Beslissing van de voorzitter d.d. 12-12-2018:

De bestreden reclame-uitingen

Het betreft de verpakking van HiPP Kinderkoek, alsmede de webshop van Albert Heijn (www.ah.nl) waarin dit product wordt aangeboden, telkens voor zover de claim ‘zonder toegevoegde suiker(s)’ wordt gebruikt. In de ingrediëntenlijst van het product staat dat dit voor 18% uit “geconcentreerd appelsap” bestaat.

De klacht

Foodwatch stelt, samengevat, dat de claim over het ontbreken van toegevoegde suikers (“zonder toegevoegde suikers”) in het product een voedingsclaim is in de zin van Verordening (EU) nr. 1924/2006 (hierna: de Claimsverordening). Deze claim is toegestaan als aan een product geen mono- of disacchariden of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen zijn toegevoegd. Foodwatch verwijst daarbij naar de beslissing in dossier 2015/00350. Het product bevat 18% geconcentreerd appelsap dat grotendeels uit suikers bestaat. Dit appelsap is onmiskenbaar gebruikt vanwege de zoetkracht daarvan. Vrijwel het gehele en niet verwaarloosbare suikergehalte van 12,1 g per 100 g aan suikers is afkomstig van het geconcentreerde appelsap. Geconcentreerd sap is een bekende schuilnaam voor suiker. Voor de appelsmaak is aan het product appelextract toegevoegd. Op grond van het voorgaande is de claim “zonder toegevoegde suikers” in de uitingen niet in overeenstemming met de eisen waaronder bedoelde voedingsclaim gebruikt mag worden, waardoor de uitingen in strijd zijn met artikel 8 lid 1 Claimsverordening. Subsidiair stelt Foodwatch dat Albert Heijn in de webshop de zin “Dit product bevat van nature aanwezige suikers” had dienen te vermelden indien het product daadwerkelijk alleen van nature aanwezige suikers bevat. Nu de consument niet eerlijk wordt voorgelicht en misleid, zijn de uitingen in strijd met de artikelen 2, 7 en 8 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).

Het verweer van HiPP

De claim op de verpakking dat HiPP kinderkoek geen toegevoegde suikers bevat, is feitelijk juist. HiPP heeft aan de koek geen suiker en ook geen mono- of disacchariden toegevoegd, net zo min als andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen. HiPP kinderkoek bevat natuurlijke suikers, zoals op de verpakking is aangeduid. Foodwatch miskent met haar stelling dat het geconcentreerde appelsap onmiskenbaar is gebruikt vanwege de zoetkracht dat dit ingrediënt in de eerste plaats is toegevoegd voor de smaak en de voedingswaarde, en dus niet vanwege de zoetkracht. Indien suikers zouden zijn toegevoegd, zou de Kinderkoek zoeter smaken dan nu het geval is. Verder is het zoetend effect van ingrediënten afhankelijk van de in het product verwerkte hoeveelheid, zoals blijkt uit dossier 2016/00924. Per biscuit is de hoeveelheid suikers verwaarloosbaar, te weten 0,6 g per biscuit. De parallel die Foodwatch trekt met dossier 2015/00350 is onjuist.

De reactie van Albert Heijn

De tekst van de uiting in de webshop is door de leverancier aangeleverd als productinformatie in de webshop. Albert Heijn heeft de leverancier geïnformeerd over de klacht. Afhankelijk van de beslissing zal Albert Heijn de productinformatie in de webshop aanpassen.

De repliek

Foodwatch acht het zeer onaannemelijk dat het geconcentreerde appelsap niet is gebruikt vanwege de zoetkracht. Het is in het product het enige ingrediënt met een significante hoeveelheid suiker, dus de enige zoetmaker. Zonder dit ingrediënt zou de koek heel anders smaken en niet 12,1% aan suikers bevatten. Er is voor de appelsmaak appelextract toegevoegd. Voor de smaak is het geconcentreerde appelsap dus niet nodig. De voedingswaarde van het geconcentreerde appelsap zit in de suiker. Voor het overige bevat geconcentreerd appelsap geen significante voedingswaarde. Indien toevoeging van geconcentreerd appelsap zou zijn toegestaan, wordt de Claimsverordening op dit punt ‘een dode mus’. Dat geconcentreerd appelsap vooral suiker is, wordt niet ontkend. Voor de consument gaat het om het effect en niet de intentie van de producent. Het effect van de toevoeging is ontegenzeggelijk dat er een aanzienlijke hoeveelheid suikers aan het product wordt toegevoegd.

