Het College van Beroep [29 november 2023]
1. De procedure
[…]
2. De bestreden uiting
De klacht is gericht tegen een radioreclame van Eneco waarin het volgende (in de vorm van een gesprek tussen twee personen) wordt gezegd:
“Sneller klimaatneutraal worden? We doen het nu!
Oké Eneco, ik wil graag minder gas verbruiken.
Dat kan, 1,5 miljoen Nederlanders verlagen hun gasverbruik met een warmtepomp.
Klinkt goed! En kan dat snel?
Ja, we installeren op steeds meer plekken en zo bespaar je deze winter al. Ga naar Eneco.nl.
Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu! Eneco.”
3. Het geschil bij de Commissie
3.1. De inleidende klacht luidt dat de radiocommercial misleidend is omdat de woorden “We doen het nu” impliceren dat Eneco al klimaatneutraal is, terwijl dat nog niet het geval is.
3.2. De Commissie heeft de radiocommercial aangemerkt als duurzaamheidsreclame als bedoeld in artikel 1 Code voor Duurzaamheidsreclame (CDR). Naar het oordeel van de Commissie is niet voldaan aan de in artikel 3.1 CDR verwoorde eis dat duurzaamheidsclaims op ondubbelzinnige wijze moeten worden gepresenteerd. De mededeling aan het slot van de radioreclame: “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!” duidt volgens de Commissie op een tegenstelling tussen “2035” enerzijds en “nu” anderzijds, in die zin dat de aanduiding “klimaatneutraal” niet pas in 2035 zou opgaan, maar voor Eneco nu al geldt. Door de discrepantie tussen de eerste mededeling en de slotmededeling is er sprake van een dubbelzinnige wijze van presenteren van een duurzaamheidsclaim. Dit kan de gemiddelde consument ertoe brengen een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen. Daarnaast acht de Commissie het niet duidelijk dat met de woorden “Klimaatneutraal in 2035?” uitsluitend een ambitie wordt bedoeld. Om die reden acht de Commissie de uiting tevens in strijd met artikel 3.2 CDR. Daarbij is het volgens de Commissie niet duidelijk dat Eneco naar haar website verwijst voor verdere informatie over bedoeld streven en het bewijs daarvan. De verwijzing in de radioreclame naar de website lijkt, gelet op de plaats daarvan in de uiting, uitsluitend betrekking te hebben op meer informatie over een warmtepomp en het besparen van gas.
4. De grieven
De Commissie heeft ten onrechte geoordeeld dat Eneco in de radiocommercial haar duurzaamheidsclaim niet op een duidelijke, specifieke, juiste en ondubbelzinnige wijze heeft gepresenteerd; en dat het niet duidelijk zou zijn dat het hier om een streven gaat. In de commercial wordt duidelijk gemaakt dat het de ambitie van Eneco is om zo snel mogelijk, maar uiterlijk in 2035 klimaatneutraal te zijn. In dat kader biedt Eneco klanten warmtepompen aan zodat zij gas kunnen besparen. Dat het hier een plan in uitvoering betreft en niet reeds een behaald resultaat, volgt uit de zinnen “Sneller klimaatneutraal worden. We doen het nu” en “zo bespaar je deze winter al”. Ook de CDR gaat ervan uit dat voor een plan meetbare stappen nodig zijn en dat een missie niet in één keer kan worden gehaald. De verkoop en verhuur van warmtepompen is een van die stappen. Sneller klimaatneutraal worden, geeft een beweging weer. Eneco verwijst voor de onderbouwing van het einddoel (klimaatneutraal in 2035) naar haar website. Hier kan de consument de reeds behaalde resultaten van Eneco zien en de concrete acties die zij onderneemt om in 2035 klimaatneutraal te worden in het kader van haar One Planet Plan. Dit plan is doorgerekend door Boston Consulting Group. Op de website is telkens een update te vinden van de tussenstappen die al zijn bereikt om in 2035 klimaatneutraal te kunnen worden. Niet duidelijk is waarom de verwijzing naar de website volgens de Commissie uitsluitend ziet op de warmtepompen en niet tevens op de duurzaamheidsambitie. Uitgaande van de totale indruk wordt in de uiting een duidelijke, waarheidsgetrouwe en relevante duurzaamheidsclaim gebruikt. Voor het opknippen van de uiting in stukjes, zoals de Commissie doet, is geen plaats.
