De bestreden reclame-uitingen
Het betreft:
de verpakking van het product ‘Fruitfunk Strawberry Flakes’. Op de verpakking zijn verscheidene figuurtjes uit de tekenfilmserie Paw Patrol afgebeeld.
de aanbieding van het product ‘Fruitfunk Paw Patrol Strawberry Flakes 16g’ met bovenbedoelde verpakking in de webshop van Jumbo.
De klacht
Foodwatch voert aan, kort samengevat, dat de verpakking van het product Fruitfunk Strawberry Flakes in strijd is met artikel 8 lid 2 sub a van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RVV). Dit artikel verbiedt reclames, verpakkingen en point-of-sale materiaal met daarop kinderidolen (in het bijzonder ‘licensed media characters’) die zijn gericht op kinderen tot en met 6 jaar. In voornoemde RVV, die sinds 1 februari 2019 van kracht is, is voor dit verbod een overgangstermijn opgenomen van 17 maanden. Deze termijn is dus afgelopen op 1 juli 2020. Foodwatch heeft na deze datum het product Strawberry Flakes aangetroffen met op de verpakking daarvan kinderidolen, te weten Paw Patrol figuurtjes. Paw Patrol is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie, die volgens de website Ouders Online vooral geschikt is voor 2-5-jarigen en die Kijkwijzer geschikt acht voor Alle Leeftijden. De verpakking is daarom in strijd met artikel 8.2 sub a RVV.
Het verweer van Fruitfunk
Het verweer wordt als volgt samengevat.
In artikel 8 lid 2 sub c RVV is bepaald dat het verbod op het gebruik van kinderidolen in reclame niet geldt in de situatie dat sprake is van artikel 8 lid 1 sub a RVV, dat wil zeggen reclame die tot stand is gekomen in samenwerking met dan wel wordt gesteund door de overheid en/of een andere erkende autoriteit op het terrein van voeding, gezondheid en/of beweging. Bij de totstandkoming van haar producten en de reclame daarvoor houdt Fruitfunk nauw contact met zowel het Voedingscentrum als de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI). Fruitfunk legt correspondentie uit februari 2018 over waarin het Voedingscentrum bevestigt dat zowel het product Strawberry Flakes als de geleverde proporties van het product voldoen aan de richtlijnen van een ‘Verantwoorde Dagkeuze’ en dat het product past in een ‘Gezonde School-kantine’ in de categorie ‘zoete snack’. Het Voedingscentrum promoot onder consumenten actief het gebruik van zowel producten voor gezonde schoolkantines als verantwoorde dagkeuzes in het algemeen. Aldus steunt het Voedingscentrum via haar richtlijnen en overige uitingen openlijk en actief het gebruik van verantwoorde dagkeuzes zoals de Strawberry Flakes. Daarmee is bij de verpakking van Strawberry Flakes sprake van reclame die ‘gesteund wordt door de overheid en/of een andere erkende autoriteit op het terrein van voeding, gezondheid en/of beweging’ als bedoeld in artikel 8 lid 1 sub a RVV, en gaat de uitzondering van artikel 8 lid 2 sub c RVV op. Hierdoor is het gebruik van kinderidolen op haar verpakking nog steeds toegestaan, aldus Fruitfunk.
Fruitfunk wijst tevens op de e-mail van FNLI van 28 februari 2019, waarin FNLI – de initiator van (de recente wijzigingen in) de RVV – aan Fruitfunk bevestigt dat de zinsnede “gesteund door een erkende autoriteit” welbewust aan artikel 8 lid 1 RVV is toegevoegd, zodat gezonde producten die voldoen aan bijvoorbeeld de Schijf van Vijf richtlijnen of andere richtlijnen van het Voedingscentrum alsnog onder de uitzondering van artikel 8 lid 2 sub c vallen en het gebruik van kinderidolen voor die producten nog wel is toegestaan. FNLI heeft daaraan toegevoegd dat het Voedingscentrum een onafhankelijke partij is die producten niet actief zal promoten, maar haar steun uit in de vorm van haar richtlijnen. Fruitfunk stelt dat zij gerechtvaardigd op deze uitleg van de FNLI mocht vertrouwen. Het product Strawberry Flakes wordt als gezonder alternatief volgens richtlijnen van erkende instanties zoals het Voedingscentrum ondersteund en wordt daarom op grond van artikel 8 lid 2 sub c RVV uitgezonderd van de regel sub a van datzelfde artikel.
Subsidiair stelt Fruitfunk zich op het standpunt dat voor haar de overgangsperiode voor het aanpassen van de producten nog niet verlopen is. De RVV vermeldt immers dat “ten aanzien van lopende reclame-uitingen met betrekking tot artikel 8 [..] een overgangstermijn [zal] gelden van maximaal 17 maanden en/of totdat bestaande mediajaarcontracten zijn verlopen.” Fruitfunk heeft thans nog een lopende licentieovereenkomst met de merkhouder van Paw Patrol. De ingangs-datum van die (geanonimiseerd overgelegde) overeenkomst is gedateerd voordat de wijzigingen in de RVV geïntroduceerd werden, namelijk 1 januari 2019. De overeenkomst loopt nog tot en met 31 december 2021. Fruitfunk meent dan ook dat – als de Commissie al oordeelt dat geen sprake is van steun van een erkende instantie als bedoeld in artikel 8 lid 2 sub c – Fruitfunk tot het stoppen van het gebruik slechts kan worden verplicht vanaf de einddatum van haar contractuele verplichtingen.