De dupliek

Het feit dat suikers in de Kinderkoek aanwezig zijn, brengt niet mee dat de voedingsclaim ‘zonder toegevoegde suiker(s)’ niet zou zijn toegestaan. De consument is over het algemeen bekend met het feit dat producten zonder toegevoegde suikers toch suiker kunnen bevatten. Dit staat ook duidelijk op de verpakking. Geconcentreerd appelsap bevat van nature suikers, maar bestaat, anders dan Foodwatch beweert, niet alleen uit suikers. Per koekje bestaat slechts 0,6% van de 3,5% koolhydraten uit suikers. Dit is geen aanzienlijke hoeveelheid. HiPP heeft niet een zoet koekje willen produceren. Toevoeging van suiker zou het koekje vele malen zoeter maken en het percentage suiker veel hoger. HiPP handhaaft haar standpunt dat het geconcentreerde appelsap in de eerste plaats is toegevoegd vanwege de smaak. Met name het geconcentreerde appelsap bewerkstelligt de beoogde appelsmaak.

De nadere informatie die namens HiPP is verstrekt

Het appelsap dat aanwezig is in de HiPP Kinderkoek is zes keer geconcentreerd, zoals gebruikelijk bij een concentraat. Deze mate van concentratie is noodzakelijk voor de (veilige) productie van een smaakvol koekje met appelsmaak. Zonder suiker of concentraat krijgt het product niet de juiste structuur en kunnen de koekjes niet worden geproduceerd volgens de (veiligheids)standaarden. Het appelconcentraat dient ter vervanging van suiker.

Het oordeel van de voorzitter d.d. 12 december 2018:

1) De klacht ziet op de verpakking van HiPP kinderkoek alsmede op de wijze waarop dit product in de webshop van Albert Heijn te koop wordt aangeboden, waarbij de klacht is gericht tegen de mededeling “zonder toegevoegde suiker(s)”. In verband daarmee dient te worden getoetst aan het wettelijke kader voor voedingsclaims. De claim dat aan een product geen suiker is toegevoegd, is immers, zoals Foodwatch terecht stelt, een voedingsclaim in de zin van de Claimsverordening, te weten de claim ‘zonder toegevoegde suikers’. Deze claim is alleen toegestaan indien aan het product geen mono- of disacchariden of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen zijn toegevoegd.

2)  In deze zaak dient in feite de vraag te worden beantwoord of de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ het toelaat dat het onderhavige product voor 18% uit geconcentreerd appelsap bestaat. Niet in geschil is dat geconcentreerd appelsap kan worden beschouwd als een levensmiddel dat zoetkracht heeft door de suikers die het bevat, zodat toevoeging daarvan van invloed is op het suikergehalte van het product, in deze zin dat het product door deze toevoeging meer suiker bevat dan wanneer geen geconcentreerd appelsap zou zijn toegevoegd. HiPP stelt dat het geconcentreerde appelsap niet vanwege deze zoetkracht is toegevoegd, maar voor de appelsmaak en de voedingswaarde. Verder stelt HiPP dat zonder het geconcentreerde appelsap het product niet de juiste structuur zou hebben en niet volgens de (veiligheids)standaarden kan worden geproduceerd. Het appelconcentraat dient overigens wel ter vervanging van suiker. Foodwatch stelt dat het geconcentreerde appelsap onmiskenbaar is gebruikt vanwege de zoetkracht.

