De bestreden reclame-uitingen

Het betreft een aantal reclame-uitingen van Wakker Dier waarin (onder meer) wordt meegedeeld: “1 op de 5 melkkoeien is kreupel” of “Eén op de vijf koeien is kreupel” en “Zuivel is niet zo zuiver als we denken” of “Deel deze post en laat zien dat zuivel niet zo zuiver is als we denken”.

Het gaat om een radiocommercial, een billboard en uitingen op Instagram en op de website wakkerdier.nl. 

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat.

Wakker Dier beweert dat 1 op de 5 koeien kreupel loopt. Bij navraag onderbouwde Wakker Dier dit met 2 bronnen, namelijk (i) Een rapport van WUR: Update ongerief-analyses 2018-2020 Vleeskuikens, Vleeskalveren, Varkens en Melkvee en (ii) een artikel van Journal of Dairy Research: “A proposed structural approach to improve cow-claw health on Dutch dairy farms”.

Na lezing van deze bronnen constateerde klager twee dingen:
1.

In het WUR rapport staat dat de klauwproblemen bij melkvee een duur van 2 weken hebben. Hieruit kun je concluderen dat het vee verzorgd is aan de kreupelheid, omdat herstel van nature niet zo snel plaatsvindt. In de bestreden, misleidende reclame van Wakker Dier, dat 1 op de 5 koeien kreupel loopt, wordt niet vermeld dat de dieren na 2 weken weer hersteld zijn, hoogstwaarschijnlijk door verzorging van de boer. Dit geeft een onjuist beeld over de zorg van de boer voor zijn melkvee.
 
2.
In het artikel staat dat de onderzoekers schatten dat 33% tot 34% van het vee kreupel loopt en verderop leest men: “We baseren dit op een relatief kort overzicht van een beperkt aantal eerder gepubliceerde artikelen, in combinatie met de eigen ervaring van de auteurs”.
Klager concludeert hieruit dat “onderzoekers schatten en het baseren op eigen ervaring van de auteurs”. Naar de mening van klager is de actie van Wakker Dier zeer slecht onderbouwd.  
 
Verder wijst klager nog op het volgende.
Na het inwinnen van informatie bij LTO melkvee is ook gebleken dat er geen recent onderzoek in Nederland is geweest naar de klauwproblemen bij het melkvee. Verder stelt LTO dat je aan de melkproductie kunt zien dat het vee gezond is (dus ook niet kreupel loopt) en dat ook aan het afgekeurde, af te voeren vee geen opmerkelijke dingen te zien die te maken hebben met kreupelheid in zulke grote percentages als Wakker Dier noemt.
Tot slot stelt klager dat in het artikel is vermeld dat 11% van de bedrijven zijn data deelt. Hieruit kan waarschijnlijk de kreupelheid van de koeien op die bedrijven worden afgeleid, maar gelet op dit kleine percentage kan niet worden geconcludeerd dat 1 op de 5 koeien kreupel lopen, aldus klager.

Het verweer

 
Het verweer wordt als volgt samengevat.
De bestreden boodschap dat één op de vijf melkkoeien kreupel loopt, komt terug in een radiospot, digitale bewegende poster, social media en de titel van een webpagina. 
De melkveesector wordt steeds intensiever. Het leven van melkkoeien draait om het geven van melk. Hiervoor moet een melkkoe elk half jaar een kalf krijgen. De meeste van deze koeien worden gemiddeld 6 jaar, terwijl koeien buiten de intensieve melkindustrie 20 jaar oud kunnen worden. De combinatie van veel melk geven, de leefomstandigheden op stal en soms een genetische aanleg die gecorreleerd is met een hoge melkgift, zorgen voor legio gezondheidsproblemen, waaronder poot-/klauwproblemen, die vaak resulteren in kreupelheid. Kreupelheid is een abnormale locomotie (tred), waarbij een dier probeert een of meer poten minder te belasten vanwege pijn. 
 
In Nederland en vele andere landen zijn er 5 gradaties van kreupelheid. Score 1, op de zogenoemde Sprecherschaal, betekent een normale tred en score 5 ernstige kreupelheid. De meeste wetenschappelijke studies spreken over kreupelheid bij scores vanaf 3.
Niet alle kreupelheden zijn even makkelijk te zien; als prooidier is het de koe eigen om mankementen zo lang mogelijk re verdoezelen.
 
De klacht bevat twee onderdelen, namelijk (a) de onderbouwing en (b) de volledigheid van de informatie. 
 
