De bestreden reclame-uiting

Het betreft de aanbieding van diverse varianten van een voedingssupplement met melatonine in de webshop van Holland & Barrett (www.hollandandbarrett.nl/shop/vitamines-supplementen/supplementen/melatonine), voor zover daarbij de hierna in de samenvatting van de klacht te vermelden mededelingen worden gedaan. 

Samenvatting van de klacht

Adverteerder handelt door de bestreden reclame-uiting in strijd met de volgende bepalingen:
a) artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) omdat de reclame niet in overeenstemming is met de wet. Door de aanprijzing en presentatiewijze waarbij gebruik wordt gemaakt van medische claims en/of toespelingen daarop dienen de producten die worden aangeboden als geneesmiddel te worden beschouwd in de zin van artikel 1 lid 1 sub b van de Geneesmiddelwet. Artikel 84 verbiedt expliciet reclame voor een geneesmiddel waarvoor geen handelsvergunning is verleend. Voor de aangeprezen producten is geen handelsvergunning verleend.
b) artikel 5.2 Code Aanprijzing Gezondheidsproducten (CAG) omdat reclame wordt gemaakt voor gezondheidsproducten waarbij sprake is van een aanprijzing met een geneeskundige inhoud of toespeling daarop.
c) artikel 5.1 CAG omdat reclame wordt gemaakt voor gezondheidsproducten waarbij sprake is van een aanprijzing met ontoelaatbare gezondheidsclaims.
d) artikel 7 juncto 8.2 aanhef en onder a en b van de Nederlandse Reclame Code (NRC) omdat de reclame misleidend is. Uitingen mogen niet gepaard gaan met onjuiste informatie of informatie die voor de gemiddelde consument onduidelijk of dubbelzinnig is ten aanzien van de voornaamste kenmerken of de aard van het product, en die de gemiddelde consument ertoe brengt een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen.

De pagina melatonine is in strijd met de onder a), b) en d) genoemde bepalingen voor zover daar onder de kop ‘Melatonine’ onder meer staat: “Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts.” Dit suggereert dat melatonine werkt bij slaapproblemen. Echter de toegelaten claims voor melatonine zijn: “helpt sneller in slaap vallen” en “verlicht de symptomen bij jetlag”. Er is geen toegelaten claim voor melatonine en slaapproblemen. Daarnaast wordt ‘slaapproblemen’ beschouwd als een medische claim (claim 85.08 van de Indicatieve Lijst gezondheidsaanprijzingen). Hierdoor handelt adverteerder in strijd met artikel 84 Geneesmiddelenwet, omdat zij reclame maakt voor geneesmiddelen waarvoor geen handelsvergunning is verleend en met artikel 5.2 CAG omdat er medische claims voor een voedingssupplement worden gemaakt.

De pagina melatonine is verder in strijd met de onder c) en d) genoemde bepalingen voor zover het betreft het volgende. Bovenaan de pagina met de melatonineproducten staat: “Ons lichaam maakt deze onmisbare stof zodra het donker wordt en helpt ons in slaap te vallen. Een melatonine supplement kan bijdragen aan het sneller in slaap vallen en bij een jetlag”. De claim ‘melatonine helpt sneller in slaap vallen’ is een geautoriseerde claim. De claim mag alleen worden gebruikt voor levensmiddelen die 1 mg melatonine per gekwantificeerde portie bevatten. Om de claim te mogen dragen moet informatie aan de consument worden verstrekt dat het gunstige effect wordt verkregen bij de consumptie van 1 mg melatonine kort voor het slapengaan. De claim ‘helpt bij een jetlag’ is een geautoriseerde claim. De claim mag alleen worden gebruikt voor levensmiddelen die 0,5 mg melatonine per gekwantificeerde portie bevatten. Om de claim te dragen moet informatie aan de consument worden verstrekt dat het gunstige effect wordt verkregen bij de consumptie van 0,5 mg melatonine kort voor het slapengaan op de eerste reisdag en enkele dagen na aankomst op de plaats van bestemming.

