De bestreden reclame-uiting

Het betreft een televisiecommercial van Lotto, waarin is te zien dat een Lotto-winnaar de hulp inschakelt van een interieurarchitect en zijn stylisten voor het interieur van het huis dat de winnaar cadeau geeft aan zijn ouders.

De samenvatting van de klacht

De televisiecommercial verbeeldt mensen met een homoseksuele voorkeur op stereotiepe wijze en los van de sociale wereld. Voor opgroeiende kinderen is dit een verschrikkelijk voorbeeld dat ze in hun identiteit incorporeren. Lotto probeert zich te verrijken aan het leed dat deze stereotypen veroorzaken. Hoe erger de stereotiepe denkbeelden van de sociale omgeving van het kind, hoe langer de sociale isolatie die het kind doormaakt en hoe erger de stereotiepe denkbeelden vat krijgen op het kind. Reclames moeten erop gericht zijn mensen met een homoseksuele voorkeur af te beelden als mensen die heel goed een emotionele relatie kunnen aangaan, daar gelukkig van worden, en ook een positief zelfbeeld kunnen ontwikkelen. Alle andere vernederende stereotypen moeten worden vermeden.

De samenvatting van het verweer

Lotto betreurt het dat klager aanstoot heeft genomen aan de reclamecampagne. Op geen enkele wijze heeft Lotto zich neerbuigend willen uitlaten over mensen met een homoseksuele voorkeur. De commercial gaat over een man die “gewoon” is gebleven en zijn ouders laat meegenieten van zijn geluk. De “clash of styles” brengt een vrolijke noot aan de reclame doordat de zoon voor zijn ouders een oubollig “gezellig” interieur kiest, ten opzichte van het contrast van de gevierde architect met strakke, minimalistische, moderne lijnen zoals men vaker op tv ziet.
In niets wordt gerept over een seksuele voorkeur. Daar is niet op gecast en daar staat niets over in het script. Volgens het storyboard moesten de architect en de assistent sympathiek worden neergezet. Ook als de architect en/of assistent zou worden geïnterpreteerd als iemand met een homoseksuele voorkeur (of biseksueel of transgender), dan wordt het type niet “los van de sociale wereld afgebeeld”. Laat staan dat Lotto zich met de tv-reclame tracht te verrijken aan het leed dat stereotypen zouden veroorzaken, of dat mensen met een homoseksuele voorkeur geen goede emotionele relatie kunnen aangaan of geen positief zelfbeeld kunnen ontwikkelen.
Wat betreft het door klager gestelde effect dat de reclame zou hebben op kinderen met een homoseksuele voorkeur, stelt Lotto dat de reclame werd uitgezonden tussen 19.00 uur en 24.00 uur, waarmee voldaan is aan de wet- en regelgeving die er op gericht is om minderjarigen niet in aanraking te laten komen met tv-reclames voor kansspelen. Daarnaast heeft Lotto enkel zendtijd/GRP’s ingekocht op de doelgroep 45-65 jaar, waarmee de kans verder wordt verkleind dat minderjarigen in aanraking zijn gekomen met tv-reclame.
De reclame is bedoeld om het kansspel Lotto op opvallende wijze onder de aandacht te brengen, zonder enig serieus te nemen boodschap, negatieve bijbedoeling of strekking over (de psyche van) de architect en/of assistent, of homoseksuele mannen in het algemeen. Het gaat om een humoristisch getinte televisiecommercial, die onmiskenbaar niet serieus dient te worden genomen.
De uiting is bedoeld als een parodie op de stereotypering van de excentrieke tv-architect ten opzichte van de “gewone” man. De assistent is er voornamelijk om aan te tonen dat de architect groot aanzien geniet en dat hij hem blindelings volgt. Het gaat om het stereotype tv-architect, en niet die van mensen met een bepaalde seksuele voorkeur. Van een schadelijke stereotypering is naar het oordeel van Lotto geen sprake.

Het oordeel van de Commissie

De Commissie vat de klacht aldus op dat bezwaar wordt gemaakt tegen de commercial omdat deze in strijd zou met de goede smaak en/of fatsoen als bedoeld in artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC) dan wel nodeloos kwetsend in de zin van artikel 4 van de NRC wegens de volgens klager karikaturale wijze waarop de architect en de stylisten worden uitgebeeld. De Commissie stelt voorop dat de bestreden uiting onmiskenbaar is bedoeld voor volwassenen en zich niet richt op kinderen.
Bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting in strijd is met de goede smaak en/of het fatsoen dan wel nodeloos kwetsend is, stelt de Commissie zich terughoudend op, gelet op het subjectieve karakter van deze criteria. De Commissie beoordeelt of de uiting naar de huidige maatschappelijke opvattingen de grenzen van het toelaatbare te buiten gaat.
Met inachtneming van deze terughoudendheid is de Commissie van oordeel dat de onderhavige reclame niet van dien aard is dat de grens van het toelaatbare wordt overschreden. De personages in de televisiecommercial zijn karikaturen en hun manier van doen is duidelijk humoristisch en overdreven van aard bedoeld. Daarbij ligt de nadruk op de tegenstelling tussen de ‘strakke’ inrichting die de architect en de stylisten voor ogen hebben en de ‘gezellig knusse’ inrichting die de ‘heel gewoon gebleven’ Lotto-winnaar voor zijn ouders kiest. Niet kan worden gezegd dat door de commercial homoseksuelen op een negatieve manier worden afgeschilderd of gestigmatiseerd. De Commissie acht het aannemelijk dat de gemiddelde consument de uiting zal opvatten als een humoristisch bedoelde aanprijzing van het kansspel Lotto.
De Commissie heeft er begrip voor dat de humor, die in de uiting besloten ligt, niet door iedereen wordt gewaardeerd, maar dat betekent nog niet dat de uiting daardoor in strijd is met de NRC.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing van de Commissie

De Commissie wijst de klacht af.