Het College van beroep [6 augustus 2019]
De bestreden uiting, de inleidende klacht en de beslissing van de Commissie
De klacht betreft een tweet van DNB met de tekst: “‘U beslist.’ Dat is de slogan van de publiekscampagne over #PSD2 die DNB heeft ontwikkeld in samenwerking met het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer. Want als rekeninghouder beslist u zelf of een dienstverlener toegang krijgt tot uw bankrekening”. Onder deze tekst staat een afbeelding van een bankpas met de tekst: “PSD2 Bankieren Nieuwe mogelijkheden. U beslist”.
De klacht luidt dat de uiting onjuist is omdat, ook als geen toestemming is gegeven voor het delen van betaalgegevens conform PSD2 (Richtlijn (EU) 2015/2366), iemands betaalgegevens in de database van een dienstverlener terechtkomen als die van een derde toestemming heeft gekregen voor het delen van betaalgegevens.
De Commissie heeft geoordeeld dat de uiting reclame betreft. Vervolgens heeft de Commissie de klacht afgewezen omdat in de uiting met “U beslist” wordt gedoeld op het verlenen van toegang aan een dienstverlener tot de bankrekening van een betrokkene en niet op inzicht in één of meer transacties van betrokkene via een derde.
De grieven
De Commissie heeft ten onrechte verschil gemaakt tussen toegang tot de bankrekening en inzage in een enkele transactie. Dit onderscheid wordt in de bewuste reclame-uiting niet gemaakt of uitgelegd. De context die DNB in haar uitgebreide verweer over dit onderscheid heeft beschreven, komt niet naar voren in de reclameboodschap. Om die reden is de uiting misleidend. DNB dient aan te tonen dat de uiting niet misleidend is. Zij doet dit niet en verwijst naar een onjuiste interpretatie. Het gaat om een omvangrijke campagne waarin steeds “U beslist” wordt gebruikt.
Het antwoord in appel
De Commissie heeft de uiting ten onrechte als reclame aangemerkt. In de uiting worden geen producten of diensten aangeprezen noch een oordeel of advies gegeven. Het gaat om feitelijke informatie die hoort bij een campagne waarbij andere instanties zijn betrokken via het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer. Voor het overige strekt het standpunt van DNB tot bevestiging van de bestreden beslissing.
De mondelinge behandeling
DNB heeft haar verweer toegelicht mede aan de hand van overgelegde pleitaantekeningen. Verder is namens DNB meegedeeld dat PSD2 onder meer ertoe dient de concurrentie te vergroten. DNB voert de richtlijn uit en staat in die zin achter PSD2. Zij heeft zelf geen belang bij PSD2.
Het oordeel van het College
1. In beroep dient in de eerste plaats te worden beoordeeld of de bestreden uiting reclame betreft in de zin van artikel 1 Nederlandse Reclame Code (NRC). Het College beantwoordt, in navolging van de Commissie, deze vraag bevestigend. De uiting richt zich, na bekendmaking van de slogan ‘U beslist’, direct tot de consument met de tekst: “Want als rekeninghouder beslist u zelf of een dienstverlener toegang krijgt tot uw bankrekening” en “PSD2 Bankieren Nieuwe mogelijkheden. U beslist”. Als geheel heeft de uiting door de uitdrukkelijke mededeling dat de consument zelf beslist of hij gebruik zal maken van de nieuwe mogelijkheden van PSD2, zoals toegang geven tot de bankrekening, een geruststellende boodschap. Strekking van de uiting is immers dat een dienstverlener niet automatisch toegang krijgt tot de bankrekening van de consument, maar (“want”) dat deze zelf beslist of hij dit wil. De uiting zal hierdoor bij de consument mogelijke bezwaren tegen PSD2 wegnemen en zo zijn opinie over PSD2 positief kunnen beïnvloeden. Van een louter feitelijke mededeling is daardoor geen sprake. In plaats daarvan betreft de uiting de aanprijzing van een denkbeeld door DNB, te weten dat men zich geen zorgen hoeft te maken over de nieuwe mogelijkheden van PSD2, omdat men zelf bepaalt of men hiervan gebruik wil maken. Dit sluit aan bij de wettelijke taak van DNB om (onder meer) te zorgen voor de goede werking van het betalingsverkeer en het bevorderen van de stabiliteit van het financiële stelsel (vgl. artikel 4 Bankwet 1998). Het positief belichten van PSD2 via een tweet ligt in het verlengde van deze taak. PSD2 heeft immers onder meer als doel innovatie en de beveiliging van betaaldiensten te bevorderen.
