De bestreden reclame-uitingen
Het betreft de verpakkingen van de volgende producten:
- Paw Patrol 3 chocolade eieren met verrassing (door Foodwatch gekocht bij Action),
- LOL Surprise! 3 chocolade eieren met verrassing (door Foodwatch gekocht bij Action),
- Paw Patrol Mini creamy gevulde chocolade-eitjes (door Foodwatch gekocht bij Action),
- Paw Patrol Snoep paasemmer (door Foodwatch gekocht via Bol.com),
- Paw Patrol Chocolade eieren, 24 stuks (door Foodwatch gekocht via Amazon.nl).
Samenvatting van de klacht
Foodwatch heeft de hierboven genoemde producten gekocht waarvan volgens haar Bip Holland de distributeur is in Nederland. De verpakkingen van die producten zijn in strijd met artikel 8 lid 2 sub a van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RVV) waarin is bepaald dat het niet is toegestaan reclame gericht op kinderen (tot 7 jaar) te maken waarbij bekende kinderidolen (in dit geval specifiek ‘licensed media characters’) worden gebruikt. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal. Paw Patrol is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie van Nickelodeon/Spin Master. De website Ouders Online acht Paw Patrol geschikt voor 2-5 jarigen, Kijkwijzer.nl acht het voor “Alle Leeftijden” geschikt. LOL Surprise! is een onder jonge kinderen, vooral jonge meisjes, populaire animatiefilm en speelgoed van MGA Entertainment. Kijkwijzer.nl acht LOL Surprise! geschikt voor alle leeftijden. De overgangstermijn die gold voor artikel 8 lid 2 sub a RVV is inmiddels verstreken, aldus Foodwatch.
Samenvatting van de reactie van Bip Holland
Bip Holland is niet de distributeur van de producten die Foodwatch bij Action heeft gekocht. Nu die producten niet door Bip Holland zijn geleverd of verkocht, kan zij daarvoor niet verantwoordelijk worden gehouden. De door Foodwatch bij Bol.com en Amazon.nl gekochte producten zijn daarentegen wel van Bip Holland afkomstig. De Paw Patrol Snoep paasemmer is inderdaad ten onrechte aangeboden via Bol.com. Dit is inmiddels teruggedraaid en Bip Holland verkoopt dit product niet meer op de Nederlandse markt. De Paw Patrol Chocolade eieren (24 stuks) zijn ten onrechte aangeboden via Amazon.nl. Ook dit is inmiddels teruggedraaid.
Samenvatting van de reactie van Action
Action zal het Paw Patrol 3-pack chocolade eieren, het LOL Surprise! 3-pack chocolade eieren en de Paw Patrol Mini chocolade eitjes niet meer aanbieden en verkopen in Nederland. Action stelt dat zij met het voorgaande ‘passende maatregelen’ heeft genomen die een beslissing verder overbodig maken.
Samenvatting van de reactie van Bol.com inclusief de re- en dupliek ten aanzien van Bol.com
Bol.com heeft het bewuste product vrijwillig van haar website verwijderd. Wel betwist Bol.com dat zij de RVV heeft overtreden. Bol.com is een platform waarop ook andere verkopers hun producten mogen aanbieden. Het product dat in de klacht wordt genoemd, werd niet verkocht door Bol.com maar door een andere verkoper. In de klacht is onvoldoende toegelicht dat de doelgroep voor Paw Patrol onder de zes jaar ligt. Overigens moet een klant minimaal 18 jaar zijn om bij Bol.com een aankoop te doen. Daardoor kunnen kinderen niet worden beïnvloed door de verpakking.
Foodwatch stelt in repliek dat de aankoop van het product plaatsvindt via een rekening van Bol.com. Dat maakt Bol.com onderdeel van het verkoopproces en (mede)adverteerder. Kinderen kunnen op het scherm met hun ouders meekijken en zo worden beïnvloed. Verder zien zij de verpakking nadat deze is uitgedeeld. Artikel 8 lid 2 sub a RVV verbiedt dit. Bol.com levert geen bewijs dat de doelgroep voor Paw Patrol ouder is dan 6 jaar. Overigens mogen kinderidolen die gericht zijn op kinderen van 7 tot en met 12 jaar alleen in reclame worden gebruikt als het voedingsmiddel voldoet aan de voedingskundige criteria, hetgeen volgens Foodwatch niet het geval is.
Bol.com doet in dupliek een beroep op artikel 11 lid 1 van het Reglement betreffende de Reclame Code Commissie en het College van Beroep (afwijzing of terzijdelegging) omdat het product reeds van de website is verwijderd. Subsidiair verzoekt Bol.com geen aanbeveling te doen, en meer subsidiair de klacht af te wijzen omdat enkel personen van minimaal 18 jaar oud een klantaccount mogen aanmaken. Zoals blijkt uit de zaak met dossiernummer 2022/00270, is dit relevant. De website van Bol.com is bovendien ontworpen voor volwassenen.
