Het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter

Het bezwaar wordt als volgt samengevat.

1.

Algemeen.

Adverteerder kan zich er niet in vinden dat de klacht slechts door één persoon (de voorzitter) is behandeld, in plaats van de Commissie. Zij heeft de indruk dat de betreffende voorzitter, als lid of sympathisant van de Vereniging tegen de Kwakzalverij/ Stichting Skepsis, niet objectief is en een vooringenomen standpunt heeft.

Adverteerder vraagt zich af of de Stichting Reclame Code (SRC) de bevoegdheid heeft om over websites van homeopaten te oordelen; van aansluiting bij de SRC is geen sprake.

De vraag is ook of de voorzitter mag oordelen over wat wel en niet ‘een bedreiging voor de volksgezondheid’ is. Adverteerder stelt: “Is hij een autoriteit op het gebied van volksgezondheid?”

Verder is in de voorzittersbeslissing niet betrokken dat adverteerder al een aantal wijzigingen op de website heeft aangebracht. De “scherm kopieën” zijn dus niet meer actueel.

2.

Uiting 1.

Adverteerder beweert nergens dat zij of de homeopathie kanker kan genezen. Zij spreekt alleen over “behandelen van mensen met kanker” en zegt dat homeopathie kan “helpen genezen”. Een genezing is een proces, dat gesteund kan worden door middel van medicijnen, therapieën, supplementen enzovoort. Homeopathie kan daarbij een bijdrage leveren.

Kanker is een levensbedreigende ziekte, maar elk mens heeft het recht om een behandeling te kiezen die hij/zij wenst. Adverteerder vindt de volzin:

“De voorzitter acht de kans reëel, dat de uiting mensen met borstkanker ertoe kan brengen zich te wenden tot adverteerder in plaats van de reguliere gezondheidszorg in de onjuiste veronderstelling dat adverteerder hen kan genezen” misplaatst en beledigend. Zij voert daartoe het volgende aan.

Ten eerste is reclame een manier om mensen ertoe aan te zetten een bepaald product aan te schaffen of gebruik te maken van een dienst. Volgens het Nederlandse woordenboek: “Reclame is het verstrekken van informatie over diensten en producten, en vooral ook de aanprijzing ervan, met het doel er meer van te leveren.”

In geval van reclame in de gezondheidszorg dient medische ethiek wel bovenaan te staan. Daarom maakt adverteerder reclame voor haar praktijk puur en alleen door informatie te verstrekken over wie adverteerder is en wat zij doet.

Mensen die contact opnemen met adverteerder, bijvoorbeeld in sommige gevallen mensen met borstkanker, doen dat bewust. Voordat adverteerder aan een behandeling begint, maakt zij duidelijk wat zij wel en niet kan en wat homeopathie wel en niet kan. Adverteerder houdt mensen nooit tegen om een arts te bezoeken. Zij raadt het ze aan. Daar bestaan duidelijke normen en protocollen voor, verkrijgbaar bij adverteerders beroepsvereniging NVKH.

Met het oordeel van de voorzitter wordt informatie verzwegen en hebben mensen geen keuze om naar een homeopaat te gaan. Met het verbod op informatie over de mogelijkheden van homeopathie voor mensen met bijvoorbeeld borstkanker missen deze mensen de kans om veel bijwerkingen van de radiotherapie te reduceren, de kans om op een andere manier naar hun ziekte te kijken, om ondersteuning te krijgen tijdens de chemotherapie, enzovoort.

Adverteerder vindt het beledigend dat de voorzitter spreekt over een “bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid”. Dat is onrealistisch, onwaar en bovendien denigrerend voor de mensen die besluiten de hulp van een homeopaat in te schakelen.

3.

Uiting 2 (Lyme).

Ook hier beweert adverteerder niet dat zij deze ziekte kan ‘genezen’. Zij zegt (uit ervaring) dat er “een goed resultaat te behalen is”. Adverteerder heeft meermalen  verbetering gezien bij mensen na gebruik van homeopathische middelen; klachten namen af of  verdwenen. Niet voor alles wat adverteerder beweert, hoeft wetenschappelijk bewijs te bestaan.

Wetenschappelijk bewijs van de effectiviteit van homeopathische behandeling van de Lyme ziekte is er niet, maar vanuit de hierna genoemde link en bijlage 1 bij het bezwaar wordt duidelijk dat er ook collegae van adverteerder zijn die patiënten met borreliose succesvol behandelen.

