De bestreden uiting
Het betreft een video op YouTube van 4 juli 2022 van ruim 34 minuten met de titel:
“TERUG UIT ITALIE, LEUKE KETTINGEN EN EVEN RUST – [naam influencer] WEEKVLOG #”.
Samenvatting van de klacht
In de video is op meerdere momenten sprake van reclame, maar nergens wordt kenbaar gemaakt dat sprake is van reclame. Daarmee handelen verweerders in strijd met de Reclamecode Social Media & Influencer Marketing (hierna ook RSM). De influencer negeert in de weekvlog “de nieuwe regels” door over tal van producten enthousiast te vertellen.
Klager verwijst, voor zover hier van belang, specifiek naar het volgende fragment:
– minuut 20:32 – waarbij influencer onder andere zegt: “even Santa Monica opspuiten, verkrijgbaar op de website van Fugazzi”.
Tijdens dit moment in de vlog is sprake van reclame en/of productplaatsing, terwijl nergens kenbaar wordt gemaakt dat sprake is van reclame. Daarmee handelen verweerders in strijd met artikel 3a en 3b van de RSM.
Samenvatting van het verweer van influencer
De uiting betreft een zogenaamde ‘weekvlog’ die een aantal dagen uit het leven van de influencer laat zien. In bepaalde gevallen werkt de influencer met derden (zoals adverteerders) samen of ontvangt zij producten van dergelijke partijen. In de onderhavige video is geen sprake van een “vaste samenwerking” en de video is niet tot stand gekomen als gevolg van een dergelijke samenwerking.
De influencer mag over een product of merk praten als hij/zij daar enthousiast over is. Als daar niets tegenover staat (in de zin van bijvoorbeeld een financiële vergoeding of gratis producten), dan is geen sprake van ‘reclame’ in de zin van de “Reclamecode” en hoeft geen vermelding aan de video te worden toegevoegd. Een deel van de klacht ziet op merken c.q. producten waar dit laatste voor geldt. Zo geeft de influencer bijvoorbeeld aan dat de jumpsuit die zij draagt van [merk X] is. Er is geen sprake van een samenwerking met [merk X] en zij ontvangt geen financiële vergoeding of producten van dit merk. Het staat de influencer vrij om hierover te vertellen in de vlog zonder dat zij daarvoor vermeldingen zou moeten plaatsen.
Voor zover er in de vlog sprake is geweest van ‘reclame’ geldt dat in aanvang abusievelijk geen desbetreffende vermelding heeft gestaan. De beschrijving is inmiddels aangepast om iedere onduidelijkheid hierover weg te nemen. Deze aanpassing ziet op ‘eigen producten’ te weten producten van het merk van de influencer zelf -waarover de influencer uiteraard enthousiast is, maar geen sprake is van een ‘samenwerking’ om de betreffende producten in de vlog te bespreken.
Repliek van klager op het verweer van de influencer
Het feit dat -na het indienen van de klacht- wel in de beschrijving onder de vlog is geplaatst dat sprake is van (betaalde) samenwerkingen, is volgens klager een erkenning dat in strijd is gehandeld met de RSM. Opmerkelijk is hierbij volgens klager dat influencer aanvoert dat de vermelding abusievelijk niet was geplaatst. Van het ‘abusievelijk’ niet plaatsen van een vermelding is volgens klager om de volgende redenen geen sprake:
eerder is al door de Commissie geoordeeld dat deze influencer heeft gehandeld in strijd met de RSM (klager verwijst naar dossier nr. 2020/00452). Bij de behandeling van de eerdere klacht is destijds ook naar voren gebracht dat ‘abusievelijk’ geen vermelding was gemaakt van een samenwerking. De influencer lijkt zich van deze uitspraak niets aan te trekken. Dit blijkt volgens klager uit de ontelbare malen dat in de weekvlogs van sluikreclame sprake is;
in de maanden voorafgaand aan 1 juli 2022 is door drie -in de reclamebranche- belangrijke partijen campagne gevoerd. In deze campagne zijn de (grote) influencers opgeroepen om uiterst alert te zijn op de gevolgen van de wijzigingen in de Mediawet. Het is volgens klager ondenkbaar dat deze influencer de campagne is ontgaan;
na het indienen van de klacht heeft de influencer alsnog erkend dat sprake is van sluikreclame, namelijk door de tekst over (betaalde) samenwerking toe te voegen onder de video. Het toegeven dat van samenwerking sprake was, is volgens klager in strijd met hetgeen in de vlog wordt gezegd.
