De bestreden reclame-uiting
Het betreft de pagina op adverteerders website www.aap.nl met de kop “Help jij Reza weer op krachten te komen? Adopteer hem nu voor 11,50 per maand”, meer in het bijzonder het op die pagina staande filmpje “De redding van Reza” (https://www.aap.nllews/rezagered?utm_source=facebook&utm_medium_post&utm_ campaign=reza-gered-facebook).
De klacht
De klacht wordt als volgt samengevat.
Adverteerder probeert met een zielig, niet-kloppend verhaal geld uit de zakken van goedgelovigen te kloppen. Leeuw Reza heeft niet 13 jaar langs de kant van de snelweg gestaan. Zowel de eigenaar van de leeuwen en tijgers die door Stichting AAP zijn herplaatst als de circuswereld in het algemeen wordt door de beschuldiging van dierenmishandeling in diskrediet gebracht.
Het verweer
Voor de beoordeling van het ‘gezond zijn’ van dieren, waarop de klacht ziet, hanteert Stichting AAP, als dierenwelzijnsorganisatie, een algemeen geaccepteerde omschrijving van dierenwelzijn aan de hand van vijf vrijheden (gebaseerd op onderzoek van Brambell), te weten: dieren zijn (1) vrij van honger en dorst, (2) vrij van ongemak, (3) vrij van pijn, verwonding en ziekte, (4) vrij van angst en stress en (5) vrij om normaal gedrag te vertonen. Leeuw Reza is in 2002 als welpje door zijn vorige eigenaar gekocht en vervolgens 13 jaar lang gehuisvest geweest in een veel te kleine truck, waarin hij niet vrij van ongemak was en niet vrij om normaal gedrag te vertonen. Weliswaar moest Reza naar verluidt tot 2006/2007 enkele malen naar buiten om in het circus op te treden, maar dat doet niets af aan de onjuiste huisvesting. Voor de Franse autoriteiten was de huisvesting van Reza (en een andere leeuw en twee tijgers) aanleiding om de situatie als onhoudbaar te omschrijven en op zoek te gaan naar opvangmogelijkheden, waarvoor zij Stichting AAP hebben benaderd. Mede gelet op de minimum huisvestingseisen die verschillende Europese autoriteiten hanteren voor een leeuw in een circus of een dierentuin, aan welke eisen de huisvesting van Reza niet voldeed, is Stichting AAP van mening dat zij met de mededeling dat Reza 13 jaar eenzaam opgesloten heeft gezeten de situatie passend heeft omschreven.
Nu de truck waarin Reza verbleef slechts één tot twee meter verwijderd stond van de kant van de lokale weg en enkele tientallen meters van de snelweg, is ook de mededeling “opgesloten langs de kant van de weg” niet onjuist.
Adverteerder acht het verder gepast om te spreken van de “bevrijding” van Reza, nu de leeuw in eerdergenoemd verblijf onvoldoende bewegingsruimte had met als gevolg dat hij te zwaar is, last heeft van artritis en een ernstig afgenomen spiermassa, waardoor hij moeite heeft met klimmen, springen en langere stukken lopen.
Mondial Circus is de naam van het circus waar Reza is achtergebleven. Dat er meer circussen met die naam zijn, zoals klaagster stelt, betekent niet dat in de uiting onwaarheden worden verteld.
Adverteerder concludeert dat de uiting niet nodeloos kwetsend is voor de voormalig eigenaar van Reza of voor de Franse autoriteiten. Deze partijen hebben Stichting Aap hierop ook niet aangesproken. De eigenaar heeft zelf meegedeeld dat de huisvesting van de dieren niet goed was en dat hij blij is met de overdracht van Reza en de andere dieren aan Stichting AAP. Het is duidelijk dat het welzijn van Reza en de andere dieren, ondanks de ongetwijfeld liefdevolle verzorging van de dieren door de vorige eigenaar, onvoldoende geborgd was. Adverteerder heeft het recht om aan te geven waaraan dat, naar haar mening en volgens de maatstaven van de autoriteiten, heeft gelegen.