De voorzitter oordeelt dat homeopathische behandeling in de uiting wordt voorgesteld als “effectiever dan gewone geneesmiddelen”. Dat is onwaar. Adverteerder zet haar  behandeling niet boven een andere. De voorzitter trekt voornoemde conclusie uit adverteerders woorden: “behandeling met homeopathie is mogelijk, ook al was de behandeling met antibiotica niet succesvol”. Hiermee spoort adverteerder mensen aan om niet op te geven, om een andere behandelmethode te zoeken, nadat de antibiotica-kuur heeft gefaald.

Net als in het geval van uiting 1, acht adverteerder de uitspraak dat uiting 2 “een bedreiging voor de volksgezondheid” vormt, uiterst overdreven. Dit oordeel is gebaseerd op het persoonlijke standpunt van de voorzitter tegenover alternatieve geneeswijzen.

4.

Uiting 3

Het is juist dat adverteerder een verband suggereert tussen vaccinaties en klachten als eczeem, astma, allergieën en gedragsproblemen bij kinderen. Vele anderen doen dit ook. Op haar website heeft adverteerder een aantal experts op dit gebied genoemd en een lange lijst van experts op het gebied van vaccinaties. Hun standpunt staat in bijlage 2 bij het bezwaar.

Adverteerder spreekt over de nadelen van een vaccinatieprogramma. Die zijn er. Dat de vaccins bescherming bieden tegen gevaarlijke infectieziekten, is ook niet wetenschappelijk bewezen. Het RIVM en de fabrikanten van de vaccins geven toe dat de vaccins geen 100% bescherming bieden. De voorzitter heeft ongelijk, als hij zegt dat dat wel zo is.

De voorzitter wil dat adverteerder haar mening onderbouwt. Dat is geen vereiste voor  een reclame-uiting, maar adverteerder verwijst naar een aantal bronnen met (wetenschappelijke) studies over de effectiviteit van vaccinaties, de complicaties van vaccinaties en de effectiviteit van Homeoprofylaxe, en wel in de vorm van de bijlagen 2 tot en met 6 bij het bezwaar.

De voorzitter beweert dat adverteerder volgens artikel 4 NRC “een bedreiging voor de volksgezondheid” vormt. Hij gaat er vanuit dat iedereen die besluit zich niet te laten vaccineren in gevaar is. Dit is een mening van de voorzitter. Door een andere mening over de vaccinaties te hebben en een alternatief te bieden, is adverteerder slechts een steun voor mensen die anders denken over de vaccinaties en het opbouwen van immuniteit. Adverteerder is met haar opinie en methoden zeker geen “gevaar voor gezondheid”.

Verder oordeelt de voorzitter: “Derhalve kan niet worden aangenomen dat reguliere vaccinaties nadelen hebben….”. Alle medicijnen hebben echter bijwerkingen, elke medische ingreep heeft tenminste één nadeel, zo ook de vaccins.

Adverteerder verwijst naar de bijlagen 2,4 en 5 bij het bezwaar.

Adverteerder benadrukt telkens dat de keuze bij elk mens zelf ligt, hoe hij met zijn lichaam en zijn gezondheid omgaat. Adverteerder licht mensen voor over de nadelen van vaccinaties en over andere mogelijkheden. Zij wordt ervan beschuldigd aan angst te appelleren, maar dat doet zij niet.

5.

Tenslotte:

Na alle “valse beschuldigingen” wil adverteerder haar frustraties uiten over “deze oneerlijke behandeling”. Naar haar mening is deze niet objectief en wordt er met twee maten gemeten.

Adverteerder verzoekt de Commissie om zich te verdiepen in de bijlagen bij het bezwaar, om objectief te kunnen oordelen over wat weliet volgens artikel 4 NRC “gevaar voor de volksgezondheid” is en wie daarover mag oordelen.

Adverteerder vraagt de Commissie ook om na te denken over wat de taak is van de Commissie, van de voorzitter en van adverteerder als behandelaar. 

Als de onderhavige lijn wordt doorgetrokken, mag geen autofabrikant meer reclame maken voor een door hem gefabriceerde auto, omdat de kans groot is dat iemand met zo’n auto een dodelijk ongeluk krijgt. In het kader van “de volksgezondheid” zou niemand meer in de auto mogen stappen en er al zeker geen reclame meer voor mogen maken. Dat geldt ook voor alcohol, energydranken en medicijnen, aldus adverteerder.

De reactie van klager op het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter

Klager heeft het bezwaar gemotiveerd weersproken. Op deze reactie, die 9 pagina’s omvat, en waarbij een artikel van klager, getiteld: “De (on)zin van homeopathie en homeopatische profylaxe” is overgelegd, zal worden teruggekomen in het oordeel.

