De bestreden reclame-uiting

Het betreft de volgende subpagina’s van de website http://www.klassieke-homeopathie-amsterdam.nl:

1. http://www.klassieke-homeopathie-amsterdam.nl/vaccinaties.html waarop ten tijde van het indienen van de klacht onder meer stond:
“Er wordt gezegd: “Met vaccineren kun je het beste zo vroeg mogelijk beginnen om zoveel mogelijk bescherming te bieden”. Het lijkt een voor de hand liggende gedachte. Maar is dit waar? Het immuunsysteem van een baby is namelijk nog lang niet volgroeid en kan de grote hoeveelheid vaccinaties nog niet verwerken. De baby heeft van de moeder afweerstoffen meegekregen tegen verschillende ziekten. In mijn praktijk zie ik geregeld kinderen en sinds kort ook volwassenen die zich na de vaccinatie niet meer de oude voelen. Bijvoorbeeld kinderen die altijd verkouden zijn, kwakkelen, niet echt ziek, maar ook niet echt gezond. Volwassenen die moe blijven na een vaccinatie, extra gevoelig worden voor prikkels van geluid, drukte etc.
De vaccinaties bevatten allerlei hulpstoffen zoals aluminium en formaldehyde, die de nodige toxische belasting kunnen meebrengen. Vaccineren van je kind of jezelf is het waard om, van te voren, alle voor en nadelen naast elkaar te zetten en dan een weloverwogen beslissing te maken gebaseerd op feiten.”

2. http://www.klassieke-homeopathie-amsterdam.nl/homeoprophylaxis waarop volgens klager ten tijde van het indienen van de klacht onder meer stond:
“Homeoprophylaxis oftewel Homeopathische profylaxe ter preventie van ziekten. Dit werkt door het geven van homeopathische verdunningen van de ziekte waartegen u bescherming wilt. Op deze manier geef je het lichaam wel de informatie over de ziekte, zonder dat het al antistoffen aanmaakt. Zodra dan de ziekte langskomt herkent het lichaam deze direct en reageert het adequaat, waardoor men niet ziek wordt of de ziekte heel mild verloopt. Dr. lsaac Golden uit Melbourne heeft 25 jaar onderzoek gedaan naar de werking van homeopathische profylaxe, en kwam tot de conclusie dat het een bescherming bood van gemiddeld 89%. Vergelijkbaar dus met de beschermingsscore van 75 tot 95 % bij de gewone vaccinaties.”

3. http://www.klassieke-homeopathie-amsterdam.nl/tropenvaccinaties.html waarop ten tijde van het indienen van de klacht onder meer stond:
“Ter voorkoming van ziekten tijdens reizen in het buitenland, gebruik ik Homeoprophylaxis. Dit is een vorm van immunisatie door homeopathische middelen. Je lichaam krijgt de informatie over de ziekte, zonder dat het al antistoffen aanmaakt. Zodra de ziekte langskomt herkent het lichaam deze direct en reageert het adequaat, waardoor men niet ziek wordt of de ziekte heel mild verloopt.”

4. http://www.klassieke-homeopathie-amsterdam.nl/cease.html waarop ten tijde van het indienen van de klacht onder meer stond:
“CEASE is een gecombineerde methode bestaande uit isotherapie, homeopathie en orthomoleculaire voedingssupplementen. Hiermee kunnen kinderen met een stoornis uit het autisme spectrum worden behandeld. Hieronder vallen ook aanverwante gedrags- en ontwikkelingsstoornissen zoals Syndroom van Asperger PDD-NOS, ADHD, ADD, ODD en problemen als hypersensitiviteit en dyslexie. Het is een complexe behandeling afhankelijk van de klachten en uitingen bij het kind. De behandeling bestaat uit het stap voor stap ontstoren van de belangrijke stressmomenten uit het verleden (vaccins, medicatie, intoxicaties, ziektes) die hebben geleid tot het ontstaan van het ziektebeeld. Het is een complexe behandeling afhankelijk van de klachten en uitingen van het kind.”

De klacht

Deze wordt als volgt samengevat.

