De bestreden uiting

Het betreft de volgende twee uitingen van NHK over ‘beterstoken.nl’:

1) Een radiocommercial van ongeveer 15 seconden, waarin het volgende wordt gezegd: “Bewuster omgaan met warmte door de hoge energieprijzen? Of u de warmte nu haalt uit gas, hout, elektra of pallets, er is een haard of kachel voor ieder huis. Haal de warmte en gezelligheid terug naar de woonkamer. Kijk nu op beterstoken.nl”;

2) Een aantal mededelingen op de website Beterstoken.nl, onder meer begrepen de volgende mededelingen: “veilig en verantwoord” en “schoon stoken”.

Samenvatting van de klacht

De commercial suggereert volgens klaagster dat houtstook een bewuste keuze is. Op de website wordt dit versterkt door het ‘veilig en verantwoord’ te noemen. Al lange tijd is bekend dat houtstook gezondheidsschade met zich meebrengt, maar de kachelbranche blijft houtstook bevorderen. Dit ook gezien de prominente plek die de houtkachel inneemt op de website van adverteerder. In tijden van dure gasrekeningen wordt misbruik gemaakt van de situatie en wil men volgens klaagster meer houtkachels verkopen. Gezond hout stoken bestaat niet en klaagster vraagt de Commissie om in te grijpen: “burgers moeten beschermd worden tegen de uitstoot van (ultra)fijnstoffen en andere schadelijke stoffen”.

Samenvatting van het verweer

In eerdere zaken voor de Commissie heeft adverteerder al te kennen gegeven geen intentie te hebben tot misleiding en/of overtreden van de uitgangspunten van de Commissie. In die zaken is NHK, na ondertekening van het compliance formulier, dan ook overgegaan tot de noodzakelijke aanpassingen.

Met de website beterstoken.nl is een (nieuw) platform opgezet om de consument breed te informeren over de mogelijkheden en alternatieven, dit alles in vergelijkende zin ten opzichte van oude stookinstallaties en verouderde toestellen. Vanuit deze intentie is het bij de makers mogelijkerwijze niet altijd opgevallen dat de vergelijking in sommige gevallen ontbreekt en/of niet voldoende duidelijk is gesteld. Adverteerder heeft -waar nodig- de betreffende onderdelen herschreven en in lijn gebracht met de oorspronkelijke intentie, namelijk: vergelijkend met oude technieken en stookmethoden richtinggevend informeren. De intentie van adverteerder is om een significante verbetering aan te brengen ten opzichte van de huidige situatie. Het oogmerk van adverteerder ziet niet op een toename van aantallen, maar op de vervanging van oudere en slechtere installaties en toestellen.

Repliek

Het gaat volgens klaagster om concrete feiten en gedragingen waaruit blijkt dat adverteerder selectief informatie verstrekt, waardoor lezers niet en soms foutief geïnformeerd worden over de werkelijke risico’s die verbonden zijn aan houtstook.

Klaagster verwijst naar een eerdere klacht die zij heeft ingediend over afwijkende stookadviezen en het zogenaamde ‘stookalert’ van adverteerder. Hierbij gaat het erom dat adverteerder op haar website aangeeft dat stoken wel kan en zij de lezer zelfs veel stookplezier wenst, terwijl op een andere website op datzelfde moment staat dat hout stoken niet wenselijk is.

Op de website, www.beterstoken.nl, wordt selectief informatie gegeven. Klaagster somt een aantal voorbeelden op, waaronder: “bevorderen Beter Stoken” en:

“Houtkachel:

veilig en verantwoord,
zuinig en schoon worden gestookt
1 vd 4 pijlers om efficient en schoon te stoken
Aanzienlijk schoner branden
Nat hout en bewerkt hout stoken …dan stookt u niet schoon

Pelletkachel:

zuinig en schoon worden gestookt
1 vd 4 pijlers om efficient en schoon te stoken
Brandt aanzienlijk schoner dan een ouderwertse open haard of een vuurkorf.
Duurzame energie erkenning (EU): zonne-energie systemen….hout- en pelletkachels zijn allemaal manieren om een huis milieuvriendelijker te maken.

