De bestreden reclame-uiting
Het gaat om het etiket op de voor- en achterkant van de flesjes ‘Bruisend Mineraalwater Citroensmaak’ van Albert Heijn. De naam van het product is op de voorzijde van het etiket afgebeeld tegen de achtergrond van een citroen.
Op de achterkant staat onder meer: “Koolzuurhoudende drank op basis van natuurlijk mineraalwater met citroensmaak”.
Volgens de ingrediëntenlijst op de achterkant van het flesje bestaat het product uit “koolzuurhoudend mineraalwater en natuurlijk citroenaroma”.
De klacht
De klacht valt uiteen in twee klachtonderdelen.
Ten eerste wordt door de tekst ‘Bruisend mineraalwater citroen’, inclusief de afbeelding van een citroen, de indruk gewekt dat er citroen(sap) is toegevoegd aan het mineraalwater. Voor de andere varianten van deze drank (zoals munt, bloedsinaasappel, peer/ cactus) geldt hetzelfde. Op de achterkant van de flessen staat geen gekwantificeerde ingrediëntendeclaratie. Daarmee is onduidelijk hoeveel citroen het water bevat. Dit is in strijd met artikel 22 van de Verordening (EU) nr. 1169/2011. Deze verordening bepaalt dat van een ingrediënt dat opvallend in de productnaam en/of in beeld op de etikettering wordt vermeld, de kwantitatieve hoeveelheid van dat ingrediënt moet worden genoemd. Dit is hier niet gedaan en door het afbeelden van een citroen en het gebruiken van het woord ‘citroen’ is de uiting misleidend.
Ten tweede geldt dat als heel goed naar het etiket op de voorkant wordt gekeken, er rechts naast het woord ‘citroen’ het praktisch onleesbare woord ‘smaak’ staat. Het woord ‘smaak’ staat verticaal afgebeeld. Bovendien valt de witte tekst hiervan weg tegen de lichtgele achtergrond (van de afgebeelde citroen). Een gemiddelde consument die in de supermarkt een aankoopbeslissing neemt op basis van het etiket zal die tekst niet opvallen. Albert Heijn zet met het verstoppen van deze essentiële informatie, namelijk dat het water smaakt naar citroen maar dat het niet per sé citroen bevat, consumenten op het verkeerde been. De bestreden-uiting is vergelijkbaar met een eerdere uitspraak van de Reclame Code Commissie, namelijk die in zaak 2017/00460.
Samenvatting van het verweer
Het product bestaat uit koolzuurhoudend mineraalwater met natuurlijk citroenaroma. Het citroenaroma voegt de citroensmaak toe aan het product (en bij de overige varianten respectievelijk munt, bloedsinaasappel, peer/ cactus). Om deze reden wordt bij de afbeelding van de vrucht/plant en in de productbenaming vermeld dat het om ‘smaak’ gaat.
Albert Heijn is het met de Consumentenbond eens dat het huidige etiket (op de voorkant) de indruk zou kunnen wekken dat het product daadwerkelijk citroen(sap) respectievelijk munt, bloedsinaasappel, peer/cactus bevat. Om die reden is al voor deze klacht een traject gestart om het etiket aan te passen. De aanpassing is al zichtbaar bij de variant peer/cactus en het product waarover deze klacht gaat zal op deze wijze worden aangepast. Verwezen wordt naar het bijgevoegde voorbeeld van de aangepaste verpakking. Het woord ‘smaak’ wordt naar aanleiding van onderhavige klacht nog iets vergroot. De oude verpakkingen worden zo spoedig mogelijk uitgefaseerd.
Het oordeel van de voorzitter
1) De Consumentenbond stelt in de eerste plaats dat in strijd met artikel 22 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 op het etiket niet de kwantitatieve hoeveelheid citroen(sap) wordt genoemd. Deze stelling gaat ervan uit dat citroen(sap) als zodanig als ingrediënt is toegevoegd. Dit is echter niet het geval. Het gaat blijkens het etiket en de stellingen van Albert Heijn om de toevoeging van “natuurlijk citroenaroma”. De klacht is in zoverre op een onjuist feitelijk uitgangspunt gebaseerd. Nu verder niet is gebleken dat sprake is van een situatie waarin – in afwijking van artikel 22 Verordening (EU) nr. 1169/2011 in verband met Bijlage VIII punt 1 onder iii) van die verordening en mede gelet op punt 18 van Mededeling van de Commissie betreffende de toepassing van het beginsel van kwantitatieve ingrediëntendeclaratie (KWID) – een verplichting bestaat om de kwantitatieve hoeveelheid van het aroma te benoemen, treft het eerste onderdeel van de klacht geen doel.
