De bestreden reclame-uitingen
Het betreft de volgende mededelingen van adverteerder op haar website ‘honeyandmore.nl’:
Uiting I:
“Honing is puur en veelzijdig (…) Pure honing draagt namelijk verschillende gezondheidsvoordelen met zich vanwege de samenstelling van vitamines, proteïnes, enzymen en antioxidanten. Dit zijn voedingsstoffen die bijdragen aan het herstel en het voorkomen van lichamelijke kwalen. (…) Deze stoffen dragen, op een biologisch verantwoorde manier, bij aan een gezonder lichaam.”
Uiting II: ”Bijenpollen echte superfood! (…) zorgt voor de rijkheid aan natuurlijke vetten, vitamines, mineralen en aminozuren (…) Dit maakt bijenpollen een van de meest complete voedingsstoffen op aarde.”
Uiting III: “Bijenbrood (…) wat zeer rijk is aan verschillende vitamines, mineralen en aminozuren.”
Uiting IV: ”Propolis de natuurlijke desinfectans. (…) om tot een desinfecterend middeltje te komen.”
Uiting V: “Koninginnegelei.. binnenkort bij Honey & More. Deze royale gelei wat zeer goed werkt tegen lusteloosheid, vermoeidheid en depressiviteit is binnenkort ook voor u beschikbaar bij Honey & More(…) De gelei is rijk aan vitamine, eiweitstoffen, aminsozuren en nog veel meer. Een ideale oppepper voor wanneer u geen energie meer voelt.”
De klacht
Klager is van mening dat de volgende claims in de reclame-uitingen op de website van adverteerder niet zijn toegestaan.
I. Dat “pure honing” door zijn voedingstoffen bijdraagt aan “het herstel en het voorkomen van lichamelijke kwalen” en bijenproducten aan “een gezonder lichaam” zijn gezondheidsclaims die niet zijn opgenomen in de bijlage bij de Verordening (EG) 1924/2006 (de Claimsverordening) en dus niet toegestaan.
II. Ten tweede meldt de uiting: “Bijenpollen echte Superfood!” en dat “bijenpollen een van de meest complete voedingsstoffen op aarde” is. Deze mededelingen impliceren heilzame voedingseigenschappen met betrekking tot nutriënten of andere stoffen die het in verhoogde hoeveelheden bevat, zodat sprake is van een voedingsclaim. De uiting spreekt daarbij over rijkheid aan natuurlijke vetten, vitamines, aminozuren en minerealen. Niet is gebleken dat daarbij is voldaan aan de voorwaarden zoals door de Claimsverordening gesteld.
III. Ten derde wordt vermeld dat bijenbrood “zeer rijk is aan verschillende vitamines, mineralen en aminozuren”. Ook hier is niet aan de door de Claimsverordening gestelde voorwaarden voldaan.
IV. Verder wordt “propolis” aangeprezen als natuurlijk desinfectans. Het toeschrijven van anti-microbiële effecten aan propolis is wegens gebrek aan wetenschappelijke bewijs niet toegestaan.
V. Tenslotte wordt geclaimd dat royal jelly “zeer goed werkt tegen lusteloosheid, vermoeidheid en depressiviteit”. De claim met betrekking tot lusteloosheid is niet opgenomen in de toegestane lijst. Die voor vermoeidheid is niet-toegestaan omdat het niet aan de eisen van de Claimsverordening voldoet wegens gebrek aan wetenschappelijk bewijs (ID 1231). De claim met betrekking tot depressiviteit is feitelijke reclame voor een geneesmiddel, nu depressie een ziekte is. Er is geen handelsvergunning verleend voor dit product voor die aandoening.
De uiting is in strijd met de Claimsverordening en/of de Geneesmiddelenwet en dat maakt dat deze in strijd is met de Nederlandse Reclame Code en de Code Publieksreclame.
Keuringsraad KOAG/KAG
In reactie op het informatieverzoek van het secretariaat van de Stichting Reclame Code heeft de Keuringsraad KOAG/KAG kort samengevat als volgt gereageerd.
Op de website van adverteerder worden producten gepresenteerd met verschillende gezondheidsvoordelen. Er worden medische- en gezondheidsclaims gemaakt voor de producten en door deze presentatie van de producten worden aan de gezondheid gerelateerde primaire functies geclaimd en vallen deze derhalve onder de competentie van de Keuringsraad. De uiting is niet voorgelegd aan de Keuringsraad. Indien deze uiting wel was voorgelegd, was deze niet door de Keuringsraad toegelaten aangezien er gebruik wordt gemaakt van a) medische claims, b)niet geautoriseerde gezondheidsclaims en c) niet toegelaten voedingsclaims.