De mondelinge behandeling
Klaagster heeft haar standpunt, mede aan de hand van overgelegde aantekeningen, nader toegelicht. Daarbij heeft ze benadrukt dat de klacht niet dient om de verblijven waarin Reza en de andere dieren werden gehouden goed te praten. Evenals de vroegere eigenaar is klaagster blij dat de dieren in de verblijven van Stichting AAP zijn ondergebracht. Stichting AAP suggereert in haar reclame echter een situatie waarin sprake zou zijn geweest van dierenmishandeling en verbindt die situatie nodeloos kwetsend aan het functioneren van de gehele circuswereld, aldus klaagster. Stichting AAP hanteert voor het bepalen van het dierenwelzijn de maatstaven uit het onderzoek van Brambell. Dit onderzoek uit 1964 heeft betrekking op landbouwhuisdieren, terwijl voor het vaststellen van het gezond zijn van niet-gedomesticeerde uitheemse dieren sinds het rapport ‘Welzijnsindicatoren voor dierentuindieren’ (Universiteit van Wageningen, 2012) het afwezig zijn van abnormaal repeterend gedrag als belangrijke indicator geldt. Bij Reza en de andere dieren was, voor zover klaagster bekend, geen sprake van dit gedrag. Door het filmpje wordt de circuswereld direct dan wel indirect gestigmatiseerd.
Het oordeel van de Commissie
1. Klaagster maakt bezwaar tegen het op adverteerders website staande filmpje “De redding van Reza” omdat daarin volgens klaagster op onjuiste gronden wordt gesuggereerd dat leeuw Reza is gered uit een situatie van dierenmishandeling. Klaagster stelt dat hierdoor sprake is van misleidende reclame en tevens de circuswereld in een verkeerd daglicht wordt gesteld.
2. Stichting AAP is een dierenwelzijnsorganisatie en heeft na ingrijpen van de Franse autoriteiten leeuw Reza (met nog een leeuw en twee tijgers) weggehaald bij een particuliere eigenaar en geplaatst in een opvang van Stichting AAP in Spanje. Het is duidelijk dat aan deze opvang kosten verbonden zijn. Het op de website van Stichting AAP geplaatste filmpje “De redding van Reza” is onderdeel van de campagne waarin donateurs worden geworven om voor € 11,50 per maand te helpen ‘Reza op krachten te laten komen’.
3. In het filmpje worden beelden getoond van de – zeer kleine – kooi waarin Reza ten tijde van de komst van Stichting AAP werd gehouden. Niet is aangetoond of gebleken dat de huisvesting van de leeuw in de voorgaande jaren beter is geweest. Dat de ‘vijf vrijheden van Brambell’ oorspronkelijk als voorwaarden voor het welzijn van dieren in de veeteelt zijn vastgesteld, betekent naar het oordeel van de Commissie niet dat Stichting AAP deze vijf vrijheden niet tot uitgangspunt mag nemen bij haar oordeel dat het welzijn van leeuw Reza gelet op diens huisvesting onvoldoende was gewaarborgd. Het in het kader van de fondsenwerving tonen van de beelden van de omstandigheden waaronder Reza werd gehouden en de negatieve gevolgen die de beperkte bewegingsruimte – naar niet is weersproken – heeft (gehad) voor zijn gezondheid acht de Commissie toelaatbaar.
4. De uiting bevat niet, zoals klaagster stelt, de beschuldiging dat de voormalige eigenaar van Reza de leeuw heeft mishandeld in die zin dat Reza niet werd gevoerd en/of zonder liefde werd verzorgd. Het filmpje is toegespitst op de opsluiting van Reza in een kleine kooi. De eigenaar heeft erkend dat de leeuw in de opvang van Stichting AAP beter af is.
5. Evenmin wordt naar het oordeel van de Commissie in de uiting de circuswereld in een negatief daglicht gesteld. Aan het begin van het filmpje komt slechts even een circuswagen in beeld, om duidelijk te maken dat Reza ooit is aangekocht om in het circus op te treden. Het filmpje houdt geen aanklacht in tegen de wijze waarop in het algemeen leeuwen in een circus worden gehouden, zoals klaagster lijkt te stellen.
6. Gelet op het vorenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie wijst de klacht af.