De bestreden reclame-uitingen

Het betreft de volgende uitingen van Statoil:

I.

De (onder andere) in de Volkskrant en NRC Handelsblad geplaatste advertentie waarin staat:

“Zijn zon en wind 100% te vertrouwen?

 Jazeker, maar niet voor 100% van onze energiebehoefte.

 Aardgas uit Noorwegen draagt bij aan een emissiearme, betrouwbare en betaalbare oplossing om aan de Nederlandse energievraag te voldoen. Lees meer op statoil.nl.”

II.

De website www.statoil.nl, meer specifiek de volgende tekstgedeeltes:

“Aardgas is de schoonste fossiele brandstof. Bij verbranding komt er 30% minder CO2 vrij dan bij olie en zelfs 60% minder dan bij kolen. Daarnaast kan de toevoer van aardgas snel worden afgestemd op de pieken en dalen in de beschikbaarheid van duurzame energie. Als deze energiebronnen worden gecombineerd, dan is er nooit een tekort. Dit maakt aardgas zo belangrijk in de overgang naar duurzame energie.” (https://www.statoil.nl/).

en:

“Aardgas is een belangrijke pijler in het Nederlandse energiebeleid. Het vormt een flexibele en relatief schone energiebron. Vandaar dat er voor aardgas een belangrijke rol is weggelegd in de overgang naar duurzame bronnen van energie. Dit geldt zowel op korte als op lange termijn. Noorwegen en Statoil zijn in de gelegenheid om een belangrijke energieleverancier voor Nederland te zijn en te blijven.”

Hieronder is een kaart van Nederland weergegeven met daarin vermeld “vanuit welke landen Nederland vooral aardgas importeert”. Hierin staat onder meer: “Noorwegen 51%”. (https://www.statoil.nll/zekerheid-van-levering.html).

De klacht

In de advertentie (uiting I) stelt Statoil: “Aardgas uit Noorwegen draagt bij aan een emissiearme, betrouwbare en betaalbare oplossing om aan de Nederlandse energievraag te voldoen”. Deze stelling is misleidend, omdat deze de consument een verkeerde indruk geeft over de milieuaspecten van gas. Het woord ‘emissiearme’ laat lezers geloven dat gas een zeer lage bijdrage levert aan het broeikaseffect. Dat klopt niet. Gas is een fossiele brandstof en draagt als zodanig bij aan klimaatverandering. Gas komt niet in de buurt van zon en wind, die bij de productie van de energie geen emissies veroorzaken. Het is dan ook misleidend om te beweren dat gas emissiearm is, aldus klagers.

Op de website (uiting II), waarnaar in de advertentie wordt verwezen, staat: “Aardgas is de schoonste fossiele brandstof”. Ook deze bewering is misleidend, omdat deze ten onrechte de indruk wekt dat er schone fossiele brandstoffen zijn. Bovendien negeert dit de andere effecten van gaswinning, niet alleen de andere emissies dan broeikasgassen, maar ook de bodemdaling en bijdrage aan bevingen. Klagers achten het ook in de context van de discussies over gaswinning in Groningen ongepast om te beweren dat gas de ‘schoonste’ fossiele brandstof is. Gas is op dit moment hoogstens nog een aanvulling op duurzame energievormen. De Milieu Reclame Code (MRC) pleit in dit verband terecht voor grote terughoudendheid met betrekking tot absolute claims, zoals bijvoorbeeld ‘schoon’.

Verder wordt met de afbeelding van de kaart van Nederland op de website gesuggereerd dat Statoil de helft van de ‘relatief schone brandstof’ gas in Nederland levert, terwijl gas niet schoon is en Nederland in werkelijkheid een netto gasexporteur is.

De uitingen zijn in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC, waarin is bepaald dat reclame niet misleidend mag zijn en dat milieuclaims aantoonbaar juist dienen te zijn.

Het verweer

Statoil heeft zich slechts willen presenteren aan het Nederlandse publiek, met de boodschap dat Statoil een rol kan spelen in de overgang naar duurzame energie door middel van gaslevering. Bij verbranding van gas komt namelijk minder CO2 vrij dan bij de verbranding van kolen en olie. Klagers hebben bepaalde elementen van de campagne van Statoil anders opgevat dan de bedoeling was. Statoil benadrukt dat zij niet de intentie heeft gehad om de indruk te wekken dat er geen CO2-emissie is bij gasverbranding, of dat gas wat betreft CO2-uitstoot in de buurt van zon en wind zou komen.

Inmiddels heeft Statoil de bewoordingen in de campagne, die in de week van 8 mei beëindigd wordt, aangepast om enige verwarring of misinterpretatie te vermijden.

De mondelinge behandeling

De standpunten van partijen zijn nader toegelicht. Voor wat betreft adverteerder is dit gebeurd door het voorlezen van een verklaring van Statoil.

Voor zover nodig wordt in het oordeel ingegaan op hetgeen ter zitting is aangevoerd.

