Het College van Beroep [1 februari 2022]

De bestreden uiting

De klacht is gericht tegen een door Slam! op haar Instagramaccount geplaatste video betreffende de ‘Slam! Stare Challenge’. In de video zijn mannen te zien die proberen om een minuut lang oogcontact te houden met een vrouw in bikini. Aan het begin van de video is, terloops in beeld, een doos met daarop het beeldmerk van Easytoys te zien. Naast de video staat onder meer: “#SLAM” en “#easytoys”.

De inleidende klacht

In de uiting gaat het erom hoe lang mannen een ‘bikinibabe’ in de ogen kunnen kijken zonder zich door haar lichaam te laten verleiden. Geïntimeerde stelt dat de uiting aldus de indruk wekt dat het de norm is dat een man een vrouw in bikini niet in de ogen kan kijken. Geïntimeerde maakt tegen deze ‘insinuatie’ bezwaar.

De beslissing van de Commissie

De Commissie heeft de uiting aangemerkt als reclame in de zin van artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC), nu in de uiting (een video), die is samengesteld door SLAM! en die op haar Instagram-pagina is geplaatst met de hashtags #SLAM #starechallenge en #easytoys, (mede) wordt beoogd de aandacht te vestigen op de zender en de kanalen van SLAM! en deze aan te prijzen. Over de toelaatbaarheid van de uiting heeft de Commissie als volgt geoordeeld. De uiting is alleen via de Instagrampagina en het YouTube-kanaal van SLAM! te zien geweest voor een publiek dat op eigen initiatief de pagina bezoekt. Hierdoor bereikt de uiting een specifieke doelgroep die bekend is met SLAM! en die niet onverhoeds met een uitdagend filmpje wordt geconfronteerd. Dat in de uiting sprake is van een zekere seksuele lading, is onvoldoende om te oordelen dat de grens van wat toelaatbaar wordt geacht is overschreden. Om die reden heeft de Commissie de klacht afgewezen.

Samenvatting van de grieven

Het oordeel van de Commissie komt erop neer dat een programma van SLAM! als reclame voor SLAM! moet worden gezien, zodra het merk ‘SLAM!’ als hashtag in de omschrijving bij het programma staat. Dit oordeel is onbegrijpelijk en onjuist. In deze zaak gaat het om een humoristisch, kort spelprogramma van een commerciële media-instelling, dat geen betrekking heeft op de diensten van SLAM! en dat geen (indirecte) aanprijzingen voor de radiozender en/of andere kanalen van SLAM! bevat. Dat bij het programma de hashtag ‘#SLAM’ is geplaatst, betekent dat het programma van de omroep SLAM! afkomstig is. Het plaatsen van deze hashtag bij een online programma van SLAM! maakt niet dat het gehele programma daardoor een reclame-uiting voor SLAM! is. Een andere uitleg zou tot gevolg hebben dat televisieprogramma’s waarbij het logo van de omroep tijdens de uitzending zichtbaar is, voortaan als reclame-uiting van die omroep moeten worden gezien. Dit is onwenselijk. Het wordt dan voor derden mogelijk om over de redactionele inhoud van programma’s te klagen bij de Commissie. De inhoud van programma’s valt echter niet binnen het werkterrein van de Stichting Reclame Code en perkt bovendien de redactionele autonomie van SLAM! in. Verder is de uiting geen reclame-uiting van Easytoys. In het programma is wel sprake van (betaalde) productplaatsing door Easytoys. In de beschrijving van de video is daarom onder meer de hashtag ‘#easytoys’ opgenomen. SLAM! verwijst naar haar verweerschrift en pleitnotities bij de Commissie en stelt dat het programma geen aanprijzende tekst en wervende strekking heeft voor (producten van) Easytoys. De uiting is niet ten behoeve van Easytoys gemaakt en verspreid, maar heeft een onafhankelijke redactionele inhoud, die niet met Easytoys is afgestemd. Dat het programma productplaatsing voor Easytoys bevat, betekent niet dat het programma als zodanig een reclame-uiting voor Easytoys is. Over de productplaatsing zelf is niet geklaagd.

De mondelinge behandeling

Het standpunt van SLAM! is ter zitting toegelicht. Hierna zal, voor zoveel nodig, worden ingegaan op hetgeen namens SLAM! ter zitting is verklaard.

Het oordeel van het College

1. De Commissie heeft de klacht op inhoudelijke gronden afgewezen. Het beroep ziet specifiek op de vraag of de Commissie tot inhoudelijke beoordeling bevoegd was. Het College acht, gelet op dit laatste, het beroep ontvankelijk en oordeelt als volgt.

2. De uiting waarover wordt geklaagd, betreft een video waarin in feite niets anders is te zien dan mannen die naar een vrouw in bikini kijken, waarbij het de bedoeling is dat zij de vrouw in de ogen blijven kijken terwijl zij diverse houdingen aanneemt teneinde de aandacht op haar lichaam te vestigen. De voice-over beschrijft deze ‘starechallenge’. SLAM! heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat het hier om een onder haar redactionele verantwoordelijkheid gemaakt programma gaat. Dat in de video terloops een doos is te zien met het beeldmerk van Easytoys, en dat naast de video onder meer staat: “#SLAM!” en “#easytoys”, is tegen de achtergrond van  het voorgaande onvoldoende om de video als zodanig als reclame voor SLAM! of voor Easytoys aan te merken. Dit impliceert dat de Commissie de uiting ten onrechte als reclame in de zin van artikel 1 NRC heeft aangemerkt. Het College beslist als volgt.

De beslissing van het College van Beroep

Het College vernietigt de beslissing van de Commissie. Het College verklaart geïntimeerde niet-ontvankelijk in de inleidende klacht.

[Hieronder volgt de beslissing waartegen beroep is ingesteld]

De Reclame Code Commissie [11 november 2021]

De bestreden uiting

Het betreft een door Slam! op Instagram geplaatste video betreffende de ‘Slam! Stare Challenge’. In de video zijn (jonge) mannen te zien die proberen om een minuut lang oogcontact te houden met een vrouw die in bikini, in uitdagende poses, voor hen staat. Aan het begin van de video is kort een doos met daarop het beeldmerk van Easytoys te zien. Naast de video staat onder meer:
“slamofficial.
Wie van jouw vrienden zou deze verleiding niet kunnen weerstaan? #SLAM #starechallenge  #easytoys”.

De klacht

In deze winactie is iemand winnaar als hij zich niet laat verleiden door het lichaam van de ‘bikinibabe’. Dit insinueert volgens klaagster dat een vrouw het over zichzelf afroept als zij uitgebreid wordt bekeken en geobjectiveerd, met alle mogelijke gevolgen en kwetsbaarheid voor de vrouw. Klaagster wil een bikini kunnen dragen zonder dat de norm is dat een man haar niet in de ogen kan kijken. Dat is niet oké en het mag niet de norm zijn dat wordt gedaan of dit een uitzondering is.

