De bestreden uiting

Het betreft een video op Youtube (youtu.be/eH0cZ1T0jU0), waarin te zien is hoe influencer een racestuur van het merk Fanatec ontvangt, uitpakt en gebruikt. Onder de video, in de beschrijving staat:

“NIEUW FORMULE 1 stuur van €1600! (Fanatec Podium Racing Wheel F1 PS4 & Clubsport Pedals V3 Unboxing)” en:
“Maxime MXM
759K abonnees
Hee allemaal! Vandaag laat ik mijn nieuwe Formule1 Podium Racing Wheel F1 PS4 & Clubsport Pedals V3 Unboxing zien! Vond je de video nou leuk? Laat dan een LIKE achter en abonneer voor meer!”

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat.
Klager maakt bezwaar tegen de uiting omdat niet wordt vermeld dat het om gesponsorde content gaat. Volgens klager krijgt niemand “zomaar” een stuur van € 1600,- toegestuurd. Klager heeft door middel van een post onder de video aan influencer gevraagd: “Is dit geen reclame, is gesponsord in bruikleen?” Influencer heeft daar als volgt (ook met een post) op gereageerd: “Even voor de duidelijkheid: deze video is NIET gesponsord en hoefde ik niet te maken. Uiteraard deel ik deze setup super graag met jullie vandaar dat ik er een video van heb gemaakt. Ik heb wel het stuur en de pedalen gratis gekregen van Fanatec <3”.

Het verweer van influencer

Influencer heeft het volgende meegedeeld: “Deze video is geen reclame, ik hoefde deze video niet verplicht te maken en ik ben er niet voor betaald. Ik deel gewoon graag de mooie producten die ik mag gebruiken voor mijn video’s met mijn fans, omdat ik hier altijd veel vragen over krijg.” Zij meldt dat zij haar oude stuur ook gratis van Fanatec had ontvangen en dat dat niet in bruikleen was, zoals klager beweert. Dat “niemand zomaar een stuur van €1600 ontvangt”, zoals klager stelt, klopt volgens influencer evenmin. Volgens haar stuurt Fanatec regelmatig zo’n stuur naar Youtubers.

Influencer houdt zich naar eigen zeggen aan de Reclamecode en vermeldt het wanneer het reclame is, maar daar is volgens haar in dit geval geen sprake van.  

Het verweer van Fanatec

Fanatec bevestigt dat influencer nooit geld van haar heeft ontvangen en dat dat ook niet in het beleid van het bedrijf past. Volgens Fanatec houden influencers en Youtubers nou eenmaal van haar producten. Zij is blij dat personen als influencer haar producten willen gebruiken. In dit sociale media-tijdperk zijn dit soort uitingen aan de orde van de dag, volgens Fanatec. Zij is blij dat zij daar deel van uitmaakt en personen als influencer met hardware kan ondersteunen. Aan geen enkele influencer of Youtuber wordt geld betaald voor posts of het noemen van het merk.   

Het oordeel van de voorzitter

De klacht luidt dat in de uiting niet wordt gezegd, of in de beschrijving ervan niet vermeld wordt, dat het om sponsoring gaat, en komt er in feite op neer dat de bestreden uiting in strijd is met artikel 3 onder a en b van de RSM.

In dit artikel staat:

“3. Openbaring en herkenbaarheid van Relevante Relatie

a. Reclame via Social Media dient duidelijk als zodanig herkenbaar te zijn.

b. Indien een Verspreider een vergoeding in geld of in natura ontvangt van de Adverteerder, dient dat uitdrukkelijk te worden vermeld in de uiting”.

“Relevante Relatie” wordt in wordt in artikel 2 van de RSM als volgt gedefinieerd: “de relatie tussen de Adverteerder en de Verspreider gericht op het (doen) verspreiden van Reclame via Social Media, tegen betaling of enig voordeel, dat de geloofwaardigheid van de Reclame via Social Media kan beïnvloeden.”

In artikel 3 onder c RSM staat:

“Aan de onder a. en b. bedoelde eis kan in ieder geval worden voldaan als de inhoud en aard van de Relevante Relatie duidelijk en op eenvoudig toegankelijke wijze geopenbaard wordt, bijvoorbeeld door opmaak en/of presentatie. De inhoud en aard van de Relevante Relatie is in ieder geval duidelijk herkenbaar indien deze conform de suggesties in de toelichting bij dit artikel wordt vormgegeven”. 

Volgens deze toelichting kan die herkenbaarheid worden bewerkstelligd via hashtags in de geplaatste content, bijvoorbeeld #ad of #spon en/of via tekst in de geplaatste content die gedurende de tijd dat de content beschikbaar is, zichtbaar is, bijvoorbeeld “mede mogelijk gemaakt door @[adverteerder]”.

Reclame

Nu de voorzitter uit de verweren begrijpt dat beide verweerders betwisten dat er sprake is van reclame voor het racestuur, zal hij dit als eerste beoordelen.

Volgens influencer is geen sprake van reclame omdat zij de video niet hoefde te maken en er niet voor betaald is. Het standpunt van Fanatec is vergelijkbaar: zij beroept zich ook op het feit dat er geen sprake is van een betaalde samenwerking.

Deze verweren treffen geen doel.

