De bestreden uitingen
Het betreft:
1.
De website www.beterlevenmetcholestrerol.nl.
2.
Verschillende uitingen in het huis-aan-huisblad Swinglevend, nummers 1-2010 en
2-2010 met betrekking tot Bio-Quinon Q10 en andere merken.
De klacht
Ten aanzien van de verschillende uitingen heeft klager de volgende bezwaren.
Ad 1.
a.
De gewraakte website betreft de negatieve bijwerkingen van cholesterolverlagende middelen (statines). Vermeld is dat klachten verholpen kunnen worden door gebruik van het voedingssupplement Q10.
In eerste instantie lijkt de site een informatieve website over de goede eigenschappen van (voedingssupplementen met) Q10, maar bij nadere beschouwing blijkt het om reclame voor het product Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord te gaan.
De site bevat vele verwijzingen naar dit product in de vorm van de productnaam, de verpakking en/of de naam van Pharma Nord. Klager somt in de klacht diverse voorbeelden op.
Omdat Pharma Nord niet duidelijk vermeldt dat de website (in zijn geheel) reclame is voor Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord, handelt zij in strijd met artikel 8.5 juncto bijlage 1 sub 10 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).
Dat Pharma Nord heeft betaald voor de inhoud van de website blijkt uit de vermelding onderaan elke pagina dat de website mede mogelijk wordt gemaakt door Pharma Nord Academy.
De site is bovendien in strijd met artikel 11 NRC, omdat de website niet als reclame herkenbaar is en ten onrechte de indruk wekt dat het om objectieve voorlichting gaat.
b.
Bij de aanprijzing van Bio-Quinon Q10 -een waar bestemd voor inwendig gebruik- wordt gebruik gemaakt van verboden medische claims. Hierdoor is sprake van strijd met de Warenwet.
Verschillende teksten suggereren dat door het gebruik van Bio-Quinon Q10 verschillende lichamelijke klachten verminderen. De claims impliceren niet alleen een positieve verandering in een fysieke gezondheidstoestand, maar ook een verandering van negatief naar positief in relatie tot een specifieke fysieke situatie. In ieder geval worden daarop toespelingen gemaakt.
In punt 1.12 van de klachtbrief onder a tot en met i somt de KAG de bewuste bestreden teksten op en licht toe waarom er in de desbetreffende gevallen sprake is van verboden claims. Voorts wijst de KAG op het volgende.
Onder de tab ‘Statines & Q10’ staan drie ervaringen van gebruikers. Wanneer op de betreffende links wordt geklikt, verschijnen drie artikelen uit het tijdschrift Swinglevend. Nu de bestreden website reclame is voor Bio-Quinon Q10 en de artikelen daardoor in een reclame-omgeving zijn geplaatst, dienen deze artikelen ook als reclame voor Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord te worden aangemerkt. De artikelen hebben betrekking op de wijze waarop de vervelende bijwerkingen van statines door het gebruik van Bio-Quinon Q10 kunnen worden vermeden. Hiermee maakt Pharma Nord gebruik van verboden medische claims. De KAG verwijst voor die claims naar de gemarkeerde teksten in de bijlagen 30, 31 en 32 bij de klachtbrief.
c.
Door het aanprijzen van Bio-Quinon Q10 met behulp van bovenbedoelde medische claims en/of toespelingen daarop dient het product als geneesmiddel in de zin van artikel 1 lid 1 sub b Geneesmiddelenwet te worden beschouwd. Pharma Nord overtreedt artikel 84 Geneesmiddelenwet, omdat reclame wordt gemaakt voor een geneesmiddel waarvoor geen handelsvergunning is verleend.
d.
Er is sprake van overtreding van artikel 12 van de Claimsverordening. Op basis hiervan is het niet toegestaan om in het kader van een gezondheidsclaim te verwijzen naar aanbevelingen van individuele artsen of beroepsbeoefenaren op het gebied van de volksgezondheid. De KAG wijst in dit verband op de volgende onderdelen van de website:
i. Op de homepage staan drie foto’s van Dion van Bommel (huisarts), Erwin Missiaen (diëtist) en Mark Kerver (diëtist). Aan hen kan de bezoeker vragen stellen. Hiermee wordt gesuggereerd dat deze beroepsbeoefenaren het product Bio-Quinon Q10 ondersteunen.
ii. In het als bijlage 14 bij de klachtbrief overgelegde interview met de cardioloog Prof. Dr. Svend Aage Mortensen beveelt deze Q10 aan. De lezer zal dit direct betrekken op Bio-Quinon Q10, waarmee dit product wordt aanbevolen.
Ad 2.
a.
In beide nummers van Swinglevend wordt in ogenschijnlijk redactionele artikelen verwezen naar de website www.beterlevenmetcholesterol.nl. Daarmee dienen deze artikelen te worden aangemerkt als reclame voor BioQuinon Q10 van Pharma Nord.
Partner Medien Services is als uitgever verantwoordelijk voor de redactionele inhoud van Swinglevend. Indien in dit blad redactionele inhoud wordt gebruikt om reclame te maken voor BioQuinon Q10 van Pharma Nord, zonder dat dit duidelijk blijkt, moeten beide verweerders hiervoor verantwoordelijk worden gehouden.
Mocht de Commissie oordelen dat er geen sprake is van reclame, dan meent de KAG subsidiair dat Partner Medien Services reclame maakt voor voedingssupplementen met Q10.