Deze punten bewijzen dat in de vlog willens en wetens sluikreclame wordt gemaakt. Het is voor de adverteerder -en derhalve voor het verdienmodel van influencers- aantrekkelijk als het lijkt alsof de influencer spontaan (en derhalve onbetaald) enthousiast is over een bepaald product. Klager verzoekt de Commissie om de klacht toe te wijzen en de uitspraak als ‘alert’ te verspreiden of op andere wijze het willens en wetens in strijd met de waarheid handelen te veroordelen.
Dupliek namens influencer
Het staat de influencer vrij volgers mee te nemen in het dagelijks leven, wat ertoe leidt dat zij in de vlog verschillende merken (bijvoorbeeld van kleding, sieraden en beautyproducten) -dan wel onbewust- aanstipt. Producten die door de influencer zijn aangeschaft mogen zonder enige vermelding worden weergegeven in de vlog.
Met betrekking tot de overige merken (waaronder Fugazzi) moge het duidelijk zijn dat de influencer geen opdracht vanuit de adverteerder tot (betaalde) reclame heeft ontvangen. Het parfum ‘Santa Monica’ is vervaardigd met behulp van het merk Fugazzi en betreft een eigen product van de influencer. De producten worden door de influencer gebruikt in het dagelijks leven en verschijnen derhalve in de vlog. Desalniettemin heeft de influencer in lijn met de “regels van de Reclame Code Commissie”, en voor zover dat nodig zou zijn, ter volledigheid een vermelding geplaatst dat sprake is van een (betaalde) samenwerking met onder andere Fugazzi. Nu ter volledigheid een dergelijke vermelding is toegevoegd, is inmiddels voldaan aan de ‘regels’ en is de klacht van klager achterhaald.
Samenvatting van het verweer van Fugazzi
Het betreft een weekvlog waarin de influencer het dagelijks leven deelt. Fugazzi heeft hier geen enkele invloed op en betaalt niet voor de vlogs. Er zijn tal van vlogs waarbij influencers de geuren uitgebreid bespreken. In het algemeen prijst adverteerder zich gelukkig dat de producten positief worden beoordeeld maar zij heeft daar geen enkele invloed op, geen opdracht voor gegeven en niet voor betaald.
Repliek van klager op het verweer van Fugazzi
Er is onmiskenbaar sprake van een intense ‘commerciële samenwerking’ tussen Fugazzi en de influencer. Dit blijkt volgens klager uit het volgende:
na het indienen van de klacht is aan de weekvlog de tekst toegevoegd “deze video bevat betaalde samenwerkingen met Fugazzi […]”;
op de website van Fugazzi verschijnt als eerste een zeer grote foto van de influencer;
op de website is tevens de volgende tekst te vinden: “Santa Monica is special in several ways. It is a co-creation of [eigenaar Fugazzi] and [naam influencer].”
Klager komt tot de conclusie dat de verklaring van Fugazzi -willens en wetens- in strijd is met de waarheid. Klager verzoekt de Commissie om de klacht toe te wijzen en de uitspraak als ‘alert’ te laten verspreiden of op andere wijze het willens en wetens in strijd met de waarheid handelen te veroordelen.
Dupliek namens Fugazzi
Fugazzi heeft geen enkele invloed op de inhoud van vlogs en betaalt ook niet voor de vlogs. Het is geen geheim dat Fugazzi samen met de influencer de geur ‘Santa Monica’ ontwikkeld heeft. Deze informatie is voor iedereen vrij toegankelijk. Fugazzi benadrukt dat zij geen enkele invloed heeft op en niet heeft betaald (of zal betalen) voor de vlogs van de influencer. Er is geen sprake van overleg of voorinformatie over de vlog. De toevoeging van de tekst over de (betaalde) samenwerking ziet Fugazzi niet direct als een schuldbekentenis, maar eerder als een reactie om problemen te vermijden (liever een waarschuwing te veel dan te weinig). Over het toevoegen van deze tekst heeft geen overleg plaatsgevonden, maar Fugazzi acht de toevoeging wel verstandig.
De mondelinge behandeling
Klager heeft zijn standpunt nader toegelicht.
Het standpunt van Fugazzi is gehandhaafd en ter zitting nader toegelicht.
Voor zover nodig wordt op hetgeen ter zitting is aangevoerd ingegaan in het hierna volgende oordeel.
Het oordeel van de Commissie
1. De klacht komt erop neer dat in de bestreden vlog van influencer op YouTube in feite het parfum “Santa Monica:” wordt aangeprezen, maar dat niet wordt gezegd, of in de beschrijving niet vermeld wordt, dat het om reclame gaat. De bestreden uiting is daarmee volgens klager niet herkenbaar als reclame. De Commissie oordeelt hierover als volgt.
