Het College van Beroep [6 februari 2019]
De bestreden uiting, de klacht, de bestreden beslissing en de grieven
De klacht is, voor zover in beroep aan de orde, gericht tegen een bij La Place verstrekte voucher met daarop een krascode waarmee men op de website gelukspas.nl kans maakt op prijzen. Op de voucher staat onder meer: “Stap 3 Voer jouw Gelukscode in en zie direct of jij wint”. Geïntimeerde stelt in de klacht, voor zover hier van belang, dat men niet direct ziet of men wint, nu men op de website gelukspas.nl na het invoeren van de ‘Gelukscode’ eerst nog persoonlijke gegevens dient in te vullen, zoals naam, adres, geboortedatum, telefoonnummer en e-mailadres.
De Commissie heeft geoordeeld dat de uiting het vertrouwen in reclame schaadt doordat men niet kan volstaan met het invullen van een geluksnummer, maar eerst vijf velden dient in te vullen met onder meer voor- en achternaam, postcode, geboortedatum en e-mailadres. Daarnaast merkt de Commissie op dat niet alle prijzen binnen de actieperiode vallen en de overgebleven prijzen via een trekking onder alle deelnemers aan de actie worden verloot.
De grieven tegen de beslissing van de Commissie worden als volgt weergegeven.
De VriendenLoterij verwijst naar de beslissing van de voorzitter van de Commissie in dossier 2017/00218-I, die eveneens betrekking had op een promotioneel kansspel. In de uiting die toen is beoordeeld, stond ook dat men direct kon zien of men had gewonnen. De VriendenLoterij heeft in die zaak hetzelfde verweer gevoerd als in de onderhavige zaak. De voorzitter heeft de klacht afgewezen, omdat voldoende aannemelijk was gemaakt dat opgave van de NAW-gegevens en geboortedatum van de deelnemer noodzakelijk is voor een goede uitvoering van de actie. Hierom is de mededeling “zie direct of je wint” naar het oordeel van de voorzitter niet onjuist en wordt de consument door deze mededeling niet op het verkeerde been gezet. De VriendenLoterij stelt dat zij op grond van die beslissing erop mocht vertrouwen dat zij op de onderhavige wijze reclame zou mogen blijven maken. De VriendenLoterij stelt dat het logisch is dat de deelnemer aan een promotioneel kansspel noodzakelijke gegevens dient in te vullen in verband met het uitvoeren van controles en regelgeving, alsmede dat de consument dit zelfs mag verwachten. De VriendenLoterij dient te kunnen controleren of de deelnemer minimaal 18 jaar oud is, niet meer dan drie keer gratis deelneemt en naar welk adres de prijs moet worden verzonden. Verder dient zij ervoor te zorgen dat bij de trekking achteraf de prijzen daadwerkelijk kunnen worden uitgekeerd. Wel lijdt het weinig twijfel dat de woorden “Zie direct” letterlijk genomen de bestreden beslissing begrijpelijk maken. De VriendenLoterij zal daarom het gebruik van deze terminologie heroverwegen. Zij verzoekt het College tot slot om bij een bevestiging van de bestreden beslissing een uitgebreidere motivering te geven, nu zij deze beslissing strijdig acht met die van de voorzitter in dossier 2017/00218-I.
Het antwoord in appel
Geïntimeerde heeft gemotiveerd verweer gevoerd en daarbij onder meer gesteld dat een telefoonnummer en e-mailadres niet tot de informatie behoren die de VriendenLoterij nodig heeft voor het voldoen aan wettelijke verplichtingen en het opsturen van de prijs. Zoals de actie is ingericht, is het volgens hem “een hele goedkope manier om naar persoonsgegevens te hengelen” en is geen sprake van het direct kunnen zien of men gewonnen heeft.