Ad a.
Dit klachtonderdeel berust deels op drie misverstanden, namelijk de volgende.

i.
Wat betreft klagers stelling over twee bronnen is er sprake van een misverstand. Voor de reclame zijn meer bronnen gebruikt, maar als mensen om nadere informatie vragen, wordt een selectie gestuurd, rekening houdend met de begrijpelijkheid en met de auteur. Het rapport van de WUR bevat een goede, korte omschrijving van het probleem. Het andere artikel is geschreven door één van de bekendere klauwspecialisten van Nederland en spreekt bovendien van veel hogere percentages kreupelheden dan Wakker Dier.
 
ii.
Ten tweede is onduidelijk waarop klager de door haar gestelde duur van twee weken heeft gebaseerd. Vermoedelijk is er sprake van een misinterpretatie van een tabel uit het Ongerief rapport. Het verweer bevat een uitsnede van deze tabel. Onder het kopje “Duur” staat “weken (2)”. Buiten de context beschouwd, is te begrijpen dat klager de ‘2’ verwart met “de letterlijke duur”. Bij lezing van het hele rapport wordt echter duidelijk dat het cijfer ‘2’ een andere betekenis heeft: het geeft de ernst van het probleem weer die door de component duratie (tijdsduur) wordt veroorzaakt. Zo staat op de volgende pagina van het rapport dat de score van 2 in de kolom ‘duur’ betekent: “Chronisch, regelmatig, structureel (> 10% van duur van de periode/productiefase)”.
 
iii.
Klager stelt: “In het artikel staat dat de onderzoekers schatten dat 33% tot 34% van het vee kreupel loopt en verderop leest men: “We baseren dit op een relatief kort overzicht van een beperkt aantal eerder gepubliceerde artikelen, in combinatie met de eigen ervaring van de auteurs””.
Anders dan klager veronderstelt, heeft het ‘dit’ waar de auteurs naar terugverwijzen geen betrekking op de kreupelheidspercentages, maar op de adviezen die ze aan de boeren willen geven (door middel van een ‘tool’) om die de kans op klauwproblemen kunnen verkleinen. Deze adviezen zijn gebaseerd op beperkt aantal studies en eigen ervaringen, niet de kreupelheidspercentages.   
 
Zoals gezegd zijn er voor de reclame meer bronnen gebruikt. Verschillende studies in Nederland, gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften, vinden hoge percentages kreupele koeien. In dit verband haalt Wakker Dier haalt 5 studies aan uit 2022, 2020, 2021, 2015 en 2006. Uit deze onderzoeken volgen percentages kreupelheid van 38%, respectievelijk  27,4%, 37 tot 54%, 32% en 17%. Naast deze onderzoeken bestaan rapporten die dergelijke informatie uit andere onderzoeken samenvatten.
 
Anders dan klager uit informatie van LTO afleidt, is er -zoals hierboven ook vermeld- wel degelijk recent gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek naar kreupelheden in de Nederlandse veehouderij. Dat LTO geen (onverklaarbare) afname in de melkproductie ziet, of afwijkende scores bij koeien die worden afgevoerd naar de slacht is te verwachten; de kreupelheidsproblematiek sleept zich al jaren voort. Er is sprake van een status quo. Dat LTO deze niet als opmerkelijk beschouwt, duidt eerder op bedrijfsblindheid dan op de afwezigheid van een probleem.
 
Ad b.
Ten eerste bevat een reclameboodschap bijna per definitie onvolledige informatie. In de commercial wordt de kern van de boodschap. Voor meer informatie verwijst Wakker Dier expliciet naar haar website.
 
Wat betreft de verzorging van de dieren is allereerst de vraag of alle kreupelheden (ook de minder goed zichtbare) in de melkveesector als geheel worden opgemerkt en (dus) aangepakt. Ten tweede doet een behandeling niet af aan de ernst van de zaak, zoals weergegeven door Wakker Dier, in de ongerieftabel en in andere onderzoeken. Kreupelheid behandelen, als je deze ziet, is het minste wat je als veehouder kunt doen. Sterker nog, dit valt onder de wettelijke verzorgingsplicht. Beter zou het zijn de omstandigheden waaronder het dier wordt gehouden zo te verbeteren dat het ontstaan van kreupelheid drastisch zou worden teruggedrongen.

Wakker Dier concludeert dat zij (als organisatie die opkomt voor het welzijn van de dieren in de veehouderij) naast het bij het bij het gros van de mensen bestaande zonnige beeld van de melkveehouderij, ook de minder mooie kanten van de sector mag belichten. Zij meent de uitspraak “Eén op de vijf koeien is kreupel” voldoende te hebben onderbouwd en de sector daarmee niet onterecht te bekritiseren. Verder vindt zij het niet nodig om in de commercial expliciet melding te maken van de foutief veronderstelde duur dan wel behandelmogelijkheden van kreupelheid. 

 
De mondelinge behandeling
 
Het standpunt van adverteerder is nader toegelicht. Op die toelichting zal worden teruggekomen in het oordeel.
 

Het oordeel van de Commissie

1.

In elk van de bestreden uitingen vestigt Wakker Dier de aandacht op kreupelheid bij melkkoeien. “In dat kader deelt zij mee: “1 op de 5 melkkoeien is kreupel” of “Eén op de vijf koeien is kreupel” en stelt zij onder meer: “Zuivel is niet zo zuiver als we denken” of “Deel deze post en laat zien dat zuivel niet zo zuiver is al we denken”. De klacht ziet met name op de mededelingen “1 op de 5 melkkoeien is kreupel” of “Eén op de vijf koeien is kreupel”.

2.