5. De mondelinge behandeling
Het standpunt van Eneco is toegelicht mede aan de hand van de door haar op voorhand toegezonden pleitnota die als hier ingelast wordt beschouwd.
Op hetgeen verder ter zitting is verklaard zal hierna, voor zoveel nodig, worden ingegaan.
6. Het oordeel van het College
6.1. De klacht is gericht tegen een radiocommercial die door Eneco is bedoeld om te communiceren over een duurzaamheidsambitie in de zin van de CDR, te weten klimaatneutraal in 2035. De klacht komt in de kern erop neer dat het voor de consument niet duidelijk is dat het om een streven gaat, en dat de uiting in plaats daarvan door de woorden “we doen het nu” de indruk wekt dat het een al bereikt resultaat is. Het College zal, gelet op de klacht en de grieven, specifiek beoordelen of de uiting een dergelijke indruk wekt. Daarbij wordt uitgegaan van de vermoedelijke verwachting van een gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument op basis van de totale reclame-uiting en de context waarin de mededelingen worden gedaan. Deze benadering brengt, zoals Eneco terecht stelt, mee dat een reclame-uiting die als één geheel wordt gepresenteerd, niet in afzonderlijke elementen dient te worden opgeknipt om deze vervolgens op die wijze te beoordelen, maar dat het gaat om de indruk die de uiting als geheel bij de gemiddelde consument wekt.
6.2. Op basis van het hiervoor genoemde toetsingskader oordeelt het College dat de gemiddelde consument zal begrijpen dat Eneco in de radiocommercial een streven noemt, en dat zij in verband met dat streven het plaatsen van warmtepompen aanprijst. Hierbij wordt kenbaar gemaakt dat dergelijke apparaten het gasverbruik verminderen (“verlagen hun gasverbruik met een warmtepomp”). Niet in geschil is dat het plaatsen van een warmtepomp past bij de ambitie om klimaatneutraal te worden nu deze apparaten eraan bijdragen dat de voor het klimaat schadelijke fossiele brandstof aardgas wordt uitgefaseerd. Voor zover daarbij in de radiocommercial een tegenstelling wordt uitgedrukt door de woorden “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!”, benadrukt dit in de context van de gehele uiting dat Eneco zich nu al actief inzet voor het plaatsen van warmtepompen als onderdeel van bedoelde duurzaamheidsambitie. De gemiddelde consument zal ook verder niet in verwarring geraken over het feit dat het hier om een ambitie gaat. Tevens zal deze consument begrijpen dat men op de website van Eneco meer informatie over warmtepompen vindt alsmede over de wijze waarop Eneco in 2035 klimaatneutraal ambieert te worden. Deze aspecten kunnen op grond van de radiocommercial niet los van elkaar worden gezien. Het College komt aldus tot een ander oordeel dan de Commissie en beslist als volgt.
7. De beslissing van het College van Beroep
Het College vernietigt de beslissing van de Commissie en wijst de klacht alsnog af.
[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]
De Reclame Code Commssie (3 augustus 2023)
De bestreden reclame-uiting
Het betreft een radioreclame van Eneco. Daarin is het volgende gesprek te horen:
“Sneller Klimaatneutraal worden? We doen het nu!”
“Oké Eneco, ik wil graag minder gas verbruiken”
“Dat kan, 1,5 miljoen Nederlanders verlagen hun gasverbruik met een warmtepomp”
“Klinkt goed! En kan dat snel?”
