Het College van Beroep [16 april 2019]

De bestreden uiting, de inleidende klacht en de beslissing van de Commissie

De klacht is gericht tegen een kaartje dat kopers van Kinderpostzegels ontvingen. Op het kaartje staat onder meer: “Speel nu mee en 1 van deze 3 is voor u!”. Daaronder staan drie hokjes met het opschrift “Bedankje”. Men kan deze door middel van een luikje openen, waarna men de volgende drie mogelijkheden ziet: “vakantie naar keuze”, “uitstapje naar keuze voor 4 personen” en “€ 5.000,-”. Daaronder staat een cadeaucode. Door de code te activeren gaat men meespelen in de VriendenLoterij. Op de achterzijde van het kaartje staat: “Zie binnen 1 minuut wat u ontvangt! Ontvangt u óf € 5.000,- of een vakantie naar keuze t.w.v. € 2.500,- óf een uitstapje naar keuze voor 4 personen? 1 van deze 3 is voor u als u nu mee gaat spelen in de VriendenLoterij door uw cadeaucode te activeren”. Onderaan het kaartje staan voorwaarden en wordt verwezen naar de website en het deelnemersreglement.

De inleidende klacht houdt in dat in de bestreden uiting wordt gesuggereerd dat de kans op het ontvangen van elk van de bedankjes even groot is. Dit is volgens appellant onjuist. Er blijken namelijk één vakantie naar keuze en één waardecheque van € 5000,- te zijn, maar wel honderden veel goedkopere uitstapjes naar keuze.

De Commissie heeft de klacht afgewezen en daartoe, kort samengevat, overwogen dat in de bestreden uiting niet wordt gesteld of gesuggereerd dat de kans op het ontvangen van elk bedankje even groot is. Voor zover men hierover anders zou denken, geldt dat de kans op de onder de ‘bedankjes’ genoemde prijzen bij deelname aan de VriendenLoterij gelijk is, namelijk steeds 1 op 3.334. Het is mogelijk dat de deelnemer het uitstapje tweemaal ontvangt, namelijk éénmaal als prijs en éénmaal als welkomstcadeau. De Commissie acht de mededeling: “Speel nu mee en 1 van deze 3 is voor u!” evenwel niet onjuist omdat alle deelnemers in elk geval een uitstapje naar keuze voor 4 personen zullen ontvangen en dit uitstapje wordt genoemd in één van de hokjes die men door middel van een luikje kan openen.

De grieven

De Commissie heeft de klacht ten onrechte afgewezen. De bewuste reclame-uiting moet worden bekeken op ‘een fenomenologische manier’, dus los van het verweer en de actievoorwaarden of rationalisaties achteraf. Indien dan wordt gelet op de ‘heuristiek’ van de ontvanger van de boodschap, dient ervan te worden uitgegaan dat deze ontvanger zal denken dat hij een even grote kans maakt op elk van de drie bedankjes achter de deurtjes. De strategie van de VriendenLoterij is bedoeld om de suggestie te wekken dat er veel te winnen valt en dat de kansen groot zijn, sterker nog, dat er altijd prijs is. Hierdoor blijft de reclame niet binnen de grenzen van het betamelijke en is deze misleidend. De consument zal ten onrechte menen dat de winkans ten aanzien van elk van de bedankjes steeds 1/3 is en dat hij aldus 66,6% kans heeft op de vakantie naar keuze ter waarde van € 2.500,- of de geldprijs van € 5.000,-, en dat hij maar één keer hoeft mee te spelen voor € 13,50 om deze prijzen te krijgen. Deze verleiding zal hij door de misleiding nauwelijks kunnen weerstaan. Er wordt niet gezegd “een van deze drie prijzen” of “een van deze drie cadeaus” is voor u. Dit is om een (juridische) constructie mogelijk te maken waarbij twee acties (een promotioneel kansspel en een cadeauactie) in één reclame met elkaar worden versmolten. Het is daardoor voor de consument niet duidelijk of het uitstapje dat men krijgt een prijs of een cadeau is. Dit verschil is wel belangrijk. Een prijs doet maar één keer mee aan de verloting. Een vreemd gevolg van de door de VriendenLoterij gekozen constructie is dat degene die gaat meespelen de kans krijgt om twee keer het veel goedkopere uitstapje te krijgen. Al naar gelang het de VriendenLoterij uitkomt, is het bedankje hetzij een prijs hetzij een cadeau. Dat het geen echt cadeau is voor de mensen die Kinderpostzegels hebben gesteund, blijkt uit het feit dat alleen de mensen die Kinderpostzegels hebben gesteund én gaan meespelen in de VriendenLoterij een cadeau krijgen. De consument kan niet weten dat sprake is van een combinatie van twee acties en dat veruit het goedkoopste item (te weten het uitstapje naar keuze) vele malen (3.334 keer) vaker wordt vergeven dan de andere bedankjes. De actievoorwaarden zijn niet geschikt om de schromelijke, wellicht bewust aangebrachte onduidelijkheden in de uiting te verbeteren.

