De bestreden uiting
Het betreft de uitgave “Lelystad Airport augustus 2020”. Op de voorzijde hiervan staat linksboven: “WWW.UITBREIDINGLELYSTADAIRPORT.NL”. Verder staat op de voorzijde onder meer, tegen de achtergrond van een foto van een opstijgend vliegtuig:
“Lelystad Airport
Het nieuwe vakantievliegveld van Nederland!
Nieuwe directeur Technasiumstudenten
Lelystad Airport zien de toekomst:
(…): Olifantengras
“We zijn ready
For take-off!”
(naam burgemeester)
(naam gedeputeerde)
(naam wethouder)
“Aan alle voorwaarden
is voldaan”.
Onderaan de voorzijde staan de logo’s van Provincie Flevoland, Lelystad Airport en gemeente Lelystad.
Op pagina 2 staat onder meer een column van “(naam), Chief Executive Officer (CEO) Schiphol”, een inhoudsopgave van “Lelystad Airport Krant, editie augustus 2020” met als aanhef:
“In deze zesde editie van de Lelystad Airport Krant weer een aantal mooie en inspirerende verhalen over wat er allemaal plaatsvindt op en rond Lelystad Airport” en een colofon, waarin onder meer staat:
“De Lelystad Airport Krant is een uitgave van Lelystad Airport, provincie Flevoland en gemeente Lelystad.
De Lelystad Airport Krant wordt huis-aan-huis verspreid in heel Flevoland”.
Op pagina 13 staat onder de aanhef:
“De voorwaarden die worden gesteld aan de ontwikkeling van de luchtvaart ten aanzien van hinderreductie, leefbaarheid en milieu zijn goed nieuws voor Lelystad Airport” en -groter gedrukt-:
“Alle seinen staan op groen, aan alle voorwaarden is voldaan” en onder een foto van (naam), burgemeester van Lelystad, onder meer:
“Goed beschouwd staan we vlak voor de opening van Lelystad Airport. Alle procedures zijn doorlopen, aan alle voorwaarden is voldaan, alles is gereed voor de aankomst van de eerste
passagiersvliegtuigen.” Burgemeester (naam) is duidelijk in haar standpunt over ‘waar we nu staan met Lelystad Airport’ en verwacht dat het besluit om per 1 november 2021 open te gaan, binnenkort bevestigd wordt door het kabinet”.
Hierna volgt een tekst waarboven staat: “Door (naam auteur)”.
De klacht
De klacht wordt als volgt samengevat.
Ter inleiding merkt klager het volgende op.
Als bestaansreden of doelstelling van de onderhavige uitgave wordt gegeven, aldus klager:
“Hiermee worden inwoners van Flevoland geïnformeerd over alles wat komt kijken bij de aanleg van Nederlands nieuwe vakantievliegveld”.
Navraag bij de gemeente leert dat de Lelystad Airport Krant (hierna ook: “de krant”) verschijnt als huis-aan-huisblad. De krant bevat enkele (duidelijk) als zodanig herkenbare advertenties. De artikelen in de krant zijn volgens een woordvoerder informatief bedoeld, zo staat ook in een artikel op https://uitbreidinglelystadairport.nl.
Toch is de krant alleen wat betreft de vorm een “typisch huis-aan-huisblad”, aldus klager. Inhoudelijk betreft het van A tot Z een reclamefolder. Alle artikelen staan in het teken van de boodschap dat de luchthaven klaar is voor opening en kansen biedt voor de regio. De krant heeft geen onafhankelijke redactie en vertegenwoordigt dus duidelijk de zienswijze van de gemeente, de provincie en Lelystad Airport zelf. Zonneklaar is dat vrijwel alle informatieve artikelen -qua vorm neutraal en objectief- een aanprijzend element in zich dragen. De onderliggende boodschap -soms impliciet en soms expliciet- is overal dat Lelystad Airport klaar is voor opening en kansen biedt voor de regio. Een woordvoerder van de gemeente Lelystad erkent dit ook met zoveel woorden. Volgens hem is duidelijk hoe de gemeente, de provincie en de luchthaven “in de wedstrijd zitten”. Tegenstanders in de maatschappelijke discussie hebben de afgelopen periode veel aandacht gehad en dit nummer van de krant biedt ook een ander geluid. Voorstanders kregen hiermee ook een podium om het eigen verhaal te vertellen, zo geeft klager de mededelingen van bovenbedoelde woordvoerder weer.