“Ja, we installeren op steeds meer plekken en zo bespaar je deze winter al. Ga naar Eneco.nl”
“Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu! Eneco.”
Samenvatting van de klacht
In de radioreclame wordt gezegd: “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!”.
De woorden “We doen het nu” kunnen normaal gesproken worden begrepen in die zin dat men er nu mee bezig is, maar hier wordt gezegd: “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!”. Met deze mededeling wordt kenbaar gemaakt dat Eneco nu klimaatneutraal is, terwijl dat pas in 2035 hoeft.
Eneco is nu niet klimaatneutraal. Zij levert gas en elektra via centrales en blijft dit de komende jaren doen, aldus klager. Hij vindt de reclame misleidend.
Samenvatting van het verweer
De missie van Eneco is ‘duurzame energie van iedereen’. Sinds een lange reeks van jaren kunnen alle particuliere én klein zakelijke klanten van Eneco standaard rekenen op 100% groene stroom, opgewekt door wind en zon.
De bestreden radioreclame gaat over warmtepompen en niet zozeer over de levering van stroom.
Desondanks zal Eneco ingaan op de levering van groene stroom, omdat klager beweert dat
Eneco grijze stroom levert uit centrales.
Zoals vele malen door de Commissie is bevestigd, levert Eneco geen grijze stroom uit centrales,
maar groene stroom uit zonne- en windparken. In dit verband verwijst Eneco naar haar (bij het verweer overgelegde) stroometiket van mei 2023, betreffende 2022, dat eenvoudig vindbaar is via de website van Eneco. Zoals Eneco uitlegt op haar website en de Commissie ook bekend is (verwezen wordt naar diverse eerdere beslissingen) krijgt duurzaam geproduceerde energie een Garantie van Oorsprong (GvO) toegekend. Eneco beschikt voor de geleverde groene stroom over de benodigde GVO-certificaten en daarom mag deze stroom aangemerkt worden als duurzaam opgewekte energie.
Uit de radiocommercial haalt klager alleen de tekst “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!” aan. Omdat een radiocommercial slechts 20 seconden beslaat, wordt de luisteraar er in de uiting
op gewezen dat meer informatie over het plan van Eneco te vinden is op eneco.nl.
Onder verwijzing naar de jurisprudentie van de Commissie en naar artikel 8.1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) en artikel 6:193, lid 4 van het Burgerlijk Wetboek voert Eneco aan dat radiocommercials, gezien de beperkingen van het communicatiemedium, minder volledig hoeven te zijn dan bijvoorbeeld websites.
Eneco is zich ervan bewust dat essentiële informatie als bedoeld in artikel 8.3 aanhef en onder c
NRC ook in een radiocommercial niet mag ontbreken. In de bestreden commercial laat Eneco geen essentiële informatie weg. In deze uiting wordt ook gezegd: “Sneller Klimaatneutraal worden? We doen het nu”. De tekst “We doen het nu”, slaat aldus terug op “sneller klimaatneutraal worden”. Ook met de door klager aangehaalde tekst “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!” wordt voldoende duidelijk aangegeven dat Eneco nog niet voldoende stappen heeft gezet om nu al klimaatneutraal te zijn. Met “sneller klimaatneutraal worden” wordt aangegeven dat er nog de nodige stappen moeten worden gezet en met “klimaatneutraal in 2035” wordt het streven van Eneco verder benoemd.
In de overige tekst van de commercial wordt kenbaar gemaakt dat Eneco aan diegenen die gas willen besparen ook warmtepompen aanbiedt en worden enkele beperkingen genoemd: “Ja, we installeren op steeds meer plekken en zo bespaar je deze winter al”. Door personeelstekorten kan nog niet op elke plek in Nederland en direct morgen al worden geïnstalleerd, aldus Eneco.