Het antwoord in appel

Het standpunt van de VriendenLoterij strekt tot bevestiging van de beslissing van de Commissie. Op hetgeen de VriendenLoterij stelt zal hierna, voor zoveel nodig, worden ingegaan.

De mondelinge behandeling

Partijen hebben hun stellingen gehandhaafd en nogmaals toegelicht.

Het oordeel van het College

1. De klacht is gericht tegen een uiting waarin men in de eerste plaats wordt bedankt voor het steunen van Kinderpostzegels. Vervolgens wordt gezegd “Speel nu mee en 1 van deze 3 is voor u!” Hieronder staan drie luikjes met telkens het opschrift “Bedankje”. Men kan de luikjes openen om te zien welk item daar achter schuil gaat. De inleidende klacht komt in essentie erop neer dat in de uiting wordt gesuggereerd dat de kans op elk bedankje even groot is. Het College oordeelt als volgt.

2. In de uiting wordt slechts gesteld dat men, door in de VriendenLoterij te gaan mee-spelen, een van de drie vermelde bedankjes krijgt. Deze mededeling is correct. Men ontvangt immers een van deze bedankjes indien men gaat meespelen. De uiting bevat geen mededelingen over de aantallen bedankjes die beschikbaar zijn. Evenmin bevat de uiting mededelingen die een bepaald vertrouwen wekken ten aanzien van welk bedankje men zal ontvangen. Naar het oordeel van het College zal de gemiddelde consument op grond hiervan enkel verwachten dat hij een van de getoonde bedankjes krijgt, maar zal hij geen specifieke verwachting hebben met betrekking tot de vraag welk bedankje hij zal ontvangen. Overigens ligt het naar het oordeel van het College niet voor de hand te veronderstellen dat elk bedankje in gelijke hoeveelheden beschikbaar is, nu bedankje 1 een bruto waarde heeft van € 2.500,-, bedankje 2 een bruto waarde van € 80,- en bedankje 3 een bruto waarde van € 5.000,-. In een dergelijke situatie, waarin slechts wordt gezegd dat men een van deze bedankjes ontvangt, zal men eerder verwachten dat van het bedankje met de laagste waarde meer exemplaren beschikbaar zijn, in plaats van dat elk bedankje in gelijke mate beschikbaar is voor degenen die gaan meespelen in de VriendenLoterij. Nu de verwachting van de gemiddelde consument dat hij een van de drie in de uiting vermelde bedankjes ontvangt wordt waargemaakt en verder niet de verwachting wordt gewekt dat de twee duurdere bedankjes in gelijke mate beschikbaar zijn als het uitstapje voor vier personen, is de uiting waar het in deze procedure om gaat niet misleidend.

3. Op grond van het voorgaande doet niet ter zake hoe de actie met betrekking tot de bedankjes verder is ingericht. Dat het een combinatie is van een promotioneel kansspel en een cadeauactie zonder dat dit specifiek uit de uiting blijkt, kan niet tot het oordeel leiden dat de gemiddelde consument wordt misleid met betrekking tot het ontvangen van één van de genoemde bedankjes. Of men dit bedankje ontvangt als prijs of als cadeau doet voor de consument niet ter zake. Evenmin doet ter zake of men het ‘bedankje’ ontvangt in reactie op het steunen van Kinderpostzegels of voor het gaan meespelen in de VriendenLoterij. Het College acht het aannemelijk dat het de gemiddelde consument bij het gaan meespelen vooral om het bedankje zelf is te doen, en niet zozeer om de aanleiding voor het bedankje. Nu de grieven ook verder geen doel kunnen treffen, beslist het College als volgt.

De beslissing

Het College bevestigt de bestreden beslissing.

[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]

De Reclame Code Commissie [8 februari 2019]

De bestreden reclame-uiting

Het betreft een uiting van de VriendenLoterij (hierna: VL), door klager ontvangen na het kopen van kinderpostzegels. In de uiting staat onder meer:

“Bedankt!
 Dat u Kinderpostzegels steunt
Speel nu mee en
1 van deze 3 is voor u!”.

