De bestreden reclame-uiting

Het betreft een uiting op www.ggdhvb.nlieuws/2016/07/Superhero-in-drie-shots (een sub-pagina van de website www.ggdhvb.nl) waarop onder andere staat:

“De GGD Hart voor Brabant vaccineert ook dit jaar op Roze Maandag mannen die seks hebben met mannen gratis tegen hepatitis B.

Op maandag 25 juli staat de Tilburgse kermis weer in het teken van Roze Maandag. De GGD Hart voor Brabant is dit jaar voor de elfde keer van de partij om mannen die seks hebben met mannen (MSM) gratis te vaccineren tegen hepatitis B. de GGD-bus staat net als vorig jaar van 12.00 uur tot 20.00 uur op de Spoorlaan aan het begin van de kermis.

Ter promotie van de vaccinaties plaatsen onze vrijwilligers tattoos die wel tot zeven dagen kunnen blijven zitten. Zo zien ze eruit!”

Onder de tekst staat een afbeelding van de ‘tattoo’: een penis met een “Superman”- jasje en –cape aan. Op de “borst” staat  “3X” (in plaats van de “S” van Superman).

Langs de cape staat “MANTOTMAN.NL”.

Onder de afbeelding staat: “Superhero in 3 shots!”

De klacht

Volgens klaagster is hier sprake van een marketingstunt, waarbij een medische handeling wordt aangeprezen. Klaagster vraagt zich af of er wel op deze manier reclame gemaakt mag worden voor een medisch product. Daarnaast maakt klaagster bezwaar tegen de boodschap van de uiting, die volgens haar luidt “dat je penis een superhero wordt wanneer jij de 3 hepatitits B shots gaat halen”.

Het verweer

Het verweer wordt als volgt samengevat.

Het gaat hier weliswaar om reclame zoals bedoeld in artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), maar niet om een reclame voor geneesmiddelen zoals bedoeld in de Code Publieksreclame voor Geneesmiddelen (CPG). Het betreft hier gezondheidspromotie, namelijk het promoten van vaccinatie ten behoeve van bescherming tegen hepatitis B.

De landelijke hepatitis B vaccinatiecampagne wordt sinds 1 november 2002  door GGD’s uitgevoerd ter preventie van hepatitis B. De campagne is gericht op doelgroepen die een verhoogd risico lopen op besmetting met het hepatitis B virus, zoals mannen die seks hebben met mannen (MSM) en sekswerkers. Deze doelgroepen worden uitgenodigd voor gratis en anonieme vaccinatie tegen hepatitis B bij alle GGD’s in Nederland. De GGD Hart voor Brabant voert voor 25 gemeenten in Midden en Noord-Brabant de publieke gezondheidszorg uit. In dat kader is zij ook uitvoerder van deze campagne. Het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM is verantwoordelijk voor de coördinatie van het vaccinatieprogramma. Zij voert dit samen met de GGD en Soa Aids Nederland uit. Voor deze campagne zijn landelijke campagnemiddelen ontwikkeld die de GGD’s kunnen inzetten bij hun promotieactiviteiten.

De cartooneske weergave van de penis in een supermancape is een bewuste keuze om laagdrempelig en luchtig deze doelgroep te bereiken en is niet in strijd met het fatsoen of de goede zeden, ook niet wanneer de cartoon op een openbare plaats voor iedereen te zien zou zijn. Deze cartoon stond echter in een website-artikel dat alleen na doorklikken zichtbaar was. (Adverteerder heeft ter onderbouwing een screenshot aangeleverd van de startpagina, waarop de penis niet te zien is, maar wel het tekstblok waarop geklikt moet worden om de sub-pagina met de penis te zien.)

‘Roze Maandag’ is volgens adverteerder bij uitstek een gelegenheid om de doelgroep te bereiken.

Informatie van de Keuringsraad KOAG/KAG

De uiting is niet ter preventieve toetsing aan de Keuringsraad KOAG/KAG voorgelegd en niet van een toelatingsnummer voorzien. Deze uiting valt niet onder de competentie van de Keuringsraad, aldus KOAG/KAG. De Keuringsraad kijkt naar publieksreclame voor specifieke (recept)geneesmiddelen. Deze uiting is een oproep aan mannen die seks hebben met mannen om zich gratis te laten vaccineren tegen hepatitis B. Derhalve is er geen sprake van reclame voor een specifiek geneesmiddel en zou deze uiting niet aan de Keuringsraad hoeven te worden voorgelegd.

De mondelinge behandeling

Adverteerder benadrukt dat het een uiting uit 2016 betreft. De uiting is pas te vinden wanneer men op de website op “nieuws” klikt, vervolgens scrollt naar de nieuwsberichten van een jaar geleden en dan op de tegel van dit specifieke nieuwsbericht klikt. het betreffende. De uiting is niet via drukwerk verspreid, aldus adverteerder. De Minister is verantwoordelijk voor het vaccinatieprogramma; de GGD heeft de opdracht om de doelgroepen attent te maken op de mogelijkheid zich te laten vaccineren. Dat doet de GGD op plekken waar zij de doelgroep kan bereiken, zoals de Tilburgse kermis. De nadruk in deze campagne ligt op “3x”, omdat niet iedereen er van op de hoogte is dat de vaccinatie pas echt helpt na 3 vaccinaties. Adverteerder merkt ten slotte op dat vaccineren tegen hepatitis B sinds 2011 deel uitmaakt van het Rijksvaccinatieprogramma voor kinderen.

Het oordeel van de Commissie

1.

Naar het oordeel van de Commissie is sprake van reclame als bedoeld in artikel 1 lid 1 onder xx in verbinding met artikel 1 lid 1 onder b en 1 van de Geneesmiddelenwet.

Artikel 1 lid 1 onder xx van die wet luidt:
“reclame: elke vorm van beïnvloeding met het kennelijke doel het voorschrijven, ter hand stellen, of gebruiken van een geneesmiddel te bevorderen, dan wel het geven van de opdracht daartoe;”.

Artikel 1 lid 1 onder b en 1 van de Geneesmiddelenwet luidt, voor zover hier van belang:

“geneesmiddel: een substantie of een samenstel van substanties die bestemd is om te worden toegediend of aangewend voor dan wel op enige wijze wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor: het genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens”.

2.

De Commissie gaat ervan uit dat de vaccinatie tegen hepatitis B een uitsluitend op recept verkrijgbaar geneesmiddel betreft. Op grond van artikel 85 aanhef en onder a Geneesmiddelenwet is publieksreclame voor geneesmiddelen die uitsluitend op recept ter hand mogen worden gesteld verboden. Blijkens artikel 90 Geneesmiddelenwet in combinatie met artikel 4a, eerste lid, van de Wet publieke gezondheid” geldt op dit verbod een uitzondering voor het vaccinatieprogramma uit de ministeriële regeling “Regeling vaststelling rijksvaccinatieprogramma en onderzoek bij pasgeborenen naar ernstige zeldzame ziekten”, dat betrekking heeft op bepaalde inentingen voor doelgroepen, bestaande uit personen tot uiterlijk 19 jaar.

3.

De door adverteerder aangeboden vaccinaties tegen hepatitis B vallen niet onder de onder punt 2 genoemde uitzondering op het verbod van voornoemd artikel 85 Geneesmiddelenwet, gelet op de hiervoor genoemde leeftijdsbeperking van 19 jaar. De vaccinaties tegen hepatitis B maken echter wel deel uit van een RIVM vaccinatieprogramma, gericht op specifieke doelgroepen. De Commissie is van oordeel dat, nu het hier een vaccinatieprogramma betreft dat door het RIVM, dus onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wordt uitgevoerd, en de uitvoering van dit programma onmiskenbaar de bescherming van de volksgezondheid tot doelstelling heeft (vgl. considerans nr. 2 van Richtlijn 2001/83/EG), de uitzonderingsregel analoog toegepast dient te worden voor het onderhavige vaccinatieprogramma. Een door de overheid opgezet vaccinatieprogramma dient volgens de Commissie in enige mate onder de aandacht van het publiek te kunnen worden gebracht. De Commissie acht het feit dat de uiting de mogelijkheid van vaccinaties tegen hepatitis B onder de aandacht brengt, dan ook niet in strijd met de wet als bedoeld in artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).

4.

Gelet op de klacht dient beoordeeld te worden of de uiting in strijd met de goede smaak en het fatsoen als bedoeld in artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), gelet ook op de combinatie van de afbeelding en de boodschap dat “je penis een superhero wordt wanneer jij de 3 hepatitits B shots gaat halen”. Bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting in strijd is met criteria zoals de goede smaak en het fatsoen, stelt de Commissie zich terughoudend op, gelet op het subjectieve karakter van deze criteria. Met inachtneming van deze terughoudendheid oordeelt de Commissie als volgt.

5.

In de onderhavige reclame-uiting is een penis te zien in een supermankostuum. Het bijschrift luidt: “Superhero in 3 shots!”. De afbeelding met bijschrift maakt deel uit van een vaccinatiecampagne en dient ter illustratie van de boodschap van adverteerder dat het volgens haar goed is wanneer mannen die seks hebben met mannen zich laten vaccineren tegen hepatitis b.

6.

De bestreden uiting is geopenbaard op de website van adverteerder, op de sub-pagina  www.ggdhvb.nlieuws/2016/07/Superhero-in-drie-shots. Daarmee heeft adverteerder zich willen richten tot de doelgroep die zelf deze pagina bezoekt. Met inachtneming van voornoemde terughoudendheid en rekening houdend met het feit dat de onderhavige uiting geplaatst is op de website van de GGD website, specifieker: op  een sub-pagina van deze website met informatie over ‘Roze Maandag’ in Tilburg en daarmee gericht is op een bepaalde doelgroep en zichtbaar voor een zeer beperkt publiek, is de Commissie van oordeel dat de uiting de grenzen van hetgeen volgens huidige maatschappelijke opvattingen toelaatbaar is, niet overschrijdt. De uiting is dan ook niet in strijd met artikel 2 NRC.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.