De KAG acht de artikelen met verwijzingen naar voornoemde website in strijd met artikel 7 juncto 8.5 juncto bijlage 1 sub 10 NRC en artikel 11 NRC. Ook alle andere artikelen over Q10 in beide nummers van Swinglevend acht de KAG in strijd met laatstgenoemde bepalingen. Ook deze artikelen zijn in feite reclame voor Bio-Quinon Q10 en zijn niet als zodanig herkenbaar. De lezer zal de vermelding over voedingssupplementen met Q10 opvatten als betrekking hebbende op Bio Quinon Q10 van Pharma Nord.
Beide uitgaven van Swinglevend staan vol met artikelen over Q10. Hierdoor kunnen de artikelen als één geheel worden beschouwd.
b.
Nu bovenbedoelde artikelen in feite als reclame voor Bio Quinon Q10 moeten worden beschouwd en nu deze artikelen verschillende -in de klacht aangehaalde- verboden medische claims bevatten, is de Warenwet overtreden.
c.
Door het aanprijzen van Bio-Quinon Q10 met behulp van bovenbedoelde medische claims en/of toespelingen daarop dient het product te worden beschouwd als geneesmiddel in de zin van artikel 1 lid 1 sub b Geneesmiddelenwet en handelt Pharma Nord in strijd met artikel 84 Geneesmiddelenwet, omdat reclame wordt gemaakt voor een geneesmiddel waarvoor geen handelsvergunning is verleend.
d.
Beide nummers van Swinglevend bevatten een advertentie voor Bio-Glucosamine Forte van Pharma Nord, en wel op pagina 15 van nummer 1 en op pagina 9 van nummer 2.
Deze advertentie bevat verschillende -in de klacht aangehaalde- verboden medische claims in de zin van artikel 20 lid 2 sub a Warenwet.
Door het gebruik van deze claims dient Bio-Glucosamine als geneesmiddel te worden beschouwd in de zin van artikel 1 lid 1 sub b Geneesmiddelenwet en wordt artikel 84 Geneesmiddelenwet overtreden. Voor zover in de advertentie niet wordt verwezen naar een ziekte, wordt het product in ieder geval aangeprezen als substantie die op enigerlei wijze wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor het genezen of voorkomen van een gebrek en/of pijn aan de knie.
Voorts wordt in de advertentie verwezen naar een aanbeveling van een bij naam genoemde individuele deskundige: sportfysioloog Van Bommel. Dat is in strijd met artikel 12 Claimsverordening.
e.
In Swinglevend nummer 2-2010 staat op pagina 20 een advertentie voor BioActive Magnesium. Gelet op verschillende daarin opgenomen -in de klachtbrief genoemde- verboden medische claims, is de advertentie in strijd met artikel 20 lid 1 sub a Warenwet. Door de bewuste claims moet het product worden aangemerkt als geneesmiddel en wordt artikel 84 Geneesmiddelenwet overtreden.
De KAG verzoekt de Commissie een openbare aanbeveling te doen.
Het verweer van Pharma Nord
De klacht is gemotiveerd weersproken. Op het verweer zal -voor zover van belang- in het oordeel worden teruggekomen.
Het verweer van Partner Medien Services
De klacht is gemotiveerd weersproken. Op het verweer zal -voor zover van belang- worden teruggekomen in het oordeel.
De repliek
De KAG heeft bij afzonderlijke brieven gereageerd op de verschillende verweren en heeft zijn standpunt nader toegelicht.
De dupliek van Pharma Nord
Het standpunt van Pharma Nord is nader toegelicht.
De dupliek van Partner Medien Services
Het standpunt van Partner Medien Services is nader toegelicht.
De mondelinge behandeling
Partijen hebben hun standpunten nader toegelicht en hebben pleitaantekeningen overgelegd.
Het oordeel van de Commissie
Met betrekking tot de verschillende gewraakte uitingen en de daartegen gemaakte bezwaren overweegt de Commissie het volgende.
Ad 1.
De website www.beterlevenmetcholesterol.nl.
Bezwaar a.
De Commissie stelt voorop dat zij haar oordeel zal beperken tot de website, zoals deze luidde ten tijde van het indienen van de klacht. Anders dan de KAG ter vergadering heeft verzocht, zal de Commissie zich -omwille van de duidelijkheid betreffende hetgeen precies moet worden beoordeeld en het beginsel van hoor en wederhoor- niet tevens uitlaten over de inmiddels, na indiening van de klacht, aangepaste versie van de website.
Na kennisneming van de door partijen overgelegde stukken is de Commissie van oordeel dat de website op het eerste gezicht feitelijke informatie lijkt te bevatten over
-onder meer- cholesterol, het geneesmiddel statine dat een te hoog cholesterolgehalte kan verlagen maar ook kan leiden tot spierpijn en vermoeidheid en het voedingssupplement Q10, waarmee -naar op de site wordt gesteld- spierpijn en vermoeidheid kunnen worden verholpen. Bij nadere beschouwing blijkt de site echter een openbare aanprijzing in te houden van een specifiek voedingssupplement met Q10, te weten het product Bio Quinon Q10 van Pharma Nord; op dit product wordt diverse malen en op verschillende plaatsen van de site op wervende wijze de aandacht gevestigd, terwijl andere supplementen met Q10 niet met name worden genoemd. Gelet hierop dient de website te worden beschouwd als reclame voor Bio Quinon Q10 van Pharma Nord.
De Commissie wijst (onder vermelding naar de diverse bijlagen bij de klachtbrief) in dit verband op de volgende voorbeelden:
a.
