Het College van Beroep [10 oktober 2017]
De bestreden uiting, de beslissing van de Commissie en de grieven
De klacht is gericht tegen een advertentie van VvAA in landelijke dagbladen die begint met de woorden “Gezocht [Ont]Regelaars” gevolgd door de zin “10 jonge en heldere denkers die aan de slag gaan met onzinnige regels in de gezondheidszorg”. Hierna wordt toegelicht dat VvAA op zoek is naar “tien enthousiaste denkers en doeners voor de Denktank (Ont)Regel de Zorg” met als doel “Schrap én Verbeter!” en het doen van “verbetervoorstellen waar patiënten de vruchten van plukken”. Men wordt volgens de uiting intensief begeleid, ontvangt een vergoeding en heeft de mogelijkheid zijn bevindingen en zichzelf te presenteren aan een brede groep betrokkenen in de gezondheidszorg. Als vereisten noemt de advertentie een academisch en creatief werk- en denkniveau, kennis van de organisatie van de zorg, beschikbaarheid gedurende vier maanden, en het onlangs of bijna afgestudeerd zijn aan een universitaire bachelor- of masteropleiding, met aantoonbare onderzoeksvaardigheden. Verder worden enkele gewenste (karakter) eigenschappen opgesomd. Ook wordt in de advertentie een website genoemd voor “de uitgebreide vacaturetekst en meer informatie over de denktank en de sollicitatieprocedure”.
De inleidende klacht luidt in essentie dat in de uiting sprake is van verboden en niet objectief gerechtvaardigde leeftijdsdiscriminatie door het gebruik van het woord ‘jong’. De Commissie heeft, in navolging van de beslissing van de voorzitter van de Commissie, de klacht afgewezen en heeft daartoe, samengevat, het volgende overwogen. De aanhef van de advertentie suggereert door het woord ‘jong’ dat personen die in het algemeen niet als ‘jong’ worden beschouwd, niet worden uitgenodigd om te solliciteren. Naar het oordeel van de Commissie wordt deze indruk echter in voldoende mate weggenomen door het vervolg van de advertentie. Er wordt niet een bepaalde leeftijdsgrens als criterium gesteld. Verder worden als objectief aan te merken vereisten genoemd die geen betrekking hebben op leeftijd.
Hoewel aannemelijk is dat de advertentie vooral jonge personen zal aanspreken, is op grond van de inhoud van de advertentie in haar geheel voldoende duidelijk dat oudere personen niet bij voorbaat uitgesloten zijn. Daarom volgt de Commissie het oordeel van de voorzitter dat in de advertentie niet in strijd met de wet een leeftijdsgrens als selectiecriterium wordt gesteld en ouderen niet worden gestigmatiseerd.
De grieven tegen het oordeel van de Commissie worden als volgt samengevat.
De bestreden beslissing bevat feitelijke onjuistheden voor zover het betreft de weergave van hetgeen appellant eerder in de procedure heeft gesteld. Verder is de beslissing onvolledig omdat de Commissie heeft “nagelaten een zuivere grammaticale tekstanalyse op de advertentie los te laten”. Alles draait om de eerste zin van de advertentie en de vraag of deze al dan niet grammaticaal expliciet discriminerend is. Verder ontbreekt bewijs en worden drogredeneringen gevolgd. De argumentatie van de Commissie is in haar geheel niet steekhoudend omdat deze niet de kernvraag beantwoordt en juist “vragen van secundaire orde” oproept. Het nalaten van een harde onderbouwing reduceert de argumentatie van de Commissie tot een mening. Een mening is geen bewijs. Appellant handhaaft daarom zijn standpunt dat het criterium ‘jong’ in de advertentie discriminerend en stigmatiserend is.
Het antwoord in appel
De grieven zijn gemotiveerd weersproken. VvAA stelt dat zij naar aanleiding van de advertentie “vanuit diverse geledingen en leeftijdscategorieën” reacties heeft ontvangen. Hieruit blijkt dat van discriminatie of poging daartoe geen sprake is. VvAA handhaaft, onder verwijzing naar hetgeen zij eerder in de procedure heeft aangevoerd, verder haar standpunt dat de klacht moet worden afgewezen. Op het verweer zal hierna, voor zoveel nodig, worden ingegaan.
De mondelinge behandeling
Appellant heeft het beroep mondeling toegelicht en zijn standpunt gehandhaafd. Op zijn mondelinge toelichting zal hierna, voor zoveel nodig, worden ingegaan.
Het oordeel van het College
1. De inleidende klacht is gericht tegen een advertentie met als kop: “Gezocht! [Ont]Regelaars” en “10 jonge en heldere denkers die aan de slag gaan met onzinnige regels in de gezondheidszorg.” In de advertentie wordt toegelicht dat VvAA personen zoekt die als lid van de “Denktank (Ont)Regel de Zorg” een bijdrage gaan leveren aan het verminderen van de administratieve lastendruk in de zorg alsmede verbetervoorstellen doen ten behoeve van patiënten waarbij men ook de kans heeft zijn bevindingen en zichzelf aan een brede groep betrokkenen in de gezondheidszorg te presenteren. Niet in geschil is dat deze uiting een reclame-uiting is.