Volgens klager is het uitgeven van Lelystad Airport Krant als huis-aan-huisblad in strijd met de Nederlandse Reclame Code (NRC) en de Code voor het Verspreiden van Ongeadresseerd
Drukwerk (Code VOR) in het bijzonder. Verder is de informatie in de krant op belangrijke onderdelen onjuist. Klager licht een en ander hierna puntsgewijs toe.
Informatieve artikelen in de krant vallen onder artikel 1 NRC
De krant, verschenen in een oplage van 190.000 exemplaren, heeft een duidelijk opiniërende ondertoon. De krant verkondigt overwegend de zienswijze van de gemeente Lelystad, de provincie Flevoland en Lelystad Airport. De artikelen bevatten zeker feiten, aldus klager maar zijn “eventueel wel sturend” vanwege de keuze voor het onderwerp en het gekozen perspectief. Opinies zijn niet altijd als zodanig herkenbaar gemaakt. Zo wordt gesteld: “Lelystad Airport is ready for take-off” en “Aan alle voorwaarden is voldaan.” Voor zover opinies wel als zodanig herkenbaar zijn gemaakt, is de boodschap steeds dezelfde. Gelet op de aanprijzing van Lelystad Airport als een aanwinst voor de regio, de notie dat aan alle voorwaarden is voldaan en gezien andere denkbeelden ten aanzien van luchtvaart en verduurzaming voldoet de inhoud van de krant duidelijk aan de definitie van reclame als bedoeld in artikel 1 NRC.
Artikelen zijn niet voldoende herkenbaar gemaakt als reclame
Dat de krant alleen qua vorm een huis-aan-huisblad is, blijkt ook wel uit commentaren op de inhoud. De rode draad in de artikelen staat ook in een artikel op de website PersbureauAlmere.nl:
“Lelystad Airport is klaar voor opening! Die boodschap zit verweven in alle verhalen in
de zojuist verschenen en huis-aan-huis in Flevoland verspreide zesde editie van de
Airportkrant. De krant is een uitgave van Lelystad Airport, provincie Flevoland en
gemeente Lelystad.”
Tegelijkertijd wordt over de doelstellingen van de krant steeds gesteld dat het om informeren gaat.
De gemeente, provincie en Lelystad Airport stellen zich vermoedelijk op het standpunt dat
artikelen in de krant niet vallen onder artikel 1 NRC. Zo staat op de website Uitbreiding Lelystad Airport.nl:
“Speciale informatiekrant
De Lelystad Airportkrant is een uitgave van de provincie Flevoland, de gemeente Lelystad
en Lelystad Airport. Hiermee worden de inwoners van Flevoland geïnformeerd over alles
wat komt kijken bij de aanleg van Nederlands nieuwe vakantievliegveld.
De krant wordt als bijlage bij in Flevoland uitgegeven huis-aan-huisbladen verspreid in de
gehele provincie.”
De inhoud van de krant is zonder meer eenzijdig en bevat ook uitspraken die onjuist zijn, of in elk geval zo controversieel dat ze niet gepresenteerd zouden mogen worden als een nieuwsfeit. Een voorbeeld is de lay-out van de kop boven een artikel waarin burgemeester Ina Adema “alle ruimte krijgt” om haar zienswijze toe te lichten, aldus klager. Aanhalingstekens in de kop ontbreken, waardoor het onderscheid tussen nieuwfeit en standpunt onnodig vervaagt.
De Lelystad Airport Krant is geen huis-aan-huisblad
De krant moet duidelijk gezien worden als overheidscommunicatie, zo stelt klager. Het betreft geen huis-aan-huisblad met een onafhankelijke redactie. In tegenstelling tot reguliere huis-aan-huisbladen bevat de krant ook geen brede selectie van regionaal nieuws over tal van onderwerpen, zoals evenementen, sportwedstrijden, politieberichten, ingezonden stukken en beperkte politieke berichten van algemene/diverse aard.
