Het College van Beroep [3 februari 2021]

De bestreden uiting, de inleidende klacht en de beslissing van de Commissie

De klacht is, voor zover in beroep relevant, gericht tegen een televisiecommercial en bijbehorende tag-on van NPL in het kader van ‘Miljoenenjacht’. In de televisiecommercial wordt onder meer gezegd: “Speel nu gratis mee op postcodeloterij.nl”. Op het eindscherm staat de tekst “6x GRATIS kans op € 5 MILJOEN!” in beeld. Daarbij staat onder een rode balk en geheel onderaan in beeld de tekst: “Speel tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder voor 14 euro per lot per trekking. U speelt mee zo lang u wilt. Er zijn 14 trekkingen per jaar.” Deze tekst staat gedurende de gehele tag-on onderaan in beeld. In de tag-on wordt daarbij onder meer gezegd: “Speelt u nog niet mee? Kies dan nu uw koffernummer op postcodeloterij.nl en maak gratis kans op bedragen tot wel 5 miljoen.”

De klacht wordt, voor zover in beroep relevant, als volgt samengevat. De tekst die geheel onderaan staat, is door de geringe lettergrootte ervan en de verspringende achtergrond onvoldoende leesbaar.

De Commissie heeft dit gedeelte van de klacht om de volgende redenen afgewezen. Bij de beoordeling van de leesbaarheid van de getoonde tekst in de televisiecommercial moet worden uitgegaan van de wijze waarop deze uiting is te zien op een televisiescherm met een goede beeldkwaliteit. Uitgaande van een televisiebeeldscherm van gemiddelde grootte, met de tegenwoordig gebruikelijk te achten standaard HD beeldkwaliteit en op een gebruikelijk te achten kijkafstand en gelet op de duur dat de tekst in de hoofdspot en de tag-on in beeld is, acht de Commissie de toelichting op het aanbod voldoende leesbaar. Aldus wordt de gemiddelde consument voldoende attent gemaakt op het feit dat men na de gratis periode tegen betaling verder gaat meespelen in de postcodeloterij.

Samenvatting van de grieven

De Commissie heeft geoordeeld dat de tekst “Speel tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder (…)” voldoende leesbaar is op een televisiebeeldscherm van gemiddelde grootte en bij een gebruikelijk te achten kijkafstand, gelet op de duur dat de tekst in de hoofdspot en de tag-on in beeld is. Uit de beslissing blijkt echter niet wat de gemiddelde grootte en gebruikelijke kijkafstand is. Hierdoor is sprake van een onduidelijke motivering. Appellant wenst primair dat de Commissie in deze zaak een nieuwe uitspraak doet met een duidelijke omschrijving van wat wordt verstaan onder een televisiebeeldscherm van gemiddelde grootte, respectievelijk een gebruikelijk te achten kijkafstand en hoe lang de tekst in de hoofdspot en de tag-on in beeld behoort te staan. Subsidiair stelt appellant, onder verwijzing naar de beslissing in dossier 2020/00142, dat de tekst “Speel tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder (…)” de gemiddelde consument gemakkelijk kan ontgaan, nu deze verschijnt op het moment dat de aandacht wordt opgeëist door de presentator en door een bewegende koffer met daarop een vraagteken en het opvallend in beeld gebrachte logo van de postcodeloterij.  Ook de opvallende tekst “postcodeloterij.nl of bel 0800-5034”, die zich door de rode achtergrond visueel sterk onderscheidt van de rest van het beeld, leidt de aandacht af van de tekst over het betaald gaan meespelen. Deze laatste tekst is slechts zeer kort in beeld. Bovendien is deze tekst gedurende een bepaalde periode niet leesbaar door de achtergrond en wordt de aandacht van de kijker daarbij opgeëist door de banner “6x GRATIS kans op € 5 MILJOEN!”

Samenvatting van het antwoord in appel

NPL stelt, onder verwijzing naar haar verweer bij de Commissie, dat de bestreden beslissing strookt met de lijn van uitspraken van de Commissie. De teksten in de televisiecommercial en bijbehorende tag-on zijn voldoende lang in beeld (namelijk gedurende een groot deel van de hoofdspot en gedurende de gehele tag-on), en zijn voldoende groot. De tekst van de disclaimer is dus voor de gemiddelde kijker voldoende leesbaar en valt ook voldoende op doordat deze direct onder de rode balk staat. De gemiddelde consument is verder bekend met het feit dat disclaimers onder in beeld worden getoond.  Op hetgeen NPL verder stelt zal hierna, voor zoveel nodig, worden ingegaan.

