De bestreden reclame-uiting

Het betreft de volgende subpagina’s van de website www.homeopathieschagen.nl:

1. http://www.homeopathieschagen.nl/homeopathische-profylaxe.html waarop onder meer staat:
“Homeopathische Profylaxe (HP) is een wetenschappelijk aangetoond alternatief voor vaccineren. MAAR: gegarandeerd zonder de schadelijke gevolgen van vaccinaties.
Dus als u wilt voorkomen dat uw kind de bof, mazelen, kinkhoest of een andere infectieziekte krijgt en u kiest er voor uw kind niet te laten vaccineren, dan is dit een methode die aantoonbaar net zo’n goede bescherming geeft als vaccinatie en gegarandeerd zonder de schadelijke gevolgen van vaccinatie.
HP is ook een alternatief voor reizigersvaccinaties. Korte termijn HP preventie tegen bijv. gele koorts, malaria of Hepatitis A. (…) Omdat vaccinatie schadelijke gevolgen kan geven zou de ideale situatie zijn dat HP eerste keuze is. (…)
Er bestaat ook niet zoiets als Homeopathisch vaccineren. Homeopaten vaccineren niet maar we bieden een methode om te immuniseren tegen infectieziekten. Het is een compleet andere en unieke manier om ziektesymptomen te reduceren van potentieel gevaarlijke acute ziekten. Zonder schadelijke bijwerkingen bied HP de mogelijkheid om een ziekte door te maken op een milde en natuurlijke manier. Dit geeft een ‘natuurlijke’ optimale bescherming.”

2.  http://www.homeopathieschagen.nl/ontstoren-detoxificatie.html waarop onder meer staat:
“Isopathie wordt ook wel ontgifting of detoxificatie genoemd. Voorbeelden hiervan zijn HDT of CEASE.
Als iemand (langdurig) chemische medicatie gebruikt dan kan dat schade geven aan het lichaam. Ook vaccinaties, antibiotica of E-stoffen kunnen klachten veroorzaken. Mensen kunnen lang blijven kwakkelen na een kuurtje, wordt die kuur ‘ontstoord’ dan kan er een verbetering optreden omdat het lichaam zichzelf ontdoet van afvalstoffen en weer de balans vindt. Naast het geven van homeopathische middelen zijn ontstoringsmiddelen een steeds vaker voorkomende noodzaak door het hedendaagse voedsel (GMO’s, E-stoffen) en medicatie (gifstoffen) gebruik. Een blokkade wat genezing in de weg staat kan door ontstoren worden opgeheven. Ik zie in mijn praktijk mensen écht weer gezond worden. Het lichaam functioneert weer naar behoren zou je kunnen zeggen.”

De klacht

Ten aanzien van uiting 1 (subpagina Homeopathische Profylaxe)
In deze uiting verkondigt adverteerder onwaarheden over reguliere vaccinatie en homeopathische profylaxe. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat homeopathische profylaxe of homeopathie in het algemeen werkt. Het advies om homeopathische profylaxe te gebruiken als alternatief voor reizigersvaccinatie is ronduit gevaarlijk. Wie voor homeopathische profylaxe kiest, is niet beschermd tegen tropische ziekten. Van homeopathische profylaxe is niet aangetoond dat het ook maar enige bescherming biedt tegen infectieziekten. De bewering dat homeopathische profylaxe reguliere vaccinaties kan vervangen en dat deze vaccinaties allerlei ernstige risico’s met zich brengen, is niet alleen misleidend maar ook gevaarlijk voor de volksgezondheid. Als bewijs voor de effectiviteit worden onderzoeken van homeopaat lsaac Golden aangehaald. Deze onderzoeken hebben geen wetenschappelijke waarde. De werkzaamheid van homeopathische profylaxe is nooit aangetoond, evenmin als die van homeopathie. Door het voorgaande wordt een vals gevoel van veiligheid verkocht. Evenmin is er bewijs dat reguliere vaccinatie significante schadelijke gevolgen kan hebben. Dit wordt op geen enkele wijze ondersteund door de wetenschappelijke consensus en ook niet door de meldingen van bijwerkingen die bij het ‘Lareb’ zijn binnengekomen.