In het geval van de Lelystad Airport Krant kan geen sprake zijn van duidelijk gewaarborgde
onafhankelijke redactie. Het oogmerk van de krant is niet neutraal en volledig informeren, maar
het verkondigen van de boodschap dat de luchthaven klaar is voor opening. Dit blijkt ook het feit dat de krant gemaakt wordt door betaalde leveranciers: KBCommunicatie, designbureau Studio Typ Dynamo en communicatie/reclamebureau Fuser.
De vraag is ook of de Lelystad Airport Krant wel als bijlage mag worden verspreid bij bestaande huis-aan-huisbladen. In Flevoland verschijnen meer huis-aan-huisbladen met een wekelijkse frequentie, zoals Flevopost en Ons Almere. Deze bladen kunnen ook een podium bieden aan gemeente, provincie en luchthaven om nieuws en opinies over de luchthaven onder de aandacht te brengen. Een interview zoals op pagina 13 van de krant met burgemeester Ina Adema en anderen zou voor ieder huis-aan-huisblad in de regio interessant zijn, wellicht met een iets grotere journalistieke distantie.
Door de krant als bijlage toe te voegen aan huis-aan-huisbladen, kan de argeloze lezer gemakkelijk denken dat het ook een huis-aan-huisblad betreft. Voor de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van huis-aan-huisbladen dient de redactionele onafhankelijkheid duidelijk gewaarborgd te zijn. Het onderscheid tussen reclame en informatieve berichten dient althans steeds duidelijk gemaakt te worden.
De krant is strijdig met de aanbevelingen van Wolffensperger, de eigen richtlijnen ten aanzien van overheidscommunicatie en de Reclame Code
De krant voldoet niet aan de aanbevelingen van Wolffensperger, noch aan de aanbevelingen van Wallage en de (eigen) richtlijnen ten aanzien van betrouwbare communicatie van de Rijksoverheid (artikel 8), aldus klager. De informatie is niet waarheidsgetrouw en bevat onvoldoende en onjuiste informatie om belangstellenden en belanghebbenden tijdig in staat te stellen zich zelfstandig een oordeel te vormen over het gevoerde en het te voeren beleid. Ook worden onwaarheden verkondigd en feiten en argumenten weggelaten of “over-geaccentueerd”. Klager noemt de volgende voorbeelden:
a.
Lelystad Airport is niet ‘ready for take-off’ danwel ‘klaar voor opening’. Ook is niet ‘aan alle
voorwaarden voldaan’ of ‘zijn alle procedures doorlopen’. Op pagina 3 staat: “…Het gaat
erom dat aan alle voorwaarden is voldaan, dat alle procedures zijn doorlopen….” Ook de kop van het artikel op pagina 13: “Alle seinen staan op groen, aan alle voorwaarden is voldaan” is feitelijk onjuist, aldus klager.
b.
Nergens is vermeld dat de natuurvergunning ontbreekt, dat is aangetoond dat de stikstofberekeningen onjuist zijn en dat er nog geen groen licht is gegeven door de Tweede Kamer
voor de Verkeers Verdelings Regel (VVR).
c.
De werkgelegenheid wordt onjuist en veel te positief voorgespiegeld.
d.
Door Dick Benschop wordt op pagina 2 gesteld dat duurzame brandstoffen en elektrisch vliegen nu haalbare stappen zijn. Dit is pertinent onjuist en dit gegeven is bekend bij Schiphol, aldus klager.
e.
Naast de provincie Flevoland is er bijzonder veel weerstand bij andere provincies en tientallen
gemeenten tegen de voorgenomen laagvliegroutes; dit blijft onbenoemd.
f.
