverteerder het voorkomen van klimaatverandering is.

De mondelinge behandeling

Klager deelt mee dat zijn klacht voornamelijk gericht is op de beweringen dat ”we sowieso allemaal van het gas af moeten” en dat er “thuis alleen nog zonne-energie van uw eigen dak of perceel” gebruikt wordt. Deze beweringen komen in verschillende bewoordingen in de uitingen voor. Voor wat betreft de eerste bewering is klager van mening dat adverteerder duidelijker moet aangeven dat met “gas” bedoeld wordt: “aardgas”. Gebruik van biogas is volgens klager geen probleem: de CO2 uitstoot wordt volgens hem kleiner door Biogas dan door zonne-energie. Daarbij is de bewering volgens hem niet waar: “we” gaan helemaal niet van het gas af en dat is ook niet nodig. Voor wat betreft de bewering dat je “thuis alleen nog zonne-energie van eigen dak of perceel” gebruikt, benadrukt klager dat er volgens hem bij zou moeten staan dat je de kolencentrales nodig blijft houden voor de nacht en/of de winter.

Het oordeel van de Commissie

1) Klager maakt bezwaar tegen de bewering “In een energieneutraal huis gaat het gas eruit en wordt alleen zonne-energie van eigen dak of perceel gebruikt.” De Commissie overweegt hierover als volgt. Bij lezing van de hele tekst wordt duidelijk dat met ‘gas’ hier ‘aardgas’ wordt bedoeld en dat de zonne-energie die overdag wordt opgewekt, op het elektriciteitsnetwerk wordt ‘opgeslagen’ voor wanneer deze ’s avonds weer nodig is. De gemiddelde consument zal de tekst “In een energieneutraal huis gaat het gas eruit en wordt alleen zonne-energie van eigen dak of perceel gebruikt” echter zo opvatten, dat men alle energie die men gebruikt, zelf opwekt en zelfvoorzienend wordt. Deze suggestie wordt nog versterkt door de context (“In een energieneutraal huis gaat het gas eruit en wordt alleen zonne-energie van eigen dak of perceel gebruikt”), waarbij zonne-energie die van het eigen dak wordt opgewekt als alternatief wordt gepresenteerd voor ‘gas’ (dat er ‘uit’ kan).  

3) Uit het verweer volgt dat men zelf weliswaar stroom opwekt, maar energie zal blijven afnemen van een energiebedrijf. Het is dus niet zo dat men zelfvoorzienend wordt in die zin dat men geen energiecontract meer nodig heeft (hetgeen adverteerder ook beaamt). Het is alleen zo dat de energierekening aan het eind van het jaar op ‘nul’ uitkomt, doordat men met de stroom die men zelf opwekt de rekening van het energiebedrijf ‘compenseert’. Nu een dergelijke nuance of toelichting ontbreekt, acht de Commissie de bewering dat men “alleen zonne-energie van het eigen dak of perceel gebruikt”, onjuist en te absoluut. Gelet hierop zijn de uitingen 1, 2 en 3 misleidend ten aanzien van de voordelen in de zin van artikel 8.2 aanhef en onder b van de NRC.

4) Het hiermee samenhangende bezwaar dat in de uitingen niet duidelijk wordt uitgelegd dat de energie die men van het energiebedrijf verkrijgt, afkomstig kan zijn van een centrale die op fossiele brandstoffen wordt gestookt, wordt afgewezen. De Commissie heeft reeds verschillende malen geoordeeld dat de gemiddelde consument ermee bekend is dat zowel groene als grijze stroom via hetzelfde elektriciteitsnet aan verbruikers wordt geleverd. Dat hoeft niet nader te worden uitgelegd.

5) Voor wat betreft klagers bezwaar dat adverteerder niet duidelijk vermeldt dat men 40 zonnepanelen nodig heeft (hetgeen adverteerder overigens bestrijdt) om een warmtepomp te voeden, merkt de Commissie op dat deze informatie niet zodanig essentieel is dat het ontbreken hiervan de uiting misleidend maakt. Dit onderdeel van de klacht wordt afgewezen.

6) De Commissie wijst klagers bezwaar tegen uiting 5 eveneens af omdat klager onvoldoende heeft gemotiveerd dat adverteerder niet kan berekenen wat een warmtepomp zal opleveren.

7) Blijkens hetgeen is overwogen onder 1) tot en met 3) is geen duidelijke informatie verstrekt over de voordelen van de dienst als bedoeld onder b van artikel 8.2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Nu de gemiddelde consument er bovendien toe kan worden gebracht een besluit over een transactie te nemen, dat hij anders niet had genomen, is de uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie acht de reclame-uitingen 1,2 en 3 in strijd met artikel 7 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Voor het overige wijst zij de klacht af.