De bestreden reclame-uiting

Het betreft een televisiecommercial waarin een middelbare scholier CBD Clear Mind aanprijst. Hij zegt dat hij vlak voor zijn eindexamen zit en dat hij dit een spannende tijd vindt. Vervolgens zegt hij: “Gelukkig heb ik Clear Mind. Het ondersteunt mijn concentratievermogen en verbetert aanzienlijk mijn leerprestaties. De beste prestaties beginnen met een heldere geest en daarom Clear Mind.” Vervolgens komt een deel van de verpakking in beeld waaruit blijkt dat het om “Original CBD” gaat waarbij achtereenvolgens wordt verwezen naar:

“Bacopa monnieri: verbetert de concentratie – verbetert het geheugen – voor betere leerprestatie”,
“Melissa officinalis: helpt bij geestelijke druk en inspanning – bij innerlijke onrust”,
“Centella asiatica: ondersteunt de bloedcirculatie”.

De klacht

Klaagster acht het ontoelaatbaar dat een product dat cannabis en veel alcohol bevat, wordt aangeprezen aan minderjarige scholieren die examen moeten doen.

Het verweer

De televisiecommercial is gericht op jongeren vanaf 17 jaar. Volgens de Keuringsraad KOAG/KAG is reclame gericht tot deze groep toegestaan. Het product bevat circa 50% alcohol maar de geadviseerde dagdosering bedraagt 3 maal daags 20 tot 30 druppels. Dan doet men circa 27 dagen met een verpakking en is de hoeveelheid alcohol die de leerling per dag consumeert zeer gering.

Het oordeel van de voorzitter d.d. 4 juni 2018

1)  Niet in geschil is dat de doelgroep van het aangeprezen product (groten)deels minderjarig is, nu deze bestaat uit middelbare scholieren die eindexamen doen. De uiting is ook specifiek tot deze doelgroep gericht. Op grond hiervan dient aan de Kinder- en Jeugdreclame (KJC) te worden getoetst. Deze code strekt tot bescherming van kinderen tegen onder meer morele of fysieke schade (artikel 2 lid 1 KJC). Hieronder dient ook te worden begrepen bescherming tegen producten die wegens hun aard ongeschikt dienen te worden geacht voor kinderen. Bij televisiecommercials strekt ingevolge het bepaalde in artikel 2 lid 2 KJC deze bescherming zich uit tot minderjarigen, derhalve tot de doelgroep van de onderhavige uiting.

2)  Naar het oordeel van de voorzitter is het aan minderjarigen aanprijzen van een product dat, zoals klaagster terecht stelt, cannabis en veel (50,2%) alcohol bevat in strijd met artikel 2 lid 1 KJC. Producten die alcohol bevatten, ook indien deze zijn bedoeld om verdund te worden geconsumeerd, dienen wegens hun aard ongeschikt te worden geacht om specifiek te worden aangeprezen aan minderjarigen. Hetzelfde geldt voor producten die cannabis bevatten, ook indien het product legaal is. Voor de combinatie van alcohol en cannabis geldt het voorgaande in nog sterkere mate. Derhalve beslist de voorzitter als volgt.

De beslissing van de voorzitter

Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen acht de voorzitter de bestreden reclame-uiting in strijd met artikel 2 lid 1 KJC in verbinding met artikel 2 lid 2 KJC. De voorzitter beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te (doen) maken.

