De ontvangen uiting
Het betreft een geadresseerde brief van verweerders gezamenlijk, waarin onder meer staat:
“Wat gaat het snel: uw kind is alweer enkele maanden oud. Heeft u uw baby al eens een boekje voorgelezen? Samen plaatjes kijken en samen praten of zingen is goed voor het contact met uw baby en voor de taalontwikkeling van uw kind. Daarom biedt de gemeente Nijmegen u, in samenwerking met Bibliotheek Zuid, een BoekStartkoffertje aan. In dit koffertje vindt u informatie over voorlezen en leuke babyboekjes om direct mee van start te gaan.
Hoe werkt het?
Bij deze brief vindt u een waardebon. Op vertoon van deze waardebon ontvangt u het Boekstartkoffertje als u uw baby lid maakt van de bibliotheek. Dit lidmaatschap is gratis (tot 18 jaar) en u hoeft geen inschrijfgeld te betalen. Zo kunt u kennismaken met de speciale babyboekjes en gebruik maken van de hele collectie baby en kinderboeken van de bibliotheek. De medewerkers geven u met veel plezier tips over boekjes en voorlezen. (…)
BoekStart is een programma dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen én ouders met jonge kinderen wil laten genieten van boeken. Het gaat uit van de gedachte dat kinderen die al op jonge leeftijd in aanraking komen met boeken een voorsprong (op school) ontwikkelen waar ze hun hele leven voordeel van hebben. (…)”
De klacht
Deze luidt, samengevat, als volgt. In de uiting wordt een lidmaatschap aangeprezen en een welkomstgeschenk beloofd bij inruilen van een waardebon. Het is onduidelijk wie de opdrachtgever van de direct mail is. Enkel op de envelop staat een adres, maar dat is niet daadwerkelijk bereikbaar. Hierdoor is de uiting in strijd met artikel 2 Code brievenbus reclame, huissampling en direct response advertising (CBR). Klager staat bovendien ingeschreven in het Nationaal Postregister. Klager legt hiervan een bewijs over en stelt dat verweerders artikel 5.2 Code voor het gebruik van Postfilter 2015 (Code Postfilter 2015) hebben overtreden door het register niet te raadplegen. Ook hebben zij gehandeld in strijd met artikel 6.2 van die code door zijn bezwaar tegen de ontvangst van de uiting niet te onderzoeken.
Het verweer van de gemeente
Dit wordt als volgt weergegeven. De brief wordt aan alle ouders met een kind gestuurd. In de brief staat informatie over het programma BoekStart. Dit is een programma dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen. Daarbij wordt erop gewezen dat het lidmaatschap van de bibliotheek gratis is tot 18 jaar. De uiting bevat geen reclame in de zin van artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), maar houdt verband met een door de bibliotheek en Boekstart gesloten overeenkomst ter bestrijding van analfabetisme. In het Postregister kan een persoon aangeven van welke sectoren hij geen reclamepost wenst te ontvangen. Nu geen sprake is van reclame, is de Code voor het gebruik van Postfilter niet van toepassing.
H
et oordeel van de voorzitter
1) In de onderhavige mailing wordt in de eerste plaats het ‘BoekStartkoffertje’ onder de aandacht van de geadresseerde gebracht. Daarbij wordt meegedeeld dat dit koffertje voordelen biedt voor het contact tussen ouder-kind en voor het bevorderen van de taalontwikkeling van het kind. Door middel van een waardebon bij de uiting kan men het koffertje ontvangen indien men samen met het kind lid wordt van de bibliotheek. In de uiting staat dat men op deze wijze kennis kan maken met de ‘speciale babyboekjes’ en gebruik kan maken van de hele collectie baby en kinderboeken van de bibliotheek. In de uiting staat verder dat ‘BoekStart’ een programma is “dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen én ouders met jonge kinderen wil laten genieten van boeken” en dat “kinderen die al op jonge leeftijd in aanraking komen met boeken een voorsprong (op school) ontwikkelen waar ze hun hele leven voordeel van hebben”. Naar het oordeel van de voorzitter prijst de uiting daarmee het ‘BoekStartkoffertje’ en de mogelijkheid lid te worden van de bibliotheek aan. Om deze redenen dient de uiting als een reclame-uiting te worden aangemerkt. Dat de uiting kennelijk verband houdt met een programma ter bestrijding van analfabetisme, leidt niet tot een ander oordeel. Het verweer van de gemeente dat geen sprake is van reclame wordt derhalve verworpen.