Het oordeel van het College
1. De klacht is gericht tegen een uiting voor een promotioneel kansspel in het kader van de ‘Gelukspas’. In de uiting wordt in drie stappen beschreven hoe men aan dit spel kan meedoen, te weten door het krassen van de ‘Gelukscode’ op de ‘Gelukspas’ in de uiting (stap 1), het bezoeken van de website gelukspas.nl (stap 2) en het daar invoeren van de ‘Gelukscode’ waarbij wordt gezegd “zie direct of jij wint” (stap 3). Geïntimeerde acht het onjuist om te zeggen dat men direct kan zien of men wint nu eerst diverse persoonlijke gegevens moeten worden ingevuld. De Commissie heeft (mede) om deze reden de uiting onjuist geacht. De VriendenLoterij stelt in beroep dat het oordeel van de Commissie afwijkt van de beslissing in dossier 2017/ 00218-I. In die zaak heeft de voorzitter van de Commissie, kort samengevat, geoordeeld dat het niet in strijd is met de mededeling “zie direct of jij wint” indien de deelnemer aan het kansspel eerst nog gegevens dient in te vullen die noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering daarvan, te weten de NAW-gegevens en geboortedatum.
2. Het College constateert dat in het onderhavige geval, anders dan in de uiting in dossier 2017/00218-I, niet kan worden volstaan met het invullen van NAW-gegevens en een geboortedatum. Men dient immers op de website gelukspas.nl tevens een e-mailadres in te vullen. Blijkens een bij de Commissie overgelegde print van de website gelukspas.nl dient het invullen van het e-mailadres het volgende doel: “(…) ontvang nieuws en uitslagen, acties en spelletjes van de VriendenLoterij, BankGiroLoterij en Postcode Loterij. Wij laten je dan ook via dit e-mailadres weten of je gewonnen hebt”. Het invullen van het e-mailadres impliceert dus dat men tevens aan diverse loterijen toestemming geeft voor reclame via e-mail. Het College begrijpt dat het invullen van het e-mailadres een voorwaarde is om te kunnen deelnemen aan het promotionele kansspel en om te zien of men heeft gewonnen.
3. In de onderhavige zaak dient de mededeling “zie direct of jij wint” op grond van het voorgaande onjuist te worden geacht. De gemiddelde consument zal er immers niet op bedacht zijn dat hij, om ‘direct’ te kunnen zien of hij een prijs heeft gewonnen, op de website waarop hij de in de uiting vermelde ‘wincode’ moet invullen vervolgens in feite ook nog toestemming voor reclame via e-mail dient te geven voordat hij ziet of hij heeft gewonnen. Uit de tekst en context van de uiting blijkt deze voorwaarde niet. Die voorwaarde staat bovendien haaks op de boodschap dat men na het invoeren van de ‘Gelukscode’ direct ziet of men heeft gewonnen. Het voorgaande heeft tot gevolg dat de consument die besloten heeft aan het promotionele kansspel deel te nemen en op de website gelukscode.nl de in de uiting vermelde ‘Gelukscode’ invult, verrast zal worden door bedoelde voorwaarde. In feite wordt deze consument gedwongen een voorkeur te uiten voor het ontvangen van reclame via e-mail van diverse loterijen op het moment dat hij verwacht te kunnen zien of hij een prijs heeft gewonnen. Het College acht het onjuist dat de VriendenLoterij op deze wijze de consument onverhoeds en pas in het stadium dat hij verwacht te zien of hij heeft gewonnen, confronteert met bedoelde voorwaarde. Het geven van toestemming voor reclame via e-mail dient ook als een belangrijke voorwaarde te worden beschouwd. De loterijen kunnen de verplichte toestemming (volgens geïntimeerde het ‘hengelen naar persoonsgegevens’) vervolgens gebruiken voor commerciële doeleinden die geen verband houden met het meedoen aan een promotioneel kansspel. Deze toestemming staat ook centraal in artikel 1.3.a Code e-mail en in artikel 11.7 lid 1 Telecommunicatiewet. Informatie over in ieder geval deze voorwaarde had daarom in de uiting niet mogen ontbreken. Met betrekking tot de vraag welke consequenties aan deze constateringen dienen te worden verbonden, overweegt het College als volgt.