Naar het oordeel van de Commissie is voor de gemiddelde consument voldoende duidelijk dat de verschillende uitingen de opvatting van Wakker Dier over problemen voor melkkoeien in de zuivelindustrie weergeven en zijn bedoeld om consumenten van die problemen bewust te maken. Voor een dergelijke opiniërende en als bijdrage aan een maatschappelijk debat bedoelde verkondiging van een denkbeeld in reclame geldt een ruime vrijheid van meningsuiting. Dat geldt ook voor een denkbeeld waarover verschillend kan worden gedacht, zoals bij meningen en denkbeelden nu eenmaal het geval is. Bij de beoordeling van de uitingen stelt de Commissie zich daarom terughoudend op. Zij beperkt haar toetsing tot de vraag of de wijze waarop Wakker Dier in de uitingen haar mening verkondigt de grenzen van de vrijheid van meningsuiting te buiten gaat.

3.

Klager maakt met name bezwaar tegen de feitelijke beweringen in de bestreden uitingen “1 op de 5 melkkoeien is kreupel” en “Eén op de vijf koeien is kreupel”, omdat deze beweringen (hierna: “mededelingen”) volgens hem onvoldoende zijn onderbouwd. Bovendien vindt klager dat Wakker Dier in haar reclame ten onrechte niet vermeldt dat kreupele koeien -zoals klager stelt- na twee weken weer hersteld zijn hoogstwaarschijnlijk door verzorging van de boer. De Commissie oordeelt hierover als volgt.

4.

Voornoemde bestreden mededelingen zijn niet alleen gebaseerd op de in de klacht genoemde twee bronnen ((i) “ongerief bij melkvee van de WUR” en (ii) https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-dairy-research/article/proposed-structural-approach-to-improve-cowclaw-health-on-dutch-dairy-farms/03DFAAD9F0B00960EBODA3A84859A419. Deze twee bronnen betreffen slechts de bronnen waar Wakker Dier op wijst, als mensen om nadere informatie vragen. Daarbij is onder meer rekening gehouden met begrijpelijkheid, aldus Wakker Dier.
 
5.
In reactie op de klacht heeft Wakker Dier zich ter onderbouwing van voornoemde mededelingen ook beroepen op vijf met name genoemde andere studies in Nederland uit 2022, 2020, 2021, 2015 en 2006, gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften, met als onderzoeksresultaten percentages kreupelheid van 38%, respectievelijk 27,4%, 37 tot 54%, 32% en 17%. In dit verband overweegt de Commissie dat Wakker Dier onweersproken heeft meegedeeld dat de meeste wetenschappelijke studies spreken over kreupelheid bij scores vanaf 3 op de zogenoemde Sprecherschaal.   
 
Volgens klager staat in het WUR rapport dat de klauwproblemen bij melkvee een duur van 2 weken hebben en dat men daaruit kan concluderen dat het vee verzorgd is aan de kreupelheid, omdat herstel van nature niet zo snel plaatsvindt.
In reactie hierop heeft Wakker Dier echter onweersproken meegedeeld dat wat betreft deze duur van 2 weken sprake is van een misverstand, in die zin dat de vermelding van deze “twee weken” berust op een misinterpretatie van een tabel uit het zogenoemde Ongerief rapport.
 
Voor zover klager uit het door hem genoemde artikel concludeert dat de gestelde percentages kreupelheid van 33 tot 34% gebaseerd zijn op “de eigen ervaring van de auteurs” overweegt de Commissie het volgende. Wakker Dier heeft onweersproken meegedeeld dat hier sprake is van een misinterpretatie van het artikel, in die zin dat het woord “dit” in de volzin “We baseren dit op een relatief kort overzicht van een beperkt aantal eerder gepubliceerde artikelen, in combinatie met de eigen ervaring van de auteurs” niet verwijst naar kreupelheidspercentages, maar naar adviezen aan de boeren om de kans op klauwproblemen te kunnen verkleinen, welke adviezen deels op eigen ervaringen zijn gebaseerd.    
 
Gelet op het bovenstaande is de Commissie van oordeel dat Wakker Dier de juistheid van haar mededelingen “1 op de 5 melkkoeien is kreupel” en “Eén op de vijf koeien is kreupel” voldoende aannemelijk heeft gemaakt. Van een feitelijke onjuistheid is geen sprake. Klagers stellingen over informatie van LTO en het percentage bedrijven dat data zou delen, leiden niet tot een ander oordeel. 
 
6.

Naar aanleiding van het bezwaar dat Wakker Dier in haar reclame niet vermeldt dat kreupele koeien na 2 weken weer hersteld zijn, hoogstwaarschijnlijk door verzorging van de boer, verwijst  de Commissie naar haar overweging hiervoor onder 5, alinea 2. Verder doet hetgeen klager aanvoert naar het oordeel van de Commissie geen afbreuk aan het oordeel dat Wakker Dier het genoemde aantal aan kreupele koeien voldoende heeft onderbouwd en dat zij dit aantal in de uitingen mag noemen op de wijze zoals zij dat doet.

7.

Op grond van het voorgaande is de Commissie van oordeel dat geen van de bestreden uitingen de grenzen overschrijdt van de aan Wakker Dier toekomende vrijheid om haar mening in reclame te uiten. Daarom wordt als volgt beslist.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.