De bestreden reclame-uiting

Het betreft de volgende uiting op de website van NS (http://groenetrein.ns.nl/):

“Als eersten in de wereld reizen treinreizigers in Nederland op 100% windstroom.

De trein was al de meest duurzame manier van reizen voor langere afstanden. En dankzij het partnership van NS en andere spoorvervoerders met Eneco rijden alle elektrische treinen in Nederland vanaf 2017 volledig op windstroom van Eneco. Daardoor kunnen dagelijks 600.000 treinreizigers in Nederland 100% klimaatneutraal reizen.”

De klacht

Klager maakt bezwaar tegen de aanduiding “100% windstroom” in de kop van de uiting. 100% windenergie kan niet gegarandeerd worden, aldus klager, omdat het niet altijd waait en bij windstilte voor de stroomlevering aan NS overgeschakeld moet worden op stroom uit andere – fossiele of niet-fossiele – bronnen. Bovendien is het distributiesysteem in Nederland zodanig dat nooit kan worden gegarandeerd dat de gehele bedrijfsvoering van NS daadwerkelijk alleen op windenergie draait. Er zou alleen van een 100% garantie gesproken kunnen worden indien de windturbines direct gekoppeld zijn aan het elektriciteitsnet van NS. Klager stelt dat “100% windenergie” een misleidende en niet onderbouwde claim is, waardoor de claim in strijd is met de artikelen 2 en 3 van de Milieu Reclame Code (MRC).

Het verweer van NS en Eneco

Het verweer wordt als volgt samengevat.

Eneco en NS hebben een overeenkomst gesloten, waarin onder meer is afgesproken dat Eneco in 2017 100% windenergie levert door ervoor te zorgen dat er op jaarbasis evenveel windstroom aan het stroomnet geleverd wordt als NS jaarlijks voor haar treinen verbruikt. Om de hoeveelheid windstroom van 1,2 TWh voor NS tractie (en 0,2 TWh voor overige spoorvervoerders) te kunnen leveren, heeft Eneco geïnvesteerd in nieuwe windparken en koopt zij stroom in afkomstig van nieuwe windparken. In Nederland geldt een speciale, vanuit een Europese Richtlijn opgelegde regeling voor de verhandelbaarheid van de herkomst van stroom: het ‘Garantie van Oorsprong’-systeem. Duurzaam geproduceerde energie krijgt in dit systeem ‘Garanties van Oorsprong’(GvO’s) toegekend. Voor elke opgewekte MWh aan groene stroom ontvangt de producent één GvO-certificaat. Bij de genoemde hoeveelheid windstroom beschikt Eneco dus over evenzovele GvO’s die betrekking hebben op de stroom die in haar windparken is opgewekt. Deze GvO’s stellen Eneco en NS in staat om tegoeden (een buffer) op te bouwen. Wanneer door de windmolens een overschot aan windenergie wordt geproduceerd omdat het hard waait, dan worden de GvO’s die hiermee worden afgegeven bijgeschreven op de tegoedrekening, waarop de GvO’s maximaal 13 maanden geldig zijn. Als op een later moment minder windenergie is geproduceerd dan wordt verbruikt, bijvoorbeeld omdat het minder hard waait, dan mag dit worden gecompenseerd met de GvO’s vanuit de tegoedrekening. Op jaarbasis wordt gecontroleerd of de bij- en afschrijvingen tegen elkaar weggestreept kunnen worden. Deze compensatieregeling zorgt ervoor dat door de treinen jaarlijks per saldo op 100% windenergie wordt gereden en dat NS en Eneco de claim waar kunnen maken.

Het is niet aannemelijk, aldus Eneco, dat de gemiddelde consument bij de stelling dat de treinen 100% op windstroom rijden, denkt dat er een directe verbinding is tussen de windmolens en de treinen. Alle bronnen die stroom produceren enerzijds en alle stroomverbruikers anderzijds zijn aangesloten op hetzelfde centrale hoogspanningsnetwerk. Dit systeem van één stroomnet in combinatie met het in Nederland gangbare en geaccepteerde systeem van GvO’s voor groene stroom betekent dat Eneco en NS mogen zeggen dat de treinen op 100% windstroom rijden.

Het oordeel van de Commissie

1. Beoordeeld moet worden of de aanduiding “100% windstroom” in de mededeling “Als eersten in de wereld reizen treinreizigers in Nederland op 100% windstroom” misleidend is.

2. De Commissie gaat bij de beoordeling uit van het volgende. Windstroom is een van de soorten (‘groene’) stroom die wordt opgewekt uit duurzame, hernieuwbare bronnen, in tegenstelling tot de (‘grijze’) stroom die wordt opgewekt door de verbranding van fossiele brandstoffen. Volgens het in Nederland geldende systeem wordt alle stroom, zowel groene als grijze, via één elektriciteitsnet geleverd aan de verbruikers. Een energieleverancier mag stroom als groene stroom verkopen indien hij door middel van Garanties van Oorsprong kan aantonen dat de jaarlijkse hoeveelheid door de eindverbruikers verbruikte stroom is opgewekt uit hernieuwbare bronnen.

3. De Commissie heeft reeds verschillende malen geoordeeld dat de gemiddelde consument ermee bekend is dat zowel grijze als groene stroom via hetzelfde elektriciteitsnet aan verbruikers wordt geleverd. De consument begrijpt daarom dat de mededeling dat NS haar treinen op 100% windstroom laat rijden niet betekent dat via het elektriciteitsnet alleen met windkracht opgewekte stroom bij NS terechtkomt. Naar het oordeel van de Commissie zal de gemiddelde consument de mededeling zo opvatten dat de elektriciteit die NS van Eneco koopt om haar treinen te laten rijden voor 100% windstroom betreft, wat inhoudt dat Eneco op jaarbasis evenveel windstroom aan het elektriciteitsnet levert als NS jaarlijks voor haar treinen verbruikt. De Commissie acht voldoende aannemelijk gemaakt dat dit daadwerkelijk het geval is. Niet is gesteld of gebleken dat de hoeveelheid door Eneco aan NS te leveren windstroom niet wordt gedekt door het overeenkomende aantal GvO’s die betrekking hebben op de stroom die in de windparken van Eneco (in Nederland en elders in Europa) is opgewekt. Verder hebben adverteerders voldoende aannemelijk gemaakt dat de mogelijkheid van bij- en afschrijving van GvO’s op de tegoedrekening ertoe leidt dat de jaarlijks voor de treinenloop benodigde hoeveelheid windstroom kan worden geleverd, ook indien tijdelijk – bijvoorbeeld omdat er weinig wind staat – minder windener

4. Gelet op het vorenstaande acht de Commissie de juistheid van de mededeling “Als eersten in de wereld reizen treinreizigers in Nederland op 100% windstroom” voldoende aannemelijk gemaakt. Hieraan doet niet af, zoals bij verweer terecht is aangevoerd, dat binnen de Eneco groep aan een deel van haar grootverbruikers grijze stroom wordt geleverd. Dit brengt immers niet mee dat waar het de stroomlevering aan NS betreft geen sprake is van 100% windstroom, nu hier de benodigde GvO’s tegenover staan.

5. Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.