De bestreden reclame-uiting
Het betreft de website www.vandebron.nl voor zover het daarin gaat over “Organic Energy” en in verband daarmee wordt gezegd: “Vandenbron verkoopt uitsluitend goeie energie! 100% duurzaam en lokaal opgewekt. Op algemene duurzaamheid scoren we een 9.6.” en “Een 9.6 voor duurzaamheid Stroomranglijst Greenpeace Consumentenbond, e.a.”. Verder wordt op de website een bedrijf in Vreedepeel genoemd dat “bio-energie” levert waarbij een groen blaadje is afgebeeld. Op de website staat informatie over dit bedrijf, waarbij onder meer wordt gezegd: “De varkensmest, samen met restproducten van levensmiddelen, worden in een speciale vergister verwarmd, zodat er biogas vrijkomt. […] De opgewekte goeie energie wordt gebruikt in de varkensstallen en wat overblijft wordt verkocht via Vandenbron”.
De klacht
Het is misleidend dat adverteerder adverteert met transparant, eerlijk en duurzaam te zijn, terwijl mestoverschot van intensieve veehouderij een belasting voor het milieu is. Adverteerder maakt van een ‘vies’ bedrijf een ‘schone’ bron door een groen blad en een groen merkje te plaatsen bij een bedrijf dat energie opwekt via varkensmest die afkomstig is uit intensieve veehouderij en daarbij te spreken over “Organic Energy”. Varkensmest is niet rendabel, omdat andere voedingsstoffen nodig zijn om energie op te wekken waardoor geen sprake is van ‘full recycling’. De benodigde externe stoffen houden een niet-duurzaam bedrijf in stand. De uiting geeft door het voorgaande ten onrechte een milieuvriendelijk beeld. Daarbij worden niet de volledige naam en plaats genoemd waar de mest vandaan komt, zodat de consument niet makkelijk kan herleiden wat voor een veehouderij het betreft. De uiting wekt daarnaast de indruk dat de boer een diervriendelijk leefklimaat creëert door de energie te gebruiken in de varkensstallen. Dit is in werkelijkheid niet het geval.
Het oordeel van de voorzitter
De voorzitter heeft besloten de klacht direct af te wijzen. Hij heeft daartoe, kort samengevat, overwogen dat biogas in het algemeen wel als een duurzame (vernieuwbare) energiebron kan worden beschouwd, ook indien het gas wordt verkregen uit mest die afkomstig is uit de intensieve veehouderij. Om die reden kan het adverteerder niet worden verboden de desbetreffende energiebron te noemen in het kader van de aanprijzing van zichzelf als leverancier van (diverse vormen van) duurzame energie. Adverteerder laat op haar website er ook geen misverstand over bestaan dat de desbetreffende bron via een biovergistingsinstallatie “bio-energie” levert uit varkensmest. De gemiddelde consument wordt derhalve niet misleid over de oorsprong van het gas en kan zich een oordeel vormen over de vraag of hij, gelet op de herkomst, van deze specifieke ‘bron’ energie wil afnemen.
Het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter
Het bezwaar wordt als volgt samengevat.
Klaagster vindt dat Vandebron het bedrijf in Vreedepeel ten onrechte promoot op haar website, omdat de term “duurzaamheid” niet passend is voor dit bedrijf. Mestvergisting is volgens klaagster een controversieel onderwerp. Bij intensieve varkenshouderij wordt duurzaamheid niet gewaarborgd, volgens klaagster. Ter onderbouwing van haar bezwaar heeft klaagster diverse documenten overgelegd:
Een artikel op de website nieuwsuur.nl van 14 juli 2017, met de titel: “Is mestvergisting de oplossing of boerenbedrog?” en twee e-mails (van 4 en 17 juli 2018) van biochemicus en hoogleraar aan de Vrije Universiteit (Vu) L. Reijnders;
Een artikel op https://www.biogas-e.be/kenniseninnovatie/inputstromen (datum onbekend), waaruit volgens klaagster blijkt dat de biogasopbrengst van varkensmest relatief laag is;
Een e-mail (van 3 juli 2018) van de heer M. Visschers van de Gelderse Natuur en Milieufederatie.
Ad 1: In het artikel van Nieuwsuur blijkt dat de meningen verdeeld zijn over de voordelen van een mestvergister. In dit artikel komt ook de heer Reijnders aan het woord:
“Ook biochemicus en hoogleraar Lucas Reijnders vindt de miljarden aan subsidie weggegooid geld. “De kern van het mestprobleem bestaat uit stikstof- en fosfaatverbindingen, die worden in een vergasser gedaan. Maar daar komt vervolgens opnieuw stikstof en fosfaat in precies dezelfde hoeveelheid uit.”