Misleidend is dat de krant onafhankelijkheid en objectiviteit suggereert, zelfs letterlijk benoemt de feiten van meningen te willen onderscheiden. Hiervoor zet de krant de autoriteit van bestuurders en politici in, maar wel eenzijdig, niet volledig en zelfs feitelijk onjuist. In dit verband wijst klager op de volgende teksten op de pagina met de aanhef “Feiten op een rij” (in het verweer aangeduid als: “middenpagina met infographic”) respectievelijk pagina 2:
“In de discussie over de ontwikkeling van Lelystad Airport lopen feiten en meningen door elkaar heen. Dat is te begrijpen bij een onderwerp waar veel mensen zich om verschillende redenen en vanuit verschillende belangen druk om maken, maar het is wel goed de feiten van meningen te onderscheiden. Daarom op deze pagina’s per thema een aantal interessante feiten over Lelystad Airport en haar betekenis voor de omgeving”
en
“Lelystad Airport staat volop in de belangstelling. Elke week verschijnt de luchthaven wel in het nieuws: als onderwerp van discussie, als onderwerp van een politiek debat en als onderwerp van de schijnbare tegenstelling tussen voorstanders en tegenstanders. Ondertussen vinden er op en rond Lelystad Airport allerlei inspirerende ontwikkelingen plaats, denken bedrijven na over uitbreiding of vestiging rond de luchthaven, zijn de brandweer en de luchtverkeersleiding volop in bedrijf en werken alle betrokkenen hard aan het verduurzamen van de omgeving.
Die ontwikkelingen verdienen een plek in het nieuws. Daarom vertellen wij daarover in de Lelystad
Airport Krant. De feiten rond Lelystad Airport, de mooie en inspirerende ontwikkelingen die er
plaatsvinden en het enthousiasme en de bevlogenheid van de mensen die eraan werken. Verhalen die het waard zijn verteld te worden. Veel leesplezier!”
Klager concludeert als volgt:
Het dossier Lelystad Airport ligt gevoelig en duidelijk is dat de Commissie niet gevraagd wordt een uitspraak te doen over gevoelige aspecten die samenhangen met de (eventuele) opening van Lelystad Airport. Storend aan de krant is niet zozeer dat deze is gemaakt en opinies bevat van politici en bestuurders die graag zien dat Lelystad Airport geopend worden. Zelfs uitspraken die volgens klager pertinent feitelijk onjuist zijn, zoals bijvoorbeeld ‘aan alle voorwaarden is voldaan’, behoren tot ‘part of the game’.
Storend is vooral dat de uitgave wordt gepresenteerd vanuit een neutraal objectief gezichtspunt en
het consequent gehanteerde frame van ‘feiten versus meningen’. Het werkelijke doel is natuurlijk
uitsluitend het vergroten van draagvlak voor Lelystad Airport, aldus klager. De krant is alleen qua vorm een huis-aan-huisblad, maar is qua inhoud van A tot Z een reclamefolder. Overheidscommunicatie zou hier niet op gericht moeten zijn, althans niet zonder daar zeer transparant over te zijn, aldus klager.
Klager verzoekt de Commissie om de samenstellers van de krant aan te bevelen om niet
meer op dergelijke wijze reclame te maken. De uitgave dient duidelijk herkenbaar gemaakt te
worden als een reclame-uiting met als doel het vergroten van het draagvlak voor Lelystad Airport, aldus klager. Daarmee wordt ook om een oordeel gevraagd of deze uitgave wel te beschouwen is als een huis-aan-blad en mag worden verspreid als aparte bijlage bij huis-aan-huisbladen, die worden verspreid bij mensen met een NEE-JA-sticker op de brievenbus. Overwogen moet worden of opdrachtgevers op andere manieren hun boodschap over het voetlicht kunnen brengen en bijvoorbeeld zouden kunnen volstaan met alleen online publicatie, zo stelt klager.
Het verweer
Het verweer wordt als volgt samengevat.
De Airportkrant is geen reclame in de zin van artikel 1 NRC, om de volgende redenen.
Lezers worden niet bewogen gebruik te gaan maken van Lelystad Airport. Er is sprake van het geven van informatie over (gewijzigd) beleid van overheden of bedrijven. Daarnaast worden mededelingen over een goed/dienst/denkbeeld gedaan, waarbij op geen enkele wijze sprake is van uitlokking of beïnvloeding door een adverteerder.
In 2017 is door drie regionaal samenwerkende partijen (Lelystad Airport, Provincie Flevoland en Gemeente Lelystad) besloten tot de regelmatige uitgave (1 á 2 maal per jaar) van een Airportkrant (in ieder geval tot en met de toen nog voorziene opening van Lelystad Airport (LA) per april 2018, daarna nog 3x uitgesteld tot (nu) naar november 2021), om de inwoners van Flevoland te informeren over de uitvoering van het in 2015 genomen Luchthavenbesluit en de in het regeerakkoord opgenomen afspraak om binnen deze kabinetsperiode tot definitieve besluitvorming te komen over opening van Lelystad Airport.
