De bestreden reclame-uitingen

Het betreft de verpakkingen van de volgende producten:

1. Paw Patrol Pop Up Lollip (Amazon.nl, Bip Holland BV),
2. Spongebob Squarepants Krabby Pasteitjes Watermeloen (Amazon.nl, Frankford Candy),
3. HARIBO – Super Smurfen – Wijnrubber – Fruitgum (Amazon.nl, Haribo),
4. Pez Looney Tunes – dispenser met navulling (Amazon.nl, PEZ),
5. Haribo – Super Mario 570 gram (Amazon.nl, Haribo).

Samenvatting van de klacht

De hierboven genoemde producten worden verkocht bij Amazon.nl. De producten zijn volgens Foodwatch afkomstig van Bip Holland BV, PEZ, Frankford Candy en Haribo. De verpakkingen van deze producten zijn in strijd met artikel 8 lid 2 sub a van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RVV) waarin is bepaald dat het niet is toegestaan reclame gericht op kinderen tot en met 6 jaar (tot 7 jaar) te maken waarbij bekende kinderidolen (in dit geval specifiek ‘licensed media characters’) worden gebruikt. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal. De overgangstermijn die gold voor artikel 8 lid 2 sub a RVV is inmiddels verstreken, aldus Foodwatch.

Paw Patrol is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie van Nickelodeon/Spin Master. De website Ouders Online acht Paw Patrol geschikt voor 2-5 jarigen. Kijkwijzer.nl acht het voor alle leeftijden geschikt. Spongebob Squarepants is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie en film van Nickelodeon. Kijkwijzer acht de meeste titels voor alle leeftijden geschikt en een aantal titels geschikt vanaf 6 jaar. Smurfen is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie. Kijkwijzer acht het merendeel van de titels van de Smurfen geschikt vanaf 6 jaar en een aantal titels ook geschikt voor alle leeftijden. Looney Tunes is een onder jonge kinderen populaire tekenfilmserie. Kijkwijzer acht de meeste titels geschikt voor alle leeftijden en een aantal titels geschikt vanaf 6 jaar. Super Mario is een onder jonge kinderen populaire animatieserie en computerspel. Kijkwijzer acht de meeste filmtitels van Super Mario geschikt voor alle leeftijden of vanaf 6 jaar. Het merendeel van de Super Mario spellen is geschikt vanaf 3 jaar.

Nu Foodwatch al eerder dit jaar een klacht heeft ingediend tegen zowel Amazon.nl als Bip Holland, verzoekt Foodwatch om een alert uit te vaardigen.

Samenvatting van de reactie van Amazon

Amazon.nl erkent dat de verpakkingen van de betreffende producten in strijd zijn met de RVV en heeft deze dan ook direct verwijderd van haar website na ontvangst van de klacht. In aanvulling daarop stelt Amazon.nl dat zij uit eigen beweging nader onderzoek heeft gedaan naar vergelijkbare advertenties, en dat zij vervolgens ook die van haar website heeft gehaald.

Amazon.nl is echter van mening dat zij niet verantwoordelijk is voor de bestreden uitingen die door de verkopers op haar website zijn aangeboden. Amazon.nl biedt, naast de verkoop van haar eigen producten, de mogelijkheid aan externe verkopers om hun producten op haar website te plaatsen en te verkopen. Voordat een externe verkoper producten kan aanbieden dient deze een overeenkomst te sluiten met Amazon.nl en akkoord te gaan met de van toepassing zijnde voorwaarden. Hieruit volgt duidelijk dat externe verkopers enkel en alleen producten via Amazon.nl mogen aanbieden die in overeenstemming zijn met alle toepasselijke wet- en regelgeving. Amazon.nl behoudt zich ten opzichte van de externe verkopers uitdrukkelijk het recht voor te controleren of zij zich aan de gemaakte afspraken houden, alsook om de door hen aangeboden producten van de website te verwijderen. De gebruiks- en verkoopvoorwaarden van Amazon.nl vermelden in artikel 11 dat externe verkopers zelf verantwoordelijk zijn voor hetgeen wordt aangeboden op de website van Amazon.nl.