3)  De voorzitter overweegt, onder verwijzing naar de gelijktijdig met deze zaak uitgesproken beslissing in dossier 2018/00621, dat de voorwaarden van de voedingsclaim ‘zonder toegevoegde suikers’ niet zonder meer in de weg staan aan het toevoegen van levensmiddelen die zoetkracht hebben, mits deze toevoeging gebeurt om andere redenen dan het zoeter maken van het product en in een mate die, gelet op onder meer de aard, samenstelling en de eigenschappen van het product, verenigbaar is te achten met de onderhavige voedingsclaim. Het effect van de toevoeging van het geconcentreerde appelsap is dat de HiPP kinderkoek zoeter is geworden als gevolg van de in het geconcentreerd appelsap aanwezige suikers (mono- of disacchariden). Foodwatch stelt dat een aanzienlijk deel van het suikergehalte van het onderhavige product afkomstig is van het geconcentreerde appelsap. HiPP heeft dit niet weersproken. Zij heeft ook niet gesteld dat bepaalde andere ingrediënten eveneens een (aanzienlijke) bijdrage leveren aan het totale suikergehalte van het product. Daarbij merkt de voorzitter op dat dient te worden uitgegaan van het suikergehalte per 100 g (in plaats van per koekje), nu dit een algemeen hanteerbaar referentiekader biedt. Dit suikergehalte bedraagt 12,1 g per 100 g. Nu het product voor 12,1% uit suiker bestaat, kan niet worden gesproken van een verwaarloosbaar suikergehalte. Door dit suikergehalte zal het product aanzienlijk zoeter smaken dan indien geen geconcentreerd appelsap zou zijn toegevoegd. Op grond van het voorgaande wordt ervan uitgegaan dat het suikergehalte in het product in ieder geval in belangrijke mate het gevolg is van de toevoeging van het geconcentreerde appelsap en dat dit in belangrijke mate de zoetheid van het product bepaalt.

4)  De claim ‘zonder toegevoegde suikers’ verdraagt zich niet met de constatering dat in ieder geval een belangrijk deel van het suikergehalte van het product het gevolg is van toevoeging van een levensmiddel (geconcentreerd appelsap) dat zoetkracht heeft dankzij de daarin aanwezige mono- of disacchariden. Hierdoor wordt gehandeld in strijd met het uitgangspunt van de Claimsverordening dat de consument een hoog beschermingsniveau moet worden geboden (vgl. considerans Claimsverordening nrs. 1, 9 en 20 alsmede artikel 1 lid 1 Claimsverordening). De consument die een product koopt ten aanzien waarvan wordt geclaimd ‘zonder toegevoegde suiker(s)’, dient erop te kunnen vertrouwen dat aan dit product niet direct of indirect (een vorm van) suiker is toegevoegd in een mate waardoor het product aanzienlijk zoeter wordt. Daarbij is niet in geschil dat het feit dat het appelsap zes keer is geconcentreerd tot gevolg heeft dat het percentage suiker in het concentraat beduidend hoger is dan bij gewone appelsap. Als gevolg hiervan heeft toevoeging van 18% geconcentreerd appelsap aan het product tot gevolg dat het veel zoeter is geworden. Foodwatch heeft gesteld dat de zoetkracht aanzienlijk sterker dient te worden geacht dan de appelsmaak, waardoor toevoeging van appelextract nodig is om de appelsmaak te behouden. Er zijn geen redenen gesteld of aannemelijk geworden waaruit blijkt dat de toevoeging van appelextract heeft plaatsgevonden om andere redenen dan het behoud van de appelsmaak. De gevolgen die toevoeging van het geconcentreerde appelsap heeft op het totale suikergehalte van het product, brengen ook verder mee dat niet gezegd kan worden dat de toevoeging van dit ingrediënt uitsluitend gebeurt voor de smaak en voedingswaarde van het product dan wel om de andere door HiPP genoemde redenen, te weten het verkrijgen van de juiste structuur en het voldoen aan (veiligheids)standaarden. Het effect van de toevoeging van het geconcentreerde appelsap op het suikergehalte en daarmee op de zoetheid van het product dient op grond van het voorgaande daarvoor te groot te worden geacht. Dit impliceert dat de bestreden reclame-uitingen in strijd zijn met artikel 8 lid 1 Claimsverordening, waardoor is gehandeld in strijd met artikel 2 NRC. Nu de onderhavige voedingsclaim ontoelaatbaar is, komt de voorzitter niet meer toe aan de vraag of Albert Heijn in strijd met de Claimsverordening heeft gehandeld door het achterwege laten van de mededeling “dit product bevat van nature aanwezige suikers” en of sprake is van misleiding.

5)  Albert Heijn heeft meegedeeld dat zij, afhankelijk van de beslissing, de uiting zal aanpassen. Gelet hierop zal de voorzitter ten aanzien van Albert Heijn gebruik maken van zijn bevoegdheid als bedoeld in artikel 12 lid 5 van het Reglement van de Reclame Code Commissie en het College van Beroep, zodat ten aanzien van haar een aanbeveling achterwege blijft. Derhalve wordt beslist als volgt.

De beslissing van de voorzitter

Op grond van het voorgaande acht de voorzitter de bestreden reclame-uitingen in strijd met het bepaalde in artikel 2 NRC. De voorzitter beveelt HiPP aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Het bezwaar van HiPP tegen de beslissing van de voorzitter

Het bezwaar van HiPP, zoals nader toegelicht bij de mondelinge behandeling, wordt als volgt samengevat.