In de uiting wordt naar de website eneco.nl verwezen voor verdere informatie over het streven van Eneco en het bewijs daarvan. Het vereiste, uitgebreide bewijsmateriaal paste niet in de commercial, maar staat op de website. Elke webpagina bevat een (duurzaamheids-)begrippenlijst met uitleg van de door Eneco voor haar “One Planet Plan”, gebruikte begrippen. Verder komt men na klikken (op de homepagina) op het logo “sneller klimaatneutraal. We doen het nu” bij de landingspagina “Wat is klimaatneutraal? ? Eneco”. Hier wordt onder meer met een filmpje de ambitie van Eneco (en de Groepsmaatschappijen) uitgelegd. Verder wordt de nog meer geïnteresseerde consument doorgeleid naar het One Planet Plan waar de ambitie van Eneco volledig wordt uitgelegd. Eneco voldoet in dit geval aan artikel 3 lid 2 van de “Duurzaamheidscode”(kennelijk is bedoeld: de Code voor Duurzaamheidsreclame (CDR)) .
Met termen als “sneller klimaatneutraal worden” en “klimaatneutraal in 2035” wordt voldoende duidelijk gemaakt dat het niet gaat om de huidige situatie, maar om een streven om in 2035 klimaatneutraal te zijn. Daarvoor is onder meer nodig dat meer klanten minder gas gaan verbruiken, bijvoorbeeld door de aanschaf van warmtepompen. Eneco, de moeder- en zustervennootschappen, het personeel en de klanten moeten nog de nodige stappen zetten. Het One Planet Plan en de begrippenlijst zijn hier duidelijk over. Het One Planet Plan vermeldt bijvoorbeeld dat de gascentrales van andere vennootschappen in het concern moeten worden omgebouwd, welke centrales dus niet gebruikt worden voor de stroomvoorziening voor de consumenten en klein zakelijke klanten van Eneco, in tegenstelling tot de windparken en zonneparken die bij het concern horen.
Eneco en moeder- en zustervennootschappen (heel Eneco) hebben een routekaart (roadmap) ontwikkeld met concrete stappen waarmee zij actief een duurzame toekomst vormgeven. Deze klimaat-roadmap bevat de belangrijkste tussendoelen, mijlpalen en geplande acties. Deze actualiseert heel Eneco, periodiek op basis van ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijke bereidheid (draagvlak en marktacceptatie), aanscherping klimaatbeleid en technische- en economische haalbaarheid. De roadmap is ook te raadplegen vanaf bedoelde landingspagina door consumenten en andere derden.
Zoals op de landingspagina is vermeld zijn de onderliggende aannames in de klimaat-
roadmap extern gevalideerd door Boston Consulting Group (BCG), om te bepalen of de daaruit voortvloeiende keuzes logisch zijn om bij te dragen aan het bereiken van de ambitie van Eneco voor 2035.
Eneco meent met bovenbedoelde informatie voldaan te hebben aan het bepaalde in artikel
4 CDR.
Verder wordt voldaan aan de Leidraad Duurzaamheidsclaims van ACM, omdat in de commercial een duidelijke, waarheidsgetrouwe en relevante duurzaamheidsclaim is gebruikt. De duurzaamheidsclaim is op de website onderbouwd met feiten en wordt actueel gehouden. Daarbij is Eneco eerlijk en concreet over haar duurzaamheidsinspanningen en die van heel Eneco.
Klager beaamt dat Eneco bezig is om klimaatneutraal te worden en stelt dat veel bedrijven dat zijn. Volgens Eneco, als één van de koplopers in de energietransitie, zouden dat er nog veel
meer mogen zijn.
Eneco concludeert -kort samengevat- dat er geen sprake is van misleidende reclame. Met bovengenoemd bewijsmateriaal is de claim, zijnde de ambitie van Eneco om in 2035 klimaatneutraal te zijn, voldoende onderbouwd.
Het oordeel van de Commissie
1. De kern van de klacht is dat in de bestreden radioreclame (ten onrechte) wordt gesuggereerd dat Eneco nu al klimaatneutraal is, terwijl zij dat volgens klager pas in 2035 hoeft te zijn. De Commissie oordeelt hierover als volgt.