Op de homepage (bijlage 4 bij de klacht) en onder de tab ‘Wat is Q10’ onder het kopje ‘U merkt binnen twee weken verschil’ (bijlage 5) is een televisiereclame voor Bio-Quinon Q10 te zien.
b.
Bij het aanklikken van de banner ‘naar de drogist’ op de homepage wordt een pagina van www.deonlinedrogist.nl opengeklapt. Op deze pagina staan 6 Bio-Quinon Q10 varianten van Pharma Nord (bijlage 6).
c.
Onder de tab ‘Wat is Q10’ en het kopje ‘Co-enzym Q10’ (bijlage 8) staat onder meer:
“Het preparaat dat door de International Q10 Association wordt aangeraden voor onderzoek bij mensen is de 100 mg Q10 van Pharma Nord. Dit product is in diverse Europese landen geregistreerd als geneesmiddel. Op dit moment loopt er een groot onderzoek met dit middel: de Q-Symbio studie. Voor deze studie wordt het in 3 landen geregistreerde genees Myoqinon gebruikt. Dit product is ook als voedingssupplement te koop onder de naam Bio-Quinon Q10 100 mg (Gold)”.
d.
Wanneer op laatstgenoemde naam wordt geklikt, verschijnt informatie over Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord (bijlage 9).
e.
Onder de tab ‘Wat is Q10’ en het kopje ‘Energiebron van de toekomst’ (bijlage 11) staat onder meer:
“Om deze veranderde aanmaak” (van Q10) “te compenseren, kan het product Bio-Quinon Q10 hulp bieden”.
f.
In de tekst onder de tab ‘Wat is Q10’ en het kopje ‘Opneembaarheid’ (bijlage 12) wordt Bio-Quinon Q10 vier keer genoemd. Onder meer wordt gezegd:
“Bio-Quinon Q10 kan de kwaliteit van het dagelijks bestaan dus duidelijk verhogen”.
g.
In de antwoorden op de vragen 9 en 11 onder “FAQ” (Frequently Asked Questions” (bijlagen 15 respectievelijk 16) worden Bio-Quinon Q10 Gold (100mg) respectievelijk Bio-Quinon Q10 op wervende wijze genoemd.
Naar het oordeel van de Commissie is de onderhavige reclame voor Bio-Quinon Q10, nu deze in eerste instantie oogt als (puur) feitelijke informatie, niet duidelijk als reclame herkenbaar als bedoeld in artikel 11.1 NRC.
Voorts acht de Commissie de uiting in strijd met artikel 7 juncto artikel 8.5 bijlage 1 onder 10 NRC. In dit verband overweegt de Commissie dat Pharma Nord niet heeft weersproken dat zij voor de inhoud van de website heeft betaald.
Aan bovenstaand oordeel doet het verweer van Pharma Nord niet, althans onvoldoende af.
Pharma Nord heeft onder meer gesteld
– dat de site een beschouwende en informatieve referentiewebsite is van Pharma Nord Academy, een kennis- en onderzoekscentrum binnen de Pharma Nord groep, bedoeld voor zowel artsen die onbekend zijn met de juiste dosering van Q10 als mensen die overwegen te stoppen met de statine-therapie vanwege de bijwerkingen daarvan;
– dat het bij een dergelijke referentiewebsite onontbeerlijk is om te wijzen op de grote kwaliteitsverschillen in de aangeboden Q10 preparaten en
– dat gezien deze kwaliteitsverschillen een uiting over “Q10” in het algemeen nietszeggend is en het voor een complete informatiestroom nodig is om onderzoeksresultaten te noemen met “een concrete productnamen”.
– dat de website niet beoogt reclame te maken voor Bio-Quinon Q10.
Zoals volgt uit het bovenstaande is de Commissie van oordeel dat de inhoud van de website moet worden aangemerkt als reclame voor Bio-Quinon Q10 en niet als (puur) feitelijke informatie. Hieraan doet niet af dat de website niet zou zijn bedoeld om reclame te maken voor Bio-Quinon Q10.
Voorts heeft Pharma Nord erop gewezen dat zij, teneinde te onderstrepen dat de website geen reclame-uiting is, verwijzingen op die site naar de commerciële tak van Phama Nord groep heeft verwijderd. In dit verband:
– zijn verwijzingen naar www.pharmanord.nl verwijderd;
– is de applicatie “Online Drogist” verwijderd;
– zijn geen verwijzingen naar producten van Pharma Nord opgenomen, anders dan in verband met onafhankelijke onderzoeksresultaten en
– is de Poolse commercial verwijderd.
Zoals hiervoor overwogen, zal de Commissie haar oordeel beperken tot de website, zoals die luidde ten tijde van het indienen van de klacht en zich niet uitlaten over de inmiddels aangepaste versie van de website.
Bezwaren b, c en d.
Op deze bezwaren tegen de website zal later in deze beslissing worden ingegaan.
Ad 2.
De uitingen in Swinglevend, nummers 1-2010 en 2-2010.
Ad a.
Swinglevend nummer 1-2010, dat 24 pagina’s telt, bevat op de pagina’s 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14 uitingen over -zoals op pagina 7 staat- “een supplement met co-enzym Q10”. Swinglevend nummer 2-2010, dat ook 24 pagina’s telt, bevat op de pagina’s 8, 10, 11, 12 en 13 uitingen over -zoals op pagina 8 staat- “een supplement met co-enzym Q10”.
Deze bewuste uitingen in beide nummers betreffen onder meer het gebruik van een supplement met Q10 in verband met bijwerkingen van statines.
In beide nummers wordt op één van de pagina’s betreffende vorenbedoeld supplement voor meer informatie verwezen naar www.beterlevenmetcholesterol.nl.