2. In de uiting gaat het specifiek om de mogelijkheid dat een dienstverlener toegang krijgt tot de bankrekening. Hiertoe kan worden gerekend het opvragen van saldo en transacties van de betaalrekening van de betrokkene, een betaling starten en zien of de rekening voldoende saldo heeft. Uitsluitend de rekeninghouder kan, zoals in de uiting staat, de hiervoor noodzakelijke toestemming geven. Dat een bedrijf dat deze toestemming heeft gekregen vervolgens ook inzage kan krijgen in transacties van de betrokkene met derden, maakt de uiting niet misleidend. In de uiting gaat het immers alleen om het geven van toegang aan een dienstverlener tot de eigen bankrekening. Dat de uiting deel uitmaakt van een campagne met andere uitingen, doet verder niet ter zake. Uitingen dienen immers apart te worden beoordeeld. Het College beslist als volgt.
De beslissing van het College van Beroep
Het College bevestigt de beslissing van de Commissie.
[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]
De Reclame Code Commissie [24 april 2019]
De bestreden reclame-uiting
Het betreft een tweet van “DeNederlandscheBank” op het Twitter-account van DNB. Daarin staat onder meer:
“‘U beslist.’ Dat is de slogan van de publiekscampagne over #PSD2 die DNB heeft
ontwikkeld in samenwerking met het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer. Want
als rekeninghouder beslist u zelf of een dienstverlener toegang krijgt tot uw
bankrekening. dnb.nlieuwsieuwso..”.
Onder deze tekst staat een afbeelding van een bankpas met daaronder de tekst:
“ PSD2 Bankieren
Nieuwe mogelijkheden. U beslist”.
De klacht
De klacht wordt als volgt samengevat.
Naar de mening van klaagster klopt de bewering “U beslist” niet, om de volgende reden. Als derden toestemming geven voor het delen van betaalgegevens conform PSD2, kunnen jouw gegevens in een database van derden terechtkomen, zonder dat jij daarvoor expliciet toestemming hebt gegeven.
In dit verband verwijst klaagster naar de bij de klacht overgelegde reactie via Twitter van DNB, in antwoord op klaagsters vraag of via derden toestemming kan worden verkregen voor inzicht in haar betaalgegevens, zonder dat klaagster daarvoor toestemming heeft gegeven. Deze reactie luidt:
“Het is inderdaad mogelijk dat derde partijen transacties tussen jou en een partij die wel toestemming heeft gegeven kunnen inzien. Gegevens mogen echter alleen gebruikt worden binnen het kader waarvoor toestemming is gegeven. Meer informatie vind je hier psd2bankieren.nl”.
Het verweer
Het verweer wordt als volgt samengevat.
De klacht treft geen doel, kort samengevat om de volgende twee redenen. Er is geen sprake van reclame in de zin van artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Voor zover de Commissie hier anders over mocht oordelen, is er geen sprake van onjuiste mededelingen door DNB die strijdig zijn met de NRC.
DNB licht dit als volgt toe.
Op 25 november 2015 is “Richtlijn (EU) 2015/2366 betreffende betalingsdiensten in de interne markt” ofwel “PSD2” door het Europese Parlement en de Raad aangenomen. “PSD2” betekent: “Payment Services Directive”, waarbij 2 verwijst naar de hieraan voorafgaande Richtlijn 2007/64/EG.
Het voornaamste doel van PSD2 is het bevorderen van innovatie en concurrentie. De richtlijn stelt onder meer dat winkels geen toeslagen meer mogen berekenen voor betalingen via de betaalpas.
Daarnaast maakt PSD2 het voor rekeninghouders mogelijk om nieuwe online betaalinitiatie- en rekeninginformatiediensten te gaan gebruiken. Daarbij kan gedacht worden aan digitale huishoudboekjes of aan contactloos betalen.