Fruitfunk stelt dat zij bij een gegrondverklaring van de klacht het oordeel van de Commissie zal volgen en eventuele aanpassingen in de verpakkingen op zeer korte termijn kan realiseren, nu Fruitfunk tevens verpakkingen zonder licensed media characters in haar assortiment heeft.
Het verweer van Jumbo
Voor een inhoudelijke reactie op de klacht over de verpakking van de door Jumbo in haar webshop aangeboden ‘Paw Patrol Strawberry Flakes’ verwijst Jumbo naar het verweer van Fruitfunk. Jumbo hecht eraan geen producten aan te bieden die in strijd zijn met de RVV en volgt het advies dat de Commissie zal geven over de strijdigheid met de RVV. Jumbo heeft besloten om hangende de beslissing en het advies van de Commissie voor nu geen verdere (bij)bestellingen voor dit product bij de leverancier te plaatsen. Indien de Commissie de klacht gegrond acht, zal Jumbo het bestreden product uitfaseren en daarvoor een ander product in haar assortiment opnemen.
De repliek van Foodwatch
De repliek wordt als volgt samengevat.
Artikel 8 lid 1 sub a, RVV waarop Fruitfunk zich beroept, handelt specifiek over reclame voor voedingsmiddelen die tot stand is gekomen in samenwerking met dan wel gesteund wordt door de overheid en/of een andere erkende autoriteit op het terrein van voeding, gezondheid en/of beweging. Het gaat niet over de totstandkoming, samenstelling, dan wel ondersteuning van het product. Nergens komt in het verweer van Fruitfunk naar voren dat zowel het Voedingscentrum als de FNLI Fruitfunk heeft ondersteund in de reclame voor Strawberry Flakes. Bovendien stelt Fruitfunk zelf in haar e-mail aan het Voedingscentrum van 6 februari 2018 dat zij van het Voedingscentrum geen commerciële ondersteuning verwacht, zodat niet valt in te zien hoe artikel 8 lid 1 sub a RVV volgens Fruitfunk aangewend zou kunnen worden om gebruik te kunnen maken van licensed media characters.
Ten slotte betoogt Foodwatch dat het product Strawberry Flakes, dat 73,9 gram suiker per 100 gram product bevat, niet voldoet aan de bij de RVV behorende ‘Voedingskundige criteria voor reclame voor voedingsmiddelen gericht op kinderen’. Tevens spreekt zij haar verbazing erover uit dat het product voldoet aan de richtlijnen van het Voedingscentrum voor een ‘verantwoorde dagkeuze’ en past in een ‘Gezonde Schoolkantine’ binnen de categorie zoete snack.
De dupliek van Fruitfunk
Fruitfunk voert aan, kort samengevat, dat artikel 8 lid 2 sub c jo. artikel 8 lid 1 sub a RVV voorschrijft dat een erkende instelling – direct dan wel indirect via richtlijnen – moet ondersteunen dát het product wordt aangeprezen, maar niet dat de erkende instelling ook inspraak moet hebben gehad in de specifieke invulling van die reclame, zoals Foodwatch suggereert. Het doel van de RVV is om toezicht te houden op welke producten worden aangeprezen via kinderidolen en niet zozeer op de wijze waarop die kinderidolen vervolgens worden gepresenteerd. De steun voor het product en het mogen aanprijzen daarvan via reclame gericht op kinderen kan dus niet los van elkaar worden gezien, aldus Fruitfunk. Daarnaast heeft Fruitfunk juist over het aanprijzen van het product contact gehad met de erkende instellingen FNLI en het Voedingscentrum. Zij wijst in dit verband wederom op het (bevestigende) antwoord van FNLI (e-mail van 28 februari 2019) op de vraag of het gebruik van licensed media characters nog is toegestaan na aanpassing van de RVV. Met de door Foodwatch aangehaalde opmerking van Fruitfunk dat zij van het Voedingscentrum geen commerciële ondersteuning verwacht, wordt bedoeld dat niet wordt verwacht dat het Voedingscentrum zelf het product van Fruitfunk zal gaan promoten. Uit deze opmerking kan niet worden afgeleid dat de uitzondering van artikel 8 lid 2 sub c RVV niet van toepassing zou zijn.
Ten slotte merkt Fruitfunk op dat de voedingskundige criteria van de RVV niet van belang zijn bij het door haar ingeroepen artikel 8 lid 1 sub a. Fruitfunk handhaaft haar standpunt dat geen sprake is van ongeoorloofde reclame.
De dupliek van Jumbo
Jumbo verwijst naar de dupliek van Fruitfunk.
De mondelinge behandeling
De standpunten van Foodwatch en Fruitfunk zijn nader toegelicht. Op hetgeen daarbij is verklaard zal hierna, voor zoveel nodig, worden ingegaan.