De mondelinge behandeling

Partijen hebben hun standpunten toegelicht.

Het oordeel van het College

1. Op grond van de klacht, zoals deze in beroep aan de orde is, dient te worden beoordeeld of de tekst die in de tv-reclame geheel onderaan het scherm staat, voldoende opvallend en leesbaar is. Nu het om een televisiecommercial met bijbehorende tag-on gaat, dient deze vraag te worden beantwoord aan de hand van de weergave op een televisiescherm. Daarbij staat niet ter discussie dat de consument in staat moet zijn kennis te nemen van bedoelde tekst. Het gaat in dit geval om voor de gemiddelde consument essentieel te achten informatie. Zonder deze informatie blijkt immers niet dat het gratis aanbod verband houdt met het feit dat men na de eerste maand tegen betaling verder gaat meespelen. De gemiddelde consument dient over deze informatie te beschikken om een geïnformeerd besluit over een transactie te kunnen nemen.

2. De Commissie heeft de leesbaarheid van bedoelde tekst beoordeeld aan de hand van het criterium ‘een televisiebeeldscherm van gemiddelde grootte, met de tegenwoordig gebruikelijk te achten standaard HD beeldkwaliteit en op een gebruikelijk te achten kijkafstand en gelet op de duur dat de tekst in de hoofdspot en de tag-on in beeld staat’. Dat de Commissie dit criterium niet cijfermatig heeft ingevuld, kan geen aanleiding geven de bestreden beslissing onjuist te achten of deze terug te verwijzen voor herbeoordeling. De Commissie en het College dienen een eigen inschatting te maken van hoe een gemiddelde consument kennis neemt van de informatie op een televisiescherm, waarbij de punten die in genoemd criterium zijn genoemd van belang zijn. Het is daarnaast niet mogelijk aan de hand van exacte normen te bepalen wanneer een tekst op een televisiescherm dan voldoende leesbaar is voor de gemiddelde consument. Dit is van veel omstandigheden afhankelijk en dient voor elke uiting afzonderlijk te worden beoordeeld op grond van de totale uiting en de context van de mededelingen die daarin worden gedaan.

3  Met betrekking tot de vraag of de consument in dit specifieke geval voldoende in staat is kennis te nemen van de essentiële informatie onderaan het scherm, oordeelt het College aan de hand van de door NPL toegezonden HD-versie van de commercials als volgt.
In de televisiecommercial wordt na diverse scènes gezegd: “Kies uw koffernummer. Speel nu gratis mee op postcodeloterij.nl”. Hierbij ziet men op het scherm onder het midden een grote opvallende rode balk met de tekst: “postcodeloterij.nl of bel 0800 5034”, gevolgd door het logo van NPL. Geheel onderaan het beeld staat in een veel kleiner wit lettertype: “Speel tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder voor 14 euro per lot per trekking. (…) Er zijn 14 trekkingen per jaar.” Deze tekst blijft staan als in de slotscène groot in beeld verschijnt: “6x GRATIS kans op € 5 MILJOEN!” Indien de uiting in zijn totaliteit wordt beschouwd, valt de essentiële informatie weinig op in vergelijking met de overige informatie. De aandacht wordt met name getrokken door de presentator, zijn mededeling dat men gratis kan meespelen en door de ‘koffermeisjes’ die nummers op hun koffers tonen. Dat onder de rode balk – belangrijke – tekst staat, kan gemakkelijk aan de aandacht ontsnappen door het relatief zeer kleine lettertype en de achtergrond waartegen deze tekst is geplaatst. Deze achtergrond is deels lichtgekleurd, waardoor een deel van de tekst min of meer wegvalt, hetgeen tevens de leesbaarheid sterk vermindert. In de slotscène heeft de onduidelijke achtergrond met een glittereffect zelfs tot gevolg dat de tekst vrijwel niet meer te zien is en geheel onleesbaar is.

4  Het College oordeelt op grond van het voorgaande dat niet buiten redelijke twijfel is dat de gemiddelde consument in staat is kennis te nemen van alle essentiële informatie onderaan het televisiescherm. De duur waarin de tekst met deze informatie in beeld is, ongeveer zes seconden, weegt onvoldoende op tegen hetgeen hierboven is vermeld over de onopvallendheid en het gebrek aan leesbaarheid ervan. NPL heeft niet aangevoerd dat er belemmeringen bestaan om de essentiële informatie duidelijker in beeld te brengen. Voor de tag-on geldt hetzelfde oordeel, nu deze in feite de hierboven omschreven slotscènes van de televisiecommercial herhaalt.