Daaronder staan drie hokjes die men door middel van een luikje kan openen. Op de luikjes staat onder de afbeelding van een gouden doos met rode strik respectievelijk: “Bedankje 1”, “Bedankje 2” en “Bedankje 3”. Na openen van de luikjes verschijnen respectievelijk de volgende drie mogelijkheden:
“vakantie naar keuze”, “uitstapje naar keuze voor 4 personen” en “€ 5.000,-”.
Daaronder staat onder meer:
“Activeer snel uw cadeaucode:
(waarna een code is te lezen)
1 Activeer uw cadeaucode op
vriendenloterij.nl/zegel
2 Ga meespelen in de VriendenLoterij
en zie DIRECT wat u ontvangt!”  en
“100%
 CADEAU
 GARANTIE”.

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat. Na de beslissing van het College van Beroep in dossier 2017/00027, naar aanleiding van een eerdere klacht van klager tegen een reclame-uiting van de VL, gaat de VL in dit geval andermaal te ver in haar marketing, aldus klager. Hij voert hiertoe het volgende aan. In de bestreden uiting wordt gesuggereerd dat de kans op elk ‘bedankje’ even groot is. Blijkens de inhoud van de bij de klacht overgelegde mails tussen klager en de VL is dat echter niet het geval. Er blijken immers één vakantie naar keuze en één waardecheque ter waarde van € 5000,- te zijn, en honderden, veel goedkopere uitstapjes naar keuze. 

Het verweer

Het verweer wordt als volgt samengevat. Klager heeft de bestreden uiting ontvangen als bedankje voor het steunen van Stichting Kinderpostzegels. Met deze uiting wordt een aanbod gedaan om mee te gaan spelen met de VL. Op de voorzijde van de uiting wordt verwezen naar de actiewebsite vriendenloterij.nl/zegel (hierna:  “Website”) waar men een lot kan kopen. Op de achterzijde van de uiting wordt ook verwezen naar deze website en wordt melding gemaakt van de actievoorwaarden die van toepassing zijn. Evenals op de voorzijde wordt op de achterzijde duidelijk gemaakt dat men óf 5.000,- óf een vakantie naar keuze óf een uitstapje naar keuze voor 4 personen ontvangt. Ontvangers van de uiting die op het daarin vervatte aanbod willen ingaan, worden -zoals gezegd – verwezen naar de website. Zij ontvangen gegarandeerd een welkomstcadeau. Dit is een uitstapje naar keuze voor 4 personen. De claim “100% cadeaugarantie” wordt dan ook waargemaakt. Verder maken nieuwe deelnemers direct kans op de prijzen genoemd op de uiting, op  de website en in de actievoorwaarden: 1) vakantie naar keuze, 2) uitstapje naar keuze voor 4 personen en 3) een cheque t.w.v. € 5.000,-. Deze direct te winnen prijzen kon men winnen via de zogenaamde sweepstakemethode: voorafgaand aan de actie worden de direct te winnen prijzen door een onafhankelijk spelsysteem of door een notaris aan een transactievolgnummer toegekend. De direct te winnen prijzen worden uitgekeerd als het transactievolgnummer waaraan de betreffende prijs is toegekend, geactiveerd is door het kopen van een lot. Als aan het einde van de actie blijkt dat het winnende transactievolgnummer niet geactiveerd is, dan wordt de prijs alsnog verloot onder de deelnemers van de actie door middel van en trekking achteraf. De winkans van één van deze drie prijzen is gelijk, namelijk 1 op 3.334. In artikel 22 van de actievoorwaarden staat hierover: “De winkans is ingeschat op 1 op 3.334. De winkans is een voorspelling gebaseerd op vergelijkbare promotionele acties uit het verleden. Het aantal deelnemers aan de Actie bepaalt uiteindelijk de werkelijke winkans”.

Het welkomstcadeau is een cadeau en géén prijs. Het welkomstcadeau, een uitstapje naar keuze voor 4 personen, ontvangt iedere deelnemer aan deze actie. Dit heeft niets met een winkans te maken, omdat er geen sprake is van een prijs. Het welkomstcadeau staat los van “de instant win actie”. VL concludeert dat, anders dan klager stelt, de winkans op de te winnen prijzen even groot is. De mededeling “Speel nu mee en een van deze drie is voor u!” klopt, omdat één van de drie prijzen ook het welkomstcadeau is dat iedere deelnemer ontvangt. VL verzoekt de Commissie de klacht ongegrond te verklaren.