Samenvatting van de reactie van Amazon.nl
Amazon.nl erkent dat de betreffende aanbieding niet op deze wijze op haar website geplaatst had mogen worden en heeft deze dan ook direct verwijderd. In aanvulling daarop stelt Amazon.nl dat zij uit eigen beweging nader onderzoek heeft gedaan naar vergelijkbare advertenties, en dat zij vervolgens ook die van haar website heeft gehaald. Amazon.nl betreurt het dat Foodwatch de klacht doorzet, terwijl direct is erkend dat de advertentie in strijd is met de reclameregels en deze onmiddellijk is verwijderd. Dit klemt te meer nu het niet Amazon.nl zelf is geweest die de betreffende uitingen op haar website heeft geplaatst, maar Bip Holland. Dit is een externe verkoper die haar producten op de website van Amazon.nl aanbiedt. Alle externe verkopers zijn zelfstandig verantwoordelijk voor de producten die zij aanbieden en voor de inhoud van hun advertenties. Dit blijkt onder andere uit de overeenkomst die Amazon.nl met dergelijke externe verkopers sluit. Amazon.nl behoudt zich ten opzichte van de externe verkopers uitdrukkelijk het recht voor te controleren of zij zich aan de gemaakte afspraken houden, alsook om de door hen aangeboden producten van de website te verwijderen. De gebruiks- en verkoopvoorwaarden van Amazon.nl vermelden in artikel 11 dat externe verkopers zelf verantwoordelijk zijn voor hetgeen wordt aangeboden op de website van Amazon.nl. Kopers en verkopers worden door Amazon.nl de mogelijkheid geboden om onderhandelingen te voeren en transacties af te sluiten. Zodoende wordt de overeenkomst uitsluitend tussen koper en verkoper gesloten. Amazon.nl is hierbij geen contractpartner en neemt daarom geen aansprakelijkheid op zich. Het is de adverteerder die het product op de website van Amazon.nl te koop aanbiedt die primair verantwoordelijk is voor haar producten en voor de inhoud van de reclame-uitingen. Foodwatch had zich volgens Amazon.nl dan ook uitsluitend tot Bip Holland moeten richten.
Samenvatting van de reactie van Starsweets
Starsweets is de distributeur van de producten die Foodwatch bij Action heeft gekocht. Zij is dus niet verantwoordelijk voor de overige verpakkingen waartegen bezwaar wordt gemaakt.
Door de verscheidenheid aan nationale gedragsregels binnen de Europese Unie bestaat er geen eenduidig beleid met betrekking tot het gebruik van karakters op de verpakkingen van voedingswaren. Er kan daardoor de situatie ontstaan dat bepaalde verpakkingen in de ene lidstaat wel zijn toegestaan en in de andere lidstaat niet. Het is vanzelfsprekend niet de bedoeling van Starsweets geweest om waren te distribueren die aanleiding kunnen vormen voor een klacht. Ondanks dat Starsweets twijfels heeft bij de leeftijdsclassificering – in het bijzonder ten aanzien van de karakters van LOL! Surprise, die volgens haar grotendeels zijn gericht op kinderen vanaf 7 jaar – heeft zij besloten de producten waarvoor zij verantwoordelijk is niet meer in Nederland op de markt te brengen. Action zal deze producten niet meer verkopen in Nederland. Hierdoor komt het belang om een beslissing te nemen te vervallen en kan het dossier worden gesloten.
Het oordeel van de voorzitter
Ten aanzien van het toetsingskader
1) Ingevolge artikel 8 lid 2 sub a RVV, waarop de klacht is gebaseerd, mogen ‘kinderidolen’ die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, niet worden gebruikt in reclame. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal. Onder ‘kinderidool’ wordt, voor zover hier van belang, verstaan: getekende- en/of animatiefiguren die bekend zijn door hun deelname aan speciaal op kinderen gerichte en/of speciaal voor kinderen ontwikkelde media, zoals televisieprogramma’s, films, online video’s, blogs, stripverhalen/-boeken en/of games. Ten aanzien van de vraag of de afzonderlijke verpakkingen in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV zijn en welke verweerder in dat geval voor welke verpakking verantwoordelijk is, oordeelt de voorzitter als volgt.