Het enkele feit dat toevoeging van geconcentreerd appelsap aan HiPP Kinderkoek met appel het suikergehalte van de koek laat stijgen en de koek zoeter maakt, betekent niet dat het gebruik van de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ in strijd is met de Claimsverordening, aldus HiPP. Het appelsapconcentraat bevat alleen van nature aanwezige fruitsuikers. Of de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ in dat geval is toegestaan, hangt af van de intentie waarmee het ingrediënt met natuurlijke suikers aan het product is toegevoegd. Dit volgt niet alleen uit de tekst van de Claimsverordening zelf, maar ook uit de uitleg die daaraan is gegeven in (door HiPP geciteerde) literatuur en rechtspraak in diverse EU-landen, en uit de uitspraken van de Commissie in dossier 2015/00350 (Leev) en van de voorzitter in dossier 2018/00621 (AH Knijpfruit appel & peer). HiPP verwijst onder meer naar de “Guidance to compliance with Regulation (EC) 1924/2006 on nutrition and health claims made on foods”, waarin de uitgangspunten staan die gelden voor voedingsclaims op basis van de Claimsverordening in het VK. In het antwoord op “Q70” staat onder andere: “The name of the product is likely to indicate why the other food is present – as a defining ingredient or as a sweetener.”  HiPP concludeert dat de Claimsverordening het gebruik van de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ alleen verbiedt als een ingrediënt uitsluitend of vrijwel uitsluitend vanwege de zoetende werking wordt gebruikt. Dat is bij HiPP Kinderkoek met appel niet het geval. Het geconcentreerde appelsap is een ‘defining ingredient’ van het koekje met appel en is in de eerste plaats toegevoegd om de beoogde appelsmaak te bewerkstelligen. Appelextract is daarvoor onvoldoende en dient alleen als smaakversterker. Appelconcentraat is een veel minder zoet ingrediënt dan reguliere suiker en bevat bovendien – naast suikers – ook andere (gezonde) bestanddelen, zoals vitamines, mineralen en eiwitten. Bij gebruik van reguliere suiker zou het suikergehalte van de koek 18,4% zijn in plaats van 12,1%, en bij toevoeging van 100 gram gewone appel in plaats van appelconcentraat zou het suikergehalte van de koek ongeveer net zo hoog of zelfs hoger zijn dan nu het geval is. Ook dient te worden bedacht dat het suikergehalte van de koek zonder appelsapconcentraat niet nul zou zijn, aldus HiPP. Het appelconcentraat is niet vanwege de zoetkracht aan HiPP Kinderkoek met appel toegevoegd, maar vanwege de (appel)smaak, de voedingswaarde, om de juiste structuur te verkrijgen en omdat het zonder dit concentraat niet mogelijk is om de koek op een veilige manier te produceren. In dit verband verwijst HiPP naar de verklaring van de leverancier van het appelconcentraat, waarin wordt gesteld dat bij gebruik van (door Foodwatch genoemde) alternatieve ingrediënten zoals appelmoes of appelpuree, de veiligheid van het productieproces in gevaar komt en het koekje niet de gewenste structuur krijgt, omdat die ingrediënten meer vocht bevatten.

De gemiddelde consument wordt niet misleid door de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ op de verpakking van HiPP Kinderkoek met appel, aldus HiPP. Uit de naam van het product volgt al dat het om een zoet smakend product gaat en de consument is ermee bekend dat appel van nature suikers bevat. Bovendien wordt de aanwezigheid van natuurlijke suikers conform de Claimsverordening duidelijk op de verpakking vermeld.

HiPP concludeert dat de uiting voldoet aan de eisen van de Claimsverordening en niet in strijd is met artikel 2 of andere artikelen van de Nederlandse Reclame Code.

De reactie van Foodwatch op het bezwaar

Het standpunt van Foodwatch, zoals weergegeven in de schriftelijke reactie op het bezwaar en nader toegelicht tijdens de mondelinge behandeling ter zitting, wordt als volgt samengevat.