Het oordeel van de Commissie

Met betrekking tot de verschillende onderdelen van het bezwaar overweegt de Commissie het volgende.

Ad 1.

Wat betreft het feit dat een beslissing is genomen door de voorzitter overweegt de Commissie het volgende.

In artikel 12 lid 1 aanhef en onder c van het Reglement betreffende de Reclame Code Commissie en het College van Beroep (hierna: het Reglement) is bepaald:

“De voorzitter kan zelfstandig een klacht toewijzen en een aanbeveling doen c.q. een vrijblijvend advies geven als bedoeld in art. 17 lid 1 sub g jo art. 18 indien:

(…)

c. de voorzitter, ook na het gevoerde verweer, van oordeel is dat de klacht de Commissie aanleiding zal geven een aanbeveling te doen of een vrijblijvend advies te geven”. 

Van deze bevoegdheid heeft de voorzitter in dit geval gebruik gemaakt.

In de beslissing van de voorzitter wordt adverteerder gewezen op de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen deze beslissing, hetgeen adverteerder in dit geval heeft gedaan.

Adverteerder gaat er ten onrechte van uit dat de betreffende voorzitter “lid of sympatisant van de Vereniging tegen de Kwakzalverij/Stichting Skepsis” is. Onderbouwing van dat door adverteerder verondersterld gebrek aan onafhankelijkheid van de betreffende voorzitter heeft adverteerder niet gegeven. Dit onderdeel van het bezwaar (betreffende -samengevat- vooringenomenheid van de voorzitter) mist feitelijke grondslag. 

Ingevolge artikel 1 van het Reglement heeft de Reclame Code Commissie tot taak te beoordelen of reclame wordt gemaakt wordt gemaakt in overeenstemming met de bepalingen van de Nederlandse Reclame Code (NRC). In dit geval is een klacht ingediend over reclame en ingevolge voornoemd artikel 1 is de Commissie bevoegd te beoordelen of deze reclame in overeenstemming is met de NRC. Voor deze bevoegdheid is niet van belang of er voor wat betreft adverteerder sprake is van “aansluiting bij SRC”.

Dat de voorzitter van de Reclame Code Commissie, zoals hiervoor overwogen, zelfstandig een klacht kan toewijzen, impliceert dat de voorzitter bevoegd is om reclame te toetsen aan de NRC, daaronder begrepen artikel 4 NRC, waarin onder meer staat dat reclame geen bedreiging mag inhouden voor de volksgezondheid.

De voorzittersbeslissing betreft de uitingen waarop de klacht betrekking heeft. Dat adverteerder, naar zij stelt, al een aantal wijzigingen heeft aangebracht, en dat de “scherm kopieën” daardoor niet meer actueel zouden zijn, doet niet af aan het oordeel van de voorzitter over de in de klacht bestreden uitingen.

Ad 2.

Uiting 1

In deze uiting staat onder het kopje “Hoe werkt Klassieke Homeopathie?” onder meer:
“In het Duits, met Nederlandse ondertiteling, een filmpje over homeopathie, hoe de homeopatische middelen worden gemaakt, met interview van Jens Würster, arts homeopaat in Zwitserland en een voorbeeld van een genezende werking bij een vrouwelijke arts met borstkanker”.   

Naar het oordeel van de Commissie zal de gemiddelde consument deze tekst opvatten in die zin dat met homeopathie borstkanker kan worden genezen. Uit het bezwaar begrijpt de Commissie echter dat adverteerder van mening is dat homeopathie “een bijdrage” kan “leveren” aan een proces van genezen. Nu niet aanemelijk is dat homeopathie borstkanker kan genezen, is er naar het oordeel van de Commissie sprake van een bedrieglijk beweren dat een product een ziekte kan genezen als bedoeld in nummer 16 van bijlage 1 bij artikel 8.5 NRC.

De Commissie acht uiting 1 niet van dien aard dat deze een bedreiging inhoudt voor de volksgezondheid als bedoeld in artikel 4 NRC, zoals door de voorzitter is overwogen.

Ad 3.

Uiting 2

In deze uiting staat onder het kopje “Ziekte van Lyme, Borrelliose” onder meer:

“De ziekte van Lyme, oftewel Borrelliose, is te behandelen met homeopathie. Ook als de behandeling met antibiotica niet succesvol was of de besmetting al jaren geleden plaatsvond, is er een goed resultsaat te behalen met klassieken homeopathie”.