Ten aanzien van Bip Holland en Starsweets
2) Anders dan Foodwatch stelt, kan Bip Holland niet als de distributeur van de bij de Action gekochte verpakkingen worden aangemerkt. Bip Holland heeft dit immers gemotiveerd weersproken en Starsweets erkent uitdrukkelijk dat zij de distributeur is van die bestreden verpakkingen. Bip Holland en Starsweets zijn uitsluitend verantwoordelijk voor de verpakkingen die door hen elk afzonderlijk in Nederland op de markt worden gebracht.
3) Bip Holland en Starsweets hebben ten aanzien van die verpakkingen in strijd met het verbod van artikel 8 lid 2 sub a RVV gehandeld, te weten Starsweets ten aanzien van de bij de Action verkochte verpakkingen en Bip Holland ten aanzien van de verpakkingen bij Bol.com en Amazon.nl. Beiden hebben dit erkend en zij hebben ook verklaard dat zij de distributie/verkoop daarvan hebben gestaakt. Dit betekent dat de klacht ten aanzien van Bip Holland en Starsweets wordt toegewezen. Ten aanzien van de verpakking van Bip Holland die via Bol.com is verkocht (de Paw Patrol Snoep paasemmer), verwijst de voorzitter daarbij naar de verwerping hieronder van het verweer van Bol.com dat de uiting niet op kinderen tot en met 6 jaar is gericht.
Ten aanzien van Action
4) Action heeft niet betwist dat (zij ervoor verantwoordelijk is dat) de verpakkingen die zij verkoopt niet voldoen aan voormeld artikel van de RVV. Ook tegen Action zal de klacht daarom worden toegewezen.
Ten aanzien van Amazon.nl
5) Uit de overgelegde uiting blijkt dat Amazon.nl de aanbieding en de verkoop van het desbetreffende product faciliteert door het technisch mogelijk te maken dat Bip Holland foto’s, productinformatie en prijsgegevens op het Amazon platform publiceert teneinde de producten via dit platform aan de consument te verkopen. Het plaatsen van een bestelling gebeurt blijkbaar via de winkelwagen op de website van Amazon.nl, waarna de bestelling inclusief de betaling kennelijk via die website wordt afgewikkeld. De voorzitter is van oordeel dat door het voorgaande de onderhavige zaak zich, voor zover de voorzitter kan beoordelen, niet wezenlijk onderscheidt van de situatie in dossier 2013/00846, waarin het College van Beroep in een kennelijk vergelijkbare situatie heeft geoordeeld dat het platform (in die zaak Bol.com) mede verantwoordelijk was voor een uiting in het kader van ‘kopen bij andere verkopers’. Deze lijn is voortgezet in latere uitspraken waaronder (eveneens ten aanzien van Bol.com) dossier 2022/00017. De voorzitter acht op vergelijkbare gronden ook Amazon.nl mede verantwoordelijk voor het handelen in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV. De voorzitter acht de klacht tegen Amazon.nl om die reden ook gegrond.
Ten aanzien van Bol.com
6) Hetgeen ten aanzien van Amazon.nl is overwogen, impliceert dat ook Bol.com zich niet kan onttrekken aan de ook op haar rustende verantwoordelijkheid met betrekking tot de naleving van artikel 8 lid 2 sub a RVV. Verder geldt voor de toepassing van dit artikel dat het relevante verbod uitdrukkelijk ziet op verpakkingen waarop kinderidolen staan die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar. Dat het hier niet om dergelijke kinderidolen gaat, is door Bol.com onvoldoende weerlegd mede in aanmerking genomen de op Bol.com rustende bewijslast die uit de toelichting bij dit artikel volgt. Het gegeven dat blijkens het voorgaande op de verpakking kinderidolen staan die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, brengt mee dat het product niet verkocht mocht worden. Het feit dat Bol.com desondanks de verkoop van de bestreden verpakking heeft gefaciliteerd, leidt tot de conclusie dat ook Bol.com in strijd met het verbod van artikel 8 lid 2 sub a RVV heeft gehandeld. Om die reden doet niet meer ter zake of kinderen kennis (kunnen) nemen van de website van Bol.com. De klacht tegen Bol.com wordt derhalve toegewezen.
Slotsom
7) Het voorgaande leidt tot de conclusie dat verweerders elk afzonderlijk in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV hebben gehandeld ten aanzien van de verpakkingen die hen betreffen. Nu verweerders de verkoop van de bestreden verpakkingen na de klacht direct hebben gestaakt, zal de voorzitter gebruik maken van zijn bevoegdheid als bedoeld in artikel 12 lid 5 van het Reglement van de Reclame Code Commissie en het College van Beroep, zodat een aanbeveling achterwege blijft en volstaan wordt met te oordelen als volgt.
De beslissing van de voorzitter
Op grond van het voorgaande acht de voorzitter de bestreden uitingen in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV.