De bestreden uiting
Het betreft de webshop van Jumbo (https://www.jumbo.com/producten?) voor zover binnen de webshop voedingsmiddelen zijn ingedeeld in de categorieën ‘gekoeld sap’, ‘ongekoeld sap’ en ‘pakjes sap’.
De klacht
Op grond van Europese wetgeving (richtlijn 2001/112 EG), uitgewerkt in het Nederlandse Warenwetbesluit Vruchtensappen 2012, wordt sap gedefinieerd als vloeistof bestaande uit 100% vruchtensap, zonder toevoegingen. Deze definitie wordt bevestigd door uitspraken van minister Schippers in antwoord op Kamervragen op 27 maart 2015, te weten: “een product dat de naam <….sap> draagt, moet namelijk voor 100% uit vruchtensap bestaan”. Een steeds groter deel van boodschappen wordt online gedaan. Op grond van de EU Verordening 1169/2011, specifiek artikel 14, dient ook online de verplichte voedselinformatie te worden verstrekt. Consumenten dienen in dit medium juist en volledig te worden geïnformeerd zonder te worden misleid. Op de webshop van Jumbo worden voedingsmiddelen in categorieën ingedeeld zodat consumenten gericht kunnen zoeken. Veel vruchtendranken, nectars en andere dranken worden echter, in strijd met de wet, aangeprezen als vallende onder de categorie ‘sap’. Onder het hoofdmenu ‘Fris, sap, koffie, thee’ valt de categorie ‘sap’. Deze categorie is onderverdeeld in 3 subcategorieën, te weten ‘gekoeld sap’, ‘ongekoeld sap’ en ‘pakjes sap’. In deze categorieën worden vele vruchtendranken, nectars en andere dranken aangeboden die niet vallen onder de wettelijke definitie van ‘sap’, maar wel als zodanig worden aangeprezen. Dit is in strijd met de wet. Concreet noemt Foodwatch:
1) Onder de categorie ‘Ongekoeld sap’ worden 195 producten aangeboden waarvan het grootste deel geen sap betreft. Van de eerste 9 aangeboden producten zijn 7 geen vruchtensap maar (vruchten)drank en nectar. Ze bestaan niet enkel uit vruchtensap maar bevatten water, (kunstmatige) zoetstoffen en andere toevoegingen.
2) Onder de categorie ‘Gekoeld sap worden 100 producten aangeboden waarvan een groot deel geen vruchtensap betreft. Van de eerste 12 producten zijn 2 geen sap maar (vruchten)drank en nectar Ze bestaan niet enkel uit vruchtensap maar bevatten water, (kunstmatige) zoetstoffen en andere toevoegingen.
3) Onder de categorie ‘pakjes sap’ worden 51 producten aangeboden waarvan een groot deel geen sap betreft. Van de eerste 9 aangeboden producten zijn 8 geen sap maar (vruchten)drank en nectar. Ze bestaan niet enkel uit vruchtensap maar bevatten water, (kunstmatige) zoetstoffen en andere toevoegingen.
Dat op de productpagina van afzonderlijke producten niet wordt geclaimd dat de producten ‘sappen’ betreffen, doet er niet aan af dat deze eerder aan klanten zijn aangeprezen als vallend onder de categorieën ‘gekoelde sappen’ en ‘vruchtensappen’. Klanten die zoeken in deze categorieën mogen verwachten alleen sappen aangeboden te krijgen. Doordat de aangeboden producten vaak geen sappen zijn, is sprake van strijd met de wet, oneerlijke reclame en misleiding. Foodwatch verzoekt de uitingen te beoordelen aan de hand van de Nederlandse Reclame Code (NRC) en meer specifiek aan de artikelen 2, 7 en 8 NRC en artikel 2 van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RVV).
Het verweer
Dit wordt als volgt weergegeven.