2. Artikel 3 aanhef en onder a van de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBL), in samenhang met artikel 1 van deze wet, bepaalt dat onderscheid op grond van leeftijd is verboden bij de aanbieding van een betrekking. Het College oordeelt dat aan dit artikel dient te worden getoetst om te bezien of de uiting in overeenstemming is met de wet, zoals artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) vereist.
3. De advertentie is gericht op de werving van personen voor specifiek omschreven taken waarbij zij een vergoeding ontvangen. Volgens VvAA is sprake van een situatie die vergelijkbaar is met een stage en is het niet de bedoeling een langdurige arbeidsverhouding aan te gaan. Dat neemt niet weg dat blijkbaar wel een gezagsverhouding aanwezig is, gelet op de intensieve begeleiding die in de uiting wordt genoemd en het feit dat in de advertentie wordt gesproken over ‘vacaturetekst’ en ‘sollicitatieprocedure’. Dat sprake is van een tijdelijke aanstelling met een geringe (onkosten)vergoeding is bij de beoordeling van deze zaak verder niet relevant. Op grond van het voorgaande oordeelt het College dat sprake is van personeelswerving die valt onder de reikwijdte van artikel 3 aanhef en onder a WGBL.
4. In de uiting staat het woord ‘jong’ zonder verdere toelichting. Uit de wetsgeschiedenis van de WGBL blijkt dat het gebruik van dit woord ‘naar leeftijd onderscheid makend is’ (Kamerstukken II 2001/02,28710, nr. 5, p. 39) en daardoor leidt tot direct onderscheid op grond van leeftijd. Daaraan doet niet af dat de advertentie volgens VvAA niet is bedoeld om leeftijdsonderscheid te maken en zij slechts tot uitdrukking heeft willen brengen dat kandidaten ‘jong van geest’ dienen te zijn. VvAA had dit als zodanig in de uiting kunnen vermelden om te voorkomen dat oudere kandidaten die bijnaet zijn afgestudeerd en ook verder de vereiste eigenschappen bezitten, door de in de advertentie gebruikte term ‘jong’ zouden menen dat zij vanwege hun leeftijd niet voor de vacature in aanmerking komen. VvAA heeft geen objectieve rechtvaardiging aangevoerd voor het aldus gemaakte onderscheid op grond van leeftijd. Het voorgaande voert tot de conclusie dat VvAA met de gebruikte advertentietekst verboden onderscheid heeft gemaakt op grond van leeftijd. Voor zover VvAA stelt dat ‘ouderen’ zich niet gehinderd hebben gevoeld om op de functie te solliciteren, leidt dat niet tot een ander oordeel. Deze stelling is niet feitelijk onderbouwd en bovendien is het niet uitgesloten dat oudere belangstellenden in de advertentietekst aanleiding hebben gezien om niet te solliciteren. Dit brengt mee dat de beslissing waarbij de klacht is afgewezen niet in stand kan blijven. De bestreden uiting moet immers geacht worden in strijd met de wet te zijn als bedoeld in artikel 2 NRC. Het College beslist derhalve als volgt.
De beslissing van het College van Beroep
Het College vernietigt de bestreden beslissing.
Het College acht de bestreden uiting in strijd met artikel 2 NRC en beveelt VvAA aan niet meer op een dergelijke wijze te adverteren met een vacaturetekst.
[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]
De Reclame Code Commissie [22 augustus 2017]
De bestreden reclame-uiting
Het betreft de op 8 juni 2017 in landelijke dagbladen geplaatste advertentie van VvAA met als kop: “Gezocht! [Ont]Regelaars” en als subkop “10 jonge en heldere denkers die aan de slag gaan met onzinnige regels in de gezondheidszorg.”
De klacht
In de uiting is door het woord “jonge” sprake van leeftijdsdiscriminatie. ‘Jong’ is, net als huidskleur of religie, geen specifieke persoonsgebonden eigenschap waarop een potentiële kandidaat geselecteerd mag worden. Volgens klager wordt door de uiting impliciet de suggestie gewekt dat de taak alleen door jongeren kan worden vervuld, terwijl er geen wetenschappelijke basis bestaat die de link tussen de aangeboden taak en een leeftijdsgrens legitimeert. Hierdoor wordt stigmatisatie van ouderen in de hand gewerkt. Klager verzoekt om “handhaving van de wet”.
De beslissing van de voorzitter
De voorzitter heeft besloten de klacht direct af te wijzen en heeft daarbij het volgende – kort samengevat – overwogen.