De Airportkrant is bedoeld om inwoners van Flevoland te informeren over deze voor de regio belangrijke ontwikkeling: wat de aanleg van een nieuwe luchthaven en de daarbij behorende operationele diensten en functionaliteiten inhoudt, wat de beoogde luchthaven als onderdeel van nationaal luchthavenbeleid betekent voor de economie, werkgelegenheid, milieu, hinderbeleving, duurzaamheid, infrastructuur, et cetera.
Dat heeft in de afgelopen edities (2017-2020) een diversiteit aan artikelen opgeleverd, over onderwerpen zoals de aanleg van start- en landingsbaan, de ontwikkeling van Lelystad Airport Businesspark en een overzicht van genomen en komende stappen in de besluitvorming tot openstelling van Lelystad Airport.
Ook zijn in de Airportkrant interviews gepubliceerd met bij de realisatie van de luchthaven en de gevolgen daarvan betrokken mensen. Daarbij is ruimte geweest voor zogenoemde ‘kritische beschouwers’.
De bestreden editie van de krant dient beschouwd te worden in de context van alle voorgaande en eventuele toekomstige edities. Gelet op de doelstelling van de Airportkrant en de deelname daaraan van een provinciale en gemeentelijke overheid, dient de krant te worden beschouwd als een uiting van overheidscommunicatie.
De Airportkrant gaat als basis voor de te publiceren artikelen uit van het door de betrokken overheden vastgestelde en door Lelystad Airport uit te voeren beleid, en van de heersende landelijke, provinciale en gemeentelijke beleidsopvattingen over actuele ontwikkelingen in de besluitvorming over (opening van) de luchthaven.
In reactie op klagers stelling dat er geen sprake is van een onafhankelijke redactie wijzen verweerders erop dat in de definitie van een huis-aan-huisblad niet de voorwaarde van een onafhankelijke redactie is opgenomen. Volgens verweerders betreft de Lelystad Airport Krant over-
heidsinformatie. Overheden zijn vrij in de keuze van communicatiemiddelen en -kanalen die zij
inzetten om hun inwoners te informeren over voor hen belangrijk geachte ontwikkelingen, en wel inclusief in beleid vastgelegde opvattingen daarover, ook als deze nog onderwerp van besluitvorming zijn bij een hogere overheid. Verweerders achten het hun taak om inwoners te informeren over “beleid(s)opvattingen” en de inzet die gepleegd wordt om deze gerealiseerd te krijgen. Indien de Commissie deze opvatting echter niet deelt, maakt dit nog niet dat de Airportkrant voldoet aan de definitie van reclame. Eerder zou betoogd kunnen worden dat de Airportkrant een huis-aan-huisblad is in de zin van de Code VOR.
Verweerders hebben gebruik gemaakt van NDC Media, die ook een aantal huis-aan-huisbladen in Flevoland uitgeeft. De verspreiding van de Airportkrant gebeurt volgens de bestaande regelgeving.
Concreet betekent dit dat niet wordt bezorgd op adressen met een NEE-NEE-sticker, wel op adressen met een JA-NEE-sticker.
In reactie op klagers stelling dat door de krant als bijlage toe te voegen aan huis-aan-huisbladen, de argeloze lezer gemakkelijk kan denken dat het ook een huis-aan-huisblad betreft, voeren verweerders het volgende aan.
Zoals reeds gezegd, is de Airportkrant een separate uitgave, maar ook als deze een bijlage bij een huis-aan-huisblad zou zijn, dan valt de krant onder de reikwijdte van de vereisten die gesteld worden aan die van een huis-aan-huisblad en mag deze bezorgd worden op adressen met een NEE-JA-sticker.
In reactie op klagers stelling dat op belangrijke onderdelen de informatie in de Lelystad Airport Krant onjuist is, merken verweerders het volgende op.