Ten aanzien van uiting 2 (subpagina Ontstoren/Detoxificatie)
In deze uiting wordt ten onrechte beweerd dat allerlei klachten kunnen optreden als gevolg van genetisch gemanipuleerde voedingsmiddelen (GMO) en E-nummers. Adverteerder beweert hiervoor een oplossing te bieden die steeds vaker noodzakelijk zou zijn. In werkelijkheid zijn E-nummers bedoeld als een lijst van toegestane toevoegingen aan voedingswaren. Van E-nummers is de veiligheid uitputtend onderzocht en boven iedere twijfel verheven. Veruit de meeste E-nummers zijn stoffen die van nature in voeding vooromen. Adverteerder probeert zijn behandeling aan te prijzen door mensen bang te maken voor onschuldige zaken.

Het oordeel van de voorzitter

Algemeen

1)  De voorzitter stelt voorop dat de Reclame Code Commissie tot taak heeft te beoordelen of reclame wordt gemaakt in overeenstemming met de Nederlandse Reclame Code (NRC). Om die reden zal de voorzitter zich niet uitspreken over de werking of de effectiviteit van homeopathie in het algemeen, maar op basis van de klacht beoordelen of de bestreden uitingen voldoen aan de NRC. Klager baseert zijn klacht op de artikelen 2 (waarheid), 3 (het algemeen belang), 4 (bedreiging voor de volksgezondheid) en 6 (appelleren aan angst) NRC.

Ten aanzien van uiting 1 (subpagina Homeopathische Profylaxe)

2)  In deze uiting wordt onder meer gezegd dat homeopathische profylaxe een “wetenschappelijk aangetoond alternatief voor vaccineren” is, “gegarandeerd zonder de schadelijke gevolgen van vaccinaties”. Deze boodschap wordt hierna herhaald, waarbij wordt verwezen naar de bescherming die homeopathische profylaxe kinderen beweerdelijk zou bieden tegen de bof, mazelen, kinkhoest of andere infectieziektes. Verder wordt homeopathische profylaxe aangeprezen als alternatief voor reizigersvaccinaties ter preventie van gele koorts, malaria of Hepatitis A. Ook bij deze vaccinaties is homeopathische profylaxe volgens de uiting “eerste keuze” omdat “vaccinatie schadelijke gevolgen kan geven” en homeopathische profylaxe een methode is “om te immuniseren tegen infectieziekten”, hetgeen volgens de uiting resulteert in “een ‘natuurlijke’ optimale bescherming” . De uiting heeft blijkens het voorgaande als boodschap dat reguliere vaccinaties schadelijke gevolgen voor de gezondheid kunnen hebben, en dat adverteerder een effectief en beter alternatief biedt voor vaccineren in de vorm van homeopathische profylaxe waarbij geen schadelijke gevolgen voor het lichaam optreden.

3)  Klager heeft gemotiveerd betwist dat homeopathische profylaxe enige bescherming tegen infectieziekten biedt. Vervolgens ligt het op de weg van adverteerder om de geclaimde effectiviteit en voordelen van homeopathische profylaxe vergeleken met reguliere vaccinatie voldoende aannemelijk te maken. Daarbij is van belang dat adverteerder zich afzet tegen reguliere vaccinaties die zijn bedoeld om bij kinderen en reizigers ernstige ziekten te voorkomen. Gelet hierop kan de onderhavige uiting, met het oog op de bescherming van de lichamelijke volksgezondheid, slechts dan aanvaardbaar worden geacht indien wetenschappelijk bewijs bestaat waaruit onomstotelijk blijkt dat reguliere vaccinaties nadelen hebben en dat de aangeprezen homeopathische profylaxe hiervoor een daadwerkelijk alternatief is. Voorkomen dient immers te worden dat mensen besluiten zichzelf of hun kinderen niet te laten vaccineren door niet gefundeerde beweringen in een reclame-uiting. Dit risico doet zich hier voor. De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting mensen ertoe kan brengen af te zien van reguliere vaccinaties in de veronderstelling dat deze meer voor- dan nadelen hebben en dat adverteerder hen een beter alternatief biedt in de vorm van homeopathische profylaxe. In de uiting wordt homeopathische profylaxe eerste keuze genoemd. Adverteerder heeft de mededelingen over de nadelen van reguliere vaccinatie en de effectiviteit van haar behandeling echter niet onderbouwd, waardoor deze niet als juist kunnen worden beschouwd. Derhalve kan niet worden aangenomen dat reguliere vaccinaties nadelen hebben en dat homeopathische profylaxe hiervoor een goed alternatief is, zodat de uiting onjuiste verwachtingen wekt.

