De bestreden reclame-uiting

Het betreft een televisiecommercial van de FNV. In de commercial zijn drie mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking in hun verschillende werksituaties te zien die respectievelijk zeggen: ”Door de bezuinigingen kunnen mensen zoals ik straks niet meer werken” en “Ik kom nu al bijna niet rond, hoe moet dat straks?” en “Ik zit binnenkort thuis. Dat is toch vreselijk.”

De voice-over zegt vervolgens: “Het kabinet wil massaal banen schrappen bij sociale werkplaatsen. Jonggehandicapten financieel uitkleden. En uitkeringen fors verlagen. Voor honderdduizenden kwetsbare mensen een hard gelag. Steun ons. Teken de petitie op laatzenietvallen.nl.”

Tussen de fragmenten door zijn beelden gemonteerd van premier Rutte en enkele kabinetsleden die (luid) lachen tijdens een debat in de Tweede Kamer.

De klacht

In de televisiecommercial, die onderdeel is van de FNV-campagne naar aanleiding van de invoering van de Wet Werken naar Vermogen (WWNV), wordt de groep arbeidsgehandicapten op verkeerde wijze neergezet. De indruk wordt gewekt dat iedere Wajonger een sociale werkplaats status heeft, terwijl dit in werkelijkheid voor slechts 13% geldt. Bovendien worden Wajongers ten onrechte als zwak afgeschilderd en als mensen die niet zelfstandig kunnen functioneren. Deze onjuiste beeldvorming vervuilt de publieke opinie rond het onderwerp van de campagne en is schadelijk voor de inspanningen van klaagster en andere Wajongers zich als sterke, slimme mensen te profileren bij werkgevers.

Het verweer

Namens adverteerder is gemotiveerd verweer gevoerd. Voor zover nodig voor de beslissing wordt hierop ingegaan in het oordeel.

De mondelinge behandeling

Klaagster heeft haar standpunt gehandhaafd en nader toegelicht. Zij heeft hieraan toegevoegd op zich achter de campagne van de FNV, waarvan de onderhavige commercial deel uitmaakt, te staan, maar van mening te zijn dat hierbij te veel de nadruk ligt op de WSW-groepen en de groep Wajongers als te kwetsbaar wordt neergezet. De verkeerde beeldvorming heeft een averechts effect op de kansen en mogelijkheden voor jonggehandicapten op de arbeidsmarkt.

Mr. Hoogenraad heeft aan de hand van een pleitnota het standpunt van de FNV nader toegelicht. Met betrekking tot de onderhavige klacht is – kort samengevat – aangevoerd dat niet alleen de sociale werkplaats status het onderwerp van de commercial is, zodat het eerste gedeelte van de klacht feitelijke grondslag mist. De commercial is ook niet nodeloos kwetsend voor Wajongers door hen als ‘te kwetsbaar’ af te schilderen. Het is een feit dat Wajongers een bijzondere positie in de maatschappij hebben die door de nieuwe wet om zeep geholpen dreigt te worden. In de commercial zijn de gefilmde mensen met een arbeidshandicap zo krachtig mogelijk neergezet, namelijk volwaardig deelnemend op de werkvloer. Bij terughoudende toetsing van de commercial dient de klacht te worden afgewezen.

Het oordeel van de Commissie

Klaagsters eerste bezwaar tegen de televisiecommercial betreft de indruk die volgens haar wordt gewekt dat iedere Wajonger een sociale werkplaats status heeft . Naar het oordeel van de Commissie dient dit gedeelte van de klacht te worden afgewezen. De FNV heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat van de in drie verschillende werksituaties gefilmde personen slechts één persoon Wajonger is. Bovendien betreft de door de voice-over uitgesproken tekst niet alleen het verdwijnen van banen bij sociale werkplaatsen, maar ook het financieel uitkleden van jonggehandicapten en het verlagen van uitkeringen. Voor de gemiddelde consument is voldoende duidelijk dat de commercial niet alleen betrekking heeft op Wajongers met een sociale werkplaats status.

Klaagster tweede bezwaar tegen de commercial betreft het verkeerde beeld dat wordt gegeven van de groep Wajongers, die in zijn geheel als zwak en kwetsbaar wordt afgeschilderd. De Commissie vat dit gedeelte van de klacht aldus op, dat klaagster de commercial nodeloos kwetsend acht voor Wajongers als bedoeld in artikel 4 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).

Bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting nodeloos kwetsend is, stelt de Commissie zich terughoudend op. In een dergelijk geval dient immers te worden getoetst aan subjectieve normen waarbij, anders dan bij objectieve normen, de persoonlijke waardering een belangrijke rol speelt, die van persoon tot persoon kan verschillen. Bij toetsing van een uiting aan subjectieve normen beoordeelt de Commissie of volgens huidige maatschappelijke opvattingen de grenzen van het toelaatbare zijn overschreden.

Met inachtneming van deze terughoudendheid acht de Commissie de onderhavige reclame niet van dien aard dat de grens van het toelaatbare is overschreden. In de getoonde fragmenten komen mensen – overigens, zoals hiervoor overwogen, niet alleen Wajongers – aan het woord die hun zorgen uiten over de mogelijke gevolgen van de nieuwe wet voor hun werksituatie. Daarbij wordt de kwetsbaarheid van hun (bestaande) werkpositie benadrukt, maar worden niet de Wajongers in het algemeen als zwakke of kwetsbare personen afgeschilderd.

Gelet op het vorenstaande wordt de klacht afgewezen.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.