2. De radioreclame moet worden aangemerkt als duurzaamheidsreclame als bedoeld in artikel 1 CDR ofwel reclame in de zin van artikel 1 NRC die een duurzaamheidsclaim bevat. In dit geval betreft de duurzaamheidsclaim een milieuclaim als bedoeld in artikel 1 CDR. Door de tekst van de uiting, met name “Sneller klimaatneutraal worden? We doen het nu!” en “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu! Eneco” wordt immers tot uitdrukking gebracht dat een activiteit van Eneco een positieve, minder of geen invloed heeft op een aspect van het milieu, namelijk het klimaat.
3. In artikel 3.1 CDR is onder meer bepaald: “Duurzaamheidsclaims moeten op duidelijke, specifieke, juiste en ondubbelzinnige wijze worden gepresenteerd”. Naar het oordeel van de Commissie is niet aan deze voorwaarde voldaan. Zij overweegt daartoe het volgende.
Tussen partijen is niet in geschil dat Eneco stappen zet om klimaatneutraal te worden. In dat kader biedt Eneco consumenten de in de uiting bedoelde warmtepomp aan, teneinde het gasverbruik te verlagen. De eerste mededeling in de uiting “Sneller klimaatneutraal worden? We doen het nu!” sluit aan bij het hier bedoelde proces van klimaatneutraal worden. De mededeling aan het slot van de radioreclame: “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu! Eneco” duidt echter op een tegenstelling tussen “2035” enerzijds en “nu” anderzijds, in die zin dat de aanduiding “klimaatneutraal” niet pas in 2035 zou opgaan, maar voor Eneco nu al.
Gelet op deze discrepantie tussen de eerste mededeling en de slotmededeling is er sprake van een dubbelzinnige wijze van presenteren van een duurzaamheidsclaim. Een duurzaamheidsclaim mag de gemiddelde consument niet misleiden over duurzaamheidsaspecten van de aangeprezen producten of over de bijdrage van de adverteerder aan het handhaven en bevorderen van duurzaamheid in het algemeen en zo de consument ertoe brengen een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen. In de veronderstelling dat Eneco niet pas in 2035, maar reeds nu klimaatneutraal zou zijn, kan de gemiddelde consument er bijvoorbeeld toe besluiten om klant te worden bij Eneco en/of een warmtepomp door Eneco te laten installeren, althans om voor verdere informatie de website van Eneco te bezoeken, welk besluit hij, zonder die veronderstelling, wellicht niet had genomen.
Gelet op het bovenstaande acht de Commissie de uiting in strijd met artikel 3.1 CDR.
4. Niet duidelijk is dat met de woorden “Klimaatneutraal in 2035?” in de mededeling “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!”, zoals in het verweer wordt gesteld, (uitsluitend) het streven van Eneco wordt benoemd. Evenmin is duidelijk dat naar de website eneco.nl wordt verwezen voor verdere informatie over het streven van Eneco en het bewijs daarvan. De verwijzing in de radioreclame naar de website lijkt, gelet op de plaats daarvan in de uiting, veeleer betrekking te hebben op nadere informatie over het laten installeren van een warmte pomp en het aldus besparen van gas.
Nu niet duidelijk is dat met de woorden “Klimaatneutraal in 2035?” in de mededeling “Klimaatneutraal in 2035? We doen het nu!” een streven van Eneco wordt benoemd, acht de Commissie de uiting ook in strijd met artikel 3.2 CDR. Daarin staat, voor zover hier van belang: “Wanneer een adverteerder communiceert over zijn duurzaamheidsambitie dient voldoende duidelijk te worden gemaakt dat het om een streven gaat en niet om de huidige situatie”.
5. Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing van de Reclame Code Commissie
De Commissie acht de uiting in strijd met de artikelen 3.1 en 3.2 CDR. Zij beveelt adverteerder aan om voortaan niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.