Weliswaar komt het woord “genezen” op zichzelf in de bestreden uiting niet voor, maar de gemiddelde consument zal de uiting, gezien de woorden “De ziekte van Lyme, oftewel Borrelliose, is te behandelen met homeopathie” en “met goed resultaat”, opvatten in die zin dat de ziekte van Lyme met homeopathie kan worden genezen.

Naar het oordeel van de Commissie heeft adverteerder niet voldoende aannemelijk gemaakt dat dit het geval is. De Commisie overweegt daartoe het volgende.

Dat adverteerder meermalen verbetering heeft gezien bij mensen “na” gebruik van homeopatische middelen, betekent nog niet dat die verbetering het gevolg is van het gebruik van homeopatische middelen. Adverteerder heeft verder verwezen naar bijlage 1 bij het bezwaarschrift. Dit is een afdruk van de website www.homeopathie-utrecht.nl. Daarin staat onder de aanhef “Homeopatische Artsencentrum Utrecht” een tekst, getiteld: “Klachten na de ziekte van Lyme”. Deze  tekst, daaronder begrepen een casus, heeft in het bijzonder betrekking op homeopatische behandeling van “restverschijnselen” van de ziekte van Lyme, en niet op homeopatische behandeling van de ziekte zelf.

Nu niet aannemelijk is geworden dat homeopathie de ziekte van Lyme kan genezen, is er naar het oordeel van de Commissie sprake van een bedrieglijk beweren dat een product een ziekte kan genezen als bedoeld in nummer 16 van bijlage 1 bij artikel 8.5 NRC.

De Commissie acht uiting 1 niet van dien aard dat deze een bedreiging inhoudt voor de volksgezondheid als bedoeld in artikel 4 NRC, zoals door de voorzitter is overwogen.

Ad 4.

Uiting 3

In uiting 3 staat onder het kopje “Vaccinaties” onder meer:

“Vaccinaties zijn lang niet zo veilig en effectief als er verondersteld wordt”

en tot slot:

“Het is ook mogelijk om voor Homeoprofylaxe te kiezen. (…) Ik gebruik het systeem van Dr. Isaac Golden, hij heeft 30 jaar lange ervaring mee en heeft een programma bedacht dat uw kind een alternatieve beschermining biedt, vele malen veiliger en bewezen effectief. Zo kan ik een volledige alternatief bieden voor de klassieke RIVM vaccinatie programma”.

Nadat adverteerder in uiting 3 nadere vragen stelt over over het nut van vaccineren, wordt Homeoprofylaxe gepresenteerd als een “alternatieve beschermining” “vele malen veiliger en bewezen effectief” en als “een volledige alternatief” voor “de klassieke RIVM vaccinatie programma”.

Klager heeft in zijn klacht gesteld dat Homeoprofylaxe absoluut niet veiliger is; kinderen zijn met Homeoprofylaxe nog volledig vatbaar voor alle kinderziekten, aldus klager. Daarom lag het op de weg van adverteerder om aannemelijk te maken dat Homeoprofylaxe de in de uiting gestelde werking heeft. Ook in de onderhavige bezwaarprocedure heeft adverteerder dat niet gedaan.

Wat dit betreft kan niet worden volstaan met de enkele verwijzing naar -zoals de Commissie begrijpt- bijlage 6 bij het bezwaar. Over deze bijlage stelt klager dat het onderzoeken betreft van Isaac Golden en dat zijn onderzoeksresultaten niet worden erkend door de wetenschappelijke wereld.

Gelet op het bovenstaande gaat uiting 3 gepaard met onjuiste informatie ten aanzien van de van het gebruik van Homeoprofylaxe te verwachten resultaten als bedoeld in artikel 8.2 aanhef en onder b NRC. Nu de gemiddelde consument er bovendien toe kan worden gebracht een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen, is de uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

De Commissie acht de uiting 3 niet van dien aard dat deze een bedreiging inhoudt voor de lichamelijke volksgezondheid als bedoeld in artikel 4 NRC, zoals door de voorzitter is overwogen.

Ad 5.

Hetgeen adverteerder in haar bezwaar onder 5 heeft aangevoerd, leidt niet tot een ander oordeel dan het bovenstaande.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie bevestigt de beslissing van de voorzitter met wijziging van gronden. Zij acht de bestreden reclame-uitingen in strijd met artikel 7 NRC en beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

De bestreden reclame-uiting

Het betreft de volgende subpagina’s van de website http://www.[es].nl:

1.  http://www.[es].nl/homeopathie/ waarop onder meer staat:

“(…) een filmpje over homeopathie, hoe de homeopathische middelen worden gemaakt, met interview van Jens Würster, arts homeopaat in Zwitserland en een voorbeeld van een genezende werking bij een vrouwelijke arts met borstkanker.”