In nummer 1 staat: “Voor meer informatie over statines en cholesterol kunt u kijken op: www.beterlevenmetcholesterol.nl”.
In nummer 2 staat:
“Lees meer over cholesterol en Q10 op de site:
www.beterlevenmetcholesterol.nl
www.nlm.nih.gov/medlineplus/cholesterol.html
www.spreekuurthuis.nl/themas/cholesterol/introductie.
Naar het oordeel van de Commissie zal de gemiddelde lezer van (één van) beide voornoemde nummers van Swinglevend een verband leggen tussen de verschillende uitingen over een supplement met Q10. In de verschillende uitingen wordt, al dan niet door gebruikers van een supplement met Q10, op positieve wijze gesproken over de werking van een dergelijk supplement. De Commissie acht het aannemelijk dat die consumenten, die door de bewuste uitingen geïnteresseerd zijn geraakt in het besproken supplement, voor meer informatie (onder meer) de website www.beterlevenmetcholesterol.nl zullen bezoeken. Naar de Commissie hiervoor heeft overwogen, lijkt deze site op het eerste gezicht (puur) feitelijke informatie te bevatten, maar blijkt deze bij nadere beschouwing een reclame-uiting voor het voedingssupplement Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord te zijn. Het komt de Commissie voor dat de consument die de website bezoekt een verband zal leggen tussen het in Swinglevend besproken supplement met Q10 en het op de site aangeprezen supplement Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord, en wel zodanig dat waar het “supplement met Q10” in Swinglevend op gunstige wijze wordt besproken, het product Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord wordt bedoeld. Daarmee dienen de bewuste uitingen in Swinglevend te worden aangemerkt als reclame voor Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord.
Terwijl er -zoals hiervoor overwogen- sprake is van reclame, ogen de bewuste uitingen als louter redactionele artikelen, afkomstig van de op pagina 3 van beide nummers genoemde redactie van Swinglevend. Gelet hierop acht de Commissie de reclame niet duidelijk als zodanig herkenbaar en daardoor in strijd met artikel 11.1 NRC. De Commissie acht zowel Pharma Nord als Partner Medien verantwoordelijk voor deze overtreding.
Van strijd met artikel 7 juncto artikel 8.5 bijlage 1 onder 10 NRC is geen sprake, omdat niet is komen vast te staan dat Pharma Nord voor de inhoud van de uitingen heeft betaald.
Ad 1, bezwaren b en c en Ad 2, bezwaren b en c.
Volgens de KAG wordt bij de aanprijzing van Bio-Quinon Q10 gebruik gemaakt van verboden medische claims met als gevolg dat sprake is van strijd met artikel 2 NRC (artikel 20 Warenwet en artikel 84 Geneesmiddelenwet). De KAG stelt dat de producten van Pharma Nord voedingssupplementen zijn, maar dat Pharma Nord Bio-Quinon Q10 aanprijst alsof het geschikt zou zijn om een ziekte of pijn te genezen dan wel voorkomen, zodat het als geneesmiddel moet worden beschouwd. Pharma Nord suggereert in haar reclame-uitingen niet alleen een positieve verandering in de fysieke gezondheidstoestand, maar ook een verandering van negatief naar positief in een relatie tot een specifieke fysieke situatie, na het gebruik van Bio-Quinon Q10, aldus de KAG.
Pharma Nord voert daartegen aan dat Bio-Quinon Q10 niet kwalificeert als geneesmiddel, omdat het niet als zodanig wordt gepresenteerd en evenmin de werking van een geneesmiddel heeft. Volgens Pharma Nord wordt het in de bestreden uitingen gepresenteerd als gezondheidsmiddel: het helpt om een medische behandeling beter of langer vol te houden. Er wordt immers gesproken over het verlichten van bijwerkingen van het geneesmiddel statine. Die bijwerkingen kwalificeren zelf volgens Pharma Nord niet als ziekte en ook overigens claimt Pharma Nord niet dat Bio-Quinon Q10 een geneesmiddel is.
Partner Medien Service voert in dit verband hetzelfde verweer.
De Commissie oordeelt als volgt.
Tussen partijen is niet in geschil dat voor het product van Pharma Nord, waar het hier om gaat, geen handelsvergunning is verleend als bedoeld in artikel 84 van de Geneesmiddelenwet (Gmw). Indien dit product als geneesmiddel moet worden aangemerkt, handelt Pharma Nord in strijd met artikel 84 Gmw. Voorts handelt Pharma Nord in strijd met artikel 20 lid 2 aanhef en sub a van de Warenwet, indien moet worden geoordeeld dat in de bestreden uitingen aan het product eigenschappen worden toegeschreven inzake het voorkomen, behandelen of genezen van een ziekte van de mens, of dat daarop toespelingen worden gemaakt.
De vraag of sprake is van een geneesmiddel moet worden beantwoord aan de hand van de definitie, die in artikel 1 lid 1 aanhef en sub b Gmw wordt gegeven. Krachtens dit artikel valt onder het begrip ‘geneesmiddel’ iedere substantie (…) die (…) wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor het genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens (…). Naar het oordeel van de Commissie brengt deze definitie van ‘geneesmiddel’ mee dat, indien een product wordt aangeprezen met de mededeling dat het een positieve verandering teweegbrengt in een gebrekkige fysieke gezondheidstoestand van de mens, sprake is van een geneesmiddel. Of die gebrekkige gezondheidstoestand als ziekte kan worden aangemerkt, hangt af van de stand van de wetenschap. Onder het begrip ‘ziekte’ valt alles wat, naar de stand van de wetenschap gemeten, als ziekte wordt beschouwd (Richtlijn 2001/83/EG).