Klager stelt dat adverteerder claimt dat homeopathische profylaxe een werkzaam alternatief is voor reguliere vaccinatie. De homeopathische profylaxe wordt aangeprezen met daarbij de vermelding van vermeende risico’s van reguliere vaccinaties. Dit is niet alleen misleidende reclame voor homeopathische profylaxe maar tevens gevaarlijk voor de gezondheid. Van homeopathische profylaxe is niet wetenschappelijk aangetoond dat het werkzaam is. Als bewijs voor de effectiviteit worden onderzoeken van homeopaat lsaac Golden (een voormalig boekhouder) aangehaald die geen wetenschappelijke waarde hebben en al lang weerlegd zijn door de reguliere wetenschap. Homeopathische profylaxe biedt geen enkele bescherming tegen infectieziekten. Hierdoor wordt een vals gevoel van veiligheid verkocht. Verder wordt ten onrechte beweerd dat reguliere vaccinaties significante risico’s op ernstige bijwerkingen en blijvende schade meebrengen en ook dodelijk kunnen zijn. Dit alles wordt op geen enkele wijze ondersteund door de wetenschappelijke consensus en evenmin door meldingen van bijwerkingen die bij het ‘Lareb’ zijn binnengekomen.

Ten aanzien van uiting 1 (subpagina “vaccinaties”) betwist klager meer in het bijzonder de mededeling dat het immuunsysteem van baby’s de reguliere vaccinaties slecht verdraagt en dat ingrediënten van vaccins ’toxische belasting’ geven. Deze beweringen hebben geen wetenschappelijke onderbouwing en berusten niet op waarheid. Adverteerder beoogt slechts ouders bang te maken voor reguliere vaccinatie teneinde haar homeopathische profylaxe aan de man te brengen.

Ten aanzien van uiting 2 (subpagina “homeoprophylaxis”) stelt klager meer in het bijzonder dat het levensgevaarlijk is dat adverteerder homeopathische profylaxe aanbiedt als vervanging voor reguliere vaccinatie.

Dit is ook het bezwaar van klager tegen uiting 3 (subpagina “tropenvaccinaties”).

Ten aanzien van uiting 4 (“cease) stelt klager dat hier verwezen wordt naar het gedachtengoed van Tinus Smits, dat onder andere inhoudt dat vaccinatie de oorzaak kan zijn van autisme. Dit is door de wetenschap zeer grondig weerlegd. Adverteerder biedt de CEASE-behandeling aan waarmee ze zegt autisme en verwante stoornissen te kunnen genezen. Dit is misleidend, want autisme kan niet genezen.

De reactie van adverteerder

Adverteerder heeft haar website aangepast om tegemoet te komen aan de klacht.

De reactie van klager

De door adverteerder aangebrachte wijzigingen vormen weliswaar enige verbetering, maar zijn onvoldoende om de klacht in te trekken. Zo claimt adverteerder nog steeds dat de door haar aangeboden homeopathische profylaxe zou helpen ziekten te voorkomen, iets wat onwaar is en derhalve gevaarlijk is voor de volksgezondheid, zeker ook omdat ze homeopathische profylaxe nog steeds vergelijkt met reguliere (en bewezen effectieve) vaccinatie. Wetenschappelijk gezien is het bewijs voor de onwerkzaamheid van homeopathische profylaxe eenvoudig. Bij een reguliere vaccinatie wordt een zekere hoeveelheid verzwakte ziekteverwekker in het lichaam gebracht, waarop het immuunsysteem reageert door het aanmaken van zogenoemde antistoffen. Er is bij diverse onderzoeken een onomstotelijk verband gevonden tussen de hoeveelheid van deze antistoffen in het bloed en de immuniteit voor de desbetreffende ziekte. Beneden een zeker niveau aan antistoffen (relatief eenvoudig te meten) is iemand vatbaar voor een ziekte. Bij homeopathische profylaxe worden enkele homeopathisch bereide suikerkorrels zonder actief ingrediënt toegediend. Het immuunsysteem krijgt geen fysieke ziekteverwekker aangeboden en reageert dus ook niet met de aanmaak van antistoffen. Dit wordt door homeopaten toegegeven. Desondanks beweren zij dat op deze wijze toch soort ‘vingerafdruk’ van de desbetreffende ziekte op het lichaam wordt overgebracht, en dat die vingerafdruk zou helpen de ziekte te voorkomen. Het bestaan van een dergelijke ‘vingerafdruk’ is echter nooit aangetoond. Ook met de allergevoeligste wetenschappelijke meetmethoden kan geen enkel verschil worden vastgesteld tussen de homeopathisch bereide suikerkorrels en onbehandelde suikerkorrels. Enige vorm van ‘informatie’ is nooit gevonden. Alles wijst erop dat iemand ook na het ontvangen van homeopathische profylaxe nog steeds net zo vatbaar is voor ziekten als daarvoor. Overigens zijn veel homeopaten van mening dat homeopathische profylaxe niet kan werken, omdat homeopathie volgens de klassieke theorie per definitie niet preventief kàn werken.