Voor zover de voorzitter kan constateren heeft de bestreden uiting geen betrekking op het aangaan van een arbeidsverhouding, maar op een project van vier maanden waaraan men tegen vergoeding kan deelnemen. Uit de vermelde criteria blijkt dat VvAA specifiek werft onder personen die “bijna of onlangs zijn afgestudeerd”, welk criterium vrijwel altijd naar jonge personen verwijst. Volgens de voorzitter heeft VvAA blijkbaar het woord ‘jonge’ in de aanhef van de advertentie vermeld, omdat de advertentie vooral jongeren zal aanspreken. Omdat leeftijd verder niet specifiek als selectiecriterium wordt genoemd en niet is gebleken dat VvAA met het woord ‘jong’ specifiek bedoelt ouderen uit te sluiten, heeft de voorzitter de klacht afgewezen.
Het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter
Volgens klager is voor zijn “discriminatieaanklacht” niet van belang of sprake is van een arbeidsverhouding, omdat discriminatie sowieso volgens de wet niet mag. Verder stelt klager dat de advertentie door de vermelding van het woord “jonge” in de aanhef uitdrukkelijk niet bedoeld is voor ouderen. Er wordt expliciet en al direct in de aanhef gescheiden op leeftijd, waardoor ouderen worden uitgesloten. De aanhef vat de essentie van de advertentie samen en een sollicitant moet juist aan die voorwaarde voldoen. Het was anders geweest, aldus klager, indien er ‘jong van geest’ had gestaan, maar dat is niet het geval.
Het verweer
VvAA stelt voorop dat zij nimmer de bedoeling heeft gehad om (wie dan ook) te discrimineren dan wel in strijd met de wet te handelen. Volgens VvAA is de bestreden wervingsadvertentie niet discriminerend en is de uitleg die de voorzitter aan de advertentie geeft de enige juiste uitleg. De uiting heeft niet tot doel een langdurige arbeidsverhouding aan te gaan. Er is sprake van een kortdurend traject waarvoor deelnemers slechts een onkostenvergoeding ontvangen, vergelijkbaar met een stage. Er is gevraagd naar ‘jonge en heldere denkers’ omdat VvAA hoopt dat zij in staat zijn de reeds lang bestaande regels in de zorg van een kritische noot te voorzien. Daarbij slaat ‘jong en helder’ niet op de leeftijd van de deelnemers, maar op hun mindset. Leeftijd heeft volgens VvAA geen rol gespeeld bij de selectie van de deelnemers. De reacties op de advertentie bleken afkomstig te zijn uit diverse geledingen en leeftijdscategorieën, waarmee volgens VvAA wordt bevestigd dat de wervingstekst niet de indruk heeft gewekt dat alleen deelnemers met een jonge leeftijd werden gezocht.
Het oordeel van de Commissie
1. Klager maakt bezwaar tegen de wervingsadvertentie waarin wordt gezocht naar “10 jonge en heldere denkers die aan de slag gaan met onzinnige regels in de gezondheidszorg”, omdat hierin volgens hem sprake is van bij wet verboden discriminatie op grond van leeftijd.
2. Het is niet toegestaan om bij het aanbieden van een betrekking onderscheid te maken op grond van leeftijd indien voor een dergelijk onderscheid geen objectieve rechtvaardiging bestaat. Met klager is de Commissie van oordeel dat de aanhef van de advertentie, waarin staat “10 jonge (…) denkers”, in ieder geval op het eerste gezicht suggereert dat personen die in het algemeen niet als ‘jong’ worden beschouwd, niet worden uitgenodigd om te solliciteren naar deelname aan het in de advertentie bedoelde project. Evenzeer van belang is echter dat deze indruk in voldoende mate wordt weggenomen door het vervolg van de advertentie. In zowel het beschrijvende tekstgedeelte als onder de kopjes “Heb je” en “En ben je” wordt niet een bepaalde leeftijdsgrens als criterium gesteld. De als objectief aan te merken vereisten zijn blijkens de advertentie: een academisch en creatief werk- en denkniveau, kennis van de organisatie van de zorg, beschikbaarheid gedurende vier maanden, en het onlangs of bijna afgestudeerd zijn aan een universitaire bachelor- of masteropleiding, met aantoonbare onderzoeksvaardigheden. Verder worden enkele gewenste (karakter) eigenschappen opgesomd.
3. Hoewel aannemelijk is dat de advertentie – met name door het criterium “bijna of onlangs afgestudeerd aan een universitaire bachelor- of masteropleiding” – vooral jonge personen zal aanspreken, is op grond van de inhoud van de advertentie in haar geheel voldoende duidelijk dat oudere personen niet bij voorbaat uitgesloten zijn. Daarom volgt de Commissie het oordeel van de voorzitter dat in de advertentie niet in strijd met de wet een leeftijdsgrens als selectiecriterium wordt gesteld en ouderen niet worden gestigmatiseerd.
De beslissing van de Reclame Code Commissie
De Commissie bevestigt de beslissing van de voorzitter en wijst de klacht af.