4. Op grond van de Wet op de kansspelen is het aanbieden van een kansspel zonder vergunning verboden. Het College ontleent in verband daarmee aan de brief van de Minister voor Rechtsbescherming van 23 april 2018 in Kamerstuk 24557 nr. 147, de volgende informatie. In overleg met het bedrijfsleven is in 2010 een gedragscode opgesteld (en aangepast in 2014 in overleg met de sector en de Kansspelautoriteit) om promotionele kansspelen toe te staan. Het betreft de Gedragscode promotionele kansspelen. Als een bedrijf een kansspel aanbiedt om eigen producten te promoten (de VriendenLoterij is blijkens de uiting verantwoordelijk voor het organiseren van het promotionele kansspel), wordt op grond van de gedragscode niet gehandhaafd, mits de bepalingen daaruit worden nageleefd. Tot die bepalingen behoort de eis dat de oproep tot deelname aan een promotioneel kansspel en de inhoudelijke informatie over een promotioneel kansspel op generlei wijze misleidend of onvolledig is en geen valse verwachtingen wekt bij de deelnemers. Aan deze eis is niet voldaan nu de consument in de uiting ten onrechte niet wordt geïnformeerd over de voorwaarde van het op de website toestemming moeten geven voor reclame via e-mail. Het niet voldoen aan de eisen van de gedragscode impliceert dat de uiting niet onder de uitzonderingen valt waaronder een promotioneel kansspel in feite is toegelaten. Hierdoor voldoet de uiting niet aan de Wet op de kansspelen. De uiting is daarom in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) dat onder meer bepaalt dat reclame in overeenstemming dient te zijn met de wet. In zoverre wijzigt het College de bestreden beslissing en wordt niet meer toegekomen aan de vraag of de uiting in strijd met artikel 5 NRC is. Het College beslist als volgt.
De beslissing van het College van Beroep
Het College wijzigt, voor zover in beroep aan de orde de bestreden beslissing in deze zin dat de reclame-uiting in strijd is met artikel 2 NRC.
[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]
De Reclame Code Commissie [20 november 2018]
De bestreden reclame-uiting
Het betreft een bij La Place ontvangen voucher. Onderdeel van de voucher is een “GELUKSPAS” met een krascode. Op die “GELUKSPAS” staat (onder “GELUKSPAS”):
“GRATIS kans op 2.000 prijzen!” Hieronder staat de te krassen “Gelukscode”. Daaronder staat:
“Meedoen is eenvoudig:
Stap 1 Kras jouw Gelukscode
Stap 2 Ga naar gelukspas.nl
Stap 3 Voer jouw Gelukscode in en zie direct of jij wint!”
In de uiting staat verder onder meer, in relatief kleine letters:
“Bij een aankoop bij La Place ontvang je een voucher met een gelukscode. De gelukscode is te activeren tot 1 november 2018 op gelukspas.nl. Deze actie bij La Place loopt van maandag 20 augustus tot en met maandag 14 oktober 2018. Deelname is gratis. Deelname vanaf 18 jaar. De prijzen worden aangeboden door de VriendenLoterij, www.vriendenloterij.nl. Per persoon kan men maximaal drie keer deelnemen aan de actie. Zie voor de volledige actievoorwaarden gelukspas.nl. De VriendenLoterij is verantwoordelijk voor het promotioneel kansspel”.
De klacht
Klager heeft de volgende bezwaren:
1. Anders dan in Stap 3 staat, zie je niet “direct of jij wint”, maar dien je eerst op de site gelukspas.nl persoonlijke gegevens in te vullen zoals naam, adres, geboortedatum, telefoonnummer en emailadres. Pas daarna zie je of je iets gewonnen hebt, aldus klager.
2. Na het invullen van vorenbedoelde gegevens kom je op een pagina die begint met: “Er ligt een La Place cadeaukaart + een Ritualspakket voor je klaar! Omdat je hebt meegedaan aan de actie van La Place bedanken we je met een leuk aanbod. Als je nu gaat meespelen met de Vriendenloterij ontvang je gegarandeerd een La Place Cadeaukaart t.w.v. € 15,- + een Rituals pakket t.w.v. € 20,- én maak je iedere maand kans op ruim 100.000 fantastische (geld)prijzen. Aldus wordt hier pas kenbaar gemaakt dat men de getoonde prijzen gegarandeerd krijgt als men ook mee gaat spelen in de Vriendenloterij.
3. Pas in november wordt bekend gemaakt of en zo ja welke prijs je hebt gewonnen. Deze bekendmaking krijg je via de mail thuis gestuurd, aldus klager.
