De bestreden uiting

Het betreft verweerders website www.degrotegriepmeting.nl., waarop onderaan de pagina staat: “De Grote Griepmeting opereert volstrekt onafhankelijk van welke sponsor of adverteerder dan ook: organisatorisch, inhoudelijk, wetenschappelijk of anderszins. Ook het bijbehorende lesmateriaal is door deskundigen samengesteld zonder enige beïnvloeding van sponsors of adverteerders.”

De klacht

Ondanks de tekst onder aan de pagina, staat de pagina vol met namen van sponsors. Er wordt zelfs gesproken van een hoofdsponsor en men spreekt van “overige sponsoren”.

Klaagster heeft de meting gedaan en de vraag of ze een griepprik had gehaald, met “nee” beantwoord. Na het invullen van de vragenlijst verscheen in beeld dat de uitslag, namelijk dat zij waarschijnlijk griep heeft, beïnvloed wordt door het feit dat ze geen griepprik had gehad. Deze site speelt in op angst. Voor wie antwoordt geen griepprik te hebben gehad, zijn er links naar sites over de Mexicaanse griep en griepprikartikelen. Vanwege de vormgeving en de naam van de website is het alsof het een overheidssite betreft en door de expliciete vermelding van onafhankelijkheid is dit de perfecte manier om klanten te binden en de griepprik er door te drukken.  

De uiting is in strijd met de artikelen 2 en 6 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).   

Het verweer

Door middel van de website wordt via internet een epidemiologisch onderzoek gedaan    naar de verspreiding van het griepvirus. Dit project is in 2003 gestart, samen met een groot aantal publieke organisaties. Het onderzoek gaat als volgt: men meldt zich aan op de website en krijgt daarna elke week een oproep om zijn gezondheidgegevens in te vullen. Aan de hand van, geanonimiseerde, gegevens kan op een kaart van de Benelux zichtbaar worden gemaakt waar verkoudheid en griep heersen.

Reclame- en sponsorgelden worden aangewend voor de betaling van de techniekkosten, webbeheer en de redactie. Dat er ieder jaar weer een griepmeting plaats vindt, komt onder meer door de wetenschappelijke waarde van het onderzoek.

Hierdoor is verweerder in gesprek met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het ministerie van VWS over financiële ondersteuning in ruil voor toegang tot de geanonimiseerde data. Inmiddels wordt voor dit onderzoek ook subsidie van de Europese Commissie ontvangen. De website is te vergelijken met een krant, tijdschrift of omroep. Het is te beschouwen als een medium waar advertenties kunnen worden geplaatst. Dit betekent niet dat verweerder achter de inhoud van die advertenties staat.

Op de website staat terecht dat deze onafhankelijk van de sponsors opereert.

De sponsoren hebben zich verplicht om zich van inhoudelijke bemoeienis van de website te onthouden. Op de website staan verschillende artikelen die de onafhankelijke, kritische en op wetenschappelijke kennis gebaseerde instelling onderstrepen, zoals artikelen waarin vraagtekens worden geplaatst bij het effect van griepvaccinatie, het gebruik van vitaminepreparaten en/of homeopathische middelen.  

In verband met de Mexicaanse griep is, na overleg met het RIVM en op aanraden van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, besloten het onderzoek voorlopig voort te zetten. Doel daarvan is detectie van het griepvirus en niet om in te spelen op angstgevoelens.

Waar klaagster stelt dat de uitslag van de test, namelijk dat zij griep heeft, werd beïnvloed door het feit dat zij geen griepprik had gehad, stelt verweerder dat de uitslag niet gerelateerd is aan het al dan niet gevaccineerd zijn. Het antwoord op deze vraag is van belang voor het onderzoek naar de effectiviteit van de griepprik en deze vraag wordt gesteld omdat een niet onbelangrijk deel van de deelnemers pas later in het seizoen alsnog een griepvaccinatie haalt. Voor het onderzoek is het van belang om te weten of men desondanks griepachtige verschijnselen heeft gekregen.    