De subonderdelen van de klacht worden met inachtneming van het voorgaande als volgt beoordeeld.
Ad 1 www.beterlevenmetcholesterol.nl en subpagina’s en links.
Met betrekking tot de in punt 1.12 van de klachtbrief onder a tot en met i opgesomde bestreden teksten overweegt de Commissie het volgende.
a. “Het geneesmiddel statine (…) kan leiden tot spierpijn en vermoeidheid. Klachten die veelal verholpen kunnen worden door gebruik van het voedingssupplement Q10”.
Volgens de KAG suggereert deze tekst dat spierpijn en vermoeidheid verholpen kunnen worden door het gebruik van Bio-Quinon Q10.
De Commissie is eveneens van oordeel, mede gelet op haar overweging hiervoor dat de website reclame is voor Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord, dat de tekst inhoudt dat Bio-Quinon Q10 helpt bij de bestrijding van spierpijn en vermoeidheid. Deze spierpijn en vermoeidheid treden op als gevolg van het gebruik van het geneesmiddel statine. Voor de vraag of de klachten als ziekte, gebrek of pijn als bedoeld in artikel 1 lid 1 aanhef en sub b Gmw kunnen worden aangemerkt, is niet relevant hoe de klachten zijn ontstaan, maar of er een gebrekkige gezondheidstoestand is. Dat is hier naar het oordeel van de Commissie het geval, omdat de spierpijn en vermoeidheid niet incidenteel van aard zijn, maar voortduren zolang het geneesmiddel statine wordt gebruikt. De spierpijn is een pijnklacht en vermoeidheid moet naar het oordeel van de Commissie als een gebrek worden opgevat. Dit betekent dat de tekst reclame bevat voor Bio-Quinon Q10 als product dat geschikt is voor het genezen van een pijn of gebrek bij de mens. Pharma Nord handelt dan ook in strijd met artikel 84 Gmw. Dit levert een schending op van artikel 2 NRC en in zoverre is de klacht van de KAG gegrond.
Van een ziekte is naar het oordeel van de Commissie echter geen sprake, zodat er geen strijd is met artikel 20 lid 2 aanhef en sub a van de Warenwet. In dit verband overweegt de Commissie dat zij voor de interpretatie van het begrip ‘ziekte’ uitgaat van de hierboven genoemde Richtlijn 2001/83/EG. Ingevolge deze richtlijn valt, zoals hiervoor overwogen, onder het begrip ‘ziekte’ alles wat naar de stand van de wetenschap gemeten, als ziekte wordt beschouwd.
b. “Aanvulling met 100 mg Q10 geeft in 1 maand tijd al een vermindering van de spierpijn met 40%. Van Q10 is ook bekend dat het extra energie geeft. Vermoeidheid is echter subjectief en daarom minder goed in wetenschappelijk onderzoek te meten”.
Volgens de KAG suggereert dit dat het gebruik van Q10 de spierpijn met 40% vermindert.
Evenals hierboven onder a oordeelt de Commissie ten aanzien van de bestrijding van spierpijn dat Pharma Nord hier in strijd handelt met artikel 84 Gmw, op dezelfde gronden, en dat de klacht van de KAG op dit onderdeel gegrond is.
c. “Uit diverse onderzoeken blijkt (…) dat het middel [Q10] als aanvullende therapie bij kransslagadervernauwing, na een hartinfarct of bij hartfalen een gunstig effect op de aandoening kan hebben. Ook worden gunstige effecten gemeld bij parodontitis (geïnfecteerd tandvlees). Het zou verder het afweersysteem versterken, reden waarom het ook wordt ingezet bij immuunziekten zoals aids”.
Volgens de KAG worden de gunstige eigenschappen van Q10, dus Bio-Quinon Q10, genoemd en is hier sprake van verboden medische claims.
De Commissie deelt de opvatting van de KAG dat waar in deze tekst “kransslagadervernauwing”, “hartinfarct”, “hartfalen”, “parodontitis” en “immuunziekten zoals aids” worden genoemd, Bio-Quinon wordt aangeprezen met gebruikmaking van vermeldingen of voorstellingen die aan de waar eigenschappen toeschrijven inzake het behandelen of genezen van een ziekte als bedoeld in artikel 20 lid 2 aanhef en sub a Warenwet, of die toespelingen maken op zodanige eigenschappen.
Tevens bevat de tekst reclame voor Bio-Quinon Q10 als product dat geschikt is voor het genezen van ziekten als bedoeld in artikel 1 lid 1 aanhef en sub b Gmw. In zoverre handelt Pharma Nord in strijd met artikel 84 Gmw.
Het verweer van Pharma Nord dat het gaat om een uitspraak van “een onafhankelijke derde (Prof. Dr. Svend Aage Mortensen)” wordt verworpen. Ten eerste betreft de tekst niet een uitspraak van Mortensen, maar een inleidend onderdeel van een tekst, geschreven door W. van Hengel. Voorts moet Pharma Nord worden geacht de tekst tot haar uiting te hebben gemaakt, doordat deze op de onderhavige website is geplaatst.
d. “Een recente studie (…) heeft laten zien dat een Q10 tekort een onafhankelijke risicofactor is voor chronisch hartfalen”.
Volgens de KAG wordt hier gezinspeeld op het feit dat Q10 chronisch hartfalen zou kunnen voorkomen.