Jumbo stelt dat de consument ten aanzien van ieder product dat via de webshop te koop is, volledig en juist wordt geïnformeerd. De wettelijke benaming van het levensmiddel, zoals bedoeld in Verordening (EU) 1169/2011, artikel 9, lid 1 onder a), is op de webshop vermeld bij de ‘productomschrijving’. Hiermee wordt voldaan aan de vereisten van artikel 14 van Verordening (EU) 1169/2011. Jumbo noemt in dit verband concrete voorbeelden. Verder stelt Jumbo dat de te hanteren benaming van (product)categorieën op een webshop niet wettelijk is geregeld. De etiketteringswetgeving en Vruchtensappenrichtlijn (2012/12/EU) geldt voor productverpakkingen, online productinformatie en de reclame voor levensmiddelen. Regels omtrent algemene categoriebenamingen zijn daarin niet opgenomen. Uit de wet- en regelgeving blijkt derhalve niet dat de producten die te vinden zijn onder een bepaalde categorie voor 100% moeten overeenstemmen met de benaming van die categorie. Dit zou praktisch ook niet uitvoerbaar zijn omdat dan voor ongeveer ieder product een aparte categorie moet worden aangemaakt. leder product verschilt immers op de een of andere manier van een ander product. Dit kan niet de bedoeling zijn. Bovenal is de consument hierbij niet gebaat want zij zal haar weg in de webshop niet meer kunnen vinden. De consument moet bij haar uiteindelijke productkeuze juist worden geïnformeerd. Hier houdt Jumbo zich aan, door consumenten op de afzonderlijke productpagina volledig en juist te informeren. Van een schending van artikel 2 NRC is dan ook geen sprake. Door de webshop in te delen zoals dat op dit moment is gedaan, handelt Jumbo in lijn met de door Foodwatch aangehaalde artikelen 2, 7 en 8 NRC en artikel 2 RVV. De categoriebenamingen die in de webshop worden gebruikt, zijn een hulpmiddel voor de consument om te navigeren in het assortiment van Jumbo. De termen ‘ongekoeld sap’, ‘gekoeld sap’ en ‘pakjes sap’ zijn gebruikelijke aanduidingen van een groep producten die consumenten onder ‘sappen’ scharen. Consumenten laten zich bij hun zoektocht naar een product niet leiden door de wettelijke definitie van ‘sap’. Zij maken bij hun zoektocht juist gebruik van de gangbare termen, zoals die door Jumbo worden gehanteerd in de categorieaanduiding. Het economische gedrag van de gemiddelde consument wordt dan ook niet verstoord. integendeel, de webshop komt door de huidige indeling juist tegemoet aan het economische gedrag van consumenten. Van oneerlijke reclame en daarmee een schending van artikel 7 NRC is dan ook geen sprake.
De huidige indeling van de webshop reflecteert de gedachtegang van de gemiddelde consument, zo is uit onderzoek gebleken. Doordat de categoriebenamingen van de productgroep sap de gedachtegang van de gemiddelde consument reflecteren, brengen de categoriebenamingen de consument er niet toe een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen. Van misleiding en daarmee een schending van artikel I RCC is dan ook geen sprake. Daarnaast komt de naam ‘sap’ ook niet voor in de commerciële benaming van het product indien dit volgens de wetgeving geen sap is. De producten zelf worden dus niet als sap aangeprezen. Voorts benadrukt Jumbo nogmaals dat de consument op iedere productpagina in lijn met de hierboven besproken relevante wetgeving volledig wordt geïnformeerd. Ook om deze redenen is van misleiding in de zin van artikel 8 NRC geen sprake. Tot slot merkt Jumbo – onder verwijzing naar het bovenstaande – op dat zij niet in strijd handelt met artikel 2 van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (hierna: “RVV”).
Het oordeel van de voorzitter
1) De klacht is specifiek gericht tegen de indeling van producten in de webshop van Jumbo, in het bijzonder voor zover het gaat om de indeling in de categorieën ‘gekoeld sap’, ‘ongekoeld sap’ en ‘pakjes sap’. Dergelijke categorieën kunnen worden beschouwd als de digitale variant van het fysieke winkelschap. De indeling in digitale schappen dient ertoe de consument op gestructureerde wijze toegang te bieden tot het winkelassortiment en daaruit zijn keuze te bepalen waarna hij het product via de webshop kan bestellen. De indeling als zodanig kan in dit geval niet als een zelfstandige aanprijzing worden gezien. Wel maakt de indeling deel uit van een reclame-uiting, namelijk de webpagina met de aangeboden producten, en dient ook in de context van die webpagina te worden bezien, derhalve inclusief de productinformatie die men ziet door op een product te klikken. Op de indeling in digitale winkelschappen zelf is, anders dan Foodwatch stelt, geen specifieke wet- of regelgeving van toepassing. Van strijd met de wet of specifieke regelgeving kan dus geen sprake zijn, zodat in zoverre de klacht geen doel treft.