De volgende producten voldoen niet aan de vereiste dosering:

• Holland & Barrett Melatonine Forte Complex (bevat 0,295 mg melatonine per dagdosering),
• Holland & Barrett Melatonine Timed Release (bevat 0,29 mg per dagdosering); op de productpagina wordt ook de ontoelaatbare gezondheidsclaim gemaakt ‘kan bijdragen aan het sneller in slaap vallen’,
• Holland & Barrett Melatonine Puur (bevat 0,296 mg per dagdosering); op de productpagina wordt ook de ontoelaatbare gezondheidsclaim gemaakt ‘helpt bij het sneller in slaap vallen’,
• Lucovitaal Melatonine L-Tryptofaan 5 mg One a Day (bevat 0,299 mg melatonine per dagdosering),
• MetaSleep (bevat 0,295 melatonine per dagdosering),
• Lucovitaal Melatonine Puur (bevat 0,299 mg per dagdosering); op de productpagina wordt de ontoelaatbare gezondheidsclaim gemaakt ‘Wanneer je lichaam zelf te weinig melatonine aanmaakt, kan het zijn dat je moeilijk in slaap komt en kan een melatoninesupplement mogelijk een nuttig extraatje zijn’,
• Fytostar SleepFit + Melatonine (bevat 0,295 mg per dagdosering),
• Sleepzz Melatonine 100% plantaardig (bevat 0,29 mg per dagdosering); op de productpagina wordt de ontoelaatbare gezondheidsclaim gemaakt ‘Melatonine is een lichaamseigen stof die in de pijnappelklier in je hersenen wordt aangemaakt en die helpt bij het sneller in slaap vallen. Het gunstige effect wordt verkregen bij het innemen van 1 mg melatonine kort voor het slapengaan. Melatonine kan helpen bij het aanpassen van je slaapritme als je biologische klok is verstoord, bijvoorbeeld door een jetlag of door het werken van nachtdiensten.’

Door het voorgaande handelt adverteerder in strijd met het gestelde in artikel 5.1 CAG omdat zij in de reclame voor voedingssupplementen gebruik maakt van ontoelaatbare gezondheidsclaims, alsmede in strijd met artikel 7 juncto 8.2 NRC omdat het voorgaande een gemiddelde consument ertoe kan brengen een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen.

Samenvatting van het verweer

Adverteerder betwist dat de zin “Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts” suggereert dat melatonine werkt bij slaapproblemen. Uit de zin volgt juist dat het supplement niet de medische werking heeft die de consument mogelijk zoekt. Adverteerder doet het daarom niet voorkomen dat haar supplementen geneeskrachtige werking zouden hebben. Er is ook geen inhoudelijk argument aangedragen dat het standpunt van klaagster onderbouwt. Adverteerder ziet niet in waar zij zou claimen dat melatonine bij slaapproblemen werkt. Wel erkent adverteerder dat er fouten zijn gemaakt bij de supplementen die minder melatonine bevatten dan is vereist voor de vermelde gezondheidsclaims. De pagina’s zullen worden aangepast. Adverteerder stelt overigens dat zij bereid zou zijn geweest deze aanpassing ook zonder procedure bij de Reclame Code Commissie (na “een simpel e-mailtje van klaagster”) door te voeren.

Het oordeel van de voorzitter

1)  Klaagster stelt in de eerste plaats dat de uiting in strijd is met (onder meer) de wet door de mededeling “Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts.” De voorzitter heeft in het dossier niet een volledige fotokopie aangetroffen van de uiting waarin deze tekst staat, maar wel een print waarin (onder meer) de volgende tekst is te lezen:
“Melatonine is een stof die voorkomt in de natuur. Bij planten speelt melatonine een belangrijke rol voor de vitaliteit. Voor mensen is melatonine ook onmisbare werkzame stof.
Zodra het donker begint te worden maakt het lichaam melatonine aan en wordt er een signaal afgegeven dat het tijd is om te gaan slapen. Het is een hormoon dat in de pijnappelklier wordt aangemaakt. ’s Ochtends, wanneer het licht wordt, neemt de aanmaak van melatonine weer af. Melatonine kan de ervaringen van een jetlag helpen verlichten.
Via de volgende voedingsmiddelen krijg je melatonine (in kleine hoeveelheden) binnen: pistachenoten, walnoten, amandelen, pinda’s, zaden en pitten, kersen, bananen, tomaten, maïs, koriander, rijst, gerst, havervlokken, koffie en zwarte thee. Koffie bevat echter ook activerende stoffen die de werking van melatonine verminderen, neem dit dus liever niet ’s avonds voor het slapen gaan.
Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts.
Melatonine kopen?”

