De bestreden reclame-uitingen

Het betreft de reclamecampagne voor het Miljoenen Kraslot, meer precies:

1)  krantenadvertenties waarin staat “40 X 1 miljoen!” met daaronder onder meer de tekst: “Vandaag ligt het nieuwe Miljoenen Kraslot op u te wachten in de win­kel. Met niet één maar wel veertig hoofdprijzen van 1 miljoen euro. Nederland zou straks dus zomaar 40 Krasmil­jonairs rijker kunnen zijn.” In een kader links naast deze tekst staat een afbeelding van het hierna onder 3) te omschrijven Miljoenen Kraslot.

2)  twee televisiecommercials, waarin onder meer wordt gezegd: ”40 hoofdprijzen van een miljoen euro. Koop het Miljoenen Kraslot vandaag nog.” en ”Nog even en 40 doodgewone Nederlanders kunnen in één klap miljonair worden. Dankzij het Miljoenen Kraslot. Een keer krassen en je kunt zo maar een miljoen euro winnen. En een totale prijzenpot van 100 mil­joen. Wordt ook één van die 40 nieuwe krasmiljonairs.”

3)  de tekst op het Miljoenen Kraslot zelf waar op de voorzijde staat “40 X €1.000.000” met daar­onder de af­beelding van een televisie en de tekst “Spel 1. Kras het TV scherm open en vind uw code. Bewaar dit lot en kijk 26 december 2009 naar de bekend­making op TV. Wordt uw unieke code bekendgemaakt dan wint u €1.000.000 of een andere grote geldprijs!”, en de tekst “De winnende codes worden 26 december 2009 bekendgemaakt op TV. Te winnen: 40x €1.000.000 en vele andere geldprijzen!” Op de achterzijde staan vergelijkbare medede­lingen.

4)  de website www.krasloten.nl, waar onder meer de aandacht wordt gevestigd op het Mil­­joe­nen Kraslot door de tekst “40 x 1.000.000” en de toelichting: “Kras jezelf miljonair. 40 hoofdprijzen van €1.000.000. Uitslag 26 december op tv.”

De klacht

De Commissie vat de klacht als volgt samen.

1)  De gewraakte reclame-uitingen wekken de indruk dat op 26 december 2009 daadwer­kelijk 40 keer € 1 miljoen zal worden gewonnen, waardoor de hele prijzenpot zal worden uitgekeerd. Dit gebeurt echter alleen, als álle Miljoenen Krasloten (die in een oplage van 15 miljoen loten zijn uitgegeven) worden verkocht vóór 26 december 2009. Het staat geenszins vast dat dit gebeurt. De Lotto geeft dat zelf aan in een rapport waarop haar campagne is gebaseerd. Doordat de kans dat daadwerkelijk 40 miljoen euro wordt uitge­keerd zeer klein is, handelt de Lotto in strijd met artikel 5 NRC.

2)  De slogan “Kras jezelf miljonair” is onjuist, omdat de winnaar na afdracht van 29% kans­spelbelasting geen miljoen euro overhoudt en dus geen miljonair is geworden.Ten aanzien van het onder 1) en 2) bepaalde is sprake van misleidende reclame als bedoeld in artikel 8.2 onder b van de Nederlandse Reclame Code (NRC), respectievelijk artikel 8.3 onder c NRC en 8.4 onder a NRC. Tevens handelt de Lotto door het voorgaande in strijd met artikel II.3 van de Reclamecode voor kansspelen die worden aangeboden door vergunning­houders ingevolge de wet op de kansspelen (RVK).

3)  De Lotto maakt voor het onderdeel van het Miljoenen Kraslot waarbij 40 keer € 1 miljoen wordt verloot geen gebruik van de vorm van een instantloterij waarbij de deelnemer direct weet of er een prijs is gewonnen. De Lotto suggereert in plaats daarvan gebruik te maken van een nummerloterij. De Lotto heeft hiervoor geen vergunning en haar deelnemers­re­gle­ment voorziet niet in een dergelijke vorm van verloting. Hierdoor is sprake van misleidende reclame als bedoeld in artikel 8.2 onder a NRC.

Het verweer

De Commissie vat het verweer als volgt samen.

1)  Nergens wordt gesteld dat alle veertig prijzen van een miljoen euro gegarandeerd worden uitgekeerd. Voor zover wordt gesproken van 40 miljonairs, is sprake van in reclame gebrui­kelijke overdrijving, mede gelet op de humoristische context waarin de mededelingen zijn ge­plaatst. Het spreekt door het karakter van de Krasloterij voor zich dat de prijzen slechts wor­den uitgekeerd bij verkoop van de gehele oplage van het Miljoenen Kraslot. Het is heel goed mogelijk dat alle (15 miljoen) krasloten worden verkocht en dus alle prijzen van € 1 miljoen worden uitgekeerd. Het Miljoenen Kraslot verkoopt vooralsnog goed. Er is geen sprake van misleiding over essentiële verkoopinformatie. Ongeacht het aantal verkochte loten blijft de winkans in individuele gevallen gelijk. Dit is het gevolg van de verplichte evenredige sprei­ding van prijzen over de gedrukte loten. Er is geen sprake van de situatie dat de aankoop­beslissing door het ontbreken van informatie op enigerlei wijze is beïnvloed.