2) De voorzitter begrijpt het tweede klachtonderdeel aldus, dat de Consumentenbond stelt dat het etiket ten onrechte de indruk wekt dat het product citroen(sap) als toegevoegd ingrediënt bevat in plaats van dat het door het toegevoegde “natuurlijk citroenaroma” naar citroen smaakt. Op grond van de rechtspraak dient bij de beoordeling of een etiket misleidend kan zijn, worden uitgegaan van de vermoedelijke verwachting van de normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende gemiddelde consument (HvJ EG 26 oktober 1998, 347). Daarbij wordt ervan uitgegaan dat de gemiddelde consument, wiens beslissing tot aankoop wordt bepaald door de samenstelling van een product, eerst de lijst van ingrediënten leest (HvJ EG 26 oktober 1995, C-51/94). Dat de lijst van ingrediënten op de verpakking staat, kan aan de andere kant niet voorkomen dat de consument wordt misleid, bijvoorbeeld als op de verpakking de indruk wordt gewekt dat het product een ingrediënt bevat dat het in werkelijkheid niet bevat, wat uitsluitend uit de lijst van ingrediënten blijkt (HvJ EG 4 juni 2015, C-195/14).
3) Het (bestreden) product heet “AH Bruisend Mineraal Water Citroensmaak”. De Consumentenbond stelt terecht dat het woord citroensmaak’ op de voorzijde van het etiket door de gemiddelde consument zal worden gelezen als “citroen”. Dit is het gevolg van het feit dat het element ‘smaak’ door de afwijkende verticale schrijfwijze, het kleine lettertype en de achtergrond waartegen dit element is geplaatst (witte letters tegen een lichtgele achtergrond) zeer onopvallend is. In combinatie met de prominent afgebeelde citroen wekt de uiting hierdoor bij de gemiddelde consument de indruk dat aan het product het ingrediënt citroen(sap) als zodanig is toegevoegd. Daarbij gaat de voorzitter ervan uit dat het voor de gemiddelde consument wezenlijk verschil uitmaakt of het product daadwerkelijk (het sap van) een vrucht bevat, of dat sprake is van de verwerking van deze vrucht in de vorm van een natuurlijk aroma waarbij de aromatiserende component uitsluitend of ten minste voor 95 gewichtsprocent uit de desbetreffende vrucht (in dit geval citroen) is verkregen. Dit staat overigens bij een dergelijk aroma niet in de weg aan het afbeelden van een vrucht indien duidelijk bij de afbeelding en in de benaming wordt vermeld dat het product de “smaak” of het “aroma” van de vrucht heeft (vgl. paragraaf 5 van Aandachtspunten eerlijke informatie op etiket van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). Blijkens het voorgaande is niet aan deze eis voldaan. Albert Heijn heeft ook erkend dat de voorzijde van het huidige etiket ten onrechte de indruk wekt dat het product daadwerkelijk citroen(sap) bevat en zij heeft verklaard dat dit etiket (overigens evenals de etiketten van vergelijkbare producten) zal worden aangepast.
4) Dat op de achterzijde van het etiket, waar de ingrediëntenlijst staat, melding wordt gemaakt van ‘natuurlijk citroenaroma’ en het product wordt aangeduid als “Koolzuurhoudende drank op basis van natuurlijk mineraalwater met citroensmaak”, neemt de misleiding onvoldoende weg. De voorzitter oordeelt dat in dit geval de ingrediëntenlijst, ook al is deze op zichzelf juist en volledig, ongeschikt is om de verkeerde indruk van de consument over de samenstelling van het product te corrigeren. Het etiket kan de consument daardoor misleiden over de kenmerken van het product en daardoor voldoet de bestreden uiting niet aan de eis dat voedselinformatie niet misleidend mag zijn over onder meer de samenstelling als bedoeld in artikel 7 eerste lid sub a van de Verordening EU nr. 1169/2011. Nu de bestreden uiting niet in overstemming is met de wet heeft Albert Heijn gehandeld in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).
5) Nu Albert Heijn heeft toegezegd dat de verpakking zal worden aangepast en de oude verpakking zo snel mogelijk zal worden uitgefaseerd, wordt de aanbeveling gedaan voor zover nog nodi
De beslissing van de voorzitter
Op grond van het voorgaande is de reclame-uiting in strijd met artikel 2 NRC. De voorzitter beveelt Albert Heijn, voor zover nog nodig, aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.