2)  Blijkens het voorgaande staat de gewraakte mededeling niet op zichzelf, maar maakt deze deel uit van een algemeen informatief kader over de stof melatonine. Hier wordt het belang en de werking van deze stof als zodanig beschreven. Tevens wordt vermeld welke voedingsmiddelen deze stof in enige mate bevatten, waarna de gewraakte tekst volgt. De gemiddelde consument zal de tekst in de context van de uiting waarschijnlijk niet zien als een afzonderlijke claim dat de aangeprezen producten geneeskrachtige werking hebben. Eerder ligt het tegendeel voor de hand. De tekst volgt nadat is ingegaan op de relatie tussen melatonine en het in slaap vallen respectievelijk het verlichten van de symptomen van een jetlag, en maakt duidelijk dat deze stof geen oplossing biedt voor (aanhoudende) slaapproblemen voor het geval de consument de voorgaande informatie in die zin zou begrijpen. Met het oog hierop adviseert adverteerder bij deze problemen altijd een arts te raadplegen. In de context van de uiting dient dit als een disclaimer te worden beschouwd in plaats van een afzonderlijke claim dat deze stof (in relatie tot de aangeboden producten) dient te worden gebruikt bij (aanhoudende) slaapproblemen teneinde deze effectief te verhelpen. De consument zou ook niet zijn gebaat bij het weglaten van deze informatie die hem in feite juist erop attendeert dat melatonine geen oplossing biedt voor genoemde problemen. Nu de uitleg van klaagster niet in overeenstemming is met de wijze waarop de gemiddelde consument de uiting zal begrijpen, treft het eerste deel van de klacht geen doel. In zoverre zal de klacht worden afgewezen.

3)  Adverteerder erkent dat ten aanzien van de volgende in de uiting genoemde producten niet is voldaan aan de vereiste dosering voor het gebruik van gezondheidsclaims voor melatonine:
•      Holland & Barrett Melatonine Forte Complex,
•      Holland & Barrett Melatonine Timed Release,
•      Holland & Barrett Melatonine Puur,
•      Lucovitaal Melatonine L-Tryptofaan 5 mg One a Day,
•      MetaSleep,
•      Lucovitaal Melatonine Puur,
•      Fytostar SleepFit + Melatonine,
•      Sleepzz Melatonine 100% plantaardig.

Dit impliceert dat het vermelden van een gezondheidsclaim voor melatonine voor deze producten in strijd is met artikel 10 lid 1 van Verordening (EG) nr. 1924/2006. Ingevolge artikel 2 lid 4 van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen is het verboden in strijd met artikel 10 lid 1 van Verordening (EG) nr. 1924/2006 te handelen. De uiting is om die reden niet in overeenstemming met de wet als bedoeld in artikel 2 NRC.

4)  Klaagster stelt dat de bij de hiervoor genoemde producten vermelde gezondheidsclaims, naast het feit dat die producten wegens hun dosering deze claims niet mogen dragen, in een aantal gevallen tevens in strijd zijn met Verordening (EG) nr. 1924/2006 wegens de wijze waarop de claims zijn geformuleerd. De voorzitter laat dit aspect buiten beschouwing. Het feit dat de producten geen gezondheidsclaims mogen dragen, brengt mee dat niet meer kan worden toegekomen aan de vraag of de claims zelf juist zijn geformuleerd. Nu de reclame reeds om die reden ontoelaatbaar is, wordt evenmin toegekomen aan de beoordeling of de uiting wegens de gezondheidsclaims misleidend is of in strijd is met andere bepalingen in (bijzondere reclamecodes van) de Nederlandse Reclame Code. De voorzitter zal tot slot, nu adverteerder uitdrukkelijk heeft gesteld dat zij de uiting heeft aangepast en zij hiertoe ook bereid zou zijn geweest indien klaagster daarom bij e-mail had verzocht, gebruik maken van zijn bevoegdheid als bedoeld in artikel 12 lid 5 van het Reglement van de Reclame Code Commissie en het College van Beroep, zodat een aanbeveling achterwege blijft en volstaan wordt met te oordelen als volgt.

De beslissing van de voorzitter

Op grond van hetgeen onder 3) is vermeld is de reclame-uiting in strijd met artikel 2 NRC.
Voor het overige wijst de voorzitter de klacht af.

Het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter

Het bezwaar tegen de voorzittersbeslissing wordt als volgt samengevat.

Het bezwaar betreft het oordeel onder 1 en 2. Volgens de voorzitter staat de mededeling “Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts” niet op zichzelf, maar maakt deze deel uit van een algemeen informatief kader over de stof melatonine. De gemiddelde consument zal de tekst daarom niet zien als een afzonderlijke claim dat de aangeprezen producten geneeskrachtige werking hebben, aldus de voorzitter. Hij is van

mening dat het tegendeel voor de hand ligt, namelijk dat de stof geen oplossing biedt voor (aanhoudende) slaapproblemen. De voorzitter ziet de mededeling daarom eerder als een disclaimer in plaats van een afzonderlijke claim.
 