De informatie van de Keuringsraad KOAG/KAG

De Keuringsraad verklaart, zakelijk weergegeven, dat de verpakkingsmaterialen van Original CBD Clear Mind aan de Keuringsraad Aanprijzing Gezondheidsproducten (KAG) zijn voorgelegd en van een toelatingsnummer zijn voorzien, maar dat de televisiecommercial niet aan de KAG is voorgelegd. De Keuringsraad controleert niet preventief of de samenstelling van een product aan de geldende wet- en regelgeving voldoet. Blijkt een voedingssupplement verboden stoffen te bevatten, dan zou de Keuringsraad de reclame afwijzen op grond van artikel 6 Code Aanprijzing Gezondheidsproducten (CAG), de code waaraan de Keuringsraad toetst. Dat de televisiecommercial is gericht op scholieren is niet in strijd met de CAG. Ingevolge de CAG is het niet toegestaan een reclame-uiting uitsluitend te richten op kinderen, dat wil zeggen kinderen tot 12 jaar. Scholieren die eindexamen doen zijn rond 17 jaar. Tot hen gerichte reclame is toegestaan.

Het bezwaar tegen de beslissing van de voorzitter

Het bezwaar van adverteerder, zoals nader toegelicht bij de mondelinge behandeling, wordt als volgt samengevat.

De KJC is niet van toepassing op de televisiecommercial, omdat de commercial niet (geheel of gedeeltelijk) op minderjarigen is gericht. De reclame is gericht op degenen die het product Clear Mind gaan kopen, in dit geval de ouders van eindexamenkandidaten. De prijs van Clear Mind (€ 49,95) wijst daar ook op omdat deze te hoog is voor minderjarigen om van hun zakgeld te kopen. Dat vooral de ouders worden aangesproken, blijkt ook uit de serieuze en volwassen toon van de commercial, de keuze voor een acteur die duidelijk boven de 18 jaar is en een professionele uitstraling heeft, en uit het feit dat de commercial niets bevat dat specifiek aantrekkelijk is voor kinderen. Bovendien zijn eindexamenkandidaten vaak al meerderjarig.

Ook al zou de commercial wel onder het bereik van de KJC vallen, dan kan de aard van het product Clear Mind volgens adverteerder geen rol spelen bij de beoordeling of de commercial voor dit product onder het verbod van artikel 2 lid 1 KJC valt. Dit artikel zegt niets over een verbod om een legaal verkrijgbaar product te tonen. Door de aard van het product Clear Mind wel als toetsingscriterium te nemen, heeft de voorzitter een extensieve interpretatie aan artikel 2 lid 1 KJC gegeven. Vanwege het karakter van zelfregulering mag de Commissie (en het College van Beroep) echter niet treden buiten de kaders van de verplichtingen die de betrokken branchepartijen in een reclamecode zelf hebben vastgesteld. Extensieve interpretatie van regelgeving die door zelfregulering tot stand is gekomen, is dan ook onaanvaardbaar. Bovendien is een extensieve uitleg in strijd met de rechtszekerheid.

Ten slotte wordt namens adverteerder betoogd dat Clear Mind geschikt is om te worden gebruikt door minderjarigen, en dat daarvoor reclame mag worden gemaakt die minderjarigen bereikt. Dit is bevestigd door de Keuringsraad, die de verpakkingen van Clear Mind heeft goedgekeurd. Het product is geen cannabisolie, maar een mix van verschillende plantenextracten waaraan een extract uit de cannabis sativa plant is toegevoegd dat 4% Cannabidiol (CBD) bevat. Eén (maximale) dagdosering van 90 druppels bevat 0,1 ml extract van de cannabis sativa. Verder is de maximale hoeveelheid alcohol die, opgelost in water, wordt ingenomen slechts 2,25 ml per dag.

Het oordeel van de Commissie

1.

Centraal staat de vraag of de televisiecommercial waarin het product ‘Original CBD Clear Mind’ wordt aangeprezen in strijd is met artikel 2 lid 1 KJC.

2.

In de eerste plaats moet worden beoordeeld of de commercial onder het bereik van de KJC valt. In de KJC wordt over de toepasselijkheid vermeld: “Code voor reclame-uitingen die kennelijk geheel of gedeeltelijk tot kinderen en minderjarigen/jeugdigen worden gericht”. Hierbij wordt onder ‘kinderen’ personen van 12 jaar en jonger verstaan, en onder ‘minderjarigen/ jeugdigen’ personen onder de leeftijd van 18 jaar.