Klager vindt de onderhavige actie misleidend. Naar zijn mening is deze er slechts op gericht om goedkoop aan persoonsgegevens te komen en klanten voor de VriendenLoterij te werven. Klager legt bij zijn klacht ook afdrukken over van de site gelukspas.nl.
Het verweer van verweerder sub 1
Het verweer van verweerder sub 1 (hierna: “VL”) wordt als volgt samengevat.
De onderhavige actie kan als volgt worden omschreven. La Place en de VL organiseren samen een promotioneel kansspel voor de klanten van La Place (hierna: de “Actie”). In de vestigingen van La Place worden vouchers uitgedeeld met een gelukspas waarop een code staat. Daarmee kan men gratis kans maken op prijzen, en wel volgens de sweepstakemethode. De prijzen uit de Actie zijn tevoren door middel van een notariële trekking toegekend aan transactievolgnummers, die worden geactiveerd door het invoeren van een unieke wincode op www.gelukspas.nl. De deelnemer aan de Actie ziet direct na het invullen van de verplichte velden of hij één van de gratis prijzen wint. Aan alle deelnemers van de Actie doet de VL, nadat duidelijk is geworden of de deelnemer een gratis prijs heeft gewonnen, een vrijblijvend aanbod tot deelname aan de VL. Dit aanbod staat los van de Actie. Met andere woorden: deelnemers aan de Actie zijn niet verplicht om te gaan deelnemen aan de VL.
Naar aanleiding van de verschillende bezwaren merkt de VL -samengevat- het volgende op.
Ad 1. Om deel te kunnen nemen aan de Actie, worden onderstaande gegevens gevraagd aan de deelnemer, waarbij de velden 1 t/m 6 verplicht zijn, en veld 7 optioneel is.
1. Gelukscode
2. Meneer/mevrouw (aanvinken)
3. Voornaam / tussenvoegsel / Achternaam
4. Postcode / huisnummer /toevoeging|
5. Geboortedatum
6. Emailadres
7. Telefoonnummer.
Bovenstaande informatie wordt gevraagd in verband met:
– Controle deelname vanaf 18+
De VL is op grond van de geldende wet- en regelgeving verplicht geboortedata te vragen: personen onder de 18 jaar zijn uitgesloten van deelname aan alle vormen van kansspelen.
De overige verplicht in te vullen gegevens zijn nodig om prijzen uit te kunnen keren aan de winnaars
– Controle maximaal drie deelnames per persoon
De bewuste gegevens worden ook gevraagd teneinde te controleren dat deelnemers niet meer dan drie keer gratis deelnemen aan deze actie.
– Uitkeren prijzen:
Om winnaars van de ruim 2000 prijzen snel te kunnen berichten, zijn de adresgegevens dan wel het e-mailadres nodig.
Het vragen van de persoonlijke gegevens is noodzakelijk voor deelname aan de Actie. Dit staat er niet aan in de weg dat direct daarna getoond wordt of men iets heeft gewonnen.
Ad 2.
Klagers stelling dat men de getoonde prijzen pas krijgt als je mee gaat spelen in de VriendenLoterij is onjuist. Op de actievoucher, op de website en in de voorwaarden staat dat deelname aan de Actie gratis is. Na het invullen van de gegevens krijgt de deelnemer een pagina te zien waar bovenaan wordt getoond of hij een prijs gewonnen heeft. In de tekst bij het vrijblijvende aanbod van de VL wordt uitgelegd dat als je gaat meespelen in de VL je een La Place cadeaukaart + Rituals cadeaupakket ontvangt. Indien klager niet mee wilde spelen met de VL had hij de website kunnen sluiten. Klager heeft hoe dan ook gratis kans gemaakt op de prijzen uit de Actie.
Ad 3.
Ook de stelling dat pas in november bekend wordt gemaakt of en zo ja welke prijs men gewonnen heeft, is onjuist.
