De bestreden reclame-uitingen

Het betreft de verpakking van de volgende producten:

• Paw Patrol Pop Up Lolly’s – Traktatie – 12 stuks (Bol.com, BIP Holland),
• Paw Patrol Freeze pop – 10 stuks (Bol.com, fabrikant/distributeur onbekend),
• Paw Patrol Chocolade eieren 24 stuks (Bol.com, fabrikant/distributeur onbekend),
• Paw Patrol 12 stuks assortie (Bol.com, PEZ),
• Pop ups- peppa pig- minion-trolls-paw patrol-unicorn-20 stuks (Bol.com, BIP Holland).

Samenvatting van de klacht

De hierboven genoemde producten, waarvan volgens Foodwatch BIP Holland en PEZ de fabrikanten zijn in Nederland, worden verkocht bij Bol.com. De verpakkingen van deze producten zijn in strijd met artikel 8 lid 2 sub a van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RVV) waarin is bepaald dat het niet is toegestaan reclame gericht op kinderen tot en met 6 jaar (tot 7 jaar) te maken waarbij bekende kinderidolen (in dit geval specifiek ‘licensed media characters’) worden gebruikt. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal. De overgangstermijn die gold voor artikel 8 lid 2 sub a RVV is inmiddels verstreken, aldus Foodwatch.

Paw Patrol is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie van Nickelodeon/Spin Master. De website Ouders Online acht Paw Patrol geschikt voor 2-5 jarigen en Kijkwijzer.nl acht het voor alle leeftijden geschikt. Minions is een onder jonge kinderen populaire animatiefilmreeks van Universal Pictures. Kijkwijzer.nl acht de films geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar. Trolls is een televisieprogramma en een animatiefilmreeks van DreamWorks Animation. Kijkwijzer.nl acht de meeste films en de televisieprogramma’s geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar. Een aantal titels zijn zelfs geschikt voor alle leeftijden. Peppa Pig is een Britse animatieserie die populair is onder zeer jonge kinderen. De website Media smarties adviseert Peppa Pig voor kinderen vanaf 2 jaar en Kijkwijzer.nl acht het voor alle leeftijden geschikt.

Nu Foodwatch al eerder dit jaar een klacht heeft ingediend tegen zowel Bol.com als BIP Holland, verzoekt Foodwatch de Commissie om een alert uit te vaardigen.

Samenvatting van de reactie van Bol.com

Bol.com heeft de bewuste producten vrijwillig van haar website verwijderd. Wel betwist Bol.com dat zij de RVV heeft overtreden, omdat een klant minimaal 18 jaar moet zijn om bij Bol.com een aankoop te doen. Daardoor kunnen kinderen niet worden beïnvloed door de verpakkingen. Daarnaast is Bol.com een platform waarop ook andere verkopers hun producten mogen aanbieden. De producten die in de klacht worden genoemd, werden niet verkocht door Bol.com, maar door andere verkopers. Nu de betreffende producten verwijderd zijn, is een aanbeveling van de Commissie niet nodig.

Samenvatting van de reactie van BIP Holland

BIP Holland is de producent van diverse “candy novelty producten” waarbij soms snoep wordt gecombineerd met kinderlicenties. Zij brengt deze producten internationaal op de markt in landen waar dit volledig is toegestaan: het Midden-Oosten, Azië en nagenoeg heel Europa, met uitzondering van Nederland. Inmiddels heeft BIP Holland ervoor gezorgd dat deze producten niet meer worden aangeboden aan Nederlandse ondernemingen die dit mogelijk op de Nederlandse markt in omloop brengen. Daarnaast wijst BIP Holland haar overige afnemers op het feit dat dergelijke producten niet in Nederland verkocht mogen worden.

In de overgelegde uitingen is duidelijk te zien dat niet BIP Holland de aanbieder is van de bestreden producten op Bol.com, maar een Belgische groothandel. Hoewel BIP Holland niet rechtstreeks aan deze groothandel levert, zal zij proberen te achterhalen hoe deze aan de betreffende producten is gekomen en de betreffende afnemer daarop aanspreken om dit in de toekomst te voorkomen.