2.  http://www.[es].nl/homeopathie/lyme/ waarop onder meer staat:

“De ziekte van Lyme, ofwel Borreliose, is te behandelen met homeopathie. Ook als de behandeling met antibiotica niet succesvol was of de besmetting al jaren geleden plaatsvond, is er een goed resultaat te behalen met klassieke homeopathie. (…) Dan is het verder niet belangrijk of de testen voor Lyme positief of negatief waren.”

3.  http://www.ema-sindelarova.nl/homeopathie/vaccinatie-en-homeoprofylaxe waarop onder meer staat:
“Het is helaas zo, dat de meeste kinderen standaard worden gevaccineerd zonder dat dit een bewuste keuze van de ouders is. Volledige voorlichting ontbreekt vanuit de reguliere hoek. Ik vind dit persoonlijk een slechte zaak. Vaccinaties zijn lang niet zo veilig en effectief als er verondersteld wordt. Baby’s worden aan de lopende band gevaccineerd. Waar tegen, eigenlijk? De meeste kinderziektes hebben een mild verloop, er is een heel kleine kans, dat het uitmondt in complicaties. Bovendien heeft het doormaken van kinderziektes een doel, namelijk opbouwen van eigen immuniteit. Het lichaam leert, hoe het met ziektes moet omgaan en “verzamelt” antistoffen. Dat gebeurt op een natuurlijke manier, stap voor stap. Daar tegenover is een vaccinatie een aanslag op het jonge organisme. Een kind van 2 maanden (de eerste vaccinatie) heeft alleen antistoffen van zijn moeder. Als het borstvoeding krijgt, dan krijgt het nog antistoffen via de moedermelk. Een DKTP vaccin bevat liefst 4 ziektekiemen (weliswaar verzwakt) die direct in de bloedbaan terechtkomen. Dat gebeurt niet, als je op een natuurlijke manier ziek wordt. En dan heb ik het nog niet over de hulpstoffen in het vaccin zelf. Het is een wonder, dat het nog zo vaak goed gaat.
Maar je kunt je afvragen, waarom er zoveel kinderen met eczeem, astma, allergieën en gedragsproblemen zijn. Is er een verband? Dr. [naam] heeft veel onderzoek gedaan en daarover een boek geschreven, “Vaccinatie”. Ook in Nederland zijn er steeds meer specialisten, die kritische vragen stellen bij het vaccinatieprogramma. Dr. [naam], homeopathisch arts (helaas al overleden), heeft zich jaren bezig gehouden met het behandelen van kinderen met een PVS (Post Vaccinaal Syndroom).
Alle homeopaten kennen het verschijnsel PVS. Kinderen met vage klachten, chronische verkoudheden, oorontstekingen, maar ook veel ernstiger klachten, hebben een gezamenlijke component: de eerste vaccinatie. Het is vaak lastig om aan te tonen, dat de vaccinatie inderdaad de oorzaak is. Men is niet goed voorgelicht over de mogelijke nadelige effecten en let dus niet goed op, wat er met het kind gebeurt. Als je echter een homeopathisch ontstoringsprogramma volgt, zie je het kind opknappen. Ik kan me echter voorstellen, dat je je kind wilt beschermen tegen gevaarlijke ziektes. Of de vaccinaties dan ook een degelijke bescherming bieden is zeer de vraag. Kinkhoest komt regelmatig voor in ons land en treft zowel niet gevaccineerde als wel gevaccineerde kinderen. Polio is zo goed als uitgeroeid, al lang voordat we massaal begonnen met vaccineren, evenals difterie, omdat we nu in veel meer hygiënische omstandigheden leven en goede voeding krijgen. Vaccinatie tegen meningokokken betreft het type C meningokokken, terwijl juist het andere type, type B het meest verantwoordelijk is voor alle ziektegevallen (de gevreesde hersenvliesontsteking). Zo kunnen we nog even doorgaan. (…)
Het is ook mogelijk om voor een Homeoprofylaxe te kiezen. Dat betekent een immunisatie met behulp van homeopathische middelen. In de volksmond heeft men het over een “homeopathische vaccinatie”, maar de term klopt niet omdat wij niet vaccineren, niet prikken, maar volgens een programma homeopathische middelen geven. Ik gebruik het systeem van Dr. Isaac Golden, hij heeft 30 jaar lange ervaring mee en heeft een programma bedacht dat uw kind een alternatieve bescherming biedt, vele malen veiliger en bewezen effectief. Zo kan ik u een volledige alternatief bieden voor de klassieke RIVM vaccinatie programma.”

De klacht

Ten aanzien van uiting 1 (subpagina homeopathie)

In deze uiting suggereert adverteerder dat homeopathie zou kunnen helpen borstkanker te genezen. Dit is bijzonder misleidend. Bij het natrekken van het verhaal blijkt de vrouw in kwestie gelijktijdig met de homeopathische behandeling ook een reguliere chemotherapie te hebben ondergaan, waarvan bekend is dat deze een flinke verbetering geeft. Er is ook geen wetenschappelijk bewijs dat homeopathie helpt tegen kanker.

Ten aanzien van uiting 2 (Lyme)

In deze uiting beweert adverteerder dat zij de ziekte van Lyme kan behandelen met homeopathie. Hiervoor ontbreekt iedere wetenschappelijke basis. Bij symptomen van deze ziekte dient men een echte arts te bezoeken en geen homeopaat.

Ten aanzien van uiting 3 (Vaccinaties)

Adverteerder noemt diverse onwaarheden en doet aan bangmakerij met betrekking tot kindervaccinaties. Het is onwaar dat vaccinaties lang niet zo veilig en effectief zijn als verondersteld wordt en dat voorlichting hierover ontbreekt. Klager verwijst naar het ‘Lareb’. Vervolgens bagatelliseert adverteerder de gevaren van kinderziektes. De ‘heel kleine kans’ op ernstige complicaties bedraagt ongeveer één op de dertig bij mazelen en is nog veel hoger bij ziekten als difterie, polio en meningitis. Een mazeleninfectie beschadigt volgens recent wetenschappelijk onderzoek het immuunsysteem langdurig en kan dan ook geen ‘doel’ zijn. Adverteerder lijkt te beweren dat een DKTP-vaccinatie veel gevaarlijker is dan een natuurlijke manier van ziek worden. Adverteerder heeft blijkbaar geen idee waar deze vaccinatie voor staat en welke gruwelijke gevolgen de daarmee corresponderende ziekten hebben. De drastische omkeer bij polio is bewerkstelligd door vaccinatie. Vervolgens biedt adverteerder de ‘oplossing’ in de vorm van homeopathische profylaxe dat “vele malen veiliger en bewezen effectief” wordt genoemd. Dit is onjuist omdat kinderen bij homeopathische profylaxe volledig vatbaar zijn voor alle kinderziekten. De homeopathische profylaxe is een onwerkzaam alternatief voor reguliere vaccinatie. De bewering dat homeopathische profylaxe reguliere vaccinaties kan vervangen en dat reguliere vaccinaties allerlei ernstige risico’s met zich brengen, is niet alleen misleidend maar ook gevaarlijk voor de volksgezondheid. Er wordt bovendien ten onrechte beweerd dat reguliere vaccinaties significante risico’s op ernstige bijwerkingen en blijvende schade meebrengen. Dit alles wordt op geen enkele wijze ondersteund door de wetenschappelijke consensus en ook niet door onder meer de meldingen van bijwerkingen die bij het ‘Lareb’ zijn binnengekomen. De onderzoeken waarop homeopaten zich beroepen hebben geen wetenschappelijke waarde. De werkzaamheid van homeopathische profylaxe is nooit aangetoond, evenmin als die van homeopathie. Door het voorgaande wordt een vals gevoel van veiligheid verkocht.

Het verweer

Het uitoefenen van homeopathie in Nederland is rechtmatig. Derhalve hebben homeopaten het recht correcte informatie te verschaffen over de effectiviteit van hun behandelwijze. Adverteerder heeft de intentie om haar beroep naar beste vermogen uit te oefenen, mensen te helpen en zo goed mogelijk te informeren. Naar aanleiding van de klacht heeft adverteerder haar website bekeken en gebruik gemaakt van de opmerkingen van klager om een aantal teksten te veranderen die mogelijk voor meerdere interpretatie vatbaar waren. Adverteerder gaat verder niet op de klacht in, nu klager duidelijk een andere mening heeft over wat mag. Dat is zijn persoonlijke mening die niet met de waarheid mag worden verward.