De Commissie is van oordeel dat deze klacht gegrond is. De tekst suggereert dat het gebruik van Q10 kan voorkomen dat er een Q10 tekort kan ontstaan, welk tekort tot chronisch hartfalen zou kunnen leiden. Naar het oordeel van de Commissie dient “chronisch hartfalen” als een ziekte te worden beschouwd. Aldus wordt Q10 -en gelet op het oordeel dat de website reclame is voor Bio-Quinon Q10 van Pharma Nord dus ook Bio-Quinon 10- hier aangeprezen als een product dat geschikt is voor het voorkomen van een ziekte bij de mens, zodat Pharma Nord in strijd handelt met artikel 84 Gmw. Voorts wordt Bio-Quinon Q10 aangeprezen met gebruikmaking van vermeldingen of voorstellingen die aan de waar eigenschappen toeschrijven inzake het voorkomen van een ziekte van de mens als bedoeld in artikel 20 lid 2 aanhef en sub a Warenwet, of die toespelingen maken op zodanige eigenschappen.
e. “Het preparaat dat door de International Q10 Association wordt aangeraden voor onderzoek bij mensen is de 100 mg Q10 van Pharma Nord. Dit product is in diverse Europese landen geregistreerd als geneesmiddel. Op dit moment loopt er een groot onderzoek met dit middel (…). Voor deze studie wordt het in 3 EU landen geregistreerde geneesmiddel Myoqinon gebruikt. Dit product is ook als voedingssupplement te koop onder de naam Bio-Quinon Q10 100 mg (Gold)”.
Volgens de KAG wordt hier gesuggereerd dat Bio-Quinon Q10 een geneesmiddel is.
Met de KAG is de Commissie van oordeel dat Bio-Quinon Q10 hier wordt vergeleken met het geneesmiddel Myoqinon. In het aangehaalde tekstonderdeel wordt niets gezegd over de werking van Bio-Quinon Q10, maar door de vergelijking wordt wel gesuggereerd dat het product dezelfde eigenschappen heeft als het geneesmiddel Myoqinon en dus geschikt is voor het genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens. Daarom is de klacht dat Pharma Nord hier handelt in strijd met artikel 84 Gmw en daardoor in strijd met artikel 2 NRC, gegrond. Omdat er geen ziekte wordt genoemd, is er geen sprake van strijd met artikel 20 lid 2 aanhef en sub a van de Warenwet.
f. “Pharma Nord levert niet alleen QN, maar ook QL, onder de naam BioActive Q10 in 50 en 100mg. Voor diegenen die voor zekerheid kiezen is de QN aan te bevelen. Op dit moment heeft alleen de Myoquinon, als enige in de wereld, een registratie als geneesmiddel. De dosering voor aanvulling bij statines is 100 mg. Daarvan is in wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat het spierpijn met 40% kan verminderen in 30 dagen tijd”.
De klacht over dit citaat voegt niets toe aan de voorgaande klachten.
g. “Duizenden mensen stoppen met hun statines tegen een verhoogd cholesterol, omdat ze zoveel last van de bijwerkingen hebben zoals pijn en spierzwakte. Uit onderzoek zijn nu twee eenvoudige remedies naar voren gekomen die deze effecten tegengaan, groene thee en het co-enzym Q10”.
Volgens de KAG wordt hiermee gesuggereerd dat Bio-Quinon Q10 pijn en spierzwakte tegengaat.
De Commissie onderschrijft dit. Door deze suggestie wordt Bio-Quinon Q10 gepresenteerd als een product dat geschikt is voor het genezen of voorkomen van pijn en zwakke spieren, dat wil zeggen een gebrek. Evenals hiervoor sub a is geoordeeld, handelt Pharma Nord hier in strijd met artikel 84 Gmw, zodat de desbetreffende klacht van de KAG ook hier gegrond is.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
h. “Onderzoek heeft laten zien dat bij een dosering van 100 mg Q10 de spierpijn in 30 dagen tijd met 40% verminderd (t)”.
De klacht over dit citaat voegt niets toe aan de voorgaande klachten.
i. “Co-enzym Q10 blijkt niet alleen goed te zijn om de belangrijke cholesterolremmende statines te kunnen blijven gebruiken, maar onderzoek laat ook zien dat ze elkaars werking kunnen versterken. Zo laat een onderzoek met atorvastatine in combinatie met 100 mg Q10 zien dat diverse uitkomsten een positiever beeld laten zien.”
Volgens de KAG wordt, in combinatie met de tabel die onder deze tekst is afgebeeld, de indruk gewekt dat na het gebruik van Bio-Quinon Q10:
– een verbetering van de levenskwaliteiten van de 6-minuten wandeltest optreedt,
– “een daling van de incidentie van hospitalisatie”,
– de linkerventrikel-ejectiefractie met 5% verbetert,
– en de mortaliteit lager is.
Naar het oordeel van de Commissie prestenteert Pharma Nord hier Bio-Quinon Q10 als een middel dat in combinatie met atorvastatine tot een betere gezondheid leidt, in die zin dathet een positieve verandering teweegbrengt in een gebrekkige fysieke gezondheidstoestand van de mens. Dit betekent dat het wordt aangeprezen als geneesmiddel, dat Pharma Nord handelt in strijd met artikel 84 Gmw en dat de desbetreffende klacht gegrond is.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
Met betrekking tot de drie artikelen uit het tijdschrift Springlevend, die als link aan de website zijn gekoppeld, overweegt de Commissie het volgende.