Om te bepalen of sprake is van reclame voor (het racestuur van) Fanatec, dient de volledige uiting te worden beoordeeld. In de uiting prijst influencer het racestuur van Fanatec op enthousiaste wijze aan, waarbij de precieze naam van het product en de prijs onder de video getoond wordt. Nu Fanatec daarbij kennelijk vaker producten aan influencers stuurt in de hoop en verwachting dat zij daar bekendheid aan zullen geven, wordt de uiting als reclame in de zin van de Nederlandse Reclame Code (NRC) beschouwd.

In voornoemd artikel 3 RSM staat dat Reclame via Social Media duidelijk als zodanig herkenbaar dient te zijn en, indien een Verspreider (hier: de influencer) een vergoeding in geld of in natura ontvangt van de adverteerder (hier: Fanatec), dat uitdrukkelijk vermeld moet worden in de uiting. In de onderhavige uiting is van een uitdrukkelijke vermelding van het feit dat influencer het stuur gratis heeft ontvangen (zoals uit de reactie van beide verweerders kan worden afgeleid) geen sprake. Dat influencer later, in reactie op de post die klager onder de video heeft geplaatst, wél heeft vermeld dat zij het stuur en de pedalen gratis heeft gekregen, maakt dit niet anders omdat dit al direct, vanaf het moment dat de video zichtbaar is, moet worden vermeld.

Relevante Relatie

Beide verweerders hebben gesteld dat er geen sprake is van een Relevante Relatie omdat er geen geld betaald is.

Deze verweren treffen evenmin doel.

Zoals eerder al vermeld, wordt in de RSM een Relevante Relatie gedefinieerd als “de relatie tussen de Adverteerder en de Verspreider gericht op het (doen) verspreiden van Reclame via Social Media, tegen betaling of enig voordeel, dat de geloofwaardigheid van de Reclame via Social Media kan beïnvloeden.” In het onderhavige geval is weliswaar geen geld betaald, maar wel sprake van “enig voordeel” in natura, te weten het gratis ontvangen stuur ter waarde van €1600,-. Dit wordt niet in de video vermeld.

Als het publiek weet dat er een vergoeding staat tegenover het plaatsen van de uiting, kan zij deze op waarde schatten. Bij de onderhavige uiting kan het publiek dat gelet op het voorgaande niet. Nu in de video niet uitdrukkelijk wordt vermeld dat influencer het Fanatec-stuur gratis heeft gekregen, en de inhoud en aard van de Relevante Relatie naar het oordeel van de voorzitter ook anderszins onvoldoende duidelijk of op eenvoudig toegankelijke wijze geopenbaard wordt (bijvoorbeeld via #Ad of #spon), is de uiting in strijd met artikel 3 onder a en b RSM.

Zorgplicht adverteerder

Voor wat betreft het verweer van Fanatec dat dergelijke uitingen tegenwoordig aan de orde van de dag zijn, waarmee zij kennelijk bedoelt dat zij daar niet verantwoordelijk voor gehouden kan worden, overweegt de voorzitter het volgende.

 In artikel 6 RSM (over de zorgplicht/verantwoordelijkheid van de adverteerder jegens de verspreider en derden) staat:

“1. De Adverteerder is gehouden om:

a. De Verspreider bekend te maken met de inhoud van deze Code;
b. De Verspreider die in zijn opdracht werkt, te verplichten (bijvoorbeeld door het opstellen van een reglement) zich te houden aan de relevante wet- en regelgeving waaronder de NRC, alsmede deze Code;
c. Indien de Verspreider gebruik mag maken van derden: de Verspreider erop te wijzen dat ook deze derden de onder b. bedoelde verplichtingen moeten naleven;
d. Zich actief in te spannen om de Verspreider te houden aan de onder b. en c. bedoelde verplichtingen en actief op te treden tegen de onder b. en c. genoemde overtredingen.

2. Adverteerder kan zich niet van de onder 1. bedoelde verplichtingen verschonen op grond van het enkele feit dat de Verspreider niet in zijn opdracht werkt.
3. Indien de Adverteerder heeft voldaan aan voormelde verplichtingen, heeft de Adverteerder de maximale inspanning verricht die redelijkerwijs van hem verwacht mag worden om ervoor te zorgen dat de Verspreiders de regels naleven.
4. Adverteerder en Verspreider zijn ieder voor zich verantwoordelijk voor naleving van de artikelen 3, 4 en 5 van deze Code. De Reclame Code Commissie en, in appel, het College van Beroep kan bij een toewijzing van een klacht aanwijzen aan welke partij het niet-naleven van het bepaalde in deze Code toe te schrijven is.”

Niet gebleken is dat Fanatec zich aan een of meer van bovengenoemde zorgplichten heeft gehouden, hetzij toen zij het racestuur ter waarde van €1600,- aan influencer stuurde, hetzij nadat de klacht is ingediend. Om die reden is de voorzitter van oordeel dat Fanatec heeft gehandeld in strijd met artikel 6 RSM.

De beslissing

De voorzitter acht de reclame-uiting in strijd met artikel 3 onder a en b RSM 2019. Voor Fanatec geldt daarbij dat zij tevens heeft gehandeld in strijd met artikel 6 RSM 2019. De voorzitter beveelt beide verweerders aan om niet langer op deze wijze reclame te maken.