De repliek

De repliek wordt als volgt samengevat.
In het verweer is sprake van een merkwaardige juridische haarkloverij over definities. De woorden ‘prijs’ en ‘cadeau’ worden in de praktijk veelal door elkaar gebruikt, zo niet als synoniem, dan wel als hyperoniem, nu een ‘prijs’ iets is wat je wordt gegeven. Daarmee blijft overeind, aldus klager, dat wordt gesuggereerd dat met aanmelding via de onderhavige actie de kans op elke van de 3 welkomstprijzen even groot is.  Klager vindt het daarbij opmerkelijk dat het door de gebruikte constructie mogelijk is dat men twee keer het uitstapje wint.

Het oordeel van de Commissie

De klacht komt er, mede gelet op de nadere toelichting bij repliek en ter zitting op neer dat in de bestreden reclame-uiting wordt gesuggereerd dat de kans op elk ‘bedankje’ even groot is, en dat die suggestie onjuist is omdat er, volgens klager, in het kader van de onderhavige actie sprake is van één “vakantie naar keuze” en één “waardecheque ter waarde van € 5000,-”, en honderden, veel goedkopere “uitstapjes naar keuze”.  Ter zitting heeft klager meegedeeld dat die indruk wordt gewekt door “de presentatie”, waaronder de plaatsing van “het uitstapje naar keuze voor 4 personen” op positie 2 (“Bedankje 2”).

De Commissie oordeelt hierover als volgt.
In de bestreden uiting zelf wordt niet gesteld dat de kans op het ontvangen van “Bedankje 1”, “Bedankje 2” dan wel “Bedankje 3” even groot is. Daarin staat slechts dat de deelnemer 1 van de 3 genoemde bedankjes krijgt. In de “actievoorwaarden”, waarnaar op de achterzijde van de uiting wordt verwezen (“Kijk voor alle actievoorwaarden op vriendenloterij.nl/zegel”), en die ter zitting door de VL zijn overgelegd, wordt nadere informatie verstrekt over de betreffende kansen. Zo staat in artikel 17 een overzicht waaruit blijkt dat het “Aantal winnaars” van respectievelijk “Vakantie naar Keuze t.w.v. € 2.500,- ”, “Geldprijs van € 5000,-” en “Uitstapje naar Keuze voor 4 personen” telkens 1 is.

In het hieraan voorafgaande artikel 16 staat verder:
“U heeft gedurende de Actie recht op maximaal 1 welkomstcadeau ongeacht het aantal loten waarmee u gedurende de Actie mee gaat spelen. Het welkomstcadeau in de Actie is een uitstapje naar Keuze voor 4 personen”.

Ten slotte luidt artikel 22, zoals hierboven al weergegeven onder “Het verweer”:
“De winkans is ingeschat op 1 op 3.334. De winkans is een voorspelling gebaseerd op vergelijkbare promotionele actíes uit het verleden. Het aantal deelnemers aan de Actie bepaalt uiteindelijk de werkelijke winkans”.

Uit de actievoorwaarden blijkt dat de kans op de onder de ‘bedankjes’ genoemde prijzen bij deelname aan de VL gelijk is, namelijk steeds 1 op 3.334. Voor zover er van de uiting al een suggestie zou uitgaan dat de winkans bij elk bedankje even groot is, is deze suggestie dan ook niet onjuist. De Commissie begrijpt uit de actievoorwaarden, en uit hetgeen adverteerder naar voren heeft gebracht, dat de deelnemer in elk geval een welkomstcadeau ontvangt, te weten een uitstapje naar keuze voor 4 personen. De zinsnede “100% cadeau garantie” slaat, gezien artikel 16 van de actievoorwaarden, kennelijk op dit welkomstcadeau. Daarbij is het mogelijk dat de  deelnemer het uitstapje tweemaal ontvangt, namelijk éénmaal als prijs als bedoeld in artikel 17 van de actievoorwaarden, en éénmaal als welkomstcadeau waar men op grond van artikel 16 van de actievoorwaarden recht op heeft.

Ten slotte acht de Commissie ook de mededeling:

 “     Speel nu mee en 1 van deze 3 is voor u!” niet onjuist, omdat alle deelnemers in elk geval een uitstapje naar keuze voor 4 personen zullen ontvangen, en dit uitstapje ook wordt genoemd in één van de hokjes die men door middel van een luikje kan openen.  

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.