2)  In vergelijkbare gevallen heeft de Commissie geoordeeld dat men in een reclame-uiting voor een loterij de bruto prijzen mag noemen. Het is ook een feit van algemeen bekendheid dat bij loterijen – met uitzondering van de Staatsloterij – bruto prijzen worden gewonnen. Ge­let hierop mag de Lotto de winnaar van een prijs van € 1 miljoen “miljonair” noemen.

3)  De uitingen suggereren niet dat er sprake is van een nummerloterij. Er is ook geen nummerloterij, omdat de prijsbepaling van de winnende loten is geschied vóór de uitgifte van de Miljoenen Krasloten. Als al een andere spelwijze is gesuggereerd, is de uiting nog niet misleidend, omdat de consument niet tot een aankoopbeslissing is bewo­gen die hij anders niet zou hebben gedaan. De gewraakte uitingen dienen voorts in de con­text van de kans­spelmarkt te worden bezien. Deze markt kenmerkt zich door generiek wer­vende en weinig genuanceerde reclame-uitingen. Het is gebruikelijk de hoogste prijs te ver­melden ongeacht de vraag of deze zal worden uitgekeerd.

De mondelinge behandeling

Partijen lichten over en weer hun standpunten toe aan de hand van pleitnotities. Hierna zal, voor zoveel nodig, worden ingegaan op de mondelinge toelichting door partijen.

Het oordeel van de Commissie

Ten aanzien van grondslag 1) van de klacht

1)  In de schriftelijke reclame-uitingen voor het Miljoenen Kraslot (daaronder te verstaan: de krantenadvertentie, de tekst op het Miljoenen Kraslot en de mededelingen over het Miljoenen Kraslot op de website www.krasloten.nl) wordt sterk de nadruk gelegd op het feit dat er 40 loten zijn waarop de prijs van € 1 miljoen valt. Ten aanzien van de bekendmaking van de winnende codes voor deze prijs wordt in de schriftelijke reclame-uitingen steeds verwezen naar de televisie-uitzending op 26 december 2009, ofwel tweede kerstdag. Op het kraslot zijn hulstblaadjes afgebeeld. Op internet worden vergelijkbare mededelingen gedaan.

2)  Door in de hiervoor genoemde uitingen steeds een direct verband te leggen tussen het aantal prijzen van € 1 miljoen (“40x €1.000.000)” en het feit dat de winnende codes op 26 december 2009 bekend worden gemaakt, wekt de Lotto naar het oordeel van de Commissie de indruk dat op die datum alle 40 winnaars van een prijs van € 1 miljoen bekend zullen zijn. Aan deze indruk draagt bij dat de Lotto in de krantenadvertenties melding maakt van de mo­gelijkheid dat Nederland straks (blijkbaar op 26 december a.s.) “zomaar 40 Krasmiljonairs” rijker kan zijn. De consument zal deze uitingen aldus opvatten, dat op 26 december 2009 alle winnaars van de prijs van € 1 miljoen bekend zijn en hun prijs uitgekeerd zullen krijgen. Dit is echter, naar vaststaat, alleen het geval indien de gehele oplage van de Miljoenen Krasloten op 26 december 2009 zal zijn verkocht. De Lotto heeft niet aannemelijk gemaakt dat dit laat­ste zal gebeuren. In verband daarmee is van belang dat het Miljoenen Kraslot een voor de Lotto zeer grote oplage heeft (in totaal 15 miljoen loten, totale omzet van deze loten € 150 miljoen, jaaromzet over 2008 van de lotto € 60,6 miljoen) en dat de verkoop nog maar recent is ge­start. Op grond daarvan gaat de Commissie ervan uit dat er een zeer reële mo­ge­lijkheid bestaat dat op 26 december 2009 ( lang) niet alle Miljoenen Krasloten zullen zijn verkocht en dus ook (aanzienlijk) minder dan 40 prijzen van 1 miljoen euro uitgekeerd zullen worden. De Lotto heeft nog meegedeeld dat resterende loten, zo lang er vraag naar is, ook na 26 decem­ber 2009 zullen worden verkocht, maar de Commissie gaat er van uit dat de vraag naar de Miljoenen Krasloten na 26 december 2009 vrijwel nihil zal zijn.