Samenvatting van de reactie van PEZ inclusief de re- en dupliek ten aanzien van PEZ

PEZ is een merkproducent die zich richt op de verkoop van gelicenseerde speelgoedproducten, te weten de dispensers. Deze dispensers worden in samenwerking met diverse licentiehouders ontwikkeld en regelmatig vernieuwd. De dispensers worden wereldwijd verzameld door speelgoedliefhebbers. PEZ is zich bewust van de genoemde regelgeving en heeft om die reden al eerder bewust de keuze gemaakt om zich te distantiëren van het zoetwaren aspect. Het aandeel snoep in het speelgoedproduct is slechts een fractie van het eindproduct, daarom is ook in samenspraak met de Nederlandse Belastingdienst overeengekomen dat deze producten niet onder het lage BTW tarief verkocht worden, maar tegen het voor speelgoed gebruikelijke tarief van 21%.

Naar aanleiding van de klacht is PEZ erachter gekomen dat haar speelgoedproducten door online resellers helaas soms onterecht worden ingedeeld in de verkeerde categorie van zoetwaren of snoep, waardoor verwarring kan ontstaan over de aard van het product. PEZ levert de producten niet direct aan deze online verkopers, dit gaat via een gefragmenteerde markt van groothandels. Het is dan ook niet mogelijk om direct contact op te nemen met deze partijen. Desalniettemin wil PEZ er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de producten juist gecategoriseerd worden en zij heeft daartoe een brief naar haar directe klanten verstuurd om opnieuw in herinnering te brengen dat de producten behoren in de speelgoedcategorie waar het hoge BTW tarief op van toepassing is. Hierbij is verzocht om de brief door te sturen naar alle partijen waar haar klanten producten van PEZ aan leveren.

Foodwatch stelt in repliek dat de hoofdfunctie van de PEZ-snoepdispensers het kunnen laden, bewaren en uitgeven van specifiek hiervoor gemaakte snoepjes van het merk PEZ is. Als de snoepdispenser leeg is dan kan deze opnieuw worden gevuld met de desbetreffende snoepjes en niet met iets anders. Een andere functie, waaronder speelgoed en een verzamelobject, is daarom ondergeschikt en secundair. PEZ geeft op haar eigen internationale website ook duidelijk aan dat zij een snoepbedrijf is. Uit haar website blijkt verder dat PEZ op jaarbasis globaal 80 miljoen dispensers en maar liefst 5,7 miljard snoepjes verkoopt. Gemiddeld zijn dat 71 snoepjes per snoepdispenser, als alle snoepjes via een snoepdispenser worden geconsumeerd. Ook op andere websites wordt PEZ beschreven als snoepmerk. Hieruit volgt dat het bij PEZ meer om snoep gaat dan om speelgoed of verzamelen. De dispensers zijn ondersteunend aan het snoepgoed en niet andersom. Volgens Foodwatch gebeurt het verkeerd categoriseren niet incidenteel, maar structureel. Foodwatch legt voorbeelden over waaruit volgt dat de producten van PEZ bij het reguliere snoepgoed zijn gepositioneerd in de winkel en online zijn ingedeeld in de categorie drop en snoep bij eten en drinken. De verpakkingen van de bestreden producten dienen in hun geheel beoordeeld te worden. PEZ verkoopt immers een samengesteld aanbod van snoepjes en snoepdispensers in een verpakking. Met betrekking tot het verweer over het BTW tarief merkt Foodwatch op dat een veelvoud aan webwinkels wel 9% hanteert voor de verpakkingen van PEZ.

PEZ licht in dupliek de geschiedenis van het merk PEZ toe en beschrijft daarbij hoe het zwaartepunt van snoep naar spelen en verzamelen is verschoven. PEZ verwijst in dat verband naar verschillende bronnen waaruit volgt dat er een handel in PEZ dispensers bestaat onder fanatieke speelgoedverzamelaars. De door Foodwatch aangehaalde cijfers zijn afkomstig van de website van PEZ Global. De verhouding snoep versus dispenser is in Nederland totaal anders. In Nederland worden ongeveer 2,5 rolletjes snoep per dispenser verkocht, inclusief de 1 of 2 rolletjes snoep die bij de dispensers verpakt worden. De snoepjes zijn ook los verkrijgbaar, maar dan verpakt zonder licensed characters. Het snoepgoed is in Nederland duidelijk een bijzaak. Naar het oordeel van de belastingdienst is het aandeel kunststof versus consumptiegoed dermate dat het hoge BTW tarief hiervoor niet alleen wenselijk, maar ook noodzakelijk is.

