De bestreden reclame-uiting
Het betreft een radiocommercial van GSK waarin het volgende wordt gezegd:
“Gordelroos. Een vervelende en vaak pijnlijke aandoening die 1 op de 4 mensen treft. Het wordt veroorzaakt door het waterpokkenvirus. Vooral vanaf de leeftijd van 50 jaar neemt de kans toe om gordelroos te krijgen. Laat u zich daarom goed informeren. Wilt u meer weten? Kijk dan op overgordelroos.nl. Deze informatiecampagne is tot stand gebracht door GSK.”
Samenvatting van de klacht
In de radiocommercial wordt gezegd dat 1 op de 4 mensen last krijgt van gordelroos. Op de website van het RIVM staat te lezen dat 350 mensen per jaar daarvoor naar de huisarts gaan. Op de site van de vereniging van dermatologen staat het cijfer 3 op de 1.000. Klager concludeert hieruit dat adverteerder de getallen schromelijk overdrijft. Het is volgens hem misleidende en enigszins angstaanjagende reclame van een farmaceut die niet in de media thuishoort.
Samenvatting van de informatie van de Keuringsraad KOAG/KAG
De uiting valt onder de competentie van de Keuringsraad die namens de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR) het toezicht uitoefent op de Gedragscode Geneesmiddelenreclame. De radiocommercial is, voor zover hier relevant, door de Keuringsraad toegelaten om de volgende reden. Adverteerder heeft de vermelding “1 op de 4 mensen” onderbouwd door middel van een rapport van de Gezondheidsraad van 15 juli 2019 (bijlage bij de informatie van de Keuringsraad). Daarin staat op pagina 11: “De kans om eens in het leven gordelroos te krijgen wordt geschat op ongeveer 25%. Van de mensen die de leeftijd van 85 jaar bereiken zal ongeveer 50% gordelroos hebben doorgemaakt.” Er is geen sprake van overdrijving. De radiocommercial is feitelijk juist en niet angstaanjagend. Van misleiding is geen sprake.
Samenvatting van het verweer
Adverteerder wil door middel van de radiocommercial voorzien in een informatiebehoefte over het ziektebeeld gordelroos. Zij doet dit blijkens de toelating door de Keuringsraad KOAG/KAG op een wijze die voldoet aan de wet- en regelgeving. Klager beschrijft hoeveel mensen per jaar gordelroos krijgen (de jaarlijkse incidentie). Die kans lijkt klein maar is elk jaar opnieuw aanwezig en neemt toe met de leeftijd. In de uiting wordt het risico genoemd dat iemand in zijn of haar leven loopt om gordelroos te krijgen (‘lifetime risk’). Dit is iets anders dan de jaarlijkse incidentie. Het lifetime risk voor gordelroos is beschreven in Johnson et al (Johnson et al. Int J Infect Dis 2007- https://pubmed. ncbi.nlm.nih.gov/18162246/). Uit deze publicatie blijkt dat het lifetime risico in Europa tussen de 23 en 30% ligt. Voor mensen van 85 jaar of ouder is dat 50%. Ook het achtergrond document van het RIVM over gordelroos in Nederland (RIVM publicatie over herpes zoster in Nederland – https://www.rivm.nl/publicaties/herpes-zoster-in-netherlands-background-information-for-health-council) verwijst naar Johnson et al wanneer het gaat om het risico op gordelroos gedurende het leven. Van overdrijving of angst aanjagen is geen sprake.
Het oordeel van de voorzitter
1) De voorzitter begrijpt uit de informatie van de Keuringsraad KOAG/KAG dat er twee versies van de radiocommercial zijn geweest, en dat de eerste versie op 30 november 2020 is ‘stopgezet’ omdat deze volgens de Keuringsraad niet voldeed aan de regelgeving. Gelet op de datum van het indienen van de klacht (3 december 2021), gaat de voorzitter ervan uit dat deze is gericht tegen de tweede versie van de commercial, die hierboven als de bestreden reclame-uiting is weergegeven. De voorzitter zal de beoordeling op die commercial toespitsen.
2) De voorzitter constateert dat de Keuringsraad KOAG/KAG de mededeling dat 1 op de 4 mensen in zijn leven last krijgt van gordelroos, inhoudelijk heeft getoetst, en voldoende aannemelijk heeft geacht op grond van een rapport van de Gezondheidsraad van 15 juli 2019 (bijlage bij de informatie van de Keuringsraad). Hierin staat: “De kans om eens in het leven gordelroos te krijgen wordt geschat op ongeveer 25%. Van de mensen die de leeftijd van 85 jaar bereiken zal ongeveer 50% gordelroos hebben doorgemaakt.” De voorzitter onderschrijft dat daarmee het genoemde aantal van 1 op de 4 voldoende aannemelijk is. Daarbij is van belang dat de Gezondheidsraad in dit kader naar een wetenschappelijk onderzoek verwijst, terwijl adverteerder eveneens naar een objectieve bron verwijst ter staving van bedoelde mededeling. Hetgeen klager aanvoert als grondslag van de klacht, weegt daartegen niet op. Klager noemt het aantal mensen dat jaarlijks vanwege gordelroos naar de huisarts gaat. Dit zegt echter niets over het percentage mensen dat gedurende het hele leven gordelroos zal krijgen. Nu de mededeling in de uiting dat 1 op de 4 mensen in zijn leven last krijgt van gordelroos voldoende gefundeerd is, beslist de voorzitter als volgt.
De beslissing van de voorzitter
Gelet op het bovenstaande wijst de voorzitter de klacht af.