De handelingen van de verkopers kunnen niet op één-op-één toegerekend worden aan Amazon, enkel en alleen omdat Amazon als platform het aanbod en de verkoop als het ware faciliteert (volgens dossiernummer 2023/00185). Voor de beoordeling van de vraag of en wanneer Amazon aansprakelijk kan worden gehouden voor aanbiedingen die via haar platform worden gedaan, dient rekening te worden gehouden met de Digital Services Act (DSA). Amazon.nl voert daartoe in haar verweer uitgebreid aan dat haar een beroep toekomt op de aansprakelijkheidsvrijstelling voor platforms op grond van artikel 6 DSA. Amazon.nl heeft alles gedaan dat redelijkerwijs in haar macht lag om de (advertenties voor de) bestreden producten te weren, althans direct te verwijderen. Aan de vereisten van artikel 6 DSA wordt daarom voldaan en de klacht ten aanzien van Amazon.nl dient dan ook te worden afgewezen.

Samenvatting van de reactie van Bip Holland

Bip Holland heeft het betreffende item (Paw Patrol Pop Up Lollip) niet op of via Amazon.nl aangeboden. Derhalve kan Bip Holland daar ook niet aansprakelijk voor worden gehouden.

Samenvatting van de reactie van Haribo

Haribo doet er alles aan om ervoor te zorgen dat zowel de producten die zij aanbiedt als de wijze waarop zij daar reclame voor maakt, voldoen aan de in Nederland geldende RVV. Bij de instelling van de beperkingen in het gebruik van licensed media characters heeft Haribo reeds actie ondernomen door de levering van dergelijke producten stop te zetten in Nederland. De betreffende producten maken geen onderdeel meer uit van het assortiment van Haribo voor Nederland. Deze producten zijn dan ook niet rechtstreeks door Haribo op Amazon.nl geplaatst en ook niet door Haribo geleverd aan een van haar directe afnemers in Nederland.

De beperking op het gebruik van licensed media characters betreft een specifiek voor Nederland geldend verbod. Haribo vermoedt dat de betreffende producten afkomstig zijn van derde partijen uit buurlanden die de producten op de website van Amazon.nl hebben geplaatst.  

Het oordeel van de voorzitter

Ten aanzien van het toetsingskader

1. Ingevolge artikel 8 lid 2 sub a RVV, waarop de klacht is gebaseerd, mogen ‘kinderidolen’ die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, niet worden gebruikt in reclame. Dit verbod geldt ook voor verpakkingen en point-of-sale materiaal. Onder ‘kinderidool’ wordt, voor zover hier van belang, verstaan: getekende- en/of animatiefiguren die bekend zijn door hun deelname aan speciaal op kinderen gerichte en/of speciaal voor kinderen ontwikkelde media, zoals televisieprogramma’s, films, online video’s, blogs, stripverhalen/-boeken en/of games. Ten aanzien van de vraag of de afzonderlijke verpakkingen in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV zijn en welke verweerder in dat geval voor welke verpakking verantwoordelijk is, oordeelt de voorzitter als volgt.

Ten aanzien van Bip Holland

2. Niet in geschil is dat het op Amazon.nl aangeboden product van Paw Patrol uit uiting 1) is geproduceerd door Bip Holland. Het gegeven dat op de verpakking kinderidolen staan die gericht zijn op kinderen tot en met 6 jaar, hetgeen Bip Holland niet heeft betwist, brengt mee dat deze verpakking niet in Nederland verkocht mocht worden. Bip Holland stelt dat zij dit product niet zelf op Amazon.nl heeft verkocht. Dit doet echter niet af aan de op Bip Holland rustende verantwoordelijkheid met betrekking tot de naleving van artikel 8 lid 2 sub a RVV, te weten om te voorkomen dat de verpakking in Nederland op de markt wordt gebracht. Bip Holland is een Nederlandse producent, geacht kan worden dat zij bekend is met de regels uit de RVV en daaraan gevolg geeft. Bip Holland is zich overigens van deze verantwoordelijkheid bewust gelet op de recente beslissingen van de Commissie en het College ten aanzien van Bip Holland (dossiernummers 2023/00352 en 2023/00400). Bip Holland heeft in het onderhavige geval niet aannemelijk gemaakt dat zij (voldoende) invulling heeft gegeven aan de op haar rustende verantwoordelijkheid. Om die reden acht de voorzitter Bip Holland mede verantwoordelijk voor het handelen in strijd met artikel 8 lid 2 RVV.