3.

Naar het oordeel van de Commissie is de televisiecommercial onmiskenbaar tot minderjarigen gericht. De persoon die zich presenteert als scholier die vlak voor zijn eindexamen zit, richt zich bij zijn aanprijzing van Clear Mind rechtstreeks tot leeftijdsgenoten die eveneens eindexamen moeten doen. De leeftijd waarop middelbare scholieren (gemiddeld) eindexamen doen, varieert van 15/16 jaar (vmbo) en 16/17 jaar (havo) tot 17/18 jaar (vwo). De meeste eindexamenkandidaten zijn dus minderjarig. Overigens wordt in het verweer door adverteerder – de opdrachtgever voor de reclame – erkend dat de “reclame-uiting [is] gericht op leerlingen die eindexamen moeten doen”. De Commissie volgt niet het in bezwaar namens adverteerder aangevoerde standpunt dat de commercial op de ouders van eindexamenleerlingen is gericht omdat Clear Mind te duur is voor minderjarigen om te betalen. Voor de toepasselijkheid van de KJC is niet van belang of de minderjarigen al dan niet zelf het product betalen dat in de commercial aan hen wordt aangeprezen. Op grond van het voorgaande acht de Commissie de KJC van toepassing op de bestreden commercial.

4.

Vervolgens moet beoordeeld worden of de commercial in strijd is met artikel 2 lid 1 KJC (in verbinding met lid 2 van dit artikel).

5.

Artikel 2 lid 1 KJC luidt:

Reclame gericht op kinderen mag hen geen morele of fysieke schade berokkenen en moet daarom voor hun bescherming voldoen aan de volgende criteria:

zij mag niet tot de aankoop van een bepaald product aanzetten door te profiteren van hun onervarenheid of hun goedgelovigheid;

zij mag er niet rechtstreeks toe aanzetten hun ouders of anderen te overreden tot de aankoop van producten waarvoor reclame wordt gemaakt;

zij mag niet profiteren van het speciale vertrouwen dat kinderen hebben in ouders, leerkrachten of anderen;

zij mag kinderen niet zonder reden in gevaarlijke situaties tonen.

Omdat sprake is van een televisiecommercial, geldt het voorgaande niet alleen voor reclame gericht op kinderen, maar ook op minderjarigen (artikel 2 lid 2 KJC).

6.

Naar het oordeel van de Commissie laat de formulering van artikel 2 lid 1 KJC geen ruimte om de aard van het aangeprezen product als toetsingscriterium onder dit artikel te laten gelden. In artikel 2 lid 1 KJC is bepaald dat reclame die op minderjarigen is gericht hen geen morele of fysieke schade mag berokkenen en daarom moet voldoen aan de in dit artikel onder a t/m d opgesomde criteria. Deze opsomming is kennelijk limitatief bedoeld. Niet is gesteld of gebleken dat in de reclame voor Clear Mind sprake is van een van de in het artikel genoemde situaties: er wordt niet geprofiteerd van de onervarenheid of goedgelovigheid van minderjarigen, zij worden niet aangezet om anderen over te halen tot aankoop van het product, er wordt niet geprofiteerd van het vertrouwen dat minderjarigen hebben in anderen en de minderjarigen worden niet in gevaarlijke situaties getoond. De stelling van adverteerder dat de commercial voor Clear Mind ten onrechte vanwege de aard van het product in strijd met artikel 2 lid 1 KJC is geacht, treft daarom doel.

De beslissing van de voorzitter

7.

Nu het aanprijzen van Clear Mind aan minderjarigen op grond van de KJC niet ontoelaatbaar moet worden geacht, wordt als volgt op de klacht beslist.

De beslissing

De Commissie vernietigt de beslissing van de voorzitter en wijst de klacht alsnog af.