In de uiting worden claims gebruikt die in strijd zijn met de artikelen 19 en 20 van de Warenwet en art. 10 van de CAG. Dat wil zeggen dat er sprake is van aanprijzingen met geneeskundige inhoud of toespelingen daarop. Bovendien is sprake van strijdigheid met art. 84 van de Geneesmiddelenwet omdat door het gebruik van de medische claims de producten volgens het aandieningscriterium geneesmiddelen zijn en daarvoor de wettelijke vereiste handelsvergunning niet is afgegeven. Reclame voor dergelijke geneesmiddelen is niet toegestaan. Voorbeelden van medische claims zijn:
het herstel en het voorkomen van lichamelijke kwalen
natuurlijke desinfectans
lusteloosheid en
depressiviteit
Bovendien zijn de claims in strijd met artikel 10 EG 1924/2006. Gezondheidsclaims voor levensmiddelen (waaronder voedingssupplementen) zijn uitsluitend toegestaan als deze door de Europese Commissie zijn geautoriseerd c.q. nog pending zijn voor de nutrieten waarop ze zijn gebaseerd en als ze ook aan die nutriënten worden gekoppeld. Voor honing zijn alle claims afgewezen; er mag om die reden niets mee geclaimd worden. De volgende claims zijn derhalve niet toegestaan:
verschillende gezondheidsvoordelen
antioxidant
energie boost
gezonder lichaam
superfood
vermoeidheid
Tenslotte worden de volgende ontoelaatbare voedingsclaims gemaakt in strijd met artikel 8.1 EG 1024/2006:
zeer rijk aan
verhoogde hoeveelheden.
Het verweer
Adverteerder heeft meegedeeld dat zij niet op de hoogte was van dergelijke beperkingen met betrekking tot reclame-uitingen in haar branche en heeft naar aanleiding van de klacht inmiddels (gedeeltelijk) maatregelen genomen.
In reactie op de verschillende onderdelen van de klacht reageert adverteerder als volgt.
Uiting I is wat adverteerder betreft dusdanig algemeen dat niet gesproken kan worden van een gezondheidsclaim. Daarnaast blijkt uit talrijke wetenschappelijke onderzoeken dat er wel degelijke gezondheid bevorderende eigenschappen toegeschreven kunnen worden aan bijenproducten. Dat deze niet als medicijn kunnen worden opgenomen neemt niet weg dat ze wel een positief effect kunne hebben op de gezondheid. Honing wordt bijvoorbeeld in menig westers ziekenhuis gebruikt bij de behandeling van diverse wonden.
Het stellen dat bijenpollen een “superfood” is, impliceert naar adverteerders mening niet dat er sprake is van heilzame eigenschappen. Het heeft slechts betrekking op de voedingsstoffen die het bevat. De voedingsstoffen van bijenpollen zijn bekend en de samenstelling daarvan is inderdaad een samenstelling die in weinig andere voedingsmiddelen zo terug te vinden is.
De uiting “rijkheid” zal adverteerder aanpassen.
De uiting dat bijenbrood “zeer rijk is aan..” zal adverteerder aanpassen.
De klacht met betrekking tot propolis vindt adverteerder ongegrond. Er is wel degelijk wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat propolis antibacteriële eigenschappen bevat. Het blijft een natuurproduct waarvan de samenstelling keer op keer verschilt en herhaling van behandeling levert daarom niet continue dezelfde uitkomsten. Dat betekent echter niet dat de eigenschappen en effecten van propolis niet erkend worden.
De claim dat royal jelly zeer goed werkt bij vermoeidheid en depressiviteit wordt verwijderd.
Het oordeel van de Commissie
1. De Commissie begrijpt dat de klacht is gericht tegen de mededelingen van adverteerder op haar website ‘honeyandmore.nl’ over diverse daarop aangeprezen producten die inhouden dat (I) deze door zijn voedingstoffen bijdragen aan het herstel en het voorkomen van lichamelijke kwalen en aan een gezonder lichaam, (II) een “superfood” zijn en “één van de meest complete voedingsstoffen op aarde” en voor een “een rijkheid aan natuurlijke vetten, vitamines, mineralen en aminozuren” zorgen, (III) zeer rijk is aan verschillende vitamines, mineralen en aminozuren, (IV) een natuurlijk desinfectans is en (V) zeer goed werkt tegen lusteloosheid, vermoeidheid en depressiviteit. Deze mededelingen bevatten volgens klager niet toegestane voedings-, gezondheids- en medische claims waardoor in strijd met de Nederlandse Reclame Code (NRC) wordt gehandeld.
De hier bedoelde mededelingen dienen per uiting afzonderlijk te worden beoordeeld, nu daarop een uiteenlopend toetsingskader van toepassing is.
2. Ten aanzien van de mededeling dat de aangeprezen producten “bijdragen aan het herstel en het voorkomen van lichamelijke kwalen” (uiting I), “een natuurlijk desinfectans” is (uiting IV) en “zeer goed werkt tegen lusteloosheid (,…) en depressiviteit” (uiting V).