Het oordeel van de voorzitter

Algemeen

1)  De voorzitter stelt voorop dat de Reclame Code Commissie tot taak heeft te beoordelen of reclame wordt gemaakt in overeenstemming met de Nederlandse Reclame Code (NRC). Om die reden zal de voorzitter zich niet uitspreken over de werking of de effectiviteit van homeopathie in het algemeen, maar op basis van de klacht beoordelen of de bestreden uitingen voldoen aan de NRC. Klager baseert de klacht op de artikelen 2 (waarheid), 3 (het algemeen belang), 4 (bedreiging voor de volksgezondheid) en 6 (appelleren aan angst) NRC.

Ten aanzien van uiting 1 (subpagina homeopathie)

2)  Ten aanzien van deze uiting oordeelt de voorzitter, gelet op de inhoud van de klacht, als volgt. Hier wordt onder meer gesproken over “een voorbeeld van een genezende werking bij een vrouwelijke arts met borstkanker”. In deze uiting staat derhalve met zoveel woorden dat homeopathische middelen borstkanker kunnen genezen. In dat kader wordt gelinkt naar een filmpje. Uit dat filmpje blijkt, zoals klager stelt, dat de vrouw in kwestie gelijktijdig met de homeopathische behandeling ook een reguliere chemotherapie heeft ondergaan. In het filmpje zelf, waarvan de voorzitter in verband met de klacht ambtshalve kennis heeft genomen, wordt evenwel onmiskenbaar gesuggereerd dat niet de chemotherapie maar de homeopathische behandeling heeft gezorgd voor het verdwijnen van tumoren.

3)  Van de uiting gaat op grond van het voorgaande de indruk uit dat homeopathie borstkanker(tumoren) zou kunnen genezen. Nu de juistheid van de reclame-uiting op dit punt gemotiveerd is aangevochten, lag het op de weg van adverteerder om deze geclaimde effectiviteit van homeopathie voldoende aannemelijk te maken. Adverteerder heeft tegenover hetgeen klager stelt niet aannemelijk gemaakt dat een behandeling door haar tot dit resultaat kan leiden. Zij heeft dit immers niet nader onderbouwd, terwijl de enkele individuele en niet-controleerbare ervaring die in het filmpje wordt genoemd onvoldoende is om daarop een zo vergaande claim met betrekking tot de genezing van een levensbedreigende ziekte te kunnen baseren. De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting mensen met borstkanker ertoe kan brengen zich te wenden tot adverteerder in plaats van de reguliere gezondheidszorg in de onjuiste veronderstelling dat adverteerder hen kan genezen. De gevolgen van dit alles zijn dermate ernstig te achten dat de onderhavige uiting in strijd met artikel 4 NRC is, omdat deze een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid inhoudt. De uiting dient daarom ontoelaatbaar te worden geacht. Nu uiting 1 reeds om deze reden in strijd met de NRC is, komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of deze uiting ook om andere redenen in strijd met de Nederlandse Reclame Code is.

Ten aanzien van uiting 2 (Lyme)

4)  In deze uiting deelt adverteerder mee dat de ziekte van Lyme met homeopathie is te behandelen, ook als antibiotica niet succesvol was of de besmetting al jaren geleden plaatsvond. Ook in die situaties is volgens de uiting “een goed resultaat te behalen” met klassieke homeopathie, waarbij het niet belangrijk is of de testen voor Lyme positief of negatief waren. In deze uiting wordt aldus homeopathie aangeprezen als een effectief alternatief voor reguliere medicijnen (antibiotica) tegen de ziekte van Lyme. Klager heeft gesteld dat hiervoor geen wetenschappelijke onderbouwing bestaat. Adverteerder heeft ook op dit punt de geclaimde effectiviteit van haar homeopathische behandeling niet onderbouwd hoewel het op haar weg lag de geclaimde effectiviteit van homeopathie bij de ziekte van Lyme voldoende aannemelijk te maken. De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting mensen ertoe kan brengen bij (klachten die wijzen op) de ziekte van Lyme af te zien van reguliere medicijnen in de onjuiste veronderstelling dat adverteerder hen een alternatief biedt in de vorm van homeopathische behandeling. Dit alternatief wordt in de uiting voorgesteld als effectiever dan gewone geneesmiddelen, nu de behandeling door adverteerder ook mogelijk is als “behandeling met antibiotica niet succesvol was”. De gevolgen hiervan zijn dermate ernstig te achten dat ook deze uiting in strijd is met artikel 4 NRC wegens een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid. De uiting dient daarom ontoelaatbaar te worden geacht. Ook in zoverre komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of de uiting ook om andere redenen in strijd met de Nederlandse Reclame Code is.