Ook levert koeienpoep amper energie op, legt Reijnders uit. “De energie die mestvergisten oplevert komt nauwelijks uit de mest. Er moet nog van alles bij worden gevoegd voordat er via vergisting energie kan worden opgewekt. Gras, maïs of ander afval is nodig, maar dat levert alleen maar meer methaan op.” Dat er toch voor miljarden aan subsidie wordt uitgegeven, komt volgens de biochemicus door gebrek aan kennis. “Het is nooit goed doorgedrongen tot de hersens van toonaangevende politici hoe zo’n vergister werkt. Als je er goed over nadenkt is dit ecologische waanzin en boerenbedrog.””
Op de vraag per e-mail (van klaagster) aan de heer Reijnders: “Is een biovergistingsinstallatie naar uw mening een duurzame oplossing van een varkensbedrijf, waar de opgewekte energie teruggaat naar het bedrijf?” heeft de heer Reijnders geantwoord: “Het mestoverschot is een teveel aan fosfaat en stikstofverbindingen. Een vergistingsinstallatie voor varkensmest doet niets af aan dit teveel. Integendeel, het teveel wordt eerder nog vergroot omdat door co-vergisting (gebruikelijk bij varkensmestvergisting) extra fosfaat en stikstofverbindingen worden toegevoegd. Er is dus geen sprake van een oplossing voor het mestoverschot van het varkensbedrijf, laat staan een duurzame oplossing.”
Ad 2: Uit dit artikel blijkt kort gezegd dat de biogasopbrengst van varkensmest, gemeten in Nm3/ton, waarbij Nm3 de hoeveelheid gas is die onder bepaalde omstandigheden het volume aanneemt van één kubieke meter, 55 is. Ter vergelijking: oud frituurvet heeft een NM3/ton van 878.
Ad 3: De heer Visschers (beleidsmedewerker Klimaat, Energie en Duurzaamheid van de Gelderse Natuur en Milieufederatie) schrijft in zijn e-mail aan klaagster d.d. 3 juli 2018: “[…] de mestvergister waar wij tegen protesteren is nog niet gebouwd en levert dus nog geen energie. Het gaat om een mestvergister. Sommigen maken er bio-vergister van omdat deze bij wet bio-energie oplevert. Mi is ‘biovergisting’ een misleidende omschrijving.”
De reactie van Vandebron
Vandebron benadrukt dat klanten door de transparante website kunnen kiezen of zij energie van Vandebron willen afnemen of van bijvoorbeeld een zonnepark. Daarbij acht het huidige wet- en regelgevend kader ook biovergisting de ‘Garanties van Oorsprong’ waardig waarmee groene energie wordt aangeduid. Vandebron heeft deze strekking reeds in de beslissing van de voorzitter gelezen en heeft hier verder niets aan toe te voegen.
Het oordeel van de Commissie
Klaagster acht de uiting misleidend, omdat daarin een boerenbedrijf uit Vreedepeel wordt aangeprezen, waarvan volgens klaagster ten onrechte wordt vermeld dat dit bedrijf duurzame energie levert. Klaagster onderbouwt haar bezwaar aan de hand van verschillende bronnen, waarin – kort samengevat – staat dat mestvergisting een controversieel onderwerp is, onder andere omdat er “nog van alles bij (de mest) moet worden gevoegd voordat er via vergisting energie kan worden opgewekt” waardoor het winnen van gas uit mestvergisting onrendabel zou zijn, en deze wijze van produceren van biogas het mestoverschot niet oplost.
De Commissie wijst er in de eerste plaats op dat adverteerder het boerenbedrijf uit Vreedepeel niet aanprijst als duurzaam. In de uiting komt naar voren wat het bedrijf met het varkensmestoverschot doet en dat het bedrijf een deel van de energie die zij opwekt via Vandebron verkoopt. Deze energie is volgens de uiting duurzaam. Dat er, zoals klaagster stelt, discussie is over het winnen van biogas uit mestvergisting, neemt niet weg dat biogas wel als een duurzame energiebron kan worden beschouwd. Ook de vraag of deze wijze van gaswinning rendabel is en/of een oplossing biedt voor het mestoverschot, verandert niet dat de gewonnen brandstof als biogas, en daarmee als duurzame energiebron beschouwd kan worden. Dat, zoals uit de door klaagster overgelegde stukken blijkt, kanttekeningen kunnen worden geplaatst in verband met de vraag in hoeverre biogas uit mestvergisting duurzaam is, doet daaraan niet af. Naar het oordeel van de Commissie moet bij de huidige stand van zaken worden aangenomen dat biogas uit mestvergisting, ondanks de mogelijke bezwaren die daaraan kleven, wel als een duurzame bron van energie wordt beschouwd.