5. Blijkens het voorgaande is sprake van het op een onduidelijke wijze verstrekken van essentiële informatie die de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen als bedoeld in artikel 8.3 aanhef en onder c van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Hierdoor kan de gemiddelde consument ertoe gebracht worden een besluit over een transactie te nemen, dat hij anders niet zou hebben genomen. Om die reden is de uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC. Nu om deze redenen het beroep slaagt, kan de bestreden beslissing niet in stand blijven en beslist het College als volgt.

De beslissing van het College van Beroep

Het College acht, voor zover in beroep aan de orde, de bestreden televisiecommercial en de bijbehorende tag-on op grond van het voorgaande in strijd met artikel 7 NRC en beveelt NPL aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Het College vernietigt de bestreden beslissing voor zover de Commissie dit gedeelte van de klacht heeft afgewezen.

Het College bevestigt de beslissing van de Commissie voor het overige, te weten het oordeel dat in de beslissing van de Commissie is verwoord sub 1 tot en met 4.

[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]

De Reclame Code Commissie [1 december 2020]

De bestreden reclame-uitingen

Het betreft twee uitingen in het kader van de Miljoenenjacht najaarscampagne van NPL, te weten:

A. De website https://www.postcodeloterij.nl/hoe-werkt-het/miljoenenjacht, waar staat, voor zover hier van belang:
“Speel nú mee en maak GRATIS kans op:
Wekelijkse bedragen tot wel € 5 MILJOEN
Zie direct of u € 50.000,- wint
Een studioplek in de Miljoenenjacht Jubileumshow op 4 oktober 2020”

en:

“6x GRATIS kans op € 5 MILJOEN!”
 

Hieronder staat, bij de eerste van acht bullets waarin de actie wordt toegelicht:
“U speelt tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder voor  € 14,- per lot per trekking (incl. StraatprijsVerdubbelaar). Er zijn 14 trekkingen per jaar en u speelt  mee zolang u wilt. Meespelen zonder StraatprijsVerdubbelaar? Bel dan (…)”.

B. De televisiecommercial met tag-on, door klager gezien op 23 augustus 2020.
In de hoofdspot, die circa 25 seconden duurt, wordt onder meer gezegd: “Miljoenenjacht bestaat 20 jaar! En dat vieren we met zes keer gratis kans op een bedrag tot wel 5 miljoen” en “Kies uw koffer. Speel nu gratis mee op postcodeloterij.nl”. Op het eindscherm staat de tekst “6x GRATIS kans op € 5 MILJOEN!” in beeld. Gedurende de laatste zes seconden van de commercial staat onder in beeld, in kleinere letters, de volgende tekst:
“Speel tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder voor 14 euro per lot per trekking. U speelt mee zo lang u wilt. Er zijn 14 trekkingen per jaar.”

In de tag-on, die 10 seconden duurt, wordt onder meer gezegd: “Speelt u nog niet mee? Kies dan nu uw koffernummer op postcodeloterij.nl en maak gratis kans op bedragen tot wel 5 miljoen.” Gedurende de tag-on staat onder in beeld, in kleinere letters, dezelfde tekst als in de hoofdspot:
“Speel tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder voor 14 euro per lot per trekking. U speelt mee zo lang u wilt. Er zijn 14 trekkingen per jaar.”

De klacht

In tegenstelling tot wat in de uitingen wordt beweerd, is de kans om te winnen niet gratis. Uit de toelichting op de website van de NPL blijkt namelijk dat het meespelen met de Postcodeloterij tot en met september 2020 gratis is, maar dat men daarna automatisch verder speelt voor € 14,- per lot per trekking. Omdat hier een product als gratis wordt aangeprezen terwijl er toch kosten aan zijn verbonden, is sprake van een oneerlijke handelspraktijk in de zin van de Wet Oneerlijke Handelspraktijken en is de reclame misleidend.