PSD2 regelt ten behoeve van dergelijke nieuwe betaalinitiatie- en rekeninginformatiediensten dat de rekeninghouder het recht heeft om nieuwe partijen toegang te geven tot de betaalrekening bij zijn/haar bank, waaraan de bank vervolgens verplicht is mee te werken. Om deze toegang te krijgen, geldt overigens een aantal belangrijke eisen.
PSD2 is (grotendeels) op 19 februari 2019 in werking getreden in Nederland. Om de Nederlandse rekeninghouder te informeren over (de gevolgen van) PSD2, is DNB op 11 maart 2019 gestart met een publieksinformatiecampagne in diverse media. In haar persbericht schrijft DNB onder meer:
“De Nederlandsche Bank (DNB) start vandaag met een publiekscampagne onder de slogan ‘U beslist’ om meer bekendheid te geven aan de nieuwe mogelijkheden om anderen toegang te geven tot de bankrekening. Die toegang wordt mogelijk nu ook in Nederland de wetgeving van kracht is geworden die volgt uít de nieuwe Europese betaalrichtlijn PSD.
(..)
Met de campagne willen zij bevorderen dat de rekeninghouder een weloverwogen beslissing neemt als er een vraag komt om toegang te geven tot een bankrekening.
Verwacht wordt dat de nieuwe mogelijkheden zullen leiden tot nieuwe producten en aanbiedingen via de bankrekening.”
Zoals uit de onderhavige klacht blijkt, is het persbericht samengevat op het Twitter-account van DNB.
De campagne wordt ondersteund door twee filmpjes op televisie.
Naast de filmpjes heeft DNB, tezamen met het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer – een overlegorgaan van vertegenwoordigers van diverse aanbieders en gebruikers in het betalingsverkeer, zoals de Nederlandse Vereniging van Banken, Detailhandel Nederland, De Consumentenbond en De Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen – de website www.psd2bankieren.nl (hierna: ‘de Website’) in het leven geroepen.
Wat betreft de onderhavige klacht staat voorop dat er geen sprake is van ‘reclame’ in de zin van artikel 1 NRC. Van een directe of indirecte aanprijzing is in dit geval geen sprake. Zowel de filmpjes als de website zijn louter informatief en hebben slechts tot doel de rekeninghouder te berichten over PSD2 en de gevolgen hiervan. De rekeninghouder wordt op geen enkele wijze uitgelokt of beïnvloed om al dan niet gebruik te maken van de mogelijkheden die PSD2 biedt. Integendeel: de boodschap in alle uitingen is: PSD2 biedt nieuwe mogelijkheden en de rekeninghouder bepaalt zelf of hij/zij daar wel of geen gebruik van wil maken. In de uitingen worden geen producten of diensten aangeprezen, noch wordt een oordeel of advies uitgesproken of de rekeninghouder hier wel of geen gebruik van moet gaan maken.
Voor zover de Commissie mocht oordelen dat er wel sprake is van reclame, geldt het volgende.
Klaagsters stelling dat de uiting van DNB ‘U beslist’ (mede) betrekking heeft op toestemming voor het verwerken van betaalgegevens en/of toestemming die andere rekeninghouders aan derden geven, geeft blijk van een onjuiste lezing van de campagne. De essentie van PSD2 is dat derden alleen met uitdrukkelijke instemming toegang verkrijgen tot de bankrekening van de rekeninghouder. Dit is dan ook de boodschap die steeds terugkomt in de uitingen van DNB, zoals bijvoorbeeld in één van de tv-commercials, waarin wordt gezegd:
“Zo kunnen nieuwe partijen bij u aankloppen voor toegang tot uw betaalrekening. Om bijvoorbeeld makkelijker betalingen te doen of inzicht in uw uitgaven te geven. Maar dat kan alleen als u daarvoor u toestemming geeft. Belangrijk dus om bij iedere partij goed te kijken of u dat wilt. PDS2bankieren. Nieuwe mogelijkheden. U beslist.”
De tekst ‘U beslist’ heeft dan ook uitsluitend betrekking op de keuzemogelijkheid die de rekeninghouder heeft ten aanzien van de toegang tot zijn betaalrekening. Dit blijkt ook uit het Twitter-bericht zoals door klaagster overgelegd.