Om die reden kan het adverteerder niet verboden worden om deze energiebron te noemen bij de aanprijzing van zichzelf als leverancier van diverse vormen van duurzame energie. Adverteerder vermeldt daarbij op haar website de herkomst van het gas waarbij het duidelijk is dat het gas afkomstig is van een varkenshouderij. Met deze informatie is het voor de consument duidelijk wat de oorsprong van het biogas is, en kan hij of zij zich een oordeel vormen over de vraag of hij of zij van deze ‘bron’ energie wil afnemen. Van misleiding is naar het oordeel van de Commissie geen sprake.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie bevestigt de beslissing van de voorzitter en wijst de klacht af.
De beslissing van de voorzitter
d.d. 28 juni 2018:De bestreden reclame-uiting
Het betreft de website www.vandebron.nl voor zover het daarin gaat over “Organic Energy”
en in verband daarmee wordt gezegd: “Vandenbron verkoopt uitsluitend goeie energie! 100% duurzaam en lokaal opgewekt. Op algemene duurzaamheid scoren we een 9.6.” en “Een 9.6 voor duurzaamheid Stroomranglijst Greenpeace Consumentenbond, e.a.”. Verder wordt op de website een bedrijf in Vreedepeel genoemd dat “bio-energie” levert waarbij een groen blaadje is afgebeeld. Op de website staat informatie over dit bedrijf, waarbij onder meer wordt gezegd: “De varkensmest, samen met restproducten van levensmiddelen, worden in een speciale vergister verwarmd,. zodat er biogas vrijkomt. (…) De opgewekte goeie energie wordt gebruikt in de varkensstallen en wat overblijft wordt verkocht via Vandenbron”.
De klacht
Het is misleidend dat adverteerder adverteert met transparant, eerlijk en duurzaam te zijn, terwijl mestoverschot van intensieve veehouderij een belasting voor het milieu is. Adverteerder maakt van een ‘vies’ bedrijf een ‘schone’ bron door een groen blad en een groen merkje te plaatsen hij een bedrijf dat energie opwekt via varkensmest die afkomstig is uit intensieve veehouderij en daarbij te spreken over “Organic Energy. Varkensmest is niet rendabel, omdat andere voedingsstoffen nodig zijn om energie op te wekken waardoor geen sprake is
van ‘full recycling’. De benodigde externe stoffen houden een niet-duurzaam bedrijf in stand.
De uiting geeft door het voorgaande ten onrechte een milieuvriendelijk beeld. Daarbij wordt niet de volledige naam en plaats genoemd waar de mest vandaan komt, zodat de consument niet makkelijk kan herleiden wat voor een veehouderij het betreft. De uiting wekt daarnaast de indruk dat de boer een diervriendelijk leefklimaat creëert door de energie te gebruiken in de varkensstallen. Dit is in werkelijkheid niet het geval.
Het oordeel van de voorzitter
In de bestreden reclame-uiting licht adverteerder toe op welke wijze zij ‘duurzame’ energie kan leveren, te weten door samenwerking met lokale ondernemers (‘bronnen’) die energie opwekken via onder meer “bio-energie”. Daarbij wordt in de uiting de eigenaar van een boerenbedrijf in Vreedepeel genoemd die varkensmest vergist waardoor biogas vrijkomt.
De voorzitter begrijpt dat klaagster vindt dat gas dat wordt gewonnen uit mest die afkomstig is uit intensieve veehouderij niet duurzaam genoemd mag worden. Dat neemt echter niet weg dat vanwege de biologische oorsprong biogas naar het oordeel van de voorzitter in het algemeen wel als een duurzame (vernieuwbare) energiebron kan worden beschouwd, ook indien het gas wordt verkregen uit mest die afkomstig is uit de intensieve veehouderij. Gelet hierop kan het adverteerder niet worden verboden de desbetreffende energiebron te noemen in het kader van de aanprijzing van zichzelf als leverancier van (diverse vormen van) duurzame energie. Adverteerder laat op haar website er ook geen misverstand over bestaan dat de desbetreffende bron via een biovergistingsinstallatie “bio-energie” levert uit varkensmest. De gemiddelde consument wordt derhalve niet misleid over de oorsprong van het gas en kan zich een oordeel vormen over de vraag of hij, gelet op de herkomst, van deze specifieke ‘bron’ energie wil afnemen. Dat adverteerder een groen blaadje bij de betrokken ‘bron’ afbeeldt, zal de gemiddelde consument in de context van de gehele uiting niet misleiden over de herkomst van het gas dat het bedrijf gebruikt voor energieopwekking. Adverteerder kan met de door haar genoemde informatie over dit bedrijf volstaan. Zij noemt immers specifiek de naam van de eigenaar van dit bedrijf en de vestigingsplaats. Verder is duidelijk dat het om een varkenshouderij gaat, waarbij niet – direct of indirect – de indruk wordt gewekt dat het bedrijf zelf aan bepaalde waarborgen voldoet op het gebied van het milieu of de omstandigheden waaronder de dieren leven. Op grond van het voorgaande beslist de voorzitter als volgt.
De beslissing van de voorzitter
Gelet op het bovenstaande wijst de voorzitter de klacht af.