De bestreden reclame-uiting
Het betreft een reclame-uiting op een digitaal scherm op het treinstation Amsterdam Centraal. Op het reclame scherm is te lezen: “De #1 oplossing tegen klimaatverandering = minder voedsel verspillen”. Onderaan de uiting zijn de namen en de logo’s van adverteerder 1 (Too Good to Go) en adverteerder 2 (Albert Heijn) te zien.
Samenvatting van de klacht
Klaagster maakt bezwaar tegen de tekst “De #1 oplossing tegen klimaatverandering = minder voedsel verspillen” en beroept zich op het dossier broeikasgassen en het Klimaatakkoord. De tekst is onwaar en kan ertoe leiden dat consumenten via de app van adverteerder 1 eten bestellen, terwijl ze dat wellicht niet hadden gedaan als niet op deze misleidende wijze reclame was gemaakt. De app van adverteerder 1 is een mooi initiatief, maar de consument wordt op deze manier wel misleid.
De uitstoot van broeikasgassen was in 2019 in Nederland per sector: 31% door de industrie, 23% door de sector elektriciteit, 19% door de sector mobiliteit (binnenlands verkeer en vervoer), 14% door de landbouw en 13% door de gebouwde omgeving (vanwege het stoken van aardgas). Deze sectoren worden onderscheiden in het op 28 juni 2019 gepresenteerde Klimaatakkoord.[1] Voedselverspilling tegengaan is een van de afspraken in het Klimaatakkoord van de sector landbouw, onder de pijler consumptie. Voedselverspilling is — gezien het Klimaatakkoord — niet nummer 1 oorzaak van de klimaatverandering in Nederland.
Samenvatting van het verweer van adverteerder 1
In september 2021 is in een landelijke campagne aandacht gevraagd voor de link tussen voedselverspilling en klimaatverandering, omdat uit onderzoek van YouGov[2] volgt dat 46% van de Nederlanders zich er niet bewust van is dat deze twee onderwerpen zo nauw verbonden zijn. Tijdens de campagne ligt de focus op bewustwording hiervan. De campagne wordt gedragen door de claim “De #1 oplossing tegen klimaatverandering = minder voedsel verspillen.” Dit inzicht komt uit Project Drawdown[3]. Dit project wordt gezien als ’s werelds meest toonaangevende bron voor inzicht in en informatie over klimaatoplossingen. Project Drawdown heeft een lijst samengesteld van de “meest inhoudelijke oplossingen voor de opwarming van de aarde”. Nummer 1 op de lijst is “Verminder voedselverspilling”. Wanneer voedsel wordt verspild, verspillen we niet alleen de producten, maar ook de natuurlijke hulpbronnen die daarbij worden gebruikt, zoals land, water en energie. Dit betekent ook dat alle gebruikte hulpbronnen en de daaropvolgende uitstoot van broeikasgassen bij de productie, transport en koeling onnodig waren. Volgens Project Drawdown is de meest effectieve oplossing tegen klimaatverandering het verminderen van voedselverspilling. Project Drawdown kijkt in dit verband naar de oplossingen die er al zijn en welke oplossing het meest effectief is als deze wordt opgeschaald. Het is dus niet zo dat de grootste oorzaak van klimaatverandering ook de beste oplossing biedt.
De bestreden uiting maakt onderdeel uit van een bredere campagne en na de klacht is adverteerder 1 tot de conclusie gekomen dat de bronvermelding op de bestreden uiting ontbreekt. Door middel van het toevoegen van een link naar de bron hadden consumenten moeten worden begeleid naar meer context. De bron zal voortaan worden toegevoegd.
Samenvatting van het verweer van adverteerder 2
De bestreden uiting is onderdeel van een bredere campagne van adverteerder 1 en in dit verband wordt verwezen naar hun verweer.
Adverteerder 2 heeft zich eind 2018 aangesloten bij de app van adverteerder 1. Via de app kunnen zogenoemde ‘magic boxen’ worden aangeschaft tegen een gereduceerd tarief, afhankelijk van wat er die dag overblijft. Consumenten kunnen de app downloaden en zien welke AH to go in de buurt een ‘magic box’ aanbiedt. In de afgelopen jaren heeft adverteerder 2 ongeveer 76.500 ‘magic boxen’ aangeboden waarvan er 70.000 door consumenten zijn gekocht, welke producten dus niet hoefden te worden vernietigd.
Adverteerder 2 heeft zich met haar logo verbonden aan de bestreden uiting om kenbaar te maken dat zij de campagne van adverteerder 1 ondersteunt en aangesloten is bij de app van adverteerder 1 om voedselverspilling tegen te gaan. Deze keuze om dit op een digitaal scherm te doen op het station komt omdat adverteerder 2 hier als winkel aanwezig is.
De bestreden uiting is van 6 tot en met 12 september 2021 getoond op Amsterdam Centraal en is inmiddels niet meer te zien.
Adverteerder 2 realiseert zich dat de bestreden uiting voor consumenten onvoldoende informatie bevat ten aanzien van de onderbouwing van de claim en haar concrete inspanning op het gebied van tegengaan van voedselverspilling door zich aan te sluiten bij de app. Adverteerder 2 zal er scherp op zijn dat dergelijke informatie in de toekomst bij een eventuele gezamenlijke uiting wordt meegenomen.
Het oordeel van de voorzitter
Kern van de klacht is dat volgens klaagster in de bestreden uiting een verkeerde suggestie wordt gewekt, te weten dat voedselverspilling de nummer 1 oorzaak van klimaatverandering is. Nu de bestreden uiting refereert aan milieuaspecten, namelijk klimaatverandering, zal de uiting worden getoetst aan de Milieu Reclame Code (MRC). Volgens artikel 3 van de MRC moet de juistheid van een milieuclaim door de adverteerder aangetoond worden. Waarbij geldt dat zwaardere eisen aan de bewijslast worden gesteld naarmate de milieuclaim absoluter is geformuleerd. De gemiddelde consument zal, zoals klaagster heeft gesteld, de claim zo kunnen begrijpen dat het verspillen van voedsel op zich de nummer 1 oorzaak van klimaatverandering is. Om dat te bewijzen heeft adverteerder 1 zich beroepen op uitkomsten in een rapport van Project Drawdown. Dit is echter niet toegelicht, laat staan bewezen dat de uitkomsten van dat rapport zwaarder wegen dan de uitkomsten in bronnen, waarop klaagster zich heeft beroepen. De claim is dan ook onvoldoende bewezen.
Gelet op het bovenstaande is de voorzitter van oordeel dat de bestreden uiting in strijd met artikel 3 MRC is. De voorzitter beslist daarom als volgt.
De beslissing van de voorzitter
Op grond van het voorgaande is de reclame-uiting in strijd met artikel 3 van de MRC.
Aangezien beide adverteerders hebben aangegeven in de toekomst een bronvermelding op te nemen en dit te controleren, wordt de aanbeveling tegen deze uiting gedaan ‘voor zover nog nodig’.
[1] Welke sectoren stoten broeikasgassen uit? (cbs.nl).
[2] Total sample size was 1005 adults. Fieldwork was undertaken between 14th – 19th July 2021. The survey was carried out online. The figures have been weighted and are representative of all Netherlands adults (aged 18+).
[3] TheDrawdownReview–2020–Download.pdf (p. 94).