2) Kern van de overige klacht is dat de consument door de onderhavige indeling in de digitale schappen ertoe gebracht kan worden een besluit over een transactie te nemen dat hij bij een volgens Foodwatch juiste categorie-indeling, dat wil zeggen een indeling volgens de eisen die gelden op grond van de etikettering en de wettelijke benaming van producten, niet zou hebben genomen. Op grond van het voorgaande zal de voorzitter aan de hand van de algemene bepalingen inzake misleiding toetsen of de onderhavige indeling de gemiddelde consument ertoe brengt of kan brengen een besluit over een transactie te nemen ten gevolge van een onjuiste indruk die het digitale schap over de inhoud van de daarin opgenomen producten wekt. Hierbij dient te worden uitgegaan van de vermoedelijke verwachting van de normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende gemiddelde consument. Foodwatch stelt dat de consument wordt misleid omdat veel dranken volgens haar ten onrechte worden aangeprezen onder de categorie ‘sap’. De voorzitter oordeelt als volgt.
3) De consument die gebruik maakt van de structuur van de webpagina kan kennelijk binnen het digitale schap “Fris, sap, koffie, thee” (tegen dit schap is de klacht niet gericht) verder zoeken op ‘sap’ waarna hij in het digitale schap ‘sap’ belandt (waartegen de klacht evenmin is gericht althans waarvan geen kopie is overgelegd zodat daarover verder niet geoordeeld kan worden) en daar vervolgens kiezen uit de schappen ‘gekoeld sap’, ‘ongekoeld sap’ en ‘pakjes sap’. Van laatstbedoelde schappen is als bijlage een print overgelegd waaruit blijkt welke producten men binnen deze categorieën ziet. Op zichzelf genomen is niet in geschil dat een deel van deze producten geen vruchtensap betreft volgens de wettelijke definitie daarvan, dat wil zeggen producten die, kort gezegd, voor 100% bestaan uit sap van een vrucht. Overigens gaat de voorzitter ervan uit dat al deze producten wel enig sap van vruchten als ingrediënt bevatten en dat zij om die reden zijn ingedeeld in een digitaal schap waarin het woord ‘sap’ als kenmerkend bestanddeel is verwerkt.
4) De voorzitter acht het niet aannemelijk dat de consument reeds op grond van de schapindeling zal menen dat alle in de gewraakte digitale schappen afgebeelde producten volgens hun wettelijke benaming ‘vruchtensappen’ zijn. Dit wordt als volgt toegelicht. De consument die gebruik maakt van de indeling in digitale schappen zal dit in een aantal gevallen doen om een product te bestellen dat hij al kent, derhalve waarvan hij de samenstelling en aard weet. In dat geval heeft consument zijn keuze reeds bepaald en kan hij door de indeling niet worden misleid. Voor zover de consument besluit een product te bestellen dat hij nog niet kent, kan echter evenmin worden aangenomen dat de onderhavige indeling misleidend is over de aard van de in de schappen getoonde producten. Jumbo heeft gesteld dat zij bij de indeling van de schappen ervoor heeft gekozen om aan te sluiten bij de verwachtingen die de consument heeft. De indeling zal door de gemiddelde consument vermoedelijk ook niet worden opgevat als een volkomen juiste en accurate typering van de in de digitale schappen opgenomen producten, maar als een praktische indeling die aansluit bij zijn verwachtingen over de plaats waar hij een product dat geheel of gedeeltelijk uit sap van vruchten bestaat denkt te vinden. Deze consument kan bovendien niet geacht worden uitsluitend op basis van die categorie-indeling een voor hem onbekend product uit een ruim assortiment te bestellen. In plaats daarvan moet ervan worden uitgegaan dat de consument, voordat hij het product bestelt, kennis zal nemen van de productinformatie in de webshop teneinde zich te informeren over de aard en samenstelling van het product (vgl. HvJ EG 26 oktober 1995, C-51/94). Niet in geschil is dat de productinformatie zelf voldoet aan de toepasselijke wet- en regelgeving waaronder het Warenwetbesluit vruchtensappen 2012 en Verordening (EU) nr. 1169/2011. Uit die informatie blijkt de aard van de afzonderlijke producten die zijn ingedeeld in de gewraakte schappen. Nu de gemiddelde consument geacht moet worden een product dat hij nog niet kent pas te bestellen na kennis te hebben genomen van de productinformatie binnen de webshop, en dit hem voldoende informeert over de aard van het product, valt niet in te zien dat de gewraakte schapindeling de consument tot een onjuiste keuze brengt. Ook in zoverre kan de klacht niet slagen.
De beslissing van de voorzitter
Gelet op het bovenstaande wijst de voorzitter de klacht af.