Klaagster kan zich niet in dit oordeel vinden. De gewraakte zin volgt onder een algemene tekst over melatonine (“zie bijlage 1-b”) die direct staat onder een productpagina waar diverse melatonineproducten worden aangeboden (“zie bijlage 1 – zie ook bijlage 1-a bij oorspronkelijke klacht”). Deze producten bevatten voor een groot deel onvoldoende dosering om een claim voor melatonine te mogen maken (zie oordeel van de voorzitter onder 3). In deze algemene tekst onder deze productpagina wordt aangegeven wat de functie is van melatonine. De tekst sluit af met de vermelding “Melatonine kopen? Bij Holland & Barrett koop je melatonine in de vorm van capsules en tabletten, maar is ook te bestellen als kruidenthee welke in de avond gedronken kan worden.” Hierdoor is de gehele tekst onderdeel van de aanprijzing van de producten en kan deze niet meer worden gezien als algemeen informerend, aldus klaagster.
 
In bovenbedoelde tekst wordt aangegeven dat melatonine een onmisbare werkzame stof is en een rol speelt bij het signaleren dat het tijd is om te gaan slapen. In de ochtend neemt de aanmaak van melatonine weer af. Melatonine kan de ervaringen van jetlag helpen verlichten.
De gehele tekst suggereert een werking van melatonine met betrekking tot slaap (op een productpagina met producten die die claims niet kunnen dragen). Er worden immers claims gevoerd: “onmisbare werkzame stof”, “signaal dat het tijd is om te slapen”, “’s ochtends neemt de aanmaak van melatonine weer af”, “kan de ervaringen van jetlag helpen verminderen”. Vervolgens is de bestreden mededeling opgenomen:
“Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts”.
Door het woordje ‘aanhoudende’ wordt de suggestie gewekt dat melatonine wel zou werken bij ‘gewoneiet aanhoudende’ slaapproblemen, zeker in de context van de tekst erboven over de werking van melatonine in de context van slaap. ‘Slaapproblemen’ is echter een medische claim (claim 85.08 van de indicatieve lijst gezondheidsaanprijzingen) en om die reden handelt adverteerder in strijd met artikel 5.2 CAG.
 
De reactie van adverteerder op het bezwaar
 
Adverteerder vindt nog steeds, overeenkomstig het oordeel van de voorzitter, dat door de bestreden mededeling juist wordt afgeraden om bij “(aanhoudende) slaapproblemen” de genoemde supplementen te gebruiken. Om dit echter nog duidelijker te maken, heeft adverteerder  besloten om de zin nu als volgt te formuleren:
                             “Melatonine
Melatonine helpt u sneller in slaap te vallen en verlicht jetlagsymptomen. Heeft u echter (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts”.
Het cursief is bedoeld om onderscheid te maken tussen waar het wel- en niet voor is.
Adverteerder hoopt dat klaagster ook vindt dat een en ander nog duidelijker is dan het naar de mening van adverteerder al was.
 

Het oordeel van de Commissie

Het bezwaar van klaagster komt er op neer dat de mededeling “Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts” een niet toegestane medische claim bevat. Klaagster vindt dat door deze mededeling wordt gesuggereerd dat melatonine zou werken bij ‘gewoneiet aanhoudende’ slaapproblemen, zeker gezien de tekst boven deze mededeling, over de werking van melatonine in de context van slaap.
De Commissie oordeelt hierover als volgt.
 
Zij gaat ervan uit dat de tekst met de aanhef “Melatonine” -zoals in het bezwaar gesteld- direct volgt op een productpagina waar diverse melatonineproducten worden aangeboden. De Commissie deelt het standpunt van klaagster dat deze tekst, daaronder begrepen de bestreden mededeling “Bij (aanhoudende) slaapproblemen adviseren wij altijd contact op te nemen met een arts”, moet worden aangemerkt als onderdeel van de aanprijzing door adverteerder van haar melatonineproducten, temeer waar direct onder die mededeling staat:
“Melatonine kopen?
 Bij Holland & Barrett koop je melatonine in de vorm van capsules en tabletten, maar is ook te 
 bestellen als kruidenthee welke in de avond gedronken kan worden”.
Klaagsters standpunt, dat door de bestreden mededeling wordt gesuggereerd dat melatonine zou werken bij ‘gewoneiet aanhoudende’ slaapproblemen, deelt de Commissie echter niet. De Commissie overweegt daartoe dat het woord “aanhoudende” in de bestreden uiting tussen haakjes staat; de gemiddelde consument zal dit opvatten in die zin dat zowel bij aanhoudende als bij niet aanhoudende “slaapproblemen” wordt geadviseerd contact op te nemen met een arts. Van een claim dat melatonine zou werken bij ‘gewoneiet aanhoudende’ slaapproblemen, zoals door klaagster betoogd, is in dit geval geen sprake.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist. 

De beslissing

De Commissie bevestigt de beslissing van de voorzitter voor zover daartegen bezwaar is gemaakt en wijst het betreffende onderdeel van de klacht af.