3)  De onjuiste indruk die de schriftelijke reclame-uitingen blijkens het voorgaande wekken, wordt niet weggenomen door de verdere inhoud van die uitingen. Naar het oordeel van de Commissie wordt de consument aldus misleid over de eigenschappen van de prijs zoals bedoeld in artikel II.3 RVK. Anders dan de Lotto in haar reclame-uitingen suggereert, zal zich immers hoogstwaarschijnlijk niet de situatie voordoen dat reeds op 26 december 2009 alle winnaars van een prijs van € 1 miljoen bekend zullen zijn. Voor zover er in dit verband sprake is van overdrijving, is dat voor de consument niet kenbaar. De schriftelijke uitingen wekken de schijn van nauwkeurig­heid. Evenmin kan worden gezegd dat de schriftelijke reclame-uitingen humoristisch zijn bedoeld. Er is derhalve geen aanleiding voor een nadere relativering ten aanzien van artikel II.3 RVK. Dit artikel bevat een bijzondere regeling voor misleiding bij reclame voor een kans­spel als het onderhavige. Nu deze bijzondere regeling prevaleert boven de algemene rege­ling van de artikelen 5, 7 en 8 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), hoeft niet meer te worden ingegaan of de reclame tevens in strijd  met die algemene bepalingen is.

Ten aanzien van grondslag 2) van de klacht

4)  NPL stelt ten aanzien van de woorden “kras je zelf miljonair” dat deze mededeling onjuist is, nu de winnaar van het Miljoenen Kraslot 29% kansspelbelasting over de prijs van € 1 mil­joen dient af te dragen, waardoor men feitelijk uiteindelijk geen miljonair wordt. In eerdere zaken tegen een reclame-uiting van de Lotto heeft de Commissie reeds geoordeeld dat het voor een gemiddelde consument duidelijk zal zijn dat het bij de prijs van € 1 miljoen om een bruto prijs gaat waarover na het winnen van de prijs (kansspel)belasting dient te worden betaald. De klachten tegen het gebruik van het woord “miljonair” zijn toen in verband daar­mee afgewezen.

5)  Ook nu is de Commissie van oordeel dat de gemiddelde consument geacht moet worden op de hoogte te zijn van het feit dat het om een brutoprijs gaat, en dat de me­de­deling “miljo­nair” in de reclame-uitingen van adverteerder in deze zin moet worden opge­vat, dat het gaat om iemand die bij een door adverteerder georganiseerd kansspel de prijs van € 1 miljoen bruto heeft gewonnen. Dit onderdeel van de klacht treft derhalve geen doel.

Ten aanzien van grondslag 3) van de klacht

6)  Zoals vermeld maakt de Lotto bij het onderdeel waarbij 40 keer € 1 miljoen wordt verloot niet onmiddellijk de winnende codes bekend. Deze codes zouden pas tijdens de televisie-uitzending op 26 december 2009 bekend worden gemaakt. Inmiddels is deze datum ver­vroegd. De Lotto stelt dat het uitstel van publicatie van de winnende codes geen wijziging brengt in de aard van de loterij, te weten een instantloterij. Volgens de Lotto heeft ook ten aanzien van de loten met een hoofdprijs van € 1 miljoen de trekking inmiddels plaatsge­von­den. NPL stelt dat dit anders ligt, althans dat de schriftelijke uitingen een wezenlijk andere indruk wekken, waardoor de consument de mededeling in de schriftelijke reclame-uitingen dat de winnende codes op 26 december 2009 op televisie bekend worden gemaakt in deze zin zal opvatten, dat op of omstreeks die datum deze codes zullen worden getrokken.

7)  De Commissie is van oordeel dat het niet ter zake doet of de consument ten aanzien van de prijs van € 1 miljoen zal menen dat sprake is van een nummerloterij in plaats van een instantloterij. Aangenomen moet immers worden dat de consument het niet relevant acht op welke basis de prijs wordt vastgesteld. Doel van het meespelen met het Miljoenen Kraslot is het winnen van een prijs, ongeacht de vraag of de winnende codes vooraf dan wel later, op 26 december 2009, worden getrokken. De informatie over de aard van de trekking is daarom naar het oordeel van de Commissie geen informatie die de gemiddelde consument ertoe brengt of kan brengen een besluit over een transactie te nemen (dat wil zeggen het Miljoe­nen Kraslot te kopen) dat hij anders niet zou hebben genomen. Van misleiding in de zin van artikel 8.2 aanhef en onder a NRC kan op grond van het voorgaande geen sprake zijn.

8)  Niet hoeft niet te worden ingegaan op de vraag of de Lotto in strijd met haar deel­nemers­reglement en vergunningseisen heeft gehandeld. De Commissie acht deze kwestie niet re­le­vant, nu het ook in zoverre geen kwestie betreft die van invloed is op de keuze van de con­sument om het Miljoenen Kraslot te kopen. De klacht treft in zoverre geen doel.

Overig

9)  De Commissie overweegt dat zij onvoldoende aanleiding ziet om deze beslissing onder de aandacht van een breed publiek te brengen.

De beslissing

Op grond van hetgeen onder 1) tot en met 3) is overwogen is overwo­gen, acht de Com­mis­sie de schriftelijke reclame-uitingen in strijd met het bepaalde in artikel II.3 RVK. De Com­missie beveelt de Lotto aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Voor het overige wordt de klacht afgewezen.