Niet wordt de suggestie gewekt dat de website een overheidssite is. Wel wordt met publieke instanties samengewerkt. De deelnemers aan het onderzoek zijn vrijwilligers. Zij melden zichzelf aan en kunnen zich op ieder moment afmelden. Het is zelfs zo dat als een griepmeter twee weken niet reageert op onze oproep, er vanuit wordt gegaan dat de vrijwilliger niet meer wil deelnemen, waarna hij ook geen oproep meer ontvangt.

Verweerder heeft een uitdraai van de pagina met “Een vereenvoudigd overzicht van de vragen” overgelegd, alsmede een uitdraai waarop de aan de website “Deelnemende partijen” zijn vermeld.   

Tot slot vraagt verweerder zich af of klaagsters antroposofische levensbeschouwing van invloed is geweest op haar besluit tot het indienen van deze klacht.

De re- en dupliek.

Partijen hebben hun standpunt gehandhaafd en nader toegelicht.

Mondelinge behandeling

De heer Smallenburg licht de zaak nader toe en benadrukt daarbij dat de sponsoren geen invloed hebben op de inhoud van de website. De sponsoren Sanofi en Solvay staan ook alleen met hun corporate naam op de site. De site is te vergelijken met een vaktijdschrift. 

Het oordeel van de Commissie

In de eerste plaats dient de vraag te worden beantwoord of de website is aan te merken als een reclame-uiting in de zin van de Nederlandse Reclame Code.

De Commissie beantwoordt deze vraag in positieve zin en overweegt daartoe het volgende. De website wordt onder meer gesponsord door de farmaceutische bedrijven Sanofi Pasteur MSD en Solvay, wiens namen als zodanig op de website zijn vermeld. Beide bedrijven brengen een griepvaccin op de markt  en door als sponsoren hun naam aan de Grote Griep Meting te verbinden, zal door de vermelding van hun naam op de website hun (naams)bekendheid als producent van griepvaccins worden vergroot. Gelet op het vorenstaande heeft de website een wervend karakter ten aanzien van beide bedrijven en is de Commissie dientengevolge bevoegd de uiting te toetsen aan de NRC.

Klaagsters bezwaar richt zich tegen de onder aan de website staande mededeling:

“De Grote Griepmeting opereert volstrekt onafhankelijk van welke sponsor of adverteerder dan ook: organisatorisch, inhoudelijk, wetenschappelijk of anderszins. Ook het bijbehorende lesmateriaal is door deskundigen samengesteld zonder enige beïnvloeding van sponsors of adverteerders.”

Op de website staat -zoals gezegd- dat deze wordt gesponsord en wie de sponsoren zijn. Duidelijk is daardoor wie aan deze website een financiële bijdrage leveren. Verweerder stelt uitdrukkelijk dat, zoals ook onder aan de website is vermeld, de sponsoren geen invloed hebben op De Grote Griepmeting. Klaagster trekt de onafhankelijkheid van de website in twijfel, doch van feiten en/of omstandigheden die op inmenging -als omschreven in de gewraakte zinsnede- duiden, is niet gebleken. Het enkele feit dat de meting voor de sponsoren interessante informatie kan opleveren, biedt geen grondslag voor de juistheid van klaagster twijfel over de onafhankelijkheid van de inhoud van de website. 

Dat een sponsor als hoofdsponsor op de website wordt vermeld, duidt erop dat deze sponsor een aanmerkelijke financiële bijdrage heeft geleverd, maar ook dit is onvoldoende om tot het oordeel te kunnen komen dat deze sponsor invloed op de inhoud van de website heeft (gehad).

Derhalve kan niet worden geoordeeld dat de gewraakte mededeling in strijd is met de waarheid en dientengevolge in strijd is met artikel 2 NRC.

In de naam van de website ligt het doel daarvan besloten. Naam noch vormgeving suggereren echter dat de website een initiatief is van de overheid.

Van de op de website gestelde griep(prik)-gerelateerde vragen kan niet worden geoordeeld dat deze appelleren aan gevoelens van angst in de zin van artikel 6 NRC.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.