Het verweer

Het standpunt van Slam!, zoals weergegeven in het verweer en nader toegelicht ter zitting, wordt als volgt samengevat.
Primair voert Slam aan dat klaagster niet-ontvankelijk is in haar klacht, nu de klacht niet is gericht tegen een reclame-uiting als bedoeld in artikel 1 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). In de betreffende uiting worden geen producten of diensten aangeboden. Het gaat om een programmaonderdeel, dat op Instagram is geplaatst en waarvan de redactionele inhoud volledig door Slam! is bepaald. Weliswaar is in de online uiting sprake van productplaatsing door Easytoys, de sponsor van het programma, maar dat is bij een commerciële zender als Slam! toegestaan en bovendien ziet de klacht daar niet op.
Is de Commissie van oordeel dat wel sprake is van een reclame-uiting, dan is de uiting niet in strijd met de goede smaak en/of het fatsoen als bedoeld in artikel 2 NRC. Het staat Slam! vrij om programma’s als het onderhavige te maken, waarin een vrouw is te zien die uitdagende poses aanneemt. De uiting is humoristisch bedoeld en de vrouw heeft duidelijk zichtbaar een bikini aan. De uiting heeft wellicht enige seksuele lading, maar van een ontoelaatbare combinatie van bloot en erotiek is geen sprake. De uiting is niet neerbuigend of vrouwonvriendelijk en de vrouw in het filmpje heeft de situatie volledig onder controle en kiest zelf welke poses zij aanneemt. Bovendien is de uiting alleen op de Instagram- en YouTubepagina van Slam! te zien, zodat kijkers zelf de keuze hebben om met de uiting te worden geconfronteerd. Wie dat niet wil, kan zich gemakkelijk aan de uiting onttrekken. De uiting overschrijdt niet de grens van het toelaatbare en toont geen beelden die een inbreuk op de vrijheid van meningsuiting van Slam! zou kunnen rechtvaardigen. Dat klaagster geen prijs stelt op het betreffende filmpje, maakt dit niet anders, aldus Slam!

Het oordeel van de Commissie

1. De Commissie begrijpt de klacht zo dat klaagster het videofilmpje betreffende de Slam! Stare Challenge in strijd acht met de goede smaak en/of het fatsoen als bedoeld in artikel 2 NRC.

2. In de eerste plaats moet de vraag worden beantwoord of het videofilmpje kan worden aangemerkt als reclame in de zin van artikel 1 NRC, nu dit door Slam! wordt betwist. De Commissie beantwoordt deze vraag bevestigend. Met het filmpje, dat is samengesteld door Slam! en op haar Instagram-pagina is geplaatst met de hashtags #SLAM #starechallenge en #easytoys, wordt (mede) beoogd de aandacht te vestigen op de zender en de kanalen van Slam! en deze aan te prijzen. Nu sprake is van een reclame-uiting, acht de Commissie zich bevoegd om het videofilmpje naar aanleiding van de klacht daarover te beoordelen.

3. Bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting in strijd is met (een van) de criteria van artikel 2 NRC, stelt de Commissie zich terughoudend op, gelet op het subjectieve karakter daarvan. Beoordeeld wordt of de uiting naar de huidige maatschappelijke opvattingen de grens van het toelaatbare te buiten gaat, mede gelet op de wijze waarop de uiting is gepubliceerd en het effect dat deze daardoor op het publiek heeft. Tevens wordt rekening gehouden met de vrijheid van meningsuiting van adverteerder, wat betekent dat moet worden beoordeeld of sprake is van een dringende maatschappelijke behoefte om de uiting te weren. Met inachtneming van voornoemde uitgangspunten overweegt de Commissie als volgt.

4. In het filmpje worden mannen uitgedaagd om een minuut lang oogcontact te houden met een vrouw die in bikini, in uitdagende poses, voor hen staat. Deze uiting is alleen via de Instagrampagina (en kennelijk het YouTube-kanaal) van Slam! te zien geweest voor een publiek dat op eigen initiatief deze pagina bezoekt. Hierdoor bereikt de uiting een specifieke doelgroep die bekend is met Slam! en waarvan kan worden aangenomen dat zij weet wat zij van Slam! kan verwachten. Het publiek dat bedoelde Instagrampagina bezoekt, wordt dus niet onverhoeds met een uitdagend filmpje geconfronteerd. De vrouw doet mee aan een spel, waarbij zij de mannen uitdaagt, zonder dat zij zich daar oncomfortabel bij lijkt te voelen. Dat in de uiting sprake is van een zekere seksuele lading, is tegen de achtergrond van het voorgaande onvoldoende om te oordelen dat de grens van wat toelaatbaar wordt geacht is overschreden en dat Slam! om die reden zou moeten worden aanbevolen om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

5. Op grond van het vorenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing van de Reclame Code Commssie

De Commissie wijst de klacht af.