2) Voor zover klager stelt dat de uiting in strijd is met artikel 2 CBR, overweegt de voorzitter als volgt. De ratio van dit artikel is dat bedrijven en organisaties die direct mail (doen) verzenden gemakkelijk als afzender herkenbaar en op een fysiek adres bereikbaar zijn voor de ontvanger. Met het oog hierop wordt verlangd dat in de mailing een fysiek adres wordt genoemd en is bepaald dat niet kan worden volstaan met een postbusnummer. Voor zover het de gemeente betreft, bevat de uiting enkel de vermelding van een postbusnummer en is dus niet aan deze eis voldaan. Met betrekking tot de bibliotheek vermeldt de uiting diverse fysieke adressen van vestigingen van de bibliotheek, zodat in zoverre wél is voldaan aan de in artikel 2 CBR voorgeschreven informatieplicht. Op grond van het voorgaande acht de voorzitter de uiting uitsluitend ten aanzien van de gemeente in strijd met artikel 2 CBR.
3) Klager heeft door middel van het overleggen van stukken aangetoond dat zijn gegevens zijn opgenomen in het Nationaal Postregister. De voorzitter gaat op grond van de klacht en de stukken ervan uit dat klager daarbij heeft meegedeeld geen enkele vorm van geadresseerde reclame te willen ontvangen. Nu is geoordeeld dat de uiting geadresseerde reclame is en zowel de gemeente als de bibliotheek kunnen worden aangemerkt als adverteerder of opdrachtgever in de zin van de Code Postfilter, had vóór de verzending van de mailing het Nationaal Postregister dienen te worden geraadpleegd. Dat de gemeente een overheidsinstantie is, doet daaraan niet af (vgl. dossier 2013/00771). Nu de gemeente en de bibliotheek blijkbaar voorafgaand aan de verzending niet het register hebben geraadpleegd, is artikel 5.2 Code Postfilter 2015 overtreden. Verder is niet voldaan aan het bepaalde in artikel 6.2 Code Postfilter 2015. De gemeente en de bibliotheek hebben blijkbaar geen serieus onderzoek gedaan naar aanleiding van het bezwaar van klager tegen de ontvangst van de mailing. De bibliotheek heeft in het geheel niet op dit bezwaar gereageerd. Derhalve wordt beslist als volgt.
De beslissing van de voorzitter
Op grond van het voorgaande oordeelt de voorzitter in verband met het verzenden van de onderhavige mailing aan klager dat:
de gemeente heeft gehandeld in strijd met artikel 2 CBR
de gemeente en de bibliotheek de artikelen 5.2 en 6.2 Code Postfilter hebben overtreden.
De voorzitter beveelt de gemeente en de bibliotheek aan om niet meer in strijd met voormelde artikelen te handelen.
Beslissing RCC:
Het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter
Verweerders verwijzen in het bezwaar naar het door de gemeente ingediende verweer van 3 maart 2016 en verzoeken dat als verweerschrift van zowel de gemeente als de bibliotheek aan te merken. In aanvulling op dit verweer geven verweerders in het bezwaar een toelichting op het project BoekStart. In dit project werken gemeenten en bibliotheken samen. Bijna alle bibliotheken in Nederland doen mee en voeren het project op dezelfde wijze uit. Navraag van verweerders leerde dat de betreffende wijze van uitvoering van BoekStart nooit tot problemen of klachten heeft geleid. Als een baby ongeveer drie maanden is, wordt namens de wethouder van de gemeente Nijmegen aan de ouders een brief gestuurd waarin zij worden geïnformeerd over de mogelijkheden van het BoekStartproject van de bibliotheek Gelderland Zuid en wordt een waardebon gestuurd. In de brief worden alleen de fysieke adressen van de bibliotheken genoemd waar de ouders zich kunnen melden en de bon kunnen inleveren.