Zwitserse stookmethode:

Verbrandingsproces van een houtkachel zo optimaal mogelijk met zo weinig mogelijk rook…..
Minder rook en minder emissies

Stappenplan stoken:

schoner,
minimum aan emissies,
vrijwel zonder rook”

Volgens klaagster is sprake van misleiding omdat er selectief informatie wordt gegeven en selectief informatie wordt weggelaten. Het gebruik van de hiervoor genoemde positieve woorden wekt de suggestie dat je hout kan stoken (mits je aan de voorwaarden voldoet) zonder schadelijke milieu- en gezondheidseffecten. Adverteerder vergelijkt houtstook met oude, nog vervuilender en schadelijker manieren van stoken (open haarden en vuurkorven). Dit is volgens klaagster een selectieve vergelijking die gebruikt wordt om ‘beter stoken’ te promoten. Ook wordt de suggestie gewekt dat er een “verantwoorde groep verkopers” bestaat die zijn aangesloten bij de NKH en dus “schoon stoken”. Volgens klaagster blijkt uit haar (eigen) kleine steekproef dat de eerste twee winkels ook tuinhaarden en vuurkorven verkopen. Zodra adverteerder (eerlijke) informatie over houtstook presenteert, dan dient zij hierbij ook informatie van gerenommeerde instituten mee te nemen. Klaagster voegt informatie toe van onder meer: TNO.nl, RIVM, GGD leefomgeving, een Tweede Kamerbrief van kamerlid van Esch en antwoorden van staatsecretaris Heijnen over het bericht “zorgen over populariteit houtstook door oplopen gasprijzen” en het Longfonds.

Tot slot komt klaagster tot de conclusie dat NKH met deze wijze van communiceren de consument selectief (informatie weglaten) en foutief (onwaarheden) informeert en daardoor de suggestie wekt dat het stoken van hout schoon, veilig en milieuvriendelijk kan. Dit is misleidend, aldus klaagster.

Dupliek

NHK was in Nederland de eerste aanbieder met een zogenaamd ‘stookalert’. Het stookalert geeft aan wanneer je beter geen hout- of pelletkachel kan stoken en is bedoeld als verlengstuk van de stooktrainingen die vanuit NHK gegeven worden. Op basis van verschillende parameters worden (door andere partijen) andere adviezen afgegeven. Dat wil echter nog niet zeggen dat het stookalert van NHK onjuist is. Er is geen sprake van selectieve of foutieve informatie en er staat op de website duidelijk waarom de diverse alerts kunnen afwijken.

Net zoals andere energiedragers (zoals gas en elektriciteit), zijn houtpellets en houtblokken een middel om het huis te verwarmen. Iedere vorm van verwarmen heeft helaas ook negatieve kanten. Het negatieve effect van hout- en pelletstook is dat er kleine stofdeeltjes vrijkomen. Adverteerder vindt het niet haar taak om bij iedere energiedrager die op de website wordt genoemd alle mogelijke negatieve effecten voor de gezondheid op te sommen. Dat wordt ook niet gedaan bij gas, elektriciteit en ook niet bij hout en of pellets. Dit is volgens adverteerder ook niet mogelijk omdat het feitelijk aantonen van effectieve gezondheidsschade die mogelijk veroorzaakt zou kunnen worden door de emissies van de betreffende verwarmingsbron zeer veel gedetailleerd onderzoek zou vereisen. Volgens adverteerder blijkt uit de informatie van TNO dat de relatieve bijdrage van Nederlandse houtstook aan de totale achtergrondconcentratie van PM2.5 volgens het RIVM ongeveer 4% is. Dat wil volgens adverteerder zeggen dat 96% afkomstig is van andere bronnen. Het meeste fijnstof wordt veroorzaakt door het wegverkeer, de industrie en de luchtvaart. Op de website beterstoken.nl wordt zeer uitvoerig voorlichting gegeven over de diverse toestellen voor lokale verwarming, dus ook over hout- en pelletkachels (zonder enige selectiviteit toe te passen).

Er is geen sprake van onwaarheden, noch het weglaten van informatie, noch van strijd met goede smaak of fatsoen. Volgens adverteerder is er geen enkele andere website waar zoveel uitleg wordt gegeven over de werking, de installatie en het gebruik en onderhoud van lokale verwarmingstoestellen.

Het oordeel van de Commissie

1.    De Commissie merkt allereerst op dat de beoordeling betrekking heeft op de uitingen zoals deze luidden ten tijde van het indienen van de klacht. Dat adverteerder reeds aanpassingen heeft doorgevoerd aan haar website doet hier niet aan af. De Commissie merkt verder op dat het zogenaamde ‘stookalert’ waar klaagster in repliek naar verwijst (in het kader van een door klaagster eerder ingediende klacht), in deze procedure buiten beschouwing wordt gelaten, nu dit onderdeel niet tijdig in deze procedure aan de orde is gesteld.

2.         De Commissie vat de klacht als volgt samen. Klaagster maakt bezwaar tegen de radiocommercial omdat daarin de suggestie wordt gewekt dat houtstook een bewuste keuze is. Voorts maakt klaagster bezwaar tegen diverse (positieve) mededelingen op de website van adverteerder waarbij volgens klaagster sprake is van het selectief presenteren en weglaten van informatie waardoor de suggestie wordt gewekt dat je als lezer, zodra je aan de voorwaarden voldoet, hout kan stoken zonder schadelijke milieu- en gezondheidseffecten. Met betrekking tot de verschillende bezwaren van klaagster overweegt de Commissie als volgt.