De mondelinge behandeling

Foodwatch, PEZ en Bol.com hebben hun standpunten ter zitting nader toegelicht en vragen van de Commissie beantwoord. De inhoud hiervan is voor zover nodig opgenomen in het oordeel van de Commissie.

Het oordeel van de Commissie

Ten aanzien van het toetsingskader

1. Ingevolge artikel 8 lid 2 sub a RVV, waarop de klacht is gebaseerd, mogen ‘kinderidolen’ die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, niet worden gebruikt in reclame. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal. Onder ‘kinderidool’ wordt, voor zover hier van belang, verstaan: getekende en/of animatiefiguren die bekend zijn door hun deelname aan speciaal op kinderen gerichte en/of speciaal voor kinderen ontwikkelde media, zoals televisieprogramma’s, films, online video’s, blogs, stripverhalen/-boeken en/of games. Ten aanzien van de vraag of de afzonderlijke verpakkingen in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV zijn en welke verweerder in dat geval voor welke verpakking verantwoordelijk is, oordeelt de Commissie als volgt.

Ten aanzien van PEZ

2. De aangeboden producten van Paw Patrol uit uiting 4) op Bol.com zijn geproduceerd door PEZ. Ter zitting is vastgesteld dat de betreffende producten, ook wel dispensers genoemd, altijd in een verpakking met twee rolletjes snoep worden geleverd. De Commissie beschouwt de verpakkingen als de bestreden reclame-uiting. Ingevolge de RVV worden onder voedingsmiddelen beschouwd: “alle industrieel bereide, veelal verpakte, eet- en drinkwaren, die zijn bestemd voor gebruik door de consument.” De dispenser als zodanig valt buiten deze definitie. De verpakkingen als geheel bevatten echter ook de twee rolletjes snoep die als voedingsmiddel dienen te worden beschouwd. De Commissie acht het aannemelijk dat het de consument bij de aankoopbeslissing niet alleen om de dispenser is te doen, maar ook mede om het afgebeelde snoep. De aanprijzing in de reclame-uiting heeft daardoor mede betrekking op het snoep, zodat de RVV van toepassing is op deze verpakkingen.

3. Het gegeven dat de verpakkingen kinderidolen bevatten die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, hetgeen PEZ niet heeft betwist, brengt mee dat de bestreden verpakkingen in strijd zijn met artikel 8 lid 2 sub a RVV. Hieraan doet niet af dat op de rolletjes met snoep zelf volgens PEZ geen ‘licensed media characters’, maar zogeheten ‘brand characters’ van PEZ zijn afgebeeld. Het gegeven dat blijkens het voorgaande de verpakking ‘licensed media characters’ van Paw Patrol bevat die moeten worden aangemerkt als kinderidolen die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, brengt mee dat de verpakking, met daarin voedingsmiddelen, niet op deze wijze verkocht mocht worden. Dat de dispensers van kunststof volgens PEZ het hoofddoel van de verpakking vormen en het consumptiegoed, de rolletjes met snoepjes, bijzaak is, doet om die reden ook niet ter zake.

4. PEZ heeft ter zitting medegedeeld dat zij de betreffende producten levert aan groothandels in Nederland. De producten zijn vervolgens blijkbaar via een van deze groothandels doorverkocht aan de verkopende partij die dit heeft aangeboden op Bol.com. Het feit dat PEZ de producten op de Nederlandse markt heeft gebracht en daarmee de verkoop van de bestreden verpakkingen heeft gefaciliteerd, leidt tot de conclusie dat PEZ in strijd met het verbod van artikel 8 lid 2 sub a RVV heeft gehandeld. De Commissie acht de klacht tegen PEZ derhalve gegrond.