Deze artikelen gaan er volgens de KAG over hoe de vervelende bijwerkingen van cholesterolverlagende middelen, zoals spierpijn, darm- en buikklachten, klachten met betrekking tot ontstoken slijmvliezen en aambeien door het gebruik van Q10 kunnen verminderen.
Naar het oordeel van de Commissie zijn “spierpijn, darm- en buikklachten” aan te duiden als pijn of een gebrek en “ontstoken slijmvliezen en aambeien” als ziekten. Evenals hiervoor sub a luidt het oordeel, op dezelfde gronden, dat Pharma Nord hier handelt in strijd met artikel 84 Gmw en dat de desbetreffende klacht gegrond is.
Waar “ontstoken slijmvliezen en aambeien” worden genoemd, acht de Commissie de uiting tevens in strijd met artikel 20 lid 2 aanhef en onder a van de Warenwet.
Ad 2, bezwaren b en c.
Swinglevend nr. 1, 2010
“Een studie uit 2007 onder patiënten die cholesterolverlagende medicijnen gebruikten, toonde aan dat gelijktijdig gebruik van Q10 (100 mg per dag) de door statines veroorzaakte spierpijn met 40% verminderde” en
“Door het tekort aan Q10 aan te vullen met een supplement, is het mogelijk het cholesterolniveau te verlagen, zonder de bijwerkingen die veel patiënten ertoe brengen het gebruik van hun zeer belangrijke medicijnen te stoppen.”
Volgens de KAG wordt hier gesuggereerd dat door het gebruik van Bio-Quinon Q10 spierpijn vermindert en bijwerkingen van statines worden verholpen.
De Commissie oordeelt ook hier dat de genoemde bijwerking van statine, te weten spierpijn, een pijn is die volgens Pharma Nord kan worden bestreden met Bio-Quinon Q10, zodat dit middel wordt gepresenteerd als geneesmiddel. Pharma Nord handelt aldus in strijd met artikel 84 Gmw, zodat de desbetreffendeklacht van de KAG gegrond is.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
Swinglevend nr. 2, 2010
“Maar er zit ook een keerzijde aan de medaille: de medicijnen veroorzaken bij een aantal patiënten bijwerkingen zoals ernstige vermoeidheid, spierpijnen en in sommige gevallen verwardheid. De wetenschap heeft echter ontdekt dat patiënten die langdurig statines gebruiken veel minder gevoelig zijn voor bijwerkingen als ze daarnaast een dagelijkse dosis Q10 innemen.”
“Studies tonen aan dat het gebruik van een Q10 supplement (100 mg) naast cholesterolverlagende statines de door deze laatste als bijwerking veroorzaakte spierpijn met 40% kan verminderen in 30 dagen”.
Volgens de KAG zijn dit medische claims die ontoelaatbaar zijn: vermoeidheid, spierpijnen en verwardheid zouden door Bio-Quinon Q10 worden genezen.
Hiervoor heeft de Commissie al geoordeeld dat de klacht van de KAG ten aanzien van de spierpijn en vermoeidheid gegrond is. Ook het begrip verwardheid, welk begrip zoals hier gebruikt niet ziet op een incidentele toestand, is naar het oordeel van de Commissie een gebrek als bedoeld in artikel 1 lid 1 aanhef en sub b Gmw. Daarom is de desbetreffende klacht van de KAG jegens Pharma Nord ook op dit onderdeel gegrond.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
De Commissie acht zowel Pharma Nord als Partner Medien verantwoordelijk voor de overtredingen van artikel 84 Gmw, voor zover het betreft de bladen Swinglevend nummers 1 en 2 van 2010, gelet op de geconstateerde samenhang tussen de bewuste, als redactionele artikelen ogende uitingen.
Ad 2 bezwaren d en e, voor zover het betreft medische claims.
Volgens de KAG wordt in Swinglevend nr. 1 en 2, 2010, door Pharma Nord ook voor andere producten geadverteerd, te weten Bio-Glucosamine Forte en BioActive Magnesium, terwijl in de advertenties verboden medische claims voorkomen.
Pharma Nord voert daartegen aan dat deze producten gezondheidsmiddelen zijn, niet worden gepresenteerd als geneesmiddel en ook op basis van de werkwijze niet als zodanig kunnen worden beschouwd.
De KAG bestrijdt de volgende tekstfragmenten:
In de advertentie voor Bio-Glucosamine Forte in beide nummers van Swinglevend:
“Jarenlang was John Theuws een fervente sportman, totdat zijn knie roet in het eten dreigde te gooien. ‘Gelukkig adviseerde sportfysioloog Van Bommel me om Bio-Glucosamine Forte te gaan gebruiken,’ vertelt hij. (…) ‘(…) de laatste drie jaar begon mijn knie op te spelen. (…) Ik ben er kort voor mijn laatste uitzending naar Bosnië mee begonnen en voelde de knie lekker soepel worden’.”