3.         Uiting A) radiocommercial beterstoken.nl
In de radiocommercial wordt gewezen op het ‘bewuster omgaan met warmte door de hoge energieprijzen’. Naar het oordeel van de Commissie zal de gemiddelde consument de radiocommercial opvatten als een boodschap over het bewuster omgaan met de verschillende (warmte)bronnen in het kader van de stijging van de energieprijzen. Anders dan klaagster meent, ligt naar het oordeel van de Commissie in deze bestreden radiocommercial niet tevens besloten dat houtstook een ‘bewuste keuze’ is met het oog op de gezondheid of het milieu. Dit onderdeel van de klacht kan op basis van het voorgaande niet slagen.

4.    Uiting B) verschillende mededelingen op de website: beterstoken.nl

In de klacht stelt klaagster dat “gezond hout stoken” niet bestaat. De Commissie heeft echter niet kunnen vaststellen dat in de uitingen op de website ook daadwerkelijk de woorden “gezond hout stoken” voorkomen. Nu klaagster hierover verder niets heeft aangevoerd, laat de Commissie dit klachtonderdeel buiten beschouwing. Daar waar in de uitingen op de website gesproken wordt over “veilig en verantwoord” en “schoon” oordeelt de Commissie als volgt.

5.    De Commissie overweegt dat, anders dan klaagster lijkt te veronderstellen het geven van stooktips op zichzelf genomen niet zonder meer in strijd is met de Nederlandse Reclame Code (NRC), daaronder ook begrepen de Milieu Reclame Code (MRC). Echter zodra adverteerder dit doet door middel van (feitelijke) milieuclaims, dan dienen de (milieu)claims aantoonbaar juist te zijn.

6.    Over de claims “veilig en verantwoord” op de website na het kopje “Wij bevorderen Beter Stoken – doe je mee?”, merkt de Commissie op dat -in tegenstelling tot hetgeen klaagster suggereert- niet wordt gezegd dat houtstook “veilig en verantwoord” is. De Commissie vat de woorden “bevorderen Beter Stoken” en daaropvolgend “veilig en verantwoord” op als het geven van voorlichting en uitleg over stoken in het algemeen, zodat het stoken (ongeacht de bron) op een juiste wijze gebeurt. De Commissie is van oordeel dat de gemiddelde consument de mededeling in de context van de bestreden uiting ook op deze manier zal opvatten. 

7.    Waar wordt gesproken over “schoon” in relatie tot het stoken van hout overweegt de Commissie als volgt. Door gebruik van het woord “schoon” in het kader van, onder meer: “neem het juiste formaat”, “het toestel is maar 1 van de 4 pijlers om efficiënt en schoon te stoken”, “een té groot toestel kan niet zuinig en schoon worden gestookt” en “dan stookt u niet schoon”, wordt naar het oordeel van de Commissie de suggestie gewekt dat door -bijvoorbeeld- gebruik te maken van het juiste (formaat) toestel of met het juiste hout door de consument “schoon” kan worden gestookt. Nu met deze mededeling wordt gerefereerd aan milieuaspecten die zijn verbonden aan de productie, distributie, consumptie of afvalverwerking van goederen of diensten, moet deze claim worden aangemerkt als een (absolute) milieuclaim als bedoeld in artikel 1 van de Milieu Reclame Code (MRC). Ingevolge de MRC dienen milieuclaims aantoonbaar juist te zijn. Absolute claims, zoals de bestreden mededelingen, vereisen (zeer) sterk bewijsmateriaal. Het had op de weg van adverteerder gelegen om de juistheid van deze absolute milieuclaim aan te tonen. Naar het oordeel van de Commissie is adverteerder hierin niet geslaagd, omdat hoe dan ook sprake is van een zekere emissie, waardoor “schoon” stoken in relatie tot houtstook in elk van de bestreden uitingen te absoluut is. Hierdoor zijn de bestreden mededelingen op de website over “schoon” in relatie tot houtstook in strijd met artikel 2 MRC (op grond waarvan milieuclaims niet misleidend mogen zijn) en met artikel 3 MRC (op grond waarvan milieuclaims aantoonbaar juist dienen te zijn).

8.    Op basis van het voorgaande beslist de Commissie als volgt.

De beslissing van de Commissie

Gelet op het oordeel onder 7) is de Commissie van oordeel dat de artikelen 2 en 3 MRC zijn overtreden. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op dergelijke wijze reclame te maken.

Voor het overige wijst zij de klacht af.