In de – ook door HiPP aangehaalde – beslissing van de voorzitter in dossier 2018/00621 (AH Knijpfruit) is overwogen dat aan de hand van de reden voor en mate van toevoeging van het geconcentreerde appelsap moet worden beoordeeld of de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ toelaatbaar is. Foodwatch is van mening dat bij deze beoordeling primair moet worden uitgegaan van het effect van de toevoeging voor de consument en niet van de intentie van de producent van de koek. Deze intentie is voor de consument niet relevant. Foodwatch handhaaft op grond van haar eerder genoemde argumenten haar standpunt dat de uiting in strijd met de Claimsverordening, misleidend en oneerlijk is.

Het oordeel van de Commissie

1.

Beoordeeld moet worden of de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ op de verpakking van HiPP Kinderkoek met appel toegestaan is, nu het product voor 18% uit geconcentreerd appelsap bestaat.

2.

De claim ‘zonder toegevoegde suikers’ is een voedingsclaim in de zin van de Claimsverordening. In de bijlage bij (artikel 8 lid 1 van) de Claimsverordening is met betrekking tot deze claim bepaald: “De claim dat aan een levensmiddel geen suikers zijn toegevoegd (…) is alleen toegestaan als aan het product geen mono- of disacchariden of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen zijn toegevoegd. Indien een levensmiddel van nature suikers bevat, dient ook op het etiket te staan: ‘Dit product bevat van nature aanwezige suikers’.”

3.

Niet is in geschil dat geconcentreerd appelsap (natuurlijke) suikers bevat en daardoor kan worden beschouwd als een levensmiddel dat zoetkracht bevat. Evenmin is in geschil dat de voorwaarden van de voedingsclaim ‘zonder toegevoegde suikers’ niet zonder meer in de weg staan aan het toevoegen van levensmiddelen die zoetkracht hebben, mits deze toevoeging gebeurt om andere redenen dan het zoeter maken van het product en in een mate die, gelet op onder meer de aard, de samenstelling en de eigenschappen van het product, verenigbaar kan worden geacht met deze voedingsclaim.

4.

Naar het oordeel van de Commissie heeft HiPP voldoende aannemelijk gemaakt dat het appelconcentraat niet aan de HiPP Kinderkoek met appel is toegevoegd met de bedoeling om de koek te zoeten. In de eerste plaats heeft HiPP hiertoe terecht aangevoerd dat de naam van het product ‘Kinderkoek met appel’ een indicatie vormt dat het appelconcentraat aan het product is toegevoegd als een ‘defining ingredient’, en dus is gebruikt om de beoogde appelsmaak te verkrijgen. Verder heeft HiPP aan de hand van overgelegde stukken aannemelijk gemaakt dat door toevoeging van andere ingrediënten dan appelsapconcentraat om de appelsmaak te bereiken niet kan worden voldaan aan de veiligheidseisen die gelden voor het productieproces, en bovendien de gewenste structuur van de koek niet kan worden bereikt. Ten slotte heeft HiPP terecht gewezen op de voedingswaarde als reden voor toevoeging van het geconcentreerde appelsap. Op grond van het voorgaande acht de Commissie voldoende aannemelijk gemaakt dat het geconcentreerde appelsap niet vanwege de zoetkracht ervan in de HiPP Kinderkoek met appel is gebruikt.

5.

Verder acht de Commissie niet aannemelijk geworden dat de mate waarin het appelsapconcentraat is toegevoegd het gebruik van de voedingsclaim ‘zonder toegevoegde suikers’ ontoelaatbaar maakt. Weliswaar smaakt de koek zoeter dan zonder de aanwezigheid van het appelsapconcentraat het geval zou zijn, maar niet kan worden geoordeeld dat de aard, samenstelling en eigenschappen van het koekje met appelsmaak zich verzetten tegen toevoeging van 18% appelsapconcentraat dat, zoals hiervoor is overwogen, tot doel heeft de beoogde appelsmaak aan het koekje te geven alsmede de gewenste structuur, voedingswaarde en het voldoen aan veiligheidseisen te bereiken.

6.

Op grond van het vorenstaande concludeert de Commissie dat het gebruik van de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ op de verpakking van HiPP Kinderkoek met appel niet in strijd is met artikel 8 lid 1 van de Claimsverordening en (daardoor) met artikel 2 NRC. De Commissie acht de claim ook niet misleidend, nu voldoende duidelijk is dat de claim alleen betrekking heeft op de afwezigheid van toegevoegde suikers. Dat het product wel natuurlijke suikers bevat, wordt op de verpakking vermeld.

7. Op grond van het voorgaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie vernietigt de beslissing van de voorzitter en wijst de klacht alsnog af.