Ten aanzien van BIP Holland

5. Niet in geschil is dat de producten uit uiting 1) en 5) afkomstig zijn van BIP Holland. BIP Holland dient te worden aangemerkt als de producent van deze bij Bol.com verkochte verpakkingen. Het gegeven dat op de verpakkingen kinderidolen staan die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, hetgeen BIP Holland niet heeft betwist, brengt mee dat deze verpakkingen (met daarin snoepwaar) niet in Nederland verkocht mochten worden. BIP Holland stelt dat zij de producten niet rechtstreeks aan de verkopende partij op Bol.com, een Belgische groothandel, heeft verkocht. Dit doet echter niet af aan de op BIP Holland rustende verantwoordelijkheid met betrekking tot de naleving van artikel 8 lid 2 sub a RVV, te weten om te voorkomen dat de verpakkingen in Nederland op de markt worden gebracht. BIP Holland is zich overigens van deze verantwoordelijkheid bewust gelet op haar stelling dat zij er voor heeft gezorgd dat dergelijke producten niet meer worden aangeboden aan Nederlandse ondernemingen die deze mogelijk op de Nederlandse markt brengen. Ook stelt BIP Holland dat zij overige afnemers wijst op het feit dat deze producten niet in Nederland mogen worden verkocht.
Naar het oordeel van de Commissie kan BIP Holland niet volstaan met het enkele mededelen van het verbod op verkoop van de producten in Nederland aan haar afnemers, maar dient zij haar afnemers ook de (contractuele) verplichting op te leggen om dit weer mede te delen aan de partijen waaraan deze afnemers de producten doorverkopen.

6. Gelet op het voorgaande is de Commissie van oordeel dat BIP Holland onvoldoende invulling heeft gegeven aan de op haar rustende verantwoordelijkheid om naleving van de RVV te waarborgen. Om die reden acht de Commissie BIP Holland mede verantwoordelijk voor het handelen in strijd met artikel 8 lid 2 RVV.

Ten aanzien van Bol.com

7. Uit de overgelegde uitingen blijkt dat Bol.com de aanbieding en de verkoop van de desbetreffende producten faciliteert door het technisch mogelijk te maken dat verkopers foto’s, productinformatie en prijsgegevens op haar platform publiceren teneinde de producten via dit platform aan de consument te verkopen. Het plaatsen van een bestelling gebeurt blijkbaar via de winkelwagen op de website van Bol.com, waarbij de klant kennelijk aan Bol.com betaalt, waarna Bol.com een commissie per verkocht product int voordat zij het resterende bedrag uitbetaalt aan de verkopende partij. De stelling van Bol.com dat zij geen partij is bij de koopovereenkomst baat haar niet, nu zij de betaling afwikkelt en een deel van de opbrengst van de verkochte producten ontvangt. Volgens de vaste lijn van uitspraken van de Commissie en het College van Beroep (o.a. dossiernummers 2013/00846, 2022/00017 en 2023/00185) is een platform in een dergelijke situatie mede verantwoordelijk voor een uiting in het kader van ‘kopen bij andere verkopers’. Gelet op het voorgaande acht de Commissie Bol.com op vergelijkbare gronden mede verantwoordelijk voor de naleving van artikel 8 lid 2 sub a RVV. Dat volgens Bol.com haar website niet gericht is op kinderen en zij niet beïnvloed kunnen worden door de verpakkingen, doet hier niet aan af. Dat op de verpakkingen kinderidolen staan die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, brengt immers mee dat de producten niet verkocht mochten worden. Het feit dat Bol.com desondanks de verkoop van de bestreden verpakking heeft gefaciliteerd, leidt tot de conclusie dat ook Bol.com in strijd met het verbod van artikel 8 lid 2 sub a RVV heeft gehandeld. De klacht tegen Bol.com wordt derhalve toegewezen.

8. De Commissie merkt ten slotte op dat het beroep van Bol.com ter zitting op de vrijstelling van aansprakelijkheid op grond van de Digital Services Act haar niet kan baten. De aangehaalde bepalingen uit deze Europese Verordening zijn ten tijde van het indienen van de klacht immers nog niet van toepassing, maar pas vanaf februari 2024. Bovendien heeft Bol.com pas (de volgens haar passende) maatregelen om vergelijkbare situaties in de toekomst te voorkomen genomen na ontvangst van de klacht. Nu de verkoop van de bestreden verpakkingen na de klacht wel direct is gestaakt, ziet de Commissie aanleiding een aanbeveling achterwege te laten.

Slotsom

9. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat verweerders elk afzonderlijk in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV hebben gehandeld. De Commissie ziet gelet op de omstandigheden in het onderhavige geval geen aanleiding om de beslissing als een ‘Alert’ (zoals door klager verzocht), te laten verspreiden.

10. Gelet op het vorenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing van de Commissie

De Commissie acht de bestreden uitingen in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV. Zij beveelt PEZ en BIP Holland aan om niet meer in strijd met dit artikel te handelen. Ten aanzien van Bol.com blijft een aanbeveling achterwege.