De gemeente en de bibliotheek handhaven hun standpunt dat de aan klager gezonden brief geen reclame bevat en derhalve niet valt onder artikel 1 NRC.
De reactie van klager op het bezwaar
De reactie wordt als volgt samengevat.
Klager merkt in de eerste plaats op dat het bezwaar voor wat betreft de bibliotheek niet voldoet aan artikel 24 van het Reglement betreffende de Reclame Code Commissie en het College van Beroep, nu in het bezwaar niet het adres van de bibliotheek is vermeld. Klager gaat ervan uit dat het bezwaarschrift gezien wordt als beroepschrift van alleen de gemeente.
Klager voert voorts aan dat, ongeacht het doel van de mailing, wel sprake is van reclame.
Uit de opmerkingen in het bezwaarschrift leidt klager af dat ook andere gemeenten en bibliotheken in strijd met de NRC adverteren voor het project BoekStart. Het gegeven dat geen andere klachten over de verzending van de direct mail bekend zijn, betekent volgens klager niet dat zijn klacht niet terecht is.
De mondelinge behandeling
Het standpunt van verweerders is gehandhaafd en nader toegelicht. Daarbij is het belang van het BoekStartproject en de taalontwikkeling vanaf jonge leeftijd benadrukt.
Het oordeel van de Commissie
1. De Commissie stelt voorop dat zij beide verweerders als afzenders van het onderhavige bezwaar aanmerkt. Het door klager aangehaalde artikel 24 van het Reglement betreffende de Reclame Code Commissie en het College van Beroep heeft betrekking op het indienen van een beroepschrift tegen een beslissing van de Commissie, wat in deze procedure niet aan de orde is. De identiteit van beide verweerders is voldoende duidelijk om het uitdrukkelijk gezamenlijk ingediende en door beide verweerders ondertekende bezwaarschrift niet alleen als bezwaar van de gemeente maar ook als bezwaar van de bibliotheek in behandeling te nemen.
2. De Commissie begrijpt dat de gemeente en de bibliotheek bezwaar maken tegen de beslissing van de voorzitter omdat naar hun mening ten onrechte is geoordeeld dat de door klager ontvangen direct mail reclame is in de zin van artikel 1 NRC. Volgens verweerders dient de uiting een groot maatschappelijk belang, de bestrijding van analfabetisme, en moet de uiting als het informeren van ouders van baby’s worden beschouwd.
3. Dit bezwaar kan niet slagen. Naar het oordeel van de Commissie is de uiting niet louter informatief, maar heeft deze ook een aanprijzend karakter. De uiting prijst immers het ‘BoekStartkoffertje’ en de mogelijkheid om lid te worden van de bibliotheek aan. Dat deze aanprijzing plaatsvindt in het kader van de door verweerders gestelde bestrijding van analfabetisme, betekent niet dat geen sprake is van een reclame-uiting. De uiting dient daarom als reclame in de zin van artikel 1 NRC te worden aangemerkt
4. Nu sprake is van reclame, komt de grond te ontvallen aan het standpunt van verweerders dat de Code Postfilter 2015 en de CBR niet van toepassing zijn op de uiting. De Commissie deelt het oordeel van de voorzitter dat de uiting ten aanzien van de gemeente in strijd is met artikel 2 CBR, nu in de uiting alleen een postbusnummer en niet een fysiek adres van de gemeente wordt genoemd. Verder is ook de Commissie van oordeel dat de gemeente en de bibliotheek ten onrechte niet vóór verzending van de direct mail het Nationaal Postregister hebben geraadpleegd, waardoor artikel 5.2 Code Postfilter 2015 is overtreden. Ook hebben verweerders geen serieus onderzoek gedaan naar aanleiding van het bezwaar van klager tegen de ontvangst van de mailing, waardoor zij niet hebben voldaan aan het bepaalde in artikel 6.2 Code Postfilter 2015.
5. Gelet op het voorgaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie bevestigt de beslissing van de voorzitter dat de gemeente heeft gehandeld in strijd met artikel 2 CBR en dat de gemeente en de bibliotheek de artikelen 5.2 en 6.2 Code Postfilter 2015 hebben overtreden. De Commissie beveelt de gemeente en de bibliotheek aan om niet meer in strijd met de genoemde artikelen te handelen.