De nadere reactie van adverteerder

Adverteerder ziet geen aanleiding om haar website verder aan te passen.

Het oordeel van de voorzitter

Algemeen

1)  De voorzitter stelt voorop dat de Reclame Code Commissie tot taak heeft te beoordelen of reclame wordt gemaakt in overeenstemming met de Nederlandse Reclame Code (NRC). Om die reden zal de voorzitter zich niet uitspreken over de werking of de effectiviteit van homeopathie in het algemeen, maar op basis van de klacht beoordelen of de bestreden uitingen voldoen aan de NRC. Klager baseert de klacht op de artikelen 2 (waarheid), 3 (het algemeen belang), 4 (bedreiging voor de volksgezondheid) en 6 (appelleren aan angst) NRC.

Ten aanzien van uiting 1 (subpagina “vaccinaties”)

2)  In deze uiting plaatst adverteerder vraagtekens bij reguliere vaccinatie, waarbij zij suggereert dat deze vaccinaties een babylichaam te zwaar belasten waarbij bovendien sprake zou zijn van toxische belasting als gevolg van hulpstoffen. Dit wordt in verband gebracht met ziektesymptomen (“verkouden zijn, kwakkelen, niet echt ziek, maar ook niet echt gezond”, “moe blijven na een vaccinatie, extra gevoelig worden voor prikkels van geluid, drukte etc.”). Deze – door adverteerder niet onderbouwde – mededelingen over reguliere vaccinatie staan naar het oordeel van de voorzitter niet op zichzelf, maar dienen in verband te worden gebracht met de mededelingen die adverteerder doet over reisvaccinaties (uiting 3), welke mededelingen via een steeds aanwezig keuzemenu op de website direct te lezen zijn en die onmiskenbaar de aanprijzing van homeopathische profylaxe bevatten als alternatief voor dergelijke reguliere vaccinaties. De hier bedoelde mededelingen over vaccinaties ondersteunen die aanprijzing en kunnen niet los daarvan worden gezien. Om de hieronder genoemde redenen acht de voorzitter uiting 1 in verbinding met het oordeel ten aanzien van uiting 3 in strijd met artikel 4 NRC.

Ten aanzien van uiting 2 (subpagina homeoprophylaxis)

3)  De voorzitter beschikt niet over de uiting zoals deze luidde ten tijde van het indienen van de klacht. Ook nadat klager om deze uiting was gevraagd, heeft hij deze niet overgelegd en volstaan met het overleggen van een andere versie van de uiting gedateerd 6 oktober 2016. De tekst van die uiting wijkt wezenlijk af van de uiting zoals klager die in zijn klacht omschrijft en waartegen de klacht ook is gericht. Nu de voorzitter niet over de originele uiting beschikt, kan hij de klacht over deze subpagina niet beoordelen. Evenmin bestaat aanleiding om te oordelen over de gewijzigde uiting, nu deze wezenlijk anders is dan de uiting waartegen de oorspronkelijke klacht was gericht en waarover adverteerder zich heeft kunnen uitlaten. De klacht tegen uiting 2 wordt daarom om procedurele redenen afgewezen.

Ten aanzien van uiting 3 (subpagina “tropenvaccinaties”)