In de Airportkrant is feitelijke informatie opgenomen. Dat er naar de mening van klager in sommige artikelen een controversiële uitspraak wordt gedaan, maakt de krant nog geen reclame. Ook in de landelijke media worden nieuwsfeiten gepubliceerd die door sommige lezers als controversieel worden ervaren. Verder zijn alle voorbeelden die klager noemt weerlegbaar, maar een inhoudelijke reactie op elk voorbeeld voert voor dit verweerschrift te ver. Hieronder zal daarom slechts globaal worden ingegaan op hetgeen klager in dit verband stelt. Mocht naar het oordeel van de Commissie deze inhoudelijke reactie wel nodig zijn, dan zijn verweerders bereid deze te geven.
De uitgave van de Airportkrant is bedoeld om het verhaal van de uitbreiding van Lelystad Airport te vertellen. Op pagina 2 is expliciet opgenomen dat Lelystad Airport ook een onderwerp is van discussie. Uitbreiding van Lelystad Airport en definitieve besluitvorming over de datum van opening stoelen echter op vastgesteld en uitgesproken beleid. Dat de Airportkrant overwegend de opvattingen weergeeft van de drie betrokken partijen (de gemeente Lelystad, de provincie Flevoland en Lelystad Airport) is duidelijk kenbaar gemaakt, zodat daarover geen verwarring kan ontstaan bij de lezer. Indien in de ogen van lezers in de Airportkrant onwaarheden worden geconstateerd, kunnen zij zich altijd wenden tot de betreffende partijen die dit dan zullen onderzoeken en indien nodig rectificeren. De Airportkrant heeft ook niet de pretentie om in elke editie volledig te zijn over alle processen die zich voordoen op het Lelystad Airportdossier.
In reactie op klagers stelling dat richtlijnen ten aanzien van overheidscommunicatie niet worden nageleefd, wijzen verweerders erop dat de Commissie de klacht dient te beoordelen aan de hand van haar eigen codes.
In reactie op klagers stelling dat het misleidend is dat de krant onafhankelijkheid en objectiviteit suggereert en letterlijk benoemt de feiten van meningen te willen onderscheiden, merken verweerders het volgende op.
De partijen die de Airportkrant uitgeven, zijn altijd heel duidelijk geweest in hun standpun-
ten en beleid ten aanzien van uitbreiding van Lelystad Airport. Dat is en wordt via meerdere communicatiekanalen uitgedragen. De Airportkrant is er één van. Dat in deze editie niet de meningen van andere partijen worden weergegeven, maakt deze editie nog geen reclame.
De stelling van klager dat de krant feitelijke onjuistheden bevat, onderschrijven verweerders niet. Ook is onduidelijk welke feiten volgens klager onjuist zijn, nu hij deze niet specifiek benoemt.
Gegeven de door klager gedane verzoeken vragen verweerders aan de Commissie om:
– te oordelen dat de Aiportkrant geen reclame is, noch in de zin van de NRC noch in de zin van de Code VOR;
– te oordelen dat er sprake is van een overheidsinformatie, en anders van een huis-aan-huisblad in
de zin van de Code VOR, dat bezorgd mocht worden indien de brievenbus is voorzien van een NEE-JA-sticker en
– geen uitspraak te doen over de middelen die de overheid kan en mag gebruiken voor haar communicatie, maar haar uitspraak te beperken tot de inhoud van de bestreden uitgave van de Lelystad Airportkrant en “waar deze verspreid is”.
Samenvattend menen verweerders dat de Lelystad Airport Krant geen reclame is en daarom verspreid mocht worden indien de brievenbus was voorzien van een NEE-JA-sticker.
De mondelinge behandeling
Klager heeft zijn standpunt nader toegelicht.
Het oordeel van de Commissie
De kern van de klacht is de volgende:
A.
De bestreden uiting, Lelystad Airport Krant, editie augustus 2020 (hierna ook: “de krant”), moet worden aangemerkt als reclame in de zin van artikel 1 NRC en deze reclame is niet duidelijk als zodanig herkenbaar, als bedoeld in artikel 11.1 NRC.
B.
De krant bevat onjuistheden en er ontbreekt bepaalde informatie.
Daarbij heeft klager de Commissie ook verzocht om te beoordelen of de krant kan worden beschouwd als een huis-aan-blad en mag worden verspreid als aparte bijlage bij huis-aan-huisbladen, die worden verspreid bij mensen met een NEE-JA-sticker op de brievenbus. Ten slotte heeft klager gesteld dat overwogen moet worden of opdrachtgevers op andere manieren hun boodschap over het voetlicht kunnen brengen en bijvoorbeeld zouden kunnen volstaan met alleen online publicatie.