Het verweer

NPL voert aan, verkort en zakelijk weergegeven, dat de uitingen niet oneerlijk of misleidend zijn in de zin van de Wet Oneerlijke Handelspraktijken en ook niet in strijd zijn met enige bepaling van de Nederlandse Reclame Code (NRC). NPL verwijst in dit verband naar de directe afwijzing van een soortgelijke klacht door de voorzitter van de Commissie in dossier 2019/00138. Uit deze beslissing blijkt dat een product als gratis mag worden aangeprezen wanneer voldoende duidelijk wordt gemaakt dat een gratis lot of gratis deelname vanzelf overgaat in een betaalde deelname. NPL vermeldt in de bestreden uitingen voldoende duidelijk dat men na een gratis periode automatisch betaald verder speelt. Op de website wordt dit bij de eerste bullet van de toelichting genoemd en in de televisiecommercial wordt dit duidelijk gemaakt door de tekst die voldoende lang en voldoende leesbaar onder in beeld wordt getoond.

De mondelinge behandeling

Nadat ter zitting via de videoverbinding de bestreden televisiecommercial is afgespeeld, hebben partijen hun standpunten mondeling toegelicht. Op hetgeen ter zitting is aangevoerd, wordt ingegaan in het hierna volgende oordeel van de Commissie.

Het oordeel van de Commissie

1. Centraal staat de vraag of door het gebruik van de aanduiding ‘gratis’ in de mededelingen “Speel nú mee en maak GRATIS kans op wekelijkse bedragen tot wel € 5 miljoen (…)” en “6x GRATIS kans op € 5 miljoen” sprake is van misleidende en oneerlijke reclame.

2. Niet is in geschil dat wie tijdens de Miljoenenjacht campagne met een (extra) lot gaat deelnemen aan de NPL tot en met september 2020 zonder kosten meespeelt met de NPL en daarmee ook gedurende de zes weken van Miljoenenjacht kans maakt op de prijs van € 5 miljoen. Dit betekent dat wie gebruik maakt van het actieaanbod tot eind september voor deelname aan de NPL niets behoeft te betalen en dat die deelname dus gratis is. Het feit dat men na de actieperiode automatisch tegen betaling verder speelt in de NPL (“zolang u wilt”), betekent niet dat de deelname gedurende de actieperiode niet ‘gratis’ mag worden genoemd. Krachtens punt 19 van Bijlage 1 behorend bij artikel 8.5 NRC is het misleidend om een product als ‘gratis’ te omschrijven als de consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te halen of te laten bezorgen. Van kosten die afbreuk doen aan het ‘gratis’ karakter van deelname aan de NPL tijdens de actieperiode is geen sprake.

3. Wel moet in de uitingen voldoende duidelijk worden gemaakt dat de deelnemer na de gratis periode automatisch betaald verder speelt, teneinde te voorkomen dat de gemiddelde consument op het verkeerde been wordt gezet met betrekking tot het (gratis) aanbod. Aan deze voorwaarde is naar het oordeel van de Commissie in beide bestreden uitingen voldaan.

4. Voor de uiting op de website geldt dat in de toelichting die direct onder het aanbod staat als eerste punt wordt vermeld: “U speelt tot en met september gratis mee. Daarna speelt u automatisch betaald verder voor € 14,- per lot per trekking (incl. StraatprijsVerdubbelaar). Er zijn 14 trekkingen per jaar en u speelt mee zolang u wilt.” Aldus wordt de gemiddelde consument voldoende attent gemaakt op het feit dat na de gratis periode betaald verder wordt gespeeld.

5. Met betrekking tot de televisiecommercial met tag-on heeft klager ter zitting aangevoerd dat de tekst onder in beeld door de geringe lettergrootte ervan en de verspringende achtergrond slecht leesbaar is, vooral wanneer de commercial op een tablet of mobiele telefoon wordt bekeken. NPL heeft hiertegenover terecht aangevoerd dat bij de beoordeling van de leesbaarheid van de getoonde tekst in de televisiecommercial moet worden uitgegaan van de wijze waarop de commercial is te zien op een televisiescherm met een goede beeldkwaliteit en niet van de ter zitting via een videoverbinding getoonde versie. Uitgaande van een televisiebeeldscherm van gemiddelde grootte, met de tegenwoordig gebruikelijk te achten standaard HD beeldkwaliteit en op een gebruikelijk te achten kijkafstand en gelet op de duur dat de tekst in de hoofdspot en de tag-on in beeld staat, acht de Commissie de toelichting op het aanbod voldoende leesbaar. Aldus wordt de gemiddelde consument ook in de televisiecommercial voldoende attent gemaakt op het feit dat na de gratis periode betaald verder wordt gespeeld in de NPL.

6. Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing van de Reclame Code Commissie

De Commissie wijst de klacht af.