Ten aanzien van uiting 3 (Vaccinaties)

5)  Adverteerder stelt dat in uiting 3 dat mensen kinderen laten vaccineren zonder dat zij volledig zijn voorgelicht “over de mogelijke bijwerkingen (…) vanuit de reguliere hoek”. Vervolgens stelt adverteerder het nut van vaccinaties ter discussie omdat men ook op een natuurlijke wijze weerstand zou opbouwen. In dat kader deelt adverteerder onder meer mee dat een DKTP vaccin vier ziektekiemen bevat die direct in de bloedbaan terechtkomen, hetgeen niet gebeurt als men op een natuurlijke manier ziek wordt, en dat het een ‘wonder’ is dat het nog zo vaak goed gaat. Vervolgens suggereert adverteerder een verband tussen vaccinatie en kinderen met eczeem, astma, allergieën en gedragsproblemen en noemt zij “PVS (Post Vaccinaal Syndroom)” als verschijnsel met vage klachten, chronische verkoudheden, oorontstekingen, maar ook veel ernstiger klachten, die telkens gemeenschappelijk hebben dat het om de eerste vaccinatie gaat. Hierna stelt adverteerder nogmaals het nut van vaccinaties ter discussie en wijst zij vervolgens op de mogelijkheid van ‘Homeoprofylaxe’, het systeem van Dr. Isaac Golden, waarvan in de uiting wordt gezegd dat het een programma betreft “dat uw kind een alternatieve bescherming biedt, vele malen veiliger en bewezen effectief”, zodat sprake is van een volledig alternatief voor het ‘klassieke RIVM vaccinatie programma’.

6)  In uiting 3 wordt aldus beweerd dat adverteerder een effectief en veilig alternatief (‘bewezen effectief’, ‘vele malen veiliger’) biedt voor regulier vaccineren. Klager heeft gemotiveerd betwist dat Homeoprofylaxe enige bescherming biedt. Nu de juistheid van de reclame-uiting op dit punt gemotiveerd is aangevochten, lag het op de weg van adverteerder om de geclaimde effectiviteit en voordelen van Homeoprofylaxe vergeleken met reguliere vaccinaties voldoende aannemelijk te maken. Daarbij merkt de voorzitter het volgende op.

7)  In het onderhavige geval zet adverteerder zich af tegen vaccinaties die zijn bedoeld om bij kinderen en reizigers ernstige ziekten te voorkomen. Gelet hierop kan de onderhavige uiting, met het oog op de bescherming van de lichamelijke volksgezondheid, slechts dan aanvaardbaar worden geacht indien wetenschappelijk bewijs bestaat waaruit onomstotelijk blijkt dat reguliere vaccinaties nadelen hebben en dat de aangeprezen homeopathische profylaxe hiervoor een daadwerkelijk alternatief is. Voorkomen dient immers te worden dat mensen besluiten zichzelf of hun kinderen niet te laten vaccineren door niet gefundeerde beweringen in een reclame-uiting. Dit risico doet zich hier voor. De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting mensen ertoe kan brengen af te zien van reguliere vaccinaties in de veronderstelling dat deze meer voor- dan nadelen hebben, en dat adverteerder hen een beter alternatief biedt in de vorm van homeopathische profylaxe. Adverteerder heeft de mededelingen over de nadelen van reguliere vaccinatie respectievelijk de effectiviteit van haar behandeling echter niet (in de vereiste mate) onderbouwd, waardoor deze niet als juist kunnen worden beschouwd. Derhalve kan niet worden aangenomen dat reguliere vaccinaties nadelen hebben en dat homeopathische profylaxe hiervoor een goed alternatief is, zodat de uiting over dit alles onjuiste verwachtingen wekt.

8)  De gevolgen van het voorgaande zijn dermate ernstig te achten, dat de onderhavige uiting in strijd met artikel 4 NRC is, omdat deze een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid inhoudt. Uiting 3 kan immers ertoe leiden dat mensen afzien van reguliere vaccinatie en kiezen voor homeopathische profylaxe als alternatief voor reguliere vaccinatie, terwijl homeopathische profylaxe niet de bescherming tegen gevaarlijke infectieziekten biedt die reguliere vaccinatie wel heeft. Uiting 3 dient daarom ontoelaatbaar te worden geacht. Nu deze uiting reeds om deze reden in strijd met de NRC is, komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of deze uiting ook om andere redenen in strijd met de Nederlandse Reclame Code is. Derhalve wordt beslist als volgt.

De beslissing van de voorzitter

Op grond van het voorgaande acht de voorzitter uiting 1, uiting 2 en uiting 3 in strijd met artikel 4 NRC. De voorzitter beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.