Het oordeel van de Commissie

Ad uiting I: advertentie

1. De mededeling “Aardgas uit Noorwegen draagt bij aan een emissiearme, betrouwbare en betaalbare oplossing om aan de Nederlandse energievraag te voldoen”, waartegen klagers bezwaar maken, dient te worden opgevat als een milieuclaim waarop de Milieu Reclame Code (MRC) van toepassing is. Krachtens artikel 2 MRC mogen milieuclaims geen mededelingen, afbeeldingen of suggesties bevatten waardoor de consument misleid kan worden over milieuaspecten van de aangeprezen producten, of over de bijdrage van adverteerder aan het handhaven en bevorderen van een schoon en veilig leefmilieu in het algemeen.

In artikel 3 MRC is bepaald dat milieuclaims aantoonbaar juist dienen te zijn, waarbij zwaardere eisen aan het bewijsmateriaal worden gesteld naarmate de milieuclaims absoluter zijn geformuleerd.

2. Klagers stellen zich op het standpunt dat door de aanduiding “emissiearme” de consument een verkeerde indruk wordt gegeven over de milieuaspecten van aardgas. Statoil voert daartegenover aan dat “emissiearme” relatief bedoeld is, ter vergelijking van aardgas met de andere fossiele brandstoffen kolen en olie, die bij verbranding een hogere emissie van CO2-deeltjes kennen dan aardgas.

3. Dit verweer kan naar het oordeel van de Commissie niet slagen. Uit de advertentie blijkt niet dat met “emissiearm” wordt gedoeld op een vergelijking van de emissie van aardgas met die van de andere fossiele brandstoffen, waarbij aardgas uit milieuoogpunt de meest gunstige keuze is. De absoluut gestelde mededeling dat aardgas uit Noorwegen – naast zon en wind – bijdraagt aan een emissiearme oplossing om aan de Nederlandse energievraag te voldoen, kan bij de consument gemakkelijk de indruk wekken dat de emissie van CO2-deeltjes bij de verbranding van aardgas een te verwaarlozen effect op het milieu heeft en in die zin bijna op een lijn kan worden gesteld met zon en wind. Als erkend is komen vast te staan dat aardgas wat betreft de CO2-uitstoot niet in de buurt komt van zon en wind, die bij de productie van energie geen emissies veroorzaken.

4. Het voorgaande leidt tot het oordeel dat de advertentie misleidend is ten aanzien van de milieuaspecten van het door Statoil geleverde aardgas en de bijdrage ervan aan het bevorderen van een schoon leefmilieu als bedoeld in artikel 2 MRC. Verder is de juistheid van de claim “emissiearme” niet aangetoond, waardoor de uiting tevens in strijd is met artikel 3 MRC.

Ad uiting II: website

5. De klacht tegen de website betreft in de eerste plaats de mededeling “Aardgas is de schoonste fossiele brandstof”. Anders dan bij de hiervoor besproken advertentie is hier duidelijk dat aardgas wordt vergeleken met de andere fossiele brandstoffen. Niettemin is de absolute aanduiding “schoonste fossiele brandstof” naar het oordeel van de Commissie niet in overeenstemming met de MRC, nu daarmee wordt gesuggereerd dat fossiele brandstoffen schoon kunnen zijn in die zin dat zij geen schade aan het milieu veroorzaken. Vast staat dat die suggestie niet juist is. Gelet hierop acht de Commissie de mededeling “Aardgas is de schoonste fossiele brandstof” in strijd met de artikelen 2 en 3 MRC.

6. Ook de mededeling dat aardgas “een relatief schone energiebron” vormt, voldoet naar het oordeel van de Commissie niet aan het bepaalde in de artikelen 2 en 3 MRC. Uit de mondelinge behandeling ter zitting is gebleken dat adverteerder (ook) met deze mededeling doelt op het gegeven dat aardgas een schonere energiebron vormt dan kolen en olie en in die zin relatief schoon is. In het bestreden tekstgedeelte ontbreekt echter het referentiekader voor de aanduiding “relatief schoon” en wordt niet duidelijk gemaakt dat de gegeven kwalificatie – alleen – geldt ten opzichte van de overige fossiele brandstoffen.

7. Het gedeelte van de klacht die is gericht tegen de afbeelding van de kaart van Nederland met daarin onder meer de tekst “Noorwegen 51%” kan naar het oordeel van de Commissie niet slagen. Deze afbeelding geeft blijkens het bijschrift weer “vanuit welke landen Nederland vooral aardgas importeert”. Dat Nederland in werkelijkheid een netto gasexporteur is, zoals klagers stellen, staat niet in de weg aan de juistheid van de mededeling dat van het door Nederland geïmporteerde aardgas 51% uit Noorwegen afkomstig is.

8. Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie acht de advertentie en de hiervoor onder 5 en 6 besproken tekstgedeeltes van de website in strijd met het bepaalde in de artikelen 2 en 3 MRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Voor het overige wijst zij de klacht af.