De Commissie oordeelt als volgt.
Ad A.
Naar de mening van verweerders moet de krant worden aangemerkt als overheidsinformatie, en mocht de Commissie hier anders over oordelen, als een huis-aan-huisblad, maar niet als reclame.
De Commissie heeft kennis genomen van de inhoud van de krant. Deze bevat onder meer een pagina (in de inhoudsopgave van de krant aangeduid als “bijlage”) met de aanhef “Feiten op een rij” en als onderdelen onder meer “Duurzaamheid & Innovatie” en “Bereikbaarheid”. Verder zijn in de krant een aantal duidelijk als zodanig herkenbare reclame-uitingen in de vorm van advertenties te zien, zoals die betreffende “Lelystad Airport Businesspark (LAB)” op pagina 6, “paru BHV opleidingscentrum” op pagina 6 en “SCALA” op pagina 16. Daarnaast bevat de krant voornamelijk een groot aantal artikelen, zoals in de inhoudsopgave aangeduid: “over wat er allemaal plaatsvindt op en rond Lelystad Airport”. Deze artikelen, waarvan het merendeel geschreven is door de in het colofon genoemde hoofdredacteur, ogen op het eerste gezicht als redactionele artikelen en niet als reclame uit. Lezing van de inhoud van de artikelen leidt echter tot het oordeel dat deze een aanprijzend karakter hebben voor Lelystad Airport en de uitbreiding daarvan, welke uitbreiding, zoals ook in deze artikelen te lezen valt, nog onderwerp is van een besluitvormingsproces. Twee voorbeelden van dit aanprijzend karakter zijn:
i.
Op pagina 3 zegt de nieuwe directeur van Lelystad Airport 3, onder de aanhef:
“Nieuwe directeur had gelijk een goed gevoel bij Lelystad Airport “Wij zijn ready for take off”” onder meer:
“De luchthaven is klaar voor de volgende stap. De terminal is duurzaam en innovatief gebouwd, waarmee we koploper zijn in Nederland en zelfs in Europa. Het wordt nu echt tijd dat er een definitief besluit komt over de openstelling voor passagiersvliegtuigen”.
ii.
Op pagina 13, waar de burgemeester van Lelystad, een gedeputeerde en een wethouder aan het woord komen, staat onder de aanhef:
“De voorwaarden die worden gesteld van de ontwikkeling van de luchtvaart ten aanzien van hinderreductie, leefbaarheid en milieu zijn goed nieuws voor Lelystad Airport
Alle seinen staan op groen, aan alle voorwaarden is voldaan” onder meer:
“Alle seinen op groen
Kortom: dat zijn twee goednieuwsberichten die maken dat de opening van Lelystad Airport nu echt nabij zou moeten zijn (..). Lelystad Airport is (…) een essentieel onderdeel van het herstel van de luchtvaart na coronatijd!””.
Een aanprijzing van Lelystad Airport en de mogelijke uitbreiding daarvan is ook gelegen in bijvoorbeeld:
– de aanhef van de krant op de voorzijde: “Lelystad Airport Het nieuwe vakantievliegveld van Nederland!”;
– de aansporing: “Kijk ook op de website! www.uitbreidinglelystadairport.nl” op pagina 2, welke website ook bovenaan elke pagina van de krant is vermeld en
– de column van de CEO van Schiphol, die onder meer zegt: “De splinternieuwe terminal van Lelystad Airport is er klaar voor en onze collega’s staan te trappelen de eerste vakantiegangers te ontvangen”.
Gelet op het bovenstaande houdt de krant als geheel een openbare aanprijzing in van (toekomstige) diensten (“Het nieuwe vakantievliegveld van Nederland!”) van Lelystad Airport en van het denkbeeld dat uitbreiding van Lelystad Airport wenselijk is. De uiting is niet beperkt tot louter feitelijke informatie over (gewijzigd) beleid van overheden of bedrijven zoals bedoeld in de toelichting bij artikel 1 NRC. Om die reden moet de krant worden aangemerkt als reclame als bedoeld in artikel 1 NRC.