Een ander aspect van PSD2 is dat indien een rekeninghouder geen toegang tot inzage in zijn rekening aan derden verstrekt en hij vervolgens een betaling doet aan of ontvangt van een partij die wél toestemming heeft gegeven aan een derde om inzage in diens rekening te verkrijgen, de gegevens van de betreffende transactie bij die derde bekend worden. Dit volgt logischerwijs uit de toegang die die wederpartij van de rekeninghouder aan de derde partij heeft verstrekt en is overigens niet anders dan de huidige situatie waarbij de wederpartij ook al derden toegang kan geven tot zijn banktransacties.
Echter, ‘U beslist’ ziet niet op dit aspect. In geen van de uitingen van DNB wordt gesteld dat de keuzemogelijkheid op deze situatie ziet. Dat dit een andere situatie is, vermeldt DNB overigens ook uitdrukkelijk op de Website.
Samengevat: Klaagster gaat uit van een onjuiste lezing van de uiting ‘U beslist’. Deze heeft, zo blijkt evident uit de uitingen van DNB, alleen betrekking op de keuzemogelijkheden die de rekeninghouder heeft ten aanzien van toegang tot zijn/haar haar rekening, niet op andere elementen. De slogan wordt ook niet in combinatie met andere elementen gebruikt. De klacht moet worden afgewezen, aldus verweerder.
Het oordeel van de Commissie
1.
Allereerst dient de vraag te worden beantwoord of de bestreden uiting moet worden aangemerkt als een reclame-uiting in de zin van artikel 1 NRC.
DNB heeft -samengevat- betoogd dat deze uiting onderdeel is van een louter informatieve publieksinformatiecampagne, die dient om de Nederlandse rekeninghouder te informeren over (de gevolgen van) de (grotendeels) op 19 februari 2019 in Nederland in werking getreden nieuwe Europese betaalrichtlijn “PSD2”, dit in het belang van het betalingsverkeer.
In de onderhavige tweet van “DeNederlandscheBank”, op het Twitteraccount van DNB, vestigt DNB de aandacht op “PSD2”. Daarbij wordt naar het oordeel van de Commissie niet alleen feitelijke informatie gegeven, zoals bijvoorbeeld over hoe de slogan van de betreffende campagne luidt, maar wijst DNB ook op geruststellende en daarmee wervende wijze op gevolgen van PSD2. Zo wordt gesteld:
“U beslist.’(…) Want als rekeninghouder beslist u zelf of een dienstverlener toegang krijgt tot uw bankrekening”
en staat onder de afbeelding van een bankpas:
“ PSD2 Bankieren
Nieuwe mogelijkheden. U beslist”.
Door de onderhavige woordkeuze en toonzetting van de uiting schetst DNB een positief beeld van PSD2 en in zoverre houdt de uiting een aanprijzing in van een denkbeeld als bedoeld in artikel 1 NRC.
2.
Klaagster acht de bewering “U beslist” niet juist, omdat het volgens een door haar van DNB ontvangen reactie mogelijk is dat derde partijen (C) transacties tussen jou (A) en een partij (B) die wel “toestemming” heeft gegeven, kunnen inzien, terwijl jij (A) geen “toestemming” hebt gegeven voor inzicht in je “betaalgegevens”. De Commissie oordeelt hierover als volgt.
Zoals blijkt uit bovenbedoelde, bij de klacht overgelegde reactie van DNB en uit het verweer, is het mogelijk dat indien een rekeninghouder geen toegang tot inzage in zijn rekening aan derden verstrekt en hij vervolgens een betaling doet aan of ontvangt van een partij die wél toestemming heeft gegeven aan een derde om inzage in diens rekening te verkrijgen, de gegevens van de betreffende transactie bij die derde bekend worden. Dit betekent echter nog niet dat de bewering “U beslist” in de bestreden uiting onjuist is. Deze mededeling wordt in diezelfde uiting namelijk als volgt nader toegelicht:
“Want als rekeninghouder beslist u zelf of een dienstverlener toegang krijgt tot uw bankrekening. dnb.nlieuwsieuwso..”. Hieruit blijkt dat in deze uiting met “U beslist” wordt gedoeld op het verlenen van toegang aan een dienstverlener tot “uw bankrekening”, en niet op inzicht in één of meer transacties.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing van de Reclame Code Commissie
De Commissie wijst de klacht af.