De bestreden reclame-uiting

Het betreft de radiocommercial voor de publiekscampagne “Spreekwapens” van het Ministerie van Veiligheid en Justitie en de website spreekwapens.nl waarnaar in de radiocommercial wordt verwezen.

De klacht

In de campagne wordt gezegd dat vanaf 1 mei alle steekwapens verboden zijn en wordt gesuggereerd dat het dragen van alle messen verboden wordt. In werkelijkheid wordt als gevolg van de per 1 mei 2012 in werking getreden wijziging van de Wet wapens en munitie alleen het voorhanden hebben van vlindermessen, valmessen en stiletto’s verboden, en blijft het dragen van normale zakmessen en andere stukken gereedschap wettelijk toegestaan binnen de marges die al jaren bestaan. De informatie die in de campagne wordt gegeven is dus in strijd met de waarheid en misleidend, en kan leiden tot het inleveren van (verzamel)voorwerpen waarop geen verbod tot voorhanden hebben rust, en daardoor tot financieel nadeel dat niet wordt gecompenseerd.

Het verweer

Op 1 mei 2012 is de wetswijziging houdende een volledig verbod op stiletto’s, valmessen en vlindermessen in werking getreden. In de Memorie van Toelichting bij deze wetswijziging wordt de reikwijdte van de nieuwe wet uitgelegd. Het algehele verbod kent de nuancering dat het dragen van opvouwbare messen die zijn vervaardigd om een regulier maatschappelijk gebruiksdoel te realiseren, blijft toegestaan, en dat de omstandigheden waaronder een opvouwbaar mes wordt aangetroffen bepalend zijn voor de strafbaarheid van het dragen ervan. Hiernaast is de reikwijdte van de wet ook ruimer dan enkel het verbieden van stiletto’s, valmessen en vlindermessen. Indien van een voorwerp redelijkerwijs kan worden aangenomen dat het, gezien de aard en omstandigheden, wordt gedragen om letsel toe te brengen of te dreigen, dan is dat strafbaar gesteld. Aangezien er, gelet op het vorenstaande, geen limitatieve opsomming kan worden gemaakt van alle verboden messen en massamedia zich niet lenen voor het uitdragen van bovengenoemde nuanceringen, is in de publiekscampagne doelmatigheidshalve gekozen voor de eenduidige boodschap dat per 1 mei 2012 alle steekwapens verboden zijn. Het doel van de campagne, die primair is gericht op jongeren van 14-24 jaar, is het jongeren te ontmoedigen om messen te dragen die geen enkel maatschappelijk nut hebben en hen te stimuleren hun messen in de inleverperiode in te leveren. De communicatiecampagne is aldus geheel in lijn met het (hoofd)doel van de wetswijziging.

Daarnaast is van belang dat binnen de gangbare, legitieme reclamepraktijk overdreven uitspraken, die niet letterlijk moeten worden genomen, toegestaan zijn. De uitspraak dat “alle steekwapens” per 1 mei 2012 verboden zijn, is naar de letter genomen overdreven, omdat de wet uitzonderingen kent, maar moet worden beschouwd als een in reclame toegestane overdreven uitspraak.

Op de website www.spreekwapens.nl, waarnaar in de radiocommercial wordt verwezen,

wordt voldoende concrete informatie gegeven op basis waarvan jongeren in staat worden gesteld te beoordelen of zij een mes hebben waarvan het bezit verboden is. Meer informatie over de wet en de nuanceringen daarvan zijn te vinden op de website rijksoverheid.nl.

Als gevolg van deze publiekscampagne zijn door jongeren geen messen/wapens ingeleverd die zo veel waarde vertegenwoordigen dat zij financieel zijn benadeeld.

De mondelinge behandeling

De heer Van Oers heeft het standpunt van VNW gehandhaafd en nader toegelicht.

Het oordeel van de Commissie

De bestreden radiospot “Spreekwapens” maakt deel uit van een publiekscampagne van het Ministerie VenJ en heeft als doel – kort gezegd – het strafbare bezit van steekwapens te ontmoedigen en het inleveren van steekwapens voorafgaand aan de inwerkingtreding van de wijziging van de Wet wapens en munitie per 1 mei 2012 te bevorderen. Gelet op de opzet van de radiospot, waarin naast gesproken tekst een rapsong is te horen en waarin wordt meegedeeld dat een “opnamesessie met Sticks en Rico” kan worden gewonnen, is de spot met name gericht op jongeren.

In de radiospot wordt gezegd: “Vanaf 1 mei zijn alle steekwapens verboden.” Als erkend is komen vast te staan dat deze absolute mededeling voor andere messen dan stiletto’s, val- en vouwmessen en voor als steekwapen te gebruiken voorwerpen genuanceerd naar aard en omstandigheden dient te worden uitgelegd. Deze nuance blijkt echter niet uit de radiospot en onvoldoende duidelijk uit de website www.spreekwapens.nl, waarnaar in de spot wordt verwezen.

Het argument van verweerder dat de mededeling “Vanaf 1 mei zijn alle steekwapens verboden” wordt gerechtvaardigd door het gebruik van massamedia, de doelgroep – jongeren zouden geen gedetailleerdere informatie tot zich nemen – en de in reclame toelaatbare overdrijving, treft naar het oordeel van de Commissie  geen doel. Voorlichting door de overheid brengt mee – ook bij een publiekscampagne als de onderhavige – dat de burger erop moet kunnen vertrouwen dat hij op zorgvuldige wijze juist en volledig wordt geïnformeerd. Daarvan is in dit geval onvoldoende sprake. Om deze reden is naar het oordeel van de Commissie niet voldaan aan artikel 3 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), waarin is bepaald dat reclame niet strijdig mag zijn met het algemeen belang.

De beslissing

Gelet op het vorenstaande acht de Commissie de reclame-uiting in strijd met artikel 3 NRC. Zij geeft adverteerder, die in dit geval reclame voor denkbeelden maakt, een zogenaamd vrijblijvend advies om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.