2. Niet in geschil is dat Santa Monica een co-creatie is van de influencer en Fugazzi. In de vlog zijn verschillende momenten van het leven van de influencer te zien, waarbij op een bepaald moment genoemd parfum in beeld wordt gebracht. De influencer laat het parfum zien, terwijl zij zegt: “even Santa Monica opspuiten. Ik krijg heel veel de vraag of die te koop is en waar te koop. Ja hij is te koop via de webshop van Fugazzi. Maar, als het goed is, komt hij binnenkort, misschien als deze vlog online staat is het al zo, komt hij ook op Sophia Mae verkrijgbaar […]”. Het laten zien van het parfum en de verwijzing naar de webshop(s), is onmiskenbaar bedoeld om de aandacht op dit product (en de verkoop daarvan) te vestigen. De influencer doet dit op een wijze waardoor de uiting een aanprijzend karakter heeft voor het parfum Santa Monica. In feite prijst zij een (deels) eigen product aan door hierop uitdrukkelijk op enthousiaste wijze de aandacht te vestigen en daarbij te attenderen op de wijze waarop men dit product kan bestellen. Daarbij gaat de Commissie ervan uit dat influencer recht heeft op een deel van de verkoopopbrengst.
3. Tevens handelt de influencer daardoor ten behoeve van Fugazzi met wie zij het product heeft ontwikkeld – door Fugazzi aangeduid als ‘co-creation’- en die als producent een eigen commercieel belang bij de uiting heeft. Ter zitting is door Fugazzi betoogd dat zij geen invloed heeft op de vlogs van influencer, er geen sprake is van een marketingbudget en er tussen partijen geen ‘fee’ is afgesproken. Het parfum is door adverteerder voor de influencer geproduceerd en dit wordt vervolgens door beide partijen verkocht, aldus Fugazzi. Op basis van voorgaande punten is evenwel gebleken dat sprake is van een samenwerking tussen partijen waarbij beide partijen elk afzonderlijk voordeel genieten van de verspreiding en aanprijzing van het parfum. Deze samenwerking werkt door in de relatie van de influencer tot de producent, in deze zin dat de influencer in dit specifieke geval niet alleen een eigen commercieel belang bij de aanprijzing heeft, maar zij tevens in het kader van een commerciële samenwerking als verspreider optreedt voor de producent Fugazzi. Hierdoor is er in dit geval ook sprake van een Relevante Relatie tussen de influencer en Fugazzi. Dit gegeven kan de door de influencer in de vlog gemaakte reclame beïnvloeden. Als de consument weet dat er voor de influencer een voordeel staat tegenover het tonen en bespreken van een product in de vlog, bijvoorbeeld door het plaatsen van een vermelding over de aard van de relatie tussen de adverteerder en de influencer, kan de consument de uiting beter op waarde inschatten.
4. Na ontvangst van de klacht is, door de influencer bij de vlog de volgende beschrijving geplaatst: “Deze video bevat (betaalde) samenwerkingen met FUGAZZI […]”. Nu ten tijde van het indienen van de klacht deze mededeling evenwel ontbrak en de commerciële bedoeling onvoldoende uit de uiting bleek, respectievelijk de Relevante Relatie in de uiting op geen enkele wijze kenbaar is gemaakt, is het voor de consument onvoldoende duidelijk dat de mededelingen over ‘Santa Monica’ reclame betreffen. De Commissie is hierdoor van oordeel dat de uiting in strijd is met artikel 11 NRC (voor zover het de aanprijzing ten behoeve van influencer zelf betreft) respectievelijk in strijd is met artikel 3 onder a en b RSM (voor zover influencer handelt als verspreider ten behoeve van Fugazzi). Op basis van de artikelen 3 en 6 van de RSM zijn beide verweerders verantwoordelijk voor naleving van de RSM. Nu niet is gebleken dat Fugazzi zich aan een of meer van de zorgplichten als adverteerder heeft gehouden, is de Commissie van oordeel dat Fugazzi bovendien heeft gehandeld in strijd met artikel 6 RSM. Dat Fugazzi naar eigen zeggen geen invloed heeft gehad op de inhoud van de vlog, maakt dit niet anders.
5. De Commissie ziet gelet op de omstandigheden in het onderhavige geval geen aanleiding om de beslissing als een ‘Alert’ (zoals door klager verzocht), te laten verspreiden.
6. Gelet op het bovenstaande beslist de Commissie als volgt.
De beslissing van de Commissie
De Commissie acht de reclame-uiting in strijd met artikel 11 NRC respectievelijk in strijd met artikel 3 onder a en b RSM. Voor Fugazzi geldt daarbij dat zij tevens heeft gehandeld in strijd met artikel 6 RSM.
De Commissie beveelt beide verweerders aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.