Ten aanzien van Frankford Candy

3. Het product uit uiting 2) is vervaardigd door Frankford Candy die een buitenlandse fabrikant is. Op basis van de beschikbare gegevens ziet de voorzitter geen aanleiding om deze buitenlandse fabrikant medeverantwoordelijk te achten voor het feit dat de verpakking ook in Nederland kon worden gekocht.

Ten aanzien van Haribo

4. De producten uit uitingen 3) en 5) zijn afkomstig van de producent Haribo. Haribo heeft gesteld dat deze producten door zogenoemde re-sellers uit het buitenland zijn aangeboden op Amazon.nl. Haribo heeft daarbij voldoende aannemelijk gemaakt dat zij ervoor heeft gezorgd dat zij de betreffende producten niet aanbiedt (aan afnemers) op de Nederlandse markt. Op basis van de beschikbare gegevens ziet de voorzitter geen aanleiding om Haribo medeverantwoordelijk te achten voor het feit dat de verpakkingen ook in Nederland konden worden gekocht.

Ten aanzien van PEZ

5. De producten uit uiting 4) zijn dispensers van PEZ. Ingevolge de RVV worden onder voedingsmiddelen beschouwd: “alle industrieel bereide, veelal verpakte, eet- en drinkwaren, die zijn bestemd voor gebruik door de consument.” De dispenser als zodanig valt buiten deze definitie. In de door Foodwatch overgelegde uiting zijn enkel dispensers te zien maar niet de verpakking. De voorzitter beschikt niet over informatie waaruit zou blijken dat de uiting mede betrekking heeft op snoepwaar, zoals Foodwatch stelt. Derhalve kan niet worden vastgesteld dat het om reclame voor voedingsmiddelen gaat, waarop de RVV van toepassing is. Dit betekent dat de klacht ten aanzien van deze uiting dient te worden afgewezen.

Ten aanzien van Amazon

6. Amazon.nl heeft erkend dat de bestreden uitingen in strijd zijn met artikel 8 lid 2 sub a RVV. Uit de overgelegde uitingen blijkt dat Amazon.nl de aanbieding en de verkoop van de desbetreffende producten faciliteert door het technisch mogelijk te maken dat verkopers foto’s, productinformatie en prijsgegevens op haar platform publiceren teneinde de producten via dit platform aan de consument te verkopen. Het plaatsen van een bestelling gebeurt blijkbaar via de winkelwagen op de website van Amazon.nl, waarbij de klant kennelijk aan Amazon.nl betaalt. Volgens de vaste lijn van uitspraken van de Commissie en het College van Beroep (o.a. dossiernummers 2013/00846, 2022/00017 en 2023/00400) is een platform in een dergelijke situatie mede verantwoordelijk voor een uiting in het kader van ‘kopen bij andere verkopers’. Deze lijn is voortgezet in latere uitspraken waaronder (eveneens ten aanzien van Amazon.nl) dossier 2023/00185. Gelet op het voorgaande acht de voorzitter Amazon.nl op vergelijkbare gronden mede verantwoordelijk voor de naleving van artikel 8 lid 2 sub a RVV. Het beroep van Amazon.nl op de vrijstelling van aansprakelijkheid op grond van de Digital Services Act kan haar niet kan baten. De aangehaalde bepalingen uit deze Europese Verordening zijn ten tijde van het indienen van de klacht immers nog niet van toepassing, maar pas vanaf februari 2024. Dit betekent dat de klacht ten aanzien van Amazon.nl wordt toegewezen. Nu de verkoop van de bestreden verpakkingen door Amazon.nl na de klacht wel direct is gestaakt, ziet de voorzitter aanleiding een aanbeveling achterwege te laten.

Slotsom

7. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat Bip Holland en Amazon.nl elk afzonderlijk in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV hebben gehandeld. De voorzitter ziet gelet op de omstandigheden in het onderhavige geval geen aanleiding om de beslissing als een ‘Alert’ (zoals door klager verzocht), te laten verspreiden.

8. Gelet op het vorenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing van de voorzitter

De voorzitter acht de bestreden uitingen 1), 2), 3) en 5) in strijd met artikel 8 lid 2 sub a RVV. Zij beveelt Bip Holland en Amazon.nl aan om niet meer in strijd met dit artikel te handelen. Ten aanzien van Amazon.nl blijft een aanbeveling achterwege.
De klacht ten aanzien van uiting 4) wordt gelet op hetgeen is overwogen onder randnummer 5 afgewezen.