4)  De gevolgen van het voorgaande zijn dermate ernstig te achten, dat de onderhavige uiting in strijd met artikel 4 NRC is, omdat deze een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid inhoudt. De uiting kan immers ertoe leiden dat mensen afzien van reguliere vaccinatie en kiezen voor homeopathische profylaxe als alternatief voor reguliere vaccinatie, terwijl homeopathische profylaxe niet de bescherming tegen gevaarlijke infectieziekten biedt die reguliere vaccinatie wel heeft. De uiting dient daarom ontoelaatbaar te worden geacht. Nu de uiting reeds om deze reden in strijd met de NRC is, komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of deze uiting ook om andere redenen in strijd met de Nederlandse Reclame Code is. Derhalve wordt beslist als volgt.

Ten aanzien van uiting 2 (subpagina Ontstoren/Detoxificatie)

5)  In deze uiting stelt adverteerder lichamelijke klachten als gevolg van chemische medicatie, vaccinaties, antibiotica of voeding te kunnen behandelen door middel van “ontstoringsmiddelen”. Deze middelen zijn volgens de uiting een steeds vaker voorkomende noodzaak door het hedendaagse voedsel, waarbij wordt verwezen naar “GMO’s” en “E-stoffen”. Adverteerder stelt blokkades die daarvan het gevolg zijn te kunnen opheffen waarna het lichaam weer als naar behoren zou functioneren en mensen “écht weer gezond worden”.

6)  Klager heeft gemotiveerd betwist dat de genoemde oorzaken tot lichamelijke klachten kunnen leiden die door middel van ‘ontstoren’ of ‘detoxificatie’ verholpen kunnen worden. Gelet hierop lag het op de weg van adverteerder om te onderbouwen dat de genoemde oorzaken lichamelijke klachten veroorzaken die hij door middel van de aangeprezen behandeling kan verhelpen. Nu adverteerder geen onderbouwing voor dit alle heeft aangeleverd, oordeelt de voorzitter dat de uiting in zoverre een onjuist (niet aangetoond) verband legt tussen medicatie, vaccinaties, E-stoffen en GMO’s enerzijds en lichamelijke klachten anderzijds. Dit oordeel impliceert dat evenmin aannemelijk is dat adverteerder in staat is lichamelijke klachten te genezen die specifiek het gevolg zijn van genoemde oorzaken. Ook verder is niet aannemelijk geworden dat adverteerder in staat is door een behandeling in de vorm van ‘homeopathisch ontstoren’ of ‘detoxificatie’ mensen “écht weer gezond” te maken. Deze boodschap dient daarom ongefundeerd te worden geacht. In zoverre is sprake van het bedrieglijk beweren dat adverteerder in staat is ziekten of gebreken te genezen als bedoeld in de zin van nummer 16 van de bij artikel 8.5 NRC behorende bijlage 1.

7)  Met betrekking tot de verwijzing door adverteerder naar de noodzaak van het gebruik van ontstoringsmiddelen wegens “E-stoffen” en “GMO’s” in voeding, oordeelt de voorzitter als volgt. De uiting suggereert dat voeding door bepaalde toevoegingen (E-nummers) of productiewijze (GMO’s) tot lichamelijke klachten leidt waardoor een behandeling door adverteerder met ontstoringsmiddelen noodzakelijk is om weer gezond te worden. Een dergelijke behandeling zou steeds vaker nodig zijn. In zoverre gaat van de uiting de boodschap uit dat hedendaagse voeding steeds ongezonder is door het gebruik van bepaalde additieven (E-nummers) en door de wijze waarop het geproduceerd wordt, alsmede dat adverteerder de beweerdelijke schadelijke gevolgen daarvan voor het lichaam ongedaan kan maken. Onder 6) is reeds geoordeeld dat deze boodschap ongefundeerd is. Nu de uiting tevens toegelaten additieven door het voorgaande in een ongunstig daglicht stelt en de indruk wekt dat op grote schaal gebruik wordt gemaakt van ‘GMO’ (genetische modificatie), oordeelt de voorzitter dat uiting 2 tevens zonder te rechtvaardigen redenen appelleert aan gevoelens van angst. Hierdoor wordt ten onrechte angst ingeboezemd voor voeding met toegelaten additieven en is uiting 2 in strijd met artikel 6 NRC.

8)  Nu uiting 2 reeds om de hiervoor genoemde redenen in strijd met de NRC is, komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of deze uiting ook in strijd met andere artikelen van de Nederlandse Reclame Code is. Derhalve wordt beslist als volgt.

De beslissing van de voorzitter

Op grond van het voorgaande acht de voorzitter uiting 1 in strijd met artikel 4 NRC, terwijl uiting 2 in strijd met artikel 6 en in strijd met artikel 7 NRC is. De voorzitter beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.