Deelnemers aan de Actie zien direct op de website, nadat de gevraagde gegevens zijn ingevuld, of zij in de prijzen zijn gevallen. Als binnen de actieperiode (20-8 t/m 1-11 2018) niet alle prijzen zijn gevallen, worden de overgebleven prijzen via een trekking achteraf, uiterlijk in week 47 van 2018, onder alle deelnemers aan de Actie verloot. De winnaars van deze trekking ontvangen vóór 26 november 2018 bericht.
VL concludeert dat er geen sprake is van misleiding.
Het oordeel van de Commissie
De Commissie stelt voorop dat zij beide verweerders verantwoordelijk acht voor de bestreden uiting, nu deze een door hen samen georganiseerd promotioneel kansspel betreft. Met betrekking tot de verschillende bezwaren overweegt de Commissie het volgende.
Ad 1.
Op de GELUKSPAS staat onder meer:
“Stap 2 Ga naar gelukspas.nl
Stap 3 Voer jouw Gelukscode in en zie direct of jij wint!”.
Uit de bij de klacht overgelegde afdrukken van de website gelukspas.nl en uit het verweer blijkt echter dat niet kan worden volstaan met het enkele invoeren van de Gelukscode, om te zien of men wint. In werkelijkheid dient men eerst nog een aantal gegevens in te vullen. Zo staat op www.gelukspas dan ook: “Vul je gegevens in en zie direct wat je wint!” en volgens het verweer is men verplicht om niet alleen de gelukscode in te vullen, maar ook vijf velden met onder meer voor- en achternaam, postcode, geboortedatum en emailadres. Bovendien blijkt uit het verweer dat indien binnen de actieperiode (20-8 t/m 1-11 2018) niet alle prijzen zijn gevallen, de overgebleven prijzen via een trekking achteraf, uiterlijk in week 47 van 2018 ofwel in de week van 25 november 2018 onder alle deelnemers aan de Actie worden verloot, en dat de winnaars van deze trekking vóór 26 november 2018 bericht ontvangen.
Gelet op het bovenstaande acht de Commissie de mededeling “Voer jouw Gelukscode in en zie direct of jij wint!” niet juist en in zoverre wordt door de bestreden uiting het vertrouwen in reclame geschaad als bedoeld in artikel 5 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Dat volgens verweerder sub 1 gegevens moeten worden ingevuld in verband met controle 18+ en om de prijzen te kunnen uitkeren aan de winnaars maakt voormelde conclusie niet anders. Uit de uiting volgt immers dat men slechts de Gelukscode moet invullen om te zien of men heeft gewonnen, terwijl de realiteit anders is.
Ad 2.
Dit bezwaar berust op een onjuiste veronderstelling. Anders dan klager stelt, wordt in de bij de klacht overgelegde afdrukken van gelukspas.nl niet kenbaar gemaakt “dat men de getoonde prijzen gegarandeerd krijgt als men ook mee gaat spelen in de Vriendenloterij”, waarbij klager met “de getoonde prijzen” kennelijk het oog heeft op de op de voucher getoonde prijzen. Naar het oordeel van de Commissie blijkt uit de tekst op voornoemde website: “Er ligt een La Place cadeaukaart + een Ritualspakket voor je klaar! Omdat je hebt meegedaan aan de actie van La Place bedanken we je met een leuk aanbod. Als je nu gaat meespelen met de Vriendenloterij ontvang je gegarandeerd een La Place Cadeaukaart t.w.v. € 15,- + een Rituals pakket t.w.v. € 20,- én maak je iedere maand kans op ruim 100.000 fantastische (geld)prijzen” voldoende duidelijk dat “de actie van La Place” enerzijds en het aanbod tot meespelen met de Vriendenloterij anderzijds los van elkaar staan, wat betreft de te winnen prijzen.
Ad 3.
Zoals onder Ad 1 overwogen, wordt hetzij na het invullen van een aantal gegevens, hetzij -namelijk ingeval van trekking achteraf- in november 2018 kenbaar gemaakt of men een prijs gewonnen heeft. Klagers stelling dat zonder meer pas in november bekend wordt gemaakt of en zo ja welke prijs men heeft gewonnen, kan derhalve niet slagen.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing van de Reclame Code Commissie
Gelet op het oordeel onder Ad 1 acht de Commissie de reclame-uiting in strijd met artikel 5 NRC. Zij beveelt verweerders aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.
Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.