Het oordeel van de Commissie
A. Klacht tegen Fruitfunk
1.
De klacht luidt dat de verpakking van het product Fruitfunk Strawberry Flakes wegens het gebruik van de kinderidolen Paw Patrol in strijd is met artikel 8 lid 2 sub a van de met ingang van 1 februari 2019 gewijzigde Reclamecode voor Voedingsmiddelen. Dit artikel luidt: “Kinderidolen die zijn gericht op kinderen tot en met 6 jaar mogen niet worden gebruikt in reclame. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal.” In de code is voor dit artikel de volgende overgangstermijn bepaald: “Ten aanzien van lopende reclame-uitingen met betrekking tot artikel 8 zal een overgangstermijn gelden van maximaal 17 maanden en/of totdat bestaande mediajaar-contracten zijn verlopen.”
2.
De Commissie beoordeelt in de eerste plaats of Foodwatch terecht artikel 8 lid 2 sub a RVV inroept, gelet op de in de code bepaalde overgangsperiode. Niet is in geschil dat de expliciet genoemde termijn van 17 maanden op 1 juli 2020 is verlopen. Fruitfunk stelt echter dat sprake is van een ‘bestaand mediajaarcontract’ gelet op de licentieovereenkomst voor het gebruik van de betreffende licensed media characters, waardoor het verbod uit artikel 8 lid 2 sub a RVV volgens Fruitfunk niet van toepassing is. De Commissie overweegt dat alleen met succes een beroep op dit gedeelte van de overgangsbepaling kan worden gedaan, indien sprake is van een op 1 februari 2019 – het moment waarop de gewijzigde RVV van kracht is geworden – ‘lopende reclame-uiting’ en ‘bestaand mediajaarcontract’. Niet is weersproken dat de bestreden verpakking van Strawberry Flakes reeds op 1 februari 2019 door Fruitfunk werd gebruikt, zodat ervan uit wordt gegaan dat aan de voorwaarde van een ‘lopende reclame-uiting’ is voldaan. Dat geldt naar het oordeel van de Commissie ook voor de voorwaarde van een op 1 februari 2019 bestaand mediajaarcontract. Uit de overgelegde stukken blijkt immers dat Fruitfunk op 1 januari 2019 met de merkhouder van Paw Patrol een licentieovereenkomst heeft gesloten “to use the Licensed Property solely for the purpose of the manifacture, distribution, sale and advertisement of the Licensed Products (…)”. Deze overeenkomst loopt tot en met 31 december 2021.
De Commissie heeft zich ambtshalve nog afgevraagd of de overgangsbepaling is bedoeld voor verlenging van de periode waarin kinder-idolen zijn toegestaan met een periode van bijna drie jaar na het van kracht worden van het verbod van artikel 8 lid 2 sub a RVV. Gegeven de bewoordingen van de overgangsbepaling, kan die vraag echter niet worden beantwoord.
Het verweer van Fruitfunk dat voor de verpakking van Strawberry Flakes de overgangsperiode nog niet is verlopen, slaagt derhalve.
3.
Ten overvloede – nu de klacht reeds op grond van het voorgaande niet kan slagen – overweegt de Commissie dat zij vooralsnog van oordeel is dat het beroep van Fruitfunk op de uitzondering van artikel 8 lid 2 sub c jo. artikel 8 lid 1 sub a RVV geen doel treft. Hierin is bepaald dat het verbod op het gebruik in reclame van kinderidolen die zijn gericht op kinderen tot en met 12 jaar niet geldt indien het gaat om “reclame voor Voedingsmiddelen die tot stand is gekomen in samenwerking met dan wel gesteund wordt door de overheid en/of een andere erkende autoriteit op het terrein van voeding, gezondheid en/of beweging”. Deze bepaling valt door het gebruik van het woord “is” niet anders uit te leggen dan dat deze ziet op reclame voor Voedingsmiddelen en niet op de Voedingsmiddelen zelf. Er moet dus sprake zijn van samenwerking met of het geven van steun in de vorm van goedkeuring door een erkende (overheids-)instantie voor de reclame voor het voedingsmiddel. Van een dergelijke ondersteuning door een erkende instantie voor het afbeelden van de kinderidolen Paw Patrol op de verpakking van Strawberry Flakes is niet gebleken. Foodwatch heeft terecht opgemerkt dat FNLI, de brancheorganisatie van de levensmiddelen-industrie, niet als een erkende autoriteit in de zin van artikel 8 lid 1 sub a RVV kan worden beschouwd, nog daargelaten dat niet is gebleken dat deze organisatie de aan de orde zijnde reclame heeft gesteund. Het Voedingscentrum, dat wel als erkende autoriteit zou kunnen worden aangemerkt, heeft zich niet uitgelaten over de reclame met Paw Patrol characters, zodat geen sprake is van door het Voedingscentrum gesteunde reclame voor Strawberry Flakes.
4.
B. Klacht tegen Jumbo
Op dezelfde grond als hiervoor onder 2 is overwogen, kan de tegen Jumbo gerichte klacht niet slagen.
5.
Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
De Commissie wijst de klacht af.