4)  In uiting 3 wordt homeopathische profylaxe aangeprezen als gelijkwaardig alternatief voor reisvaccinaties. Klager heeft gemotiveerd betwist dat homeopathische profylaxe enige bescherming tegen infectieziekten biedt. Vervolgens had het op de weg van adverteerder gelegen om de geclaimde effectiviteit en voordelen van homeopathische profylaxe vergeleken met reguliere vaccinatie voldoende aannemelijk te maken. Daarbij is van belang dat adverteerder zich in uiting 3, gelet op de samenhang met uiting 1, afzet tegen reguliere vaccinaties die zijn bedoeld om bij reizigers ernstige ziekten te voorkomen. Gelet hierop kan de onderhavige uiting, met het oog op de bescherming van de lichamelijke volksgezondheid, slechts dan aanvaardbaar worden geacht indien wetenschappelijk bewijs bestaat waaruit onomstotelijk blijkt dat reguliere vaccinaties nadelen hebben en dat de aangeprezen homeopathische profylaxe hiervoor een daadwerkelijk alternatief is. Voorkomen dient immers te worden dat mensen besluiten zichzelf of hun kinderen niet te laten vaccineren door niet gefundeerde beweringen in een reclame-uiting. Dit risico doet zich hier voor. De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting mensen ertoe kan brengen af te zien van reguliere vaccinaties in de veronderstelling dat deze meer voor- dan nadelen hebben, en dat adverteerder hen een beter alternatief biedt in de vorm van homeopathische profylaxe. Adverteerder heeft de mededelingen over de nadelen van reguliere vaccinatie respectievelijk de effectiviteit van haar behandeling echter niet onderbouwd, waardoor deze niet als juist kunnen worden beschouwd. Derhalve kan niet worden aangenomen dat reguliere reisvaccinaties nadelen hebben en dat homeopathische profylaxe hiervoor een goed alternatief is, zodat de uiting onjuiste verwachtingen wekt. De gevolgen van het voorgaande zijn dermate ernstig te achten, dat de onderhavige uiting in strijd met artikel 4 NRC is, omdat deze een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid inhoudt. De uiting kan immers ertoe leiden dat mensen afzien van reguliere reisvaccinatie en kiezen voor homeopathische profylaxe als alternatief voor reguliere vaccinatie, terwijl homeopathische profylaxe niet de bescherming tegen gevaarlijke infectieziekten biedt die reguliere reisvaccinatie wel heeft. Uiting 3 dient daarom ontoelaatbaar te worden geacht. Nu uitingen 1 en 3 reeds om deze reden in strijd met de NRC zijn, komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of deze uitingen op dit punt ook om andere redenen in strijd met de Nederlandse Reclame Code zijn.

Ten aanzien van uiting 4 (“cease)

5)  Ten aanzien van deze subpagina uiting oordeelt de voorzitter, gelet op de inhoud van de klacht, als volgt. Hier wordt onder meer een omschrijving van de ‘CEASE-therapie’ gegeven. Het is adverteerder toegestaan te omschrijven wat deze methode inhoudt en waarvoor deze is bedoeld. Indien echter een bepaald resultaat van deze methode wordt geclaimd, dient adverteerder dit te onderbouwen wanneer het resultaat gemotiveerd wordt betwist. Naar het oordeel van de voorzitter wordt door de mededeling dat deze therapie stressmomenten uit het verleden (vaccins, medicatie, intoxicaties, ziektes) die zouden hebben geleid tot het ontstaan van het ziektebeeld, ‘ontstoort’ een resultaat van de behandeling geclaimd dat door de gemiddelde consument in verband zal worden gebracht met de ziektebeelden waarnaar in de uiting wordt verwezen (autisme, Syndroom van Asperger PDD-NOS, ADHD, ADD, ODD en problemen als hypersensitiviteit en dyslexie). In feite wordt in de uiting geclaimd dat adverteerder deze ziekten en aandoeningen kan behandelen door het ontstoren van beweerdelijke oorzaken van de ziektebeelden, hetgeen door de gemiddelde consument vermoedelijk als een vorm van een gehele of gedeeltelijke genezing zal worden begrepen. Nu de juistheid van de reclame-uiting op dit punt gemotiveerd is aangevochten, lag het op de weg van adverteerder om de geclaimde effectiviteit van de aangeprezen ‘CEASE’ behandeling voldoende aannemelijk te maken. Dat heeft adverteerder niet gedaan. In zoverre in sprake van het bedrieglijk beweren dat adverteerder in staat is ziekten te genezen als bedoeld in nummer 16 van de bij artikel 8.5 Nederlandse Reclame Code (NRC) behorende bijlage 1.

Conclusie

6)  Op grond van het voorgaande acht de voorzitter uitingen 1 en 3 in strijd met artikel 4 NRC, terwijl uiting 4 in strijd met artikel 7 NRC is. Ten aanzien van uiting 2 wordt de klacht om procedurele redenen afgewezen. De voorzitter neemt tot slot nota van de mededeling van adverteerder dat de website is aangepast. Klager heeft betwist dat deze aanpassingen voldoende zijn en hij heeft de klacht gehandhaafd.

De beslissing van de voorzitter

Op grond van het voorgaande acht de voorzitter uitingen 1 en 3 in strijd met artikel 4 NRC. De voorzitter acht uiting 4 in strijd met artikel 7 NRC. De voorzitter beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
De klacht ten aanzien van uiting 2 wordt afgewezen.