Nu de artikelen in de krant in eerste instantie zuiver redactioneel lijken, terwijl daar bij nader inzien een aanprijzing als bovenbedoeld in besloten blijkt te liggen, acht de Commissie de krant niet duidelijk als reclame herkenbaar als bedoeld in artikel 11.1 NRC. Overigens deelt de Commissie niet het standpunt van verweerders dat de krant moet worden beschouwd in de context van alle voorgaande en toekomstige edities van Lelystad Airport Krant. De thans bestreden krant is namelijk los van andere edities verspreid en is daarom een op zichzelf staande uiting.
Ad B.
Volgens klager bevat de krant onjuistheden en ontbreekt er bepaalde informatie. In dit verband heeft hij een aantal voorbeelden genoemd, in de klacht weergegeven onder a tot en met f, naar aanleiding waarvan de Commissie het volgende overweegt.
a.
Op pagina 3 en 13 komen de nieuwe directeur van Lelystad Airport respectievelijk de burgemeester van Lelystad, een gedeputeerde en een wethouder aan het woord. Naar het oordeel van de Commissie moeten de door klager bestreden zinsneden worden gelezen in de context van de gehele tekst waarin deze zinsneden voorkomen en blijkt uit de teksten op pagina 3 en 13, elk in hun geheel, voldoende duidelijk dat de uitbreiding van Lelystad Airport geen uitgemaakte zaak, maar nog onderwerp van een besluitvormingsproces is.
b en e.
Klagers enkele stelling dat in de onderhavige krant geen aandacht zou zijn besteed aan de hier door klager bedoelde kwesties, leidt niet tot het oordeel dat de krant om die reden in strijd is met de NRC.
c.
Klager heeft zijn stelling dat de werkgelegenheid onjuist en veel te positief wordt voorgespiegeld niet onderbouwd. Reeds daarom acht de Commissie dit onderdeel van de klacht ongegrond.
d.
Op pagina 2 zegt Dick Benschop onder meer: “Als de richting helder is, komt het aan op de stappen die we nu gaan zetten. Zorgen dat de nieuwste, schoonste en stilste vliegtuigen worden ingezet. (…) Net als bij de elektriciteitsopwekking onze brandstoffen verduurzamen – van fossiele energie naar duurzame vliegtuigbrandstoffen. En het bevorderen van innovatie om tot elektrisch vliegen of vliegen op waterstof te kunnen komen”. Anders dan klagers bezwaar tegen dit onderdeel van de uiting luidt, wordt hier niet gesteld dat duurzame brandstoffen en elektrisch vliegen nu haalbare stappen zijn; er wordt duidelijk gesproken over de toekomst.
f.
Naar het oordeel van de Commissie ligt in de onderhavige krant, hierboven aangemerkt als reclame, niet de suggestie besloten van “onafhankelijkheid en objectiviteit” zoals door klager gesteld, ook niet waar in de uiting in het algemeen gewezen wordt op het vermelden van “feiten” in deze krant.
Naar aanleiding van klagers vraag of de krant kan worden beschouwd als een huis-aan-blad en mag worden verspreid als aparte bijlage bij huis-aan-huisbladen, die worden verspreid bij mensen met een NEE-JA-sticker op de brievenbus, verwijst de Commissie ten eerste naar bovenstaand oordeel dat de krant reclame is als bedoeld in artikel 1 NRC. Voor het overige overweegt de Commissie dat zij in het kader van de onderhavige procedure geen aanleiding ziet om zich uit te spreken over het al dan niet respecteren van zogenaamde NEE-JA-stickers. In dit geval is namelijk geen klacht ingediend betreffende het in strijd met een dergelijke sticker ontvangen van ongeadresseerd reclamedrukwerk en/of een huis-aan-huisblad. Een dergelijke klacht zou overigens eerst, ingevolge artikel 5 van de Code VOR, rechtstreeks bij de afzender of verspreider moeten worden ingediend.
Ten slotte is het niet aan de Commissie om zich uit te laten over andere manieren waarop opdrachtgevers hun boodschap zouden kunnen uitdragen, zoals de door klager genoemde online publicatie.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie acht de uiting in strijd met artikel 11.1 NRC. Zij beveelt verweerders aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Voor het overige wijst zij de klacht af.