In de bovengenoemde uitingen worden claims gebruikt die in strijd zijn met de artikelen 19 en 20 van de Warenwet en art. 10 van de CAG. Dat wil zeggen dat er sprake is van aanprijzingen met geneeskundige inhoud of toespelingen daarop. Bovendien is sprake van strijdigheid met art. 84 van de Geneesmiddelenwet omdat door het gebruik van de medische claims de producten volgens het aandieningscriterium geneesmiddelen zijn en daarvoor de wettelijke vereiste handelsvergunning niet is afgegeven. De gezondheidsproblemen waarnaar wordt verwezen, zullen door de gemiddelde consument immers kunnen worden opgevat als een ziekte, gebrek of pijn bij de mens (vgl. de definitie van geneesmiddel in artikel 1 aanhef en onder b sub 1 Geneesmiddelenwet). De werking die daarbij wordt gesuggereerd, kan worden opgevat als het genezen, verminderen of het voorkomen daarvan. De Commissie oordeelt op grond van het voorgaande, in navolging van de Keuringsraad KOAG/KAG, dat de producten door de hiervoor weergegeven mededelingen volgens het aandieningscriterium als bedoeld in artikel 1 aanhef en onder b Geneesmiddelenwet als een geneesmiddel dienen te worden gekwalificeerd.
Voor reclame voor een geneesmiddel is vereist dat hiervoor een handelsvergunning is verleend als bedoeld in artikel 84 lid 1 Geneesmiddelenwet. Niet gesteld of gebleken is dat voor de aangeprezen producten een dergelijke handelsvergunning is verleend. Om die reden is de uiting in strijd met het verbod van artikel 84 lid 1 Geneesmiddelenwet en daardoor in strijd met artikel 2 NRC. Tevens is de uiting daardoor in strijd met artikel 4 Code Publieksreclame voor Geneesmiddelen (CPG) 2015.
3. Ten aanzien van de mededeling dat aangeprezen producten “verschillende gezondheidsvoordelen” hebben en bijdragen “aan een gezonder lichaam” (uiting I) en “goed werkt tegen (…) vermoeidheid” (uiting V).
De bestreden claims betreffen gezondheidsclaims in de zin van Verordening (EG) 1924/2006 (de Claimsverordening). Met de mededelingen dat de aangeprezen producten verschillende gezondheidsvoordelen hebben, bijdragen aan een gezonder lichaam en goed werken tegen vermoeidheid wordt de indruk gewekt of geïmpliceerd dat er een verband bestaat tussen deze levensmiddelen of een bestanddeel daarvan en de gezondheid. Dergelijke gezondheidsclaims mogen ingevolge de Claimsverordening uitsluitend worden gebruikt indien de claims door de Europese Commissie zijn goedgekeurd en zijn geplaatst op de communautaire lijst van toegestane claims als bedoeld in artikel 13 lid 3 Claimsverordening. De KOAG/-KAG heeft bevestigd dat alle claims voor honing zijn afgewezen. Hierdoor is gehandeld in strijd met artikel 10 lid 1 Claimsverordening en in strijd met de wet als bedoeld in artikel 2 NRC.
4. Ten aanzien van de mededeling dat bijenpollen een superfood zijn die zorgen voor “een rijkheid aan natuurlijke vetten, vitamines aminozuren en mineralen” en “een van de meest complete voedingsstoffen op aarde” (uiting II) en bijenbrood “zeer rijk is aan” vitamines en mineralen (uiting III).
Naar het oordeel van de Commissie zijn deze mededelingen in de onderhavige context voedingsclaims als bedoeld in artikel 2 lid 4 van de Europese Verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen (Claimsverordening), meer in het bijzonder de claims “rijk aan” als vermeld in de bijlage bij die verordening. De claim dat een levensmiddel rijk is aan vitaminen en/of mineralen, is gelet op deze bijlage bij de Claimsverordening alleen toegestaan indien het product tenminste een bepaalde hoeveelheid bevat van de betreffende vitaminen en/of mineralen. Het is aan de adverteerder om bij een gemotiveerde klacht aan te tonen dat is voldaan aan de vereisten. Nu adverteerder dit heeft nagelaten, acht de Commissie de mededelingen “(zeer) rijk aan” en “de rijkheid aan” in strijd met de Claimsverordening en daardoor in strijd met de wet als bedoeld in artikel 2 NRC.
5. Gelet op het voorgaande beslist de Commissie als volgt.
De beslissing
De Commissie acht op grond van hetgeen in onderdeel 2 is geoordeeld de uitingen I, IV en V in strijd met artikel 2 NRC en artikel 4 Code Publieksreclame voor Geneesmiddelen (CPG) 2015 en op grond van hetgeen in onderdeel 3 en 4 is geoordeeld uitingen I, II, III en V in strijd met artikel 2 NRC. De Commissie beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.