Dit tekstfragment bevat naar het oordeel van de Commissie een aanprijzing van het product Bio-Glucosamine Forte, waarbij wordt gesuggereerd dat het gebruik ervan ertoe heeft geleid dat de knieklachten van betrokkene – welke klachten betrekking lijken te hebben op stramheid van de knie – zijn verdwenen doordat zijn knie ‘lekker soepel’ is geworden. Hier is sprake van een product dat wordt aangeprezen met de mededeling dat het een positieve verandering teweeg brengt in een gebrekkige fysieke gezondheidstoestand van de mens, zodat het naar het oordeel van de Commissie als geneesmiddel moet worden aangemerkt. De desbetreffende klacht van de KAG jegens Pharma Nord is ook hier gegrond.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
In de advertentie voor BioActive Magnesium in nummer 2 van Swinglevend:
“ ‘Ik had vaak spierspanningen in mijn linkervoet en enkel, maar sinds ik dit supplement [BioActive Magnesium] gebruik, is mijn voet gewoon ontspannen.’ ”
Dit tekstfragment bevat naar het oordeel van de Commissie een aanprijzing van het product BioActive Magnesium, waarbij wordt meegedeeld dat het gebruik daarvan spierspanningen heeft verholpen. Ook hier is sprake van een product dat wordt aangeprezen met de mededeling dat het een positieve verandering teweeg brengt in een gebrekkige fysieke gezondheidstoestand van de mens, zodat het naar het oordeel van de Commissie als geneesmiddel moet worden aangemerkt. De desbetreffende klacht van de KAG is ook hier gegrond.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
“ [BioActive Magnesium] helpt snel bij lusteloosheid, prikkelbaarheid en stress-situaties.” Ten aanzien van dit onderdeel heeft Pharma Nord meegedeeld dat zij aan KAG heeft toegezegd om de termen “lusteloosheid” en “prikkelbaarheid” niet meer te zullen gebruiken maar dat zij daarmee niet erkent dat deze “lusteloosheid” en “prikkelbaarheid” kwalificeren als ziekte.
Naar het oordeel van de Commissie wordt BioActive Magnesium ook hier op zodanige wijze aangeprezen, dat het moet worden aangemerkt als een geneesmiddel; het product wordt aangeprezen met de mededeling dat het een positieve verandering teweeg brengt in een gebrekkige fysieke gezondheidstoestand van de mens. De uiting is ook op dit punt in strijd met artikel 84 van de Geneesmiddelenwet.
Van strijd met de Warenwet is geen sprake, omdat er geen ziekte wordt genoemd.
Ad 1 sub d: website en artikel 12 Claimsverordening.
Door de op de website geboden mogelijkheid om vragen te stellen aan “de expert”, waarbij een huisarts en twee diëtisten zijn afgebeeld onder vermelding van hun namen, wordt naar het oordeel van de Commissie de indruk gewekt dat deze personen achter de inhoud van de website en derhalve achter de aanprijzing op die website van Bio-Quinon Q10 staan. Aldus wordt verwezen naar “aanbevelingen van individuele artsen of beroepsbeoefenaren op het gebied van de volksgezondheid” in de zin van artikel 12 aanhef en onder c van de Europese verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims (EG nr. 1924/2006). Ook om die reden is de website in strijd met de wet als bedoeld in artikel 2 NRC.
Waar op dezelfde website, die moet worden aangemerkt als reclame voor Bio-Quinon Q10, verslag wordt gedaan van “hoopgevende resultaten” die de -op de site afgebeelde- Deense cardioloog Mortensen (bijlage 14 bij de klacht) ziet bij patiënten die het coënzym Q10 slikken, wordt naar het oordeel van de Commissie eveneens verwezen naar een aanbeveling van een arts als bedoeld in artikel 12 van voornoemde verordening en is sprake van strijd met artikel 2 NRC.
Ad 2 sub d: advertentie voor Bio-Glucosamine Forte en artikel 12 Claimsverordening.
In deze advertentie staat:
“’Gelukkig adviseerde sportfysioloog Van Bommel me om Bio-Glucosamine Forte te gaan gebruiken’, vertelt hij” en
“Gelukkig voor John kreeg hij ook advies van de bekende sportfysioloog Van Bommel die veel ervaring heeft op het gebied van overbelasting”.
Aldus wordt naar het oordeel van de Commissie verwezen naar een aanbeveling van een beroepsbeoefenaar op het gebied van de volksgezondheid als bedoeld in artikel 12 van voornoemde verordening en is sprake van strijd met artikel 2 NRC.
Aangezien de Commissie beide verweerders al eerder naar aanleiding van medische claims in reclame heeft aanbevolen om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken, heeft de Commissie besloten om deze beslissing onder de aandacht van een breed publiek te brengen als bedoeld in artikel 17 lid 1 onder h juncto 18 lid 4 van het Reglement betreffende de Reclame Code Commissie en het College van Beroep.
De beslissing
Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen onder Ad 1, bezwaar a, Ad 1 bezwaren b en c en Ad 1 sub d, acht de Commissie de website www.beterlevenmetcholesterol.nl in strijd met de artikelen 2, 7 juncto 8.5 bijlage 1 onder 10 en 11.1 NRC.
Zij beveelt Pharma Nord aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen onder Ad 2, Ad a acht de Commissie de uitingen op de pagina’s op de pagina’s 6 t/m 8 en 10 tot en met 14 van Swinglevend nummer 1-2010 en de uitingen op de pagina’s 8 en 10 tot en met 13 van Swinglevend nummer 2-2010 in strijd met artikel 11.1 NRC.
Zij beveelt Pharma Nord en Partner Medien aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen onder Ad 2, bezwaren b en c, acht de Commissie de nummers 1-2010 en 2-2010 van Swinglevend in strijd met artikel 2 NRC. Zij beveelt Pharma Nord en Partner Medien aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen onder Ad 2, bezwaren d en e, voor zover het betreft medische claims en onder Ad 2 sub d: advertentie voor Bio-Glucosamine Forte en artikel 12 Claimsverordening, acht de Commissie de bewuste advertenties in strijd met artikel 2 NRC. Zij beveelt Pharma Nord aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.
De Commissie zal de